Een
gevecht
tussen
techniek
en
emotie
P
finale
Michael Bolton
zonder stem is
als een vogel
zonder vleugels
CeidócSouocwit'
V
'«•P.. V
NEDERLAND ONTDEKT HET HEILIGE VUUR VAN FLAMENCO
de Spaanse kust allemaal ziet optreden!
maar al te vaak rotzooi. Commercieel ei
niet oprecht".
Pacopena
Ook met Nederlands bloed in de aderen kan de passie voor de flamenco ontwaken.
UTRECHT - De Spaanse flamen
co-zangeres Carmen Linares sprak
na een bezoek aan ons land al eens
van „Utrera del Nortre", het Utre-
ra van het noorden. Haar vergelij
king tussen Utrecht en het Andalu-
sische flamenco-paradijs Utrera
lijkt inderdaad niet overdreven. In
Nederland, en in Utrecht in het
bijzonder, valt de laatste jaren
steeds vaker het klaaglijke het vir
tuoze snarenspel en overdonderen
de voetengestamp van de flamenco
te beluisteren. Ontwikkelt Neder
land zich tot een volk van ware
toegewijden, de 'afficionados'?
„Ook Spaanse flamenco-vertolkers heb
ben in de gaten gekregen dat in Neder
land iets gaande is", erkent Rini Kers
ten. Sinds een jaar geeft hij in zijn Cen-
tro Flamenco Puro in Utrecht lessen aan
Nederlanders die zich, gegrepen door het
heilige vuur van de Andalusische kunst,
in de flamencodans willen bekwamen.
De keus voor Utrecht is geen toeval: al
drie jaar draait in muziekcentrum Vre-
denburg met ongekend succes een serie
flamencoconcerten van Spaanse groot
heden. Een Nacht van de Flamenco, vo
rig jaar in het muziekcentrum, was zelfs
binnen enkele weken uitverkocht. In het
Spaans cultureel centrum Casa d'Espag-
na worden regelmatig gespreksgroepen
over flamenco gehouden. En een merk
waardige rol speelt nog Casa Sanchez,
het eenvoudige, maar op en top Spaanse
eethuis van Manoio Sanchez, die met
grote regelmaat bevriende landgenoten
in zijn zaak ontvangt om er, na menig
alcoholisch glaasje, spontaan in een An-
Een beginnersgroep, die pas voor de vierde keer de hakken op de houten vloer zet. Maar
het ziet er al heel professioneel uit.
FOTO'S: CEES VERKERK
dalusische 'cante jondo' uit te barsten.
De studio van Kersteiis Centro Flamen
co Puro is ingericht met zwarte gordij
nen; in een hoek wat leren banken, grote
lappen paarse stof, ouderwetse schemer
lampjes en tafeltjes met gekrulde poten.
Aan de randen van de dansvloer staan
wat houten stoelen, met rechte leunin
gen. „Een flamencostoel mag niet te ge
makkelijk zitten", leert Rini Kersten zijn
navolgers. Dat verstoort alleen maar de
fiere, rechte houding die onverbrekelijk
bij de flamencodanser hoort. „Ach",
rechtvaardigt Kersten de wat rommelige
aanblik, „in Spanje zie je in dit soort
zaaltjes niet meer dan een tl-buis en een
plastic tafeltje".
Geroffel
Deze avond zet een beginnersgroep van
vijftien vrouwen en één man pas voor
de vierde keer de hakken op de houten
dansvloer. Kersten begint met een Far-
ruca-dans. Vaste gitaristen, „de twee
beste leerlingen van Paco Pena op het
Rotterdams conservatorium", zetten
moeiteloos de begeleiding in. Zestien
paar hakken roffelen, met slechts een en
kel misstapje, op oorverdovende wijze
op de houten planken. Hier en daar
wordt, nog wat verlegen, een hoofd in de
nek geworpen. Wanneer een van de dan
seressen een oorbel verliest, moedigt
Kersten aan: „O, dat is heel echt. De
stukken horen er vanaf te vliegen!". De
avond is een ware beproeving voor de
beginners. De dansstijlen soleares, tan-
guillo, alegrias en de complexe bulerias
volgen elkaar in hoog tempo op. Overi
gens niet voor iedereen even makkelijk
te volgen. Wanneer Kersten vraagt hoe
veel tellen de maten van een bulerias
heeft, roept een van de cursisten moede-
loos: „Ach, die gitaristen doen maar
wat!".
