Leidse Courant | 1990 | 23 maart 1990 | pagina 3

Geinig kinderen kunnen tekst
leugd journaal navertellen

„Het wapen van de bruid"

Onderzoek naar het heilzame spruitje

federlands drugsbeleid

feeds meer gewaardeerd'

-[NENLAND

Ccidóc6otwant

VRIJDAG 23 MAART 1990 PAGINA 3

ins kwijtschelding
r minima verhoogd

HAAG De grens voor kwijtschel-
an onroerendgoedbelasting en andere
ntelijke heffingen zal binnenkort
n opgetrokken. De regeling geldt voor
n met een minimumuitkering die als
van schulden niet in staat zijn de be
en te betalen. Staatssecretaris Van
iroort (financiën) deed deze toezeg-
jsteren in de Tweede Kamer. Een
fracties had op spoedoverleg aange-
jg< n omdat gebleken was dat nogal wat
■t ngsgerechtigden nauwelijks profite-
n het herstel van de koppeling tussen
en uitkeringen. De verhoging van de
ng heeft soms tot gevolg dat mensen
ter in aanmerking komen voor kwijt-

n6-

Heertje in beroep
tegen verplichte zes

DEN HAAG Prof.dr. A.
Heertje van de Universiteit
van Amsterdam (UvA) gaat in
hoger beroep tegen de ver
plichte zes die hij zijn rechten
student R.J. Lambach heeft
moeten geven. De president
van de rechtbank in Amster
dam bepaalde een week gele
den in een uitspraak in kort
geding dat Heertje het cijfer
van de student moest verho
gen van een vijf naar een zes.
De student had het kort ge
ding aangespannen nadat hij
tot twee keer toe in het gelijk
was gesteld door het college
vén beroep voor de examens.

Milieuwethouder
overtreedt milieuwet

EIBERGEN De Eibergse wethou
der E. Hungerink, die onder meer
milieuzaken behartigt, is geverbali
seerd wegens het niet naleven van de
meststoffenwet. Een controleur van
de Algemene Inspectiedienst van het
ministerie van landbouw constateer
de deze week dat Hungerink, die in
het dagelijks leven boer is, vrijdag op
zijn akker opgebrachte mest nog
steeds niet had ondergewerkt. De wet
schrijft voor dat opgebrachte mest in
de loop van de eerstvolgende dag
moet worden ondergewerkt. De wet
houder kwam een jaar geleden onder
soortgelijke omstandigheden in op
spraak. Toen had Hungerink, die ook
over de uitgifte van kapvergunnin-
gen gaat, zelf illegaal bomen gekapt.

UTRECHT Wie regelmatig
spruitjes eet, loopt minder kans
op kanker. Dat is al langer be
kend, maar de oorzaak daarvan
verdient nog nader onderzoek.
Vanaf vandaag kan dat onder
zoek plaatsvinden in een nieuwe
omgeving: het Research Instituut
Toxicologie (Ritox) van de Rijks
universiteit in Utrecht.

Daar probeert prof. B. Blaauboer,
van de vakgroep Biochemische
Toxicologie, de bouwstenen te le
veren voor fundamenteel onder
zoek naar de werking van stoffen
die in ons voedsel voorkomen.
„Die basiskennis is hard nodig als
je van deze stoffen een betrouw

bare risico-evaluatie wilt ma
ken", zegt Blaauboer.

Dat aan dergelijke kennis veel
behoefte bestaat, blijkt vcdgens de
initiatiefnemers van het Ritox
wel uit de dagelijkse stroom
nieuws over de milieuproblema
tiek. „Er gaat geen dag voorbij
zonder nieuws waar de toxicolo
gie mee te maken heeft", stellen
zij. De overheid is dan ook een
belangrijk financier voor de
nieuwe instelling. Het nieuwe in
stituut is een samenwerkingsver
band van de Rijksuniversiteit
Utrecht, het Rijksinstituut voor
Milieuhygiëne (RIVM) en TNO-
Zeist. Het Ritox, waar behalve

Blaauboers spruitjesonderzoek
nog tal van andere toxicologische
projecten lopen, is vooral bedoeld
als „kweekplaats voor jong ta
lent".

