y v
lovjetunie erkent moord op
'ooi sc officieren in Katyn
F
itouwen vormt
ilemma voor
herenigde Staten
Laatste Indiase soldaten
met stille trom uit Sri Lanka
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Kohl wil Europese
politieke unie
3 IITENLAND
ZeidwQowianl
ZATERDAG 24 MAART 1990 PAGINA 7
i-codenaam voor De Maizière
H|N De leider van de Oostduitse partij Christen-
BBjocratische Unie komt in dossiers van de vroegere
I >ime dienst Stasi voor onder de codenaam 'Scerny'.
heeft een lid van de commissie die belast is met de
linding van de gehate veiligheidsdienst gezegd in
interview dat vandaag in de Keulse krant Express
epubliceerd.
Maizière ontkende gisteren weer alle verdachtma-
;en en zei bereid te zijn regeringsleider van de DDR
morden. De partij van Lothar de Mazière boekte af-
ipen zondag een grote overwinning tijdens de voor
eerst in de DDR gehouden democratische parle-
itsverkiezingen. De Oostduitse procureur-generaal
ikte bekend dat zijn departement niet zal meewer-
aan een onderzoek naar eventuele banden van par-
ïntsleden met de vroegere geheime politie. Hans
gen Joseph noemde het doorzoeken van Stasi-ar-
iven voordat het nieuwe parlement (Volkskammer)
is geweest, „ongrondwettig".
Thatcher weet
van geen wijken
na nederlaag
LONDEN Premier Margaret
Thachter van Groot-Brittannië
heeft gisteren in een brief aan
partijvoorzitter Kenneth Baker
laten we,ten dat zij haar econo
misch beleid ongewijzigd zal
voortzetten. Dit ondanks het
feit dat haar Conservatieve
Partij donderdag een smadelij
ke nederlaag leed bij tussentijd
se verkiezingen in het Engelse
kiesdistrict Mid-Staffordshire.
„We zijn geen mooi-weerpartij,
we zullen niet overstag gaan",
aldus de premier.
Vrede Suriname bijna getekend
PARAMARIBO Een commissie van de Surinaamse
regering, binnenlandse gezagsdragers en het Jungle
commando bestuderen momenteel in Suriname het
concept 'nationale vredesovereenkomst'. Het ligt in de
bedoeling deze overeenkomst maandag te onderteke
nen op het presidentieel paleis in Paramaribo, aldus
een regeringswoordvoerster.
Het concept schrijft voor dat alle ongrondwettelijke
gewapende groepen zullen worden ontbonden met ge
lijktijdige inlevering van hun wapens. Dit zal moeten
gebeuren onder toezicht van internationale organisa
ties, met name de Organisatie van Amerikaanse Sta
ten (OAS). Een tijdslimiet voor ontbinding en ontwa
pening van die gewapende groepen wordt niet aange
geven. Volgens de woordvoerder van president Shan-
kar waren alle deelnemers „heel optimistisch" over
„zaken doen op maandag". De Tucayana-indianen na
men niet aan het overleg deel.
Roemenen en
Hongaren kiezen
eikaars
vertegenwoordigers
BUKAREST In de Roemeense
provincie Mures (Transsylvanië) is
het voltallige uitvoerende comité
van de regionale Voorlopige Raad
van Nationale Eenheid afgetreden.
Voor het het nieuwe comité kozen
de Hongaren en Roemenen eikaars
vertegenwoordigers. Het oude comi
té was afgetreden in verband met de
bloedige rellen tussen etnische Hon
garen en Roemenen in de stad Tirgu
Murès, waarbij zes doden en meer
dan 300 gewonden zijn gevallen.
Bayrut: brand in
Sovjet-ambassade
BAYRUT In de ambassa
de van de Sovjetunie in Bay
rut heeft gisteren brand ge
woed. Daarbij is zeker één
diplomaat om het leven ge
komen en zijn verscheidene
andere mensen gewond ge
raakt. De brandweer had
vier uur nodig om het vuur
op de tweede verdieping in
de oostelijke vleugel van het
gebouw te blussen. De am
bassade ligt in het overwe
gend islamitische West-Bay-
rut. Over de oorzaak van de
brand is niets-bekend.