Rini Kersten ziet duidelijk een opleving
van flamenco in Nederland. Hij ver
klaart het door flamencofilms als Car
men van Carlos Saura, en het succes van
een populaire maar verder weinig met
ware flamenco uitstaande groep als de
Gipsy Kings. „Flamencodans is een
gevecht tussen techniek en emotie. Dat
gevecht boeit me. Het is een geweldige
uitdaging mensen over een streep te
trekken en te laten tonen wat ze anders
niet kwijt kunnen", zegt Kersten. Na
zijn opleiding aan het Arnhems conser
vatorium, negen jaar geleden, reisde hij
geregeld af naar Spanje om de kunst van
de echt groten af te kijken.
Wij nuchtere Hollanders kunnen ons
best bekwamen in zo'n gepassioneerde,
warmbloedige maar complexe kunstui
ting als flamenco, vindt Rini Kersten.
„Voor goede flamencodans moet ik leer
lingen vaak wat minder gereformeerd
maken", zo zegt hij. „Ik roep vaak tegen
mijn leerlingen: je moet eens wat ordi
nairder worden. In flamenco moet een
vrouw sensueel zijn. Helaas is dat weg-
geémancipeerd in Nederland. Je moet er
vaak hard aan werken de gêne over het
gebruik van de heupen en het bovenli
chaam weg te krijgen. Het loslaten van
die lichamelijke remmingen is vaak het
moeilijkst".
Dat flamenco enkel voorbehouden zou
zijn aan Spanjaarden, noemt Kersten
een fabeltje. „Ik heb veel Spaanse vrien
den die wel eens in mijn studio komen
kijken. Ze zijn vaak verbaasd over de
oprechtheid van de leerlingen. Sommi
gen dansen beter dan Spanjaarden, zeg
gen ze. En vergeet niet dat in Spanje ook
heel wat wordt afgeknoeid. Wat je aan
Zo stellig als Kersten is echter niet Pac<
Pena, de vermaarde flamenco-gitarist
die met zijn geraffineerde spel wereld
wijd aanzien geniet. Aan het Rotterdam]
conservatorium heeft hij de supervise
over de enige professionele opleidinj
voor flamenco-gitaristen in Europa
„Flamenco leren spelen is mogelijk vooi
iedereen", zegt hij, „maar de Andalu
sièrs zullen altijd een voorsprong hebbel
op Nederlanders". Voorwaarde v<
buitenlandse aspirant-vertolker i:
gens Pena zoveel als mogelijk in Zuid
Spanje te vertoeven om je de cultuur ei- 1
gen te maken. „Wie beschikt over talentn
creativiteit en het vermogen de ideeëne
en cultuur achter flamenco te begrijpet
en tot onderdeel van zichzelf te makei
kan een goed flamencovertolker woi
den".
Zijn opleiding aan "het conservatoriunj
waar nu zo'n vijfentwintig studenten aai
deelnemen, levert volgens Pena „de bes
mogelijke kwaliteit". Maar hoe goed '2
best mogelijk' is, weet hij nog niet. „He
duurt nog twee jaar voor de eersten zu
len afstuderen. Sommigen hebben e
kleurrijk, stabiel gitaarspel, maar an<_
ren zullen onverbiddelijk zakken. Miji
opleiding is enkel bedoeld als platforn
voor de studenten. Een platform waaroj
ze zichzelf kunnen zijn en tegelijk el&
menten kunnen inbouwen uit de lange
vaste tradities van de kunst. Maar fla
menco valt niet te leren op een school
Alleen het leven zelf produceert flamen
co. Het gevoel en de filosofie achter de
muziek zijn niet te beschrijven, je moei
het horen en zien gebeuren".
Verslaving
Negen jaar geleden werd Rini Kerstei
gegrepen door het heilige vuur van fla
menco. Op het conservatorium in Arn
hem kwam hij in aanraking met di
danslessen van Juan Antonio. „Meteei
dacht ik: dit wil ik ook. Flamenco is ee:
verslaving voor me geworden, ik sta
mee op en ga er mee naar bed. Ik vim
er iets in terug dat ik op geen anden
manier kan uiten. Een sterk gevoel, e«
soort begeestering die je niet kunt uitleg
gen. Flamenco moet je zien gebeurei
om te begrijpen wat ik bedoel".
Momenteel vertoeft Kersten voor eet
maand in Madrid om er lessen te vi
op uitnodiging van zijn voorbeeld Ciro
„Toen ik hem voor het eerst ontmoetl
was hij sceptisch over die Hollander di
flamenco wilde dansen. Later werd hi
toch enthousiast. Leuk natuurlijk, mat
ik besef ook wel dat ik nooit een echti
virtuoos zal worden".