Een belangrijk aspect van Blaau
boers onderzoek zit volgens de
biochemicus in een nieuwe me
thode met behulp van celkwe-
ken. Naar wens van WVC legt
Blaauboer zich toe op deze zoge
naamde „in-vitro methode",
waarvoor aanmerkelijk minder
proefdieren nodig zijn „Als wij
ertoe kunnen bijdragen goede ri
sico-evaluaties te maken met
weinig dierproeven, dan is ons
dat veel waard".

Bezuiniging mariniers
mogelijk van de baan

DEN HAAG Minister Ter
Beek van defensie gaat zijn plan
om het Korps Mariniers met
driehonderd man in te krimpen
opnieuw bezien. Ter Beek deed
die toezegging gisteren in de
Tweede Kamer, nadat de grote
meerderheid van de kamer dit
bezuinigingsplan had afgewezen.
De inkrimping zou deel uitma
ken van in totaal 2,2 miljard aan
bezuinigingen voor de periode
1991-1995. In grote lijnen kon de
kamer zich vinden in deze bezui
nigingsplannen. Het gaat hierbij
om beleidsvoornemens die in de
voor het najaar aangekondigde
Defensienota definitief vorm zul
len krijgen.

SULTATEN TAALONDERWIJS VALLEN TEGEN

id (SFOORT De rè-
:ht n van het taalon-
[k s op de basisscholen
Du land vallen tegen.
Ittangen in groep acht
>n oegere zesde klas)
liè( sen vaardigheden
itg(en en luisteren vol-
0ïe, maar spreken en
a 0 en gaat hen veel
lie ;r af. De leerlingen
r o i daarmee ver ach-
;or wat ouders en leer-
,ev en van ze verwach-

fkt uit een onderzoek
Instituut voor Toets-
eling Cito vorig jaar

op 225 scholen onder 4800
leerlingen heeft gehouden. De
uitslag hiervan werd gisteren
in Amersfoort, aan de voora
vond van een tweedaagse con
ferentie over de balans van
het taalonderwijs, bekend ge1
maakt.

Staatssecretaris drs. J. Wallage
opende de conferentie met een
bezorgde reactie op het onder
zoeksrapport. Volgens hem
zijn Cito-peilingen wel nodig,
al was het alleen maar om in
zicht te krijgen in wat het on
derwijs kinderen hier eigenlijk
leert. Maar hij waarschuwde
er voor dat de onderzoeksre
sultaten niet gebruikt mogen
worden voor een eenzijdige
expeditie voor kwaliteitsver
hoging ten koste van de kind
vriendelijke, stimulerende
sfeer op de scholen.

Uit het onderzoek blijkt dat
taal het belangrijkste vak is op
de basisschool. In de drie
hoogste groepen wordt er bijna
zeven uur per week, en dat is
een kwart van alle schooltijd,
voor uitgetrokken. Nagenoeg
alle schoolverlaters kunnen
dan ook redelijk technisch le

zen en luisteren. Met het be
grijpend en studerend lezen
zijn de resultaten minder, zo
constateert het Cito. Beschou
wende teksten kunnen de
leerlingen wel aan, evenals
het lezen van tabellen en het
hanteren van naslagwerken.
Maar argumenterende en rap
porterende teksten blijken te
moeilijk.

Communiceren

Veel slechter scoren de kinde
ren op gebied van spreken en
schrijven. Het aantal dat effec
tief kan communiceren is vol
gens het onderzoek iets meer
dan de helft (52 tot 55 pro
cent). Zo levert het schrijven
van een briefje grote proble
men op en amper tien procent
is in staat om de tekst van het
Jeugdjournaal na te vertellen.
Vooral deze uitkomsten vor
men een tegenvaller voor ou
ders en leraren, die percenta
ges tussen de zestig en tachtig
hebben verwacht, terwijl hun
eisen éigenlijk nog hoger lig
gen.

Opmerkelijk is dat de resulta
ten bij diverse taaionderdelen

erg wisselend zijn. Zo kunnen
leerlingen slecht woord benoe
men en zinsontleden. Met het
gebruik van leestekens en
hoofdletters is het al helemaal
droevig gesteld (gemiddeld
veertig fouten in honderd zin
nen). Daarentegen blijken kin
deren over het algemeen wel
goed te kunnen spellen. Voor
al de werkwoorden worden
vrijwel foutloos geschreven en
ook op gebied van stijl wordt
een dikke voldoende gescoord.