Argentinië levert
nazi-misdadiger uit
aan West-Duitsland
BUENOS AIRES Argentinië zal eeii
van oorlogsmisdaden verdachte Duitser
aan de Bondsrepubliek uitleveren. Vol
gens een Westduits hof in Stuttgart heeft
de 78-jarige Josef Franz Leo Schwamm-
burger als commandant van de concen
tratiekampen Przemysl en Mielec in Po
len eigenhandig gevangenen vermoord.
De Franse politie arresteerde Schwamm-
berger in 1945, maar hij slaagde erin naar
Argentinië te vluchten. De verdachte was
het land illegaal binnengekomen; hij had
niet gemeld dat hij door de Fransen werd
gezocht. Schwammberger werd pas in
1987 in Argentinië opgepakt.
'an onze correspondent
Llexander Mtlnninghoff)
SKOU Volgende
and, vijftig jaar na
i, zal de Sovjetunie
lelijk officieel erken-
dat het massagraf van
ilse officieren, dat nog
;ns de Tweede We
ioorlog in West-Rus-
nabij het spoorweg-
loppunt Katyn werd
lekt, door de geheime
1st van de Sovjets is
gericht, zo meldt het
ilse partijblad Trybuna
lu.
speciale commissie van
Centraal Comité van de
iU zal, volgens het dag-
de desbetreffende resul-
van haar onderzoek in
schau komen overhandi-
Maar in de Sovjetunie zelf
men sinds gisteren al van
hoed en de rand in deze
elijke zaak. Het progres-
weekblad Nieuws van
kou publiceerde namelijk
paginagroot verhaal waar-
Ie historica Natalja Lebed-
haar bevindingen uiteen-
Op betrekkelijk eenvoudi-
fijze heeft zij een sluitend
ijs gevonden dat het inder-
de INKVD (voorloper
e huidige KGB) was die
iordpartij op haar gewe-
ïeeft, en niet de Duitsers,
zoals de Sovjets steeds beweer
den. Die laatste versie is overi
gens ook niet op het proces
van Neurenberg aanvaard.
Lebedjeva begint met vast te
stellen, dat na de Sovjetinval
in Polen op 16 september 1939
uiteindelijk ruim 130.000 Pool
se manschappen op een of an
dere manier in de Sovjetunie
verbleven. Hun status was niet
duidelijk, omdat Polen vrijwel
onmiddellijk het verzet had
gestaakt en de Sovjetunie offi
cieel niet als vijand had ge
kwalificeerd. De internerings
kampen rond Katyn waren
niet uitgerust om zoveel men
sen te herbergen en dus werd
een deel van de manschappen
naar huis gestuurd en werd
een deel een paar maanden la
ter uitgewisseld met de Duit
sers. Een groep van ongeveer
15.000 man, meest officieren,
werd uiteindelijk in de kam
pen Ostasjkovski, Starobjelski
en Kozeljski nabij Katyn ge
stopt.
Opspelen
Na enkele maanden begonnen
de Polen op te spelen. Hun ge
neraal Sikorski schreef een
brief aan zijn Sovjetcollega Ti-
mosjenko, dat er tussen beide
landen geen oorlog was ge
weest en dat de 15.000 dus niet
als krijgsgevangenen konden
worden beschouwd. De officie
ren deden op 13 januari 1940
ook een duit in het zakje door
op te merken, dat zij zich op
Pools grondgebied bevonden
en dus niet geïnterneerd kon
den worden. Als de Sovjets
vonden, dat zij iets misdaan
hadden, dan hoorden ze graag
de beschuldiging, zodat ze zich
konden verdedigen. Er kwam
geen antwoord.
Lebedjeva zegt in haar com
mentaar, dat Stalin zich in zijn
eer gekwetst had gevoeld door
de nederlaag tegen de Polen in
1920 en dat hij zon op een mid
del om de leiding van het
Poolse leger, die hij nu immers
in handen had, uit te schake
len. Daar bestaan vanzelfspre
kend geen documenten van,
maar het lijkt een aannemelijk
standpunt van de Sovjetdicta
tor. Hierna pakten zich zeer
sombere wolken boven de ge
vangen Polen samen. Moskou
gaf het bevel de kampen in
het grensgebied te ontlasten.