Kerstens ideaal is zoveel mogelijk
Spanje te zijn. „Zeker zo'n zes maanden
per jaar. Ik zou makkelijk een soort le
boer kunnen worden, maar dat wil i
niet. Nooit maak ik reclame, toch bij
ven de leerlingen zich aanmelden. Mijl
centrum is bedoeld als open huis voo
iedereen die met flamenco bezig ii
Laatst nog, op een zondagmiddag, om
moette ik in het restaurant van Manol
Sanchez wat Spaanse vrienden. Na v
gedronken te hebben gingen we n«
mijn studio en de hele middag en avq
zijn we uit onze bol gegaan. En datj
toch het mooiste wat er is".
JEAN-PIERRE GEELI
Tijdens de Grammy-regen dit jaar was Mi
chael Bolton een van de gelukkigen, maar
het was niet de eerste erkenning voor de
zanger/componist die de ziel voedt. Thel-
ma, de weduwe van soul-zanger Otis Red
ding, noemde zijn uitvoering van 'Doek Of
The Bay', terug te vinden op zijn vorige el
pee 'The Hunger', haar absolute favoriet,
met uitzondering natuurlijk van de versie
van haar man. Bolton, vader van drie
dochters, mag geregeld naast Diana War
ren, 's werelds succesvolste popsongschrijf
ster, op de bank plaatsnemen om samen
met haar te componeren. Maar ook solo
boert hij niet slecht. Zo schreef hij hits
voor Joe Cocker, Kiss, The Pointer Sisters,
Barbra Streisand en Cher. Zeven jaar gele
den begon hij aan zijn opmars naar de top.
Na zijn magere jaren, is hij nu bezig aan
zijn vette jaren en geniet daar met volle
teugen van. Een kijkje in de wereld van
een Amerikaanse tekstschrijver, die ook als
solo-artiest rijpe vruchten plukt.
AMSTERDAM - „Nee,
gemakkelijk heb ik het
niet gehad. Daarom ben
ik zo blij met het succes
van de single 'How Am I
Suppose To Live With-
hout You' en de elpee
'Soul Provider'. Je moet
je echt door een enorme
berg radiostations heen
werken om die eerste
plaats in de nationale hit
parade te bereiken. Pas
als duizend radiostations
zo'n acht keer per dag het
nummer laten horen,
maak je kans om boven
aan te komen, beginnen
mensen het nummer in
verband te brengen met
je naam. Ik heb drie we- V :V
ken nummer één gestaan,
kun je nagaan wat voor klus dat
is geweest", zegt Michael Bolton.
De Amerikaanse zanger, componist en
tekstschrijver heeft het zich gemakkelijk
gemaakt in de met zon overgoten hotel
kamer in hartje Amsterdam. Het enige
dat hem stoort, is een lichte verkoud
heid. Michael: „Vroeger maakte ik mij
daar veel zorgen om, nu word ik alleen
ongerust als ik een opgezwollen keel pf
opgezette klieren heb. Stel je voor dat ik
niet zou kunnen zingen! Gelukkig ben ik
lange tijd niet ziek geweest en dat ver
baast mij eigenlijk een beetje als je ziet
hoe weinig slaap ik krijg. Ik heb het nog
nooit zo druk gehad. Maar ik krijg het
alleen al benauwd bij het idee dat ik niet
•zou kunnen zingen. Zonder stem voel ik
mij een vogel zonder vleugels die vanuit
zijn nest moet toekijken hoe anderen ge
nieten. Ik gebruik mijn stem altijd
maar vooral als ik schrijf'.
H
ardrockgroep
Zeven jaar geleden begon Boltons tij te
keren. Michael: „Daarvoor had ik op lo
kaal niveau, in mijn geboortestreek Con
necticut, wat succes met mijn eigen
hard-
rockgroep. HoewelIk stond constant
in het rood bij de bank en kreeg vrijwel
wekelijks te horen dat ze gerechtelijke
stappen zouden ondernemen om het
aangezuiverd te krijgen. Op het moment
dat ik bijna omkwam van de honger heb
ik een tijdje zangles gegeven".