Serie

Het onderzoek van het taalon
derwijs vormt een onderdeel
van een serie onderzoeken, de
zogenaamde Periodieke Pei
ling van het Onderwijsniveau,
die het Cito in opdracht van
het ministerie van onderwijs
sinds drie jaar houdt. Alle
leer- en vormingsvakken op
de basis- en vervolgscholen
onder de loep genomen. In
1988 publiceerde het Cito al de
onderzoeksresultaten van het
rekenonderwijs. In de toe
komst zijn andere vakken aan
de beurt, zoals wereldoriënta
tie, natuuronderwijs, gezond

heidseducatie, Engels en
kunstzinnige vorming.
Het taalonderzoek van het
Cito is opgesteld aan de hand
van de verwachtingen van de
ouders van de leerlingen (le
den van medezeggenschapsra
den), van de leraren van basis
scholen en van de leraren Ne
derlands van de brugklassen
in het voortgezet onderwijs.
Uit het onderzoek komt ver
der naar voren dat zittenblij-
vers de opgelopen taalachter
stand niet meer inhalen. Ook
blijkt dat arbeiderskinderen
op vrijwel alle onderdelen la
ger scoren dan kinderen van
ouders met een hogere sociaal-
economische status. En buiten
landse kinderen doen het nog
slechter, hoewel deze kinde
ren, opmerkelijk genoeg, in
het technisch lezen weinig on
derdoen voor hun overige
klasgenoten. Verschillen tus
sen jongens en meisjes zijn er
eveneens. Het onderzoeksrap
port meldt dat bij ongeveer
een derde van alle toetsen
meisjes beter uit de bus ko
men. Alleen in kaartlezen zijn
jongens beter.

Compleet circus

Als een circus niet èn een clown èn olifanten biedt, dan is het geen compleet circus. Daarom heeft
het Engelse Gerry Cottle's Circus ze allebei mee genomen voor een tournee door ons land. De
reeks optredens van.het circus begint in Helmond. foto: anp

d k

Goi

kaï

'-ge

-HT Het buiten-
datkrijgt steeds meer
jrpring voor het Ne-
gindse drugsbeleid.
1 >mt omdat het oor
ver dat beleid meer
jer is gebaseerd op
in plaats van ge-
i. Tot die constate-
omt drs. Goof van
ngaart in zijn proef-
'Visies op drugge-
De Nederlandse
:htslk', waarop hij van-
ëe'; promoveerde aan
ijksuniversiteit

ben over het hier ge
il drugsbeleid in het bui-
lange tijd allerlei ver-
de ronde gedaan. De
zou hier bij wijze van
in het winkeltje op de
irkrijgbaar zijn. Daar
ïu iets genuanceerder
lacht", aldus de psy-

liet een delegatie uit"
uitse stad Hamburg
r onder de indruk te
de Nederlandse aan
kundigen uit de Vere-
aten hebben al eerder
d veel heil te zien het
moe 5e drugsbeleid. Specia-
eers jt beide landen zijn
is lende gegevens uit te
)r de

vooral de Nederlandse
ing van het HIV, het
t aids veroorzaakt, die
enland op andere ge-
heeft gebracht. Drugs
den kunnen hier hun
te spuit gratis omruilen
nieuwe. Daarmee
voorkomen dat ver-
elkaars spuit
en op die manier het
"spreiden.

eesvolle methode, zo is
chillende onderzoeken
Het aantal seroposi-
nder druggebruikers is
irland een stuk lager

tl-

dan in veel andere landen.
„En men komt er in het bui
tenland ook steeds meer ach
ter dat het gratis verstrekken
van spuiten het druggebruik
niet aanmoedigt", zegt Van de
Wijngaart. „Niemand denkt bij
zichzelf: kom, nu zijn die spui
ten gratis, ik ga eens even een
shot halen".

Verenigde Staten

Van de Wijngaart zet in zijn
dissertatie twee verschillende
vormen van drugsbeleid tegen
over elkaar. De ene is gericht
op afschrikking en poogt de
aanvoer van drugs zoveel mo
gelijk te verhinderen. Een be
nadering waar vooral de Ame
rikaanse regering nog steeds
bij zweert.