Lebedjeva meent, dat de aan
staande annexatie van de Bal-
tische landen, mogelijk gewor
den door het beruchte Molo-
tov-Ribbentroppakt van au
gustus 1939, aan deze operatie
ten grondslag lag. Stalin en
diens rechterhand Beria wis
ten immers, dat zij in het Bal-
tikum grote aantallen politieke
tegenstanders zouden moeten
oppakken en wegvoeren. De
kampen rond Katyn leken het
meest geschikt voor de eerste
opvang van deze mensen,
maar dan moesten de Poolse
officieren wel eerst vertrek
ken.
Drie UNKVD-afdelingen, van
de districten Kalinin, Smo
lensk en Charkov, kregen de
opdracht dit karwei te klaren.
De door Lebedjeva geraad
pleegde archieven zeggen niiet,
hoe dat moest gebeuren;
hoofdzaak was, dat de Polen
werden afgevoerd. Eind april,
begin mei van het jaar 1940
gebeurde dat. Officiële docu
menten zeggen, dat de
UNKVD toen in totaal 15.131
Polen onder zijn verantwoor
delijkheid had gekregen.
Hoogtepunt
De bewijsvoering van Lebed
jeva komt nu op zijp hoogte
punt. Zij heeft namelijk kun
nen vaststellen, dat die 15.131
man nergens zijn afgeleverd.
Niet in Kalinin, Smolensk of
Charkov, en verder ook niet
in welk kamp dan ook van de
Goelag. Evenmin zijn de Duit
sers, toen zij in 1941 binnen
vielen, op geïnterneerde Polen
gestuit. Ook is er nergens iets
terug te vinden van een even
tuele evacuatie van Poolse ge
ïnterneerden. Wel maken de
documenten gewag van een
paar duizend Polen die, na de
annexatie van Estland, Let
land en Litouwen, in de
eerder genoemde kampen wa
ren terecht gekomen. Maar dat
waren andere Polen, die in
1939 naar de Baltische landen
hadden weten te ontkomen.
Bovendien is hun lot bekend:
zij werden naar Moermansk
gedirigeerd om daar een vlieg
veld te bouwen.
Zo komt Lebedjeva tot de ver
bijsterende conclusie dat 15.131
man als in het niets zijn ver
dwenen, en ze voegt er aan
toe: „Na kennisneming van de
documenten kan gesteld wor
den, dat de Poolse officieren in
april - mei door operatieve
eenheden van de NKVD zijn
doodgeschoten". Zij onder
bouwt haar stelling door te
melden, dat oude archiefmede
werkers wisten te vertellen,
dat de NKVD in de jaren
veertig geprobeerd heeft de
hand te leggen op de betref
fende documentatie, wat even
wel niet gelukt is. Lebedjeva
zegt, dat er weliswaar nergens
op schrift een bevel tot execu
tie van de 15.131 staat, maar
wel zijn de marsroutes aange
geven naar de plekken van de
massagraven.
Het bewijs lijkt dus geleverd,
al is het even wachten op het
materiaal dat de CPSU-com-
missie in Warschau gaat afle
veren. De vraag lijkt gewet
tigd, waarom het allemaal zo
ontzettend lang heeft moeten
duren. Politieke motieven lig
gen voor de hand, al zou een
historicus van het doorzetter
stype als Lebedjeva al eerder
het bewijsmateriaal hebben
kunnen rangschikken. De ar
chieven zijn immers al enkele
jaren vrijgegeven. Zelf zegt zij,
dat zij door een brief van een
vroegere kampbewaarder op
het spoor is gekomen: die man
noemde het nummer van zijn
toenmalige onderdeel, en
daarmee had Lebedjeva de
draad in het onafzienbare la
byrinth van de Sovjetarchie
ven te pakken. Een hoopge
vend teken, dat zij het resul
taat van haar noeste arbeid nu
ook gepubliceerd heeft gekre
gen, hoe pijnlijk dat ook is
voor de Sovjets.
Washington Na een
ek van escalerende
9( inning rond Litouwen
ift de Amerikaans pre-
ent George Bush pas
teravond laat voor het
)em st openlijk partij dur-
kiezen in het conflict
Mjlièsen Vilnius en Moskou.