Blozend voegt hij daar aan toe: „Er wa
ren veel meisjes bij. Later hoorde ik dat
ze helemaal geen ambitie hadden om
zangeres te worden. Ze wilden alleen
door mij worden versierd. Uiteindelijk
kocht mijn huidige manager het contract
van de manager die ik toen had en met
wie ik alles behalve gelukkig was. Vanaf
dat moment ging ik bergopwaarts. De
meeste schrijvers moeten echt jaren
zwoegen om naam te maken. Omdat
niemand ze kent, kunnen ze niet in zee
met bekende zangers en als ze eindelijk,
meestal voor veel te weinig geld, een
compositie zijn kwijtgeraakt aan iemand
van naam, dan komt dat op zo'n onop
vallende manier op een elpee terecht,
dat nog niemand weet wie ze zijn. Bij
mij liep dat anders, eigenlijk direct na
dat ik een nieuwe manager had, werden
mijn nummers door bekende artiesten
Starship, Joe Cocker. Ik ben
nu ook meestal zelf de produ
cent. Zo heb ik onlangs nog
met Cher in de studio geze
ten. In dezelfde tijd nam ook
mijn solo-carrière een onge
kende vlucht dank zij mijn
versie van 'Dock Of The Bay'
en mijn eigen compositie
'That's What Love Is All
About'. Ik moet daar mijn
uitgeversmaatschappij dank
baar voor zijn, want ze gaven
mij geld om nummers te
schrijven, maar lieten mij ge
noeg ruimte om ook aan
mijn solo-carrière als artiest
te bouwen. Je begrijpt dat ik
de beste nummers voor mij
zelf hield. Dat doe ik trou
wens nog steeds. Ik moet dan
ook oppassen met wat ik
IHgdHfl weggeef. Stel je voor dat het
Sllifsl een hit is voor een ander. Je
verdient er natuurlijk wel
aan, maar het helpt je niet met de ver
koop van je eigen albums en het opbou
wen van je carrière als solo-artiest. Mijn
manier va,n werken is nu dat ik alles
vasthoud totdat ik mijn eigen elpee heb
opgenomen. Als de creatieve sappen dan
nog steeds rijkelijk vloeien, probeer ik ze
onder te brengen bij succesvolle arties
ten. Kiss, Barbra Streisand en James
Ingram hebben materiaal van mij opge
nomen. Op de laatste plaat van Cher
staan vier van mijn composities. Ik hoef
mij geen zorgen meer te maken over het
betalen van de huur of hoe ik aan geld
moet komen voor eten. Alleen al door
haar succes ben ik voor een jaar verze
kerd van een goed inkomen".
Hitfront
„Om te weten wat er op het hitfront ge
beurt, hoef ik geen platen te kopen. Ik
ben maar zelden in een platenzaak te
vinden. Wat ik wel doe als ik in de auto
zit of op reis ben, is naar de radio luiste
ren. Ik heb het idee dat ik redelijk weet
wat mensen willen horen. De stelling die
ik hanteer is: als ik het niet leuk vind,
dan vindt het publiek het ook niks. En
ik ben de strengste criticus van mijn ei-
Michael Bolton: „Ik heb geen zin om mijn tijd te verspillen aan zaken die niet succesvol
zijn".
gen materiaal. Het woord dat ik gebruik
is: acceptabel. Als het niet acceptabel is,
als ik zelf denk: dit is nauwelijks opwin
dend, dan laat ik het liggen. Kijk, het le
ven is al veel te kort. Ik heb geen zin om
mijn tijd te verspillen aan zaken die niet
succesvol zijn. Om een hoogstaande
kwaliteit af te leveren, werk ik va^k sa
men. Het liefst met een goede pianist,
want ik speel weliswaar zelf piano en gi
taar, maar ben vooral op het eerstge
noemde instrument echt een groentje.
Een goede instrumentalist, die een breed
muzikaal vocabulair heeft, kan mijn
ideeén snel vertalen en dat heeft een sti
mulerende werking op mijn fantasie".
„Meestal is het voor de mensen met
ik schrijf een martelgang. Vraag dat
maar aan Diana Warren, de succesvolste
songschrijfster ter wereld. Als wij samen
werken, probeer ik haar altijd af te hou
den van het pophitmateriaal dat bij haai
zo gemakkelijk komt bovendrijven.
Veelal wordt ze helemaal gek van mij
Dan zegt ze: Michael geloof mij maat
we kunnen die song het beste zo doen ol
die tekst loopt zus of zo het beste, m
dat zeg ik: je kiest de gemakkelijl
weg, je weet toch dat ik daar niet van
hou".
Oude
vrienden
toll
ïige
„Diana en ik zijn oude vrienden. Een
uitgever heeft ons ooit geïntroduceerd.
Ze bleek net zo gek te zijn als ik. Daar