Verslaafden in de VS kunnen
daarnaast rekenen op een kei
harde repressie, waarbij ver
volging en verplicht afkicken
grote prioriteit krijgen. „Een
beleid dat nergens toe leidt",
meent Van de Wijgaart. „Hoe
hard je ook optreedt, je krijgt
het niet uitgeroeid. In Iran
worden mensen opgehangen
als ze voor de derde keer
dronken op straat worden ge
signaleerd. In het openbaar.
Dat is toch wel de hardste
straf die je kunt bedenken.
Maar dacht je dat er in Iran
niet meer wordt gedronken?
Welnee. Mensen nemen thuis
stiëkem een glaasje en bergen
de fles dan weer goed op".
Deskundigen in de Verenigde
Staten raken daar ook steeds
meer van doordrongen, zegt
Van de Wijngaart, maar de
centrale overheid houdt elke
verandering in het beleid
vooralsnog tegen. „Ik heb tij
dens een studiereis gemerkt
dat verschillende steden
prachtige plannen in de la
hebben liggen. Ze krijgen er
echter geen toestemming voor.
In San Fransisco fungeren sui
kerpatiënten - die wel gratis
spuiten krijgen - als lokale
dealers voor de verslaafden.
Toen ik er was, ging er net
één patiënt verhuizen. Eén.

Brak er onder de verslaafden
gelijk een enorme paniek uit.

Dat houdt je toch niet meer
voor mogelijk".

Hulpverlening

Het beleid fn Nederland staat
vrijwel haaks op de Ameri
kaanse aanpak. Anders dan in
de VS maakt de wet hier een
duidelijk onderscheid tussen
soft- en harddrugs. Bij de be
nadering van verslaafden ligt
veel nadruk op hulpverlening
en gezondheidszorg. Van de
Wijngaart: „Het beleid is er
vooral op gericht de zaak in de
hand te houden. Het voorko
men van problemen bij drug
gebruik is belangrijker dan het
voorkomen van druggebruik
zelf. Je ziet ook dat het ge
bruik in Nederland zich in een
vrij rustige hoek afspeelt".

Methadon neemt in de Neder
landse aanpak een aparte
plaats in. „In de Verenigde
Staten wordt het middel alleen
gebruikt om verslaafden af te
laten kicken", aldus de promo
vendus. „In Nederland is de
methadon-verstrekking daar
entegen een manier om drug
gebruikers in contact te bren
gen met de hulpverlening en
ze wat minder afhankelijk te
maken van de 'scene'. Het is
niet bedoeld als afkickmid-
del".

Hoewel Van de Wijngaart
over het algemeen vol lof is
over het Nederlandse drugsbe
leid, wordt de plank in zijn
ogen ook wel eens misgesla
gen. Bijvoorbeeld bij de nieu
we drug 'extacy'. „We hebben
een kans laten liggen om exta
cy uit de criminele sfeer te
houden. Het ministerie van
justitie reageerde heel simpel:
het is in het buitenland verbo
den, dus het moet hier ook
verboden worden. Terwijl er
nog niet één onderzoek naar
de gevolgen was gedaan. Er
was geen enkele reden om het

Goof van de Wijngaart: ,„Men
komt er in het buitenland ook
steeds meer achter dat het
gratis verstrekken van spuiten
het druggebruik niet aanmoe-

di9t". foto: pers unie

Koffie

„Kijk, mensen kunnen ook
overlijden aan een overdosis
keukenzout of koffie. Er zijn
in de wetenschap zes gevallen
bekend van personen die zijn
gestorven aan te veel koffie.
Maar niemand zal voorstellen
om koffie te verbieden. De
meeste mensen kunnen er pri
ma mee omgaan. Waarom zou
dat voor extacy niet kunnen

Journalist pleegt op eigen houtje verkiezingsfraude

ALKMAAR Een journalist man meldde zich bij het
van de Verenigde Noordhol- stembureau met de strikt
landse Dagbladen (VND) persoonlijke oproepingskaart
heeft in Alkmaar bij wijze van een kennis. Na zijn stem
van 'experiment' verkie- te hebben uitgebracht, liet de
zingsfraude gepleegd. De hij weten zich voor een an

der te hebben uitgegeven. De hoofdstembureau de officier

journalist zëi daarmee de van justitie zal inschakelen,

fraude-gevoeligheid van het Een woordvoerder van het

Nederlandse stemsysteem te krantenconcern liet weten

hebben willen aantonen. Het „niet blij" te zijn met de solo-

is nog niet zeker of het actie van de journalist.