9 I
uitwijzing van ook Ameri-
inse diplomaten uit Litou-
was er voor nodig om
eindelijk wat krachtiger
te laten spreken tegen
jet-president Gorbatsjov.
Amerikaanse president
Ka klaarde gisteravond dat Li-
tot wen recht heeft op onaf-
ikelijkheid en dat de VS
ouwen daarin steunt. Tevo-
had Bush wel steeds Gor-
gewaarschuwd geen
'eld te gebruiken, maar
hij een neutraal standpunt
liet conflict ingenomen en
Litouwers zelfs
kening te houden met be-
alde realiteiten'. Zulks ter-
yl de VS toch nooit de inlij-
g van Litouwen in de Sov-
inie hebben erkend. Dezelf-
'realiteiten' waarover Bush
ak, zullen de VS ook ver
aderen om Litouwen con
té hulp te komen, als de
Cd-
Sovjettroepen er met geweld
zouden ingrijpen.
De kwestie Litouwen betekent
een zwaar dilemma voor Ame
rika, dat in Gorbatsjov tot dus
verre de beste denkbare Sov
jetleider ziet. President Bush
zou ook graag samen met Gor
batsjov de geschiedenis ingaan
als architect van een episode
van wereldvrede en verdwe
nen ideologische Oost-Westte-
genstellingen. Meer in de hoop
dan in de zekerheid dat Gor
batsjov van geweld zal blijven
afzien, hielden woordvoerders
van het Witte Huis en het mi
nisterie van buitenlandse za
ken het er gisteravond in Was
hington nog op dat 'de zenu
wenoorlog in Litouwen ver
moedelijk een voorspel is voor
onderhandelingen'. Intussen
zijn er in Washington nog veel
krachten voor wie een ouder
wets stalinistisch optreden van
Moskou in Litouwen niet on
welkom zou zijn. Een grimmi
ger ogend Sovjetunie zal on
middellijk de aandrang vanuit
het Amerikaanse Congres op
president Bush verminderen
om Amerikaanse troepen ver
sneld uit Europa terug te trek
ken. De ontspanning in de we
reld heeft de VS overrompeld
met problemen, zoals de af
slanking van het reusachtig
Amerikaanse militair-indus
triële apparaat en een geringe
re relevantie van Amerika als
supermogendheid.
De vrijgesproken kapitein Hazelwood van de ramptanker Exxon-Valdex staat lachend de pers te
woord.
FOTO: EPA
Vrijgesproken kapitein wacht nog jaren rechtszaal
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
WASHINGTON Dat kapi
tein Hazelwood van de Exxon-
Valdex gisteren is vrijgespro
ken van de belangrijkste aan
tijgingen in de zaak van de ko
lossale olieramp, nu precies
een jaar geleden, in Alaska, is
in Amerika niet als een ver
rassing gekomen. Het viel ge
woon niet te bewijzen dat Ha
zelwood dronken was op het
moment dat de mammoettan
ker op de klippen liep en het
was evenmin bewijsbaar dat
hij 'op misdadige wijze' het
stuur van het schip had over
gegeven aan een niet-bevoeg-
de derde stuurman. Dat de ka
pitein ten slotte alleen maar
schuldig werd bevonden aan
'onachtzaamheid' - een over
treding en geen misdrijf - is
kenmerkend voor het Ameri
kaanse juridische systeem,
waarin individuele verdachten
in strafzaken grote bescher
ming genieten. Als het gaat
om misdrijven als moord en
verkrachting, dan kan de
emotionele lading van het mis
drijf de twaalf gezworen bur
gers ten nadele van de ver
dachte beïnvloeden. Maar als
het gaat om een ongeval, hoe
ernstig ook, waarbij geen opzet
in het spel is, dan zal een jury
niet gauw de verdachte 'schul
dig' noemen en daarmee tot
misdadiger bestempelen.
Dronkenschap was niet te be
wijzen, omdat de kapitein pas
elf uur na het ongeval bloed is
afgenomen. Hij had toen een
alcoholpromillage van 'slechts'
0,61. Hazelwood zal, net als de
directie van Exxon, trouwens
nog jarenlang talloze uren in
rechtszalen moeten doorbren
gen, want 'de grootste olie
ramp uit de geschiedenis' heeft
in totaal 150 civiele rechtsza
ken op gang gebracht. Met
name Exxon hangen honder
den miljoenen dollars aan
schadeclaims van de Ameri
kaanse regering, van vissers
en van andere particulieren
boven het hoofd.