TENTOONSTELLING OVER WEEFSELS VAN BATAK

Bij de benadering van drugge
bruik wordt nu nog veel te
'mechanisch' gedacht, vindt
Van de Wijngaart. „Men denkt
dat iedere verslaafde elke dag
zijn shot móet hebben. Anders
krijgt-ie hevige ontwennings
verschijnselen. Bij een aantal
mensen klopt dat ook wel,
maar niet bij iedereen.

„Ik ken mensen uit de 'scene'
op Hoog Catharijne in Utrecht
die elke dag gebruiken. Dan
wordt het zomer en denken ze:
'o ja, ik moet ook nog op va
kantie'. Liggen ze drie weken
in de zon en gebruiken niets.
Geen enkel probleem. Maar is
de Domtoren weer in zicht,
dan gaat er opeens door hun
heen: 'verrek, ik moet m'n
shot hebben'. Krijgen ze
prompt ontwenningsverschijn-

ERIK VAN DER STRUIJS

IBAAI'

rlJjBBdló££M S)
tot ïsfee de KOP, Forpeï

door WILLEM RITSTIER

DEN HAAG Springlevend
is de traditie van de weefsels,
die de Batak in Noord-Suma-
tra al eeuwenlang in ere hou
den. Anne-Marie Boer en Jet
Bakels kwamen daar tot hun
verbazing achter, toen zij voor
het Haagse Museon een maand
in de Batakgebieden rond het
Toba-meer doorbrachten. Ze
verzamelden weefsels en ver
halen over de symboliek van
de doeken.

Annemarie Boer: „De weef
sters zaten zo op straat. Wij
hadden foto's meegenomen
van weefsels uit de collectie
van het Museon. Daarover
konden zij ons veel aanvullen
de informatie geven". Ook
woonden de twee een huwe
lijksceremonie bij. Daarin spe
len de doeken een belangrijke
rol.

Gisteren werd de tentoonstel
ling „Het wapen van de bruid"
geopend: de eerste in een serie
van zes presentaties over
weefsels uit de Indonesische
archipel. Alle doeken zijn af
komstig uit de eigen collectie,
die vier jaar geleden voor het
eerst is geïnventariseerd. Mis
sionarissen, Nederlandse amb
tenaren en ondernemers
schonken in de loop der tijd
hun collecties.

Batakdichter

Wie kon de tentoonstelling be
ter openen dan de nu in Den
Haag woonachtige Batak-ken-
ner en dichter Sitor Situmo-
rang. Of eigenlijk: Sitor van de
clan van Situmorang. Uit ei
gen ervaring sprak hij over de
betekenis van de weefsels

Een bruidspaar op Noord-Sumatra, omhangen met traditionele
weefsels. Deze garanderen voorspoed en vruchtbaarheid.

foto: museon
de belangrijkste riten is even
wel het huwelijk. Sitor: „Bij
het huwelijk wordt er een ver
bond gesloten tussen de fami
lie van de bruid en die van de
bruidegom. In de meest ideale
situatie blijft de clan van de
bruid bruiden schenken aan
de clan van de bruidegom. Bij
het huwelijksritueel vervullen
de ouders van de bruid een
soort priestersrol. Zij leggen
weefsels om de schouders van
het bruidspaar. De ulos is bela
den met levenskracht, hij ga
randeert welvaart en vrucht
baarheid". De clan van de
bruidegom, de bruidnemers,
krijgen ook weefsels ten ge
schenke. Zij symboliseren de

(door de Batak „ulos" ge
noemd) in zijn vaderland. De
heer Sitor: „In mijn woning in
de vierde Schuytstraat liggen
drie soorten ulos klaar voor als
ik overlijd. De clan van mijn
moeder vond het nodig mij de
weefsels op te sturen omdat ik
toch bijna nooit in Indonesië
ben. Ik heb hen testamentair
moeten beloven, dat ik niet
zonder ulos begraven zal wor
den".