Baker in
Soweto
De Ameri
kaanse minis
ter van bui
tenlandse za
ken James
Baker heeft
gisteren tij
dens een be
zoek aan de
zwarte woon
stad Soweto
een blik kun
nen werpen
op het brute
gezicht van
de apartheid.
Hij noemde
het „afschu
welijk". In
Soweto be
zocht Baker
in diens be
scheiden huis
de 77-jarige
Walter Sisulu,
een vertrou
weling van
ANC-leider
Nelson Man
dela.
FOTO: AP
ISLAMABAD Met stil
le trom verlaten de laatste
4000 Indiase soldaten dit
weekeinde Sri Lanka, na
een twee en een half jaar
durende vredesmissie die
door de eilandbewoners
als een bezetting is erva
ren.
Sinds de Indiërs in juni 1987
de 40 km korte oversteek
maakten van de zuidelijke
Indiase deelstaat Tamil Nadu
naar het noorden van Sri Lan
ka, is er weinig gewonnen. In
dia heeft de Tamils niet die
vrede kunnen brengen die
New Delhi gunstig gezind is.
De Tamil-minderheid is ster
ker verdeeld dan toen de
Indiase troepen arriveerden
om de Singhalese meerderheid
van de Tamils te scheiden.
De roemloze aftocht dit week
einde wordt het best geïllu
streerd door het feit dat Indi
a's protégé, de eerste minister
van de onder Indiase dwang in
1988 gecreëerde semi-autono-
me noordelijke en oostelijke
provincie, V. Perumal, vorige
week Sri Lanka ontvluchtte.
Voor de meeste Tamils is Pe
rumal een verrader. Waarne
mers plegen deze pro-Indiase
Tamil-politicus het liefst te
omschrijven als een opportu
nist.
Talloze aanhangers van zijn
Revolutionaire Bevrijdings
front Ellam (ERPLF) hebben
inmiddels zijn voorbeeld ge
volgd. In de Indiase deelstaat
Orissa zijn inmiddels ten min
ste 1600 Tamils ondergebracht
in een provisorisch vluchtelin
genkamp. Verwacht wordt dat
er nog velen in de komende
weken zullen proberen naar
Zuid-India uit te wijken, hoe
wel India deze Tamils het
liefst per kerende post zou wil
len terugzenden.
Reden tot een overhaaste af
tocht hebben deze Tamils ze
ker. Tijdens de bezettingspe
riode heeft de ERPLF een
pact gesloten met India, dat
slechts resulteerde in nieuwe
bloedbaden. Het andere bevrij
dingsfront, de Bevrijdingstij
gers van Tamil Ellam (LTTE),
dat aanvankelijk aan .de kant
van India stond maar door de
zwakke autonomie teleurge
steld raakte, heeft inmiddels
in het gehele Tamilgebied fei
telijk de macht overgenomen.
Tamils die sympathiseerden
met India, hebben alle reden
om voor hun leven te vrezen.
Zin
Na 17 jaar oorlog tegen de
Singhalese meerderheid heeft
de LTTE haar zin gekregen.
Zwaar bewapend heeft zij be
zit genomen van het Tamilge
bied, en de regering in de
hoofdstad Colombo maakt de
éne buiging na de andere om
een herleving van de burger
oorlog te voorkomen.
Velen in Sri Lanka vragen
zich af, of de Tijgers vanuit
hun nieuwe machtsbasis en
zonder verdere concurrentie
niet alsnog hun voornaamste
doel zullen proberen te berei
ken. En dat is: onafhankelijk
heid voor de Tamils, terwijl de
regering in Colombo hooguit
een federatieve staat in ge
dachten heeft.
Colombo heeft duidelijk geko
zen voor de Tijgers om het
Indiase leger, dat feitelijk een
bezettingsmacht was, naar huis
te krijgen. Als bijkomend
voordeel is daarmee ook de
angel uit de tegenstand onder
de communistisch getinte
Singhalese jeugd gehaald.
Maar zolang de Tijgers zwaar
bewapend blijven, is het lont
niet uit het kruitvat getrok
ken, concluderen veel waarne
mers.