Niet alleen bij de dood, ook bij
geboorte, ziekte, en huwelijk
spelen de doeken een belang
rijke rituele rol. Als een kind
ziek wordt krijgt het een doek
om ter bescherming. Een van

Mes

Als tegenprestatie schonken de
bruidsnemers vroeger een
mes, symbool voor het werk
dat de man voor zijn schoonfa
milie zou verrichten. Tegen
over het mes van de man
staan dus de doeken van de
vrouw: „Weefsels zijn het wa
pen van de bruid" Tegen
woordig wordt veeleer geld
gegeven. Aan de oorsprong
van het huwelijksritueel ligt
de mythe van het ontstaan
van de aarde. De eerste mens
was een vrouw, een weefster
die de hemel was ontvlucht.
De mythe is op de tentoonstel
ling in de diaserie verwerkt.
De weefsels zelf staan uiter
aard centraal. Via borden
wordt duidelijk uitgelegd wat
de betekenis van kleuren en
patronen is. Een Bataks echt
paar schittert in het centrum.
Prachtige foto's illustreren het
gebruik van weefsels in het
dagelijks leven. Ook fabriekjes
die werken voor de toeristen
industrie (allé batak-motieven
worden hier door elkaar ge
husseld tot één geheel, waarin
de betekenis ervan geen rol
meer speelt) worden getoond.
Een catalogus gaat diep in op
achtergronden en weeftech-
nieken.

CHRIST A VAN DER HOFF
De tentoonstelling „Het wapen
van de bruid" is tot en met 24
juni 1990 te bezichtigen in het
Museon, Stadhouderslaan 41 in
Den Haag (tel. [phone]). De
catalogus kost 12,50.

Kruiswerk in Zuid-Holland gaat nauwer samenwerken

ZOETERMEER De erkende
kruisverenigingen in Zuid-
Holland werken voortaan
nauw samen in de onlangs op
gerichte stichting Interzorg
Holland. De commissaris van
de koningin mr. Patijn opende
vanmiddag het kantoor van de
nieuwe stichting in Zoeter-
meer. Patijn stelde ook een
nieuwe alarmcentrale in ge
bruik, die direct het contact
verzorgt tussen thuiswonende
bejaarden, zieken en gehandi
capten en hulpverleners.
Interzorg Holland is een ver
volg op de fusies van kruisver
enigingen in Zuid-Holland

sinds 1985. In dat jaar telde de
provincie nog 37 organisaties,
nu zijn het er nog 12. De nieu
we stichting verricht allerlei
werkzaamheden voor de aan
gesloten organisaties voor
kruiswerk. Onder meer wordt
samengewerkt op het gebied
van automatisering en training
van het personeel. Dit werkt
veel efficiënter en is boven
dien kostenbesparend, omdat
niet elke organisatie afzonder
lijk zich met dit soort zaken
hoeft bezig te houden.

vereniging (PKV), waarbij de
kruisverenigingen zijn aange
sloten. Een deel van het ta
kenpakket van de PKV is ech
ter overgedragen aan de even
eens door de leden opgerichte
stichting Brederaad. Brede-
raad gaat functioneren als een
zelfstandig bureau. Het bureau
verschaft tegen betaling een
aantal diensten aan de kruis
verenigingen en andere thuis
zorginstellingen. Het gaat dan
onder meer om organisatie-ad
viezen.

Het Zuidhollandse kruiswerk
hoopt met de bedrijfsmatige
aanpak de thuiszorgorganisa

ties te stimuleren selectief en
kostenbewust van de diensten
gebruik te maken. Brederaad
is eveneens gehuisvest in het
gebouw van Interzorg Hol
land.

De kruisorganisaties behouden
overigens hun eigen lokale
kantoren voor de hulp aan de
cliënten. Wat dat betreft ver
andert er dus niets. Wie in
aanmerking wil komen voor
een aansluiting op de alarm
centrale kan contact opnemen
met Interzorg Holland, tele
foon 079-514021, of met de lo
kale kruisvereniging.