Met achterlating van 1500 do
den in eigen gelederen en een
veelvoud daarvan onder de
Srilankaanse bevolking tekent
India intussen voor een deba
cle in haar buitenlandse poli
tiek. De vrede die nu mogelijk
in Sri Lanka uit de bus komt
rollen, is bepaald niet door In
dia gewild. Onder premier Ra
jiv Gandhi had India de inten
tie om een regionale super
macht te worden, ook op mili
tair gebied. Sri Lanka had
daarvoor model moeten staan,
maar het debacle is zo com
pleet, dat'het India van Gand
hi's opvolger G.T. Singh nu
vele toontjes lager zingt. Intus
sen is de bewapeningsspiraal
in de regio drastisch opge
schroefd en zijn de verhoudin
gen tussen India en de buur
landen tot ver onder het vries
punt gedaald.
HET RAADSEL VAN STRAAT MAGELHAES
N1793 Wat Van Noort heeft zien aankomen, voltrekt zich en-
5 dagen later. Het schip vaart tussen Ascunsion en St. Helena
1 dan breekt een zorgvuldig voorbereide muiterij los. De con-
abel en de bootsman hebben de leiding. Uit de ruimen hebben
^matrozen voldoende wapens kunnen halen om zich te weer te
tegen de weinige officieren, die de zijde van de kapitein
kiezen. Het gevecht duurt maar kort en dan is de „Surprise" in
handen van de muiters. Kapitein Harder wordt uit zijn bed ge
haald en onder arrest gesteld. Met hem en zijn getrouwen wor
den korte metten gemaakt: de muiters veroordelen hen tot de
doodstraf. Beneden in het ruim hoort Van Noort het lawaai aan
dek en angstig wacht hij af, wat er met hem zal gebeuren.
BRUSSEL 1 Bondskanselier
Kohl heeft gisteren als tegen
wicht voor de Duitse eenwor
ding een Europese politieke
unie in het vooruitzicht ge
steld. Na een bezoek aan de
Europese Commissie in Brus
sel liet Kohl doorschemeren
dat de regeringsconferentie
over een Economische en Mo
netaire Unie (EMU), die eind
volgend jaar in Rome begint,
zich tevens met de vorpiing
van een politieke unie kan
gaan bezighouden. Kohl zei te
verwachten dat de extra Euro
pese Top die eind april in
Dublin wordt gehouden reeds
een belangrijk signaal zal afge
ven voor de verdere ontwik
keling van de EG.
„Ik kan me voorstellen dat
mijn EG-collega's zullen plei
ten voor een snellere ontwik
keling van een politieke unie,
omdat ze vinden dat de Duitse
eenwording een sterker Euro
pees dak noodzakelijk maakt.
We moeten ons beraden over
de vraag of het zinvol is de ge
dachte aan een politieke unie
in Rome concreter te maken",
aldus Kohl. In kringen rond
de Europese Commissie toonde
men zich voldaan over het be
zoek van de Bondskanselier,
aan wie eerder was verweten
dat hij Brussel links liet liggen.
FOTO: EPA
„Het was een zeer openhartige
discussie, maar van kritiek
was geen sprake".
Kohl heeft toegezegd dat de
Commissie volledig wordt be
trokken bij het Duitse eenwor
dingsproces, dat grote gevol
gen heeft voor bijna alle as
pecten van het EG-beleid.
Politie grijpt
in Kosovo in
BELGRADO De regering
van de Joegoslavische provin
cie Kosovo heeft de politie gis
teren bevel gegeven in te grij
pen nadat gevechten waren
uitgebroken wegens een ver
meende vergiftigingsaffaire.
Volgens Radio Belgrado zijn
gisteren zeker tien mensen ge
wond geraakt. Het aantal ge
wonden na twee dagen van
strijd is opgelopen tot zeker 40.
Honderden etnische Albane
zen meldden zich opnieuw
ziek met een mysterieuze
kwaal. Etnische Albanezen
gingen in zes steden leden van
de Servische en Montegrijnse
minderheid te lijf. Twee men
sen werden met messen aange
vallen. één van hen is in kri
tieke toestand in een zieken
huis opgenomen. Medische ex
perts hebben geen sporen van
vergiftigingen aangetroffen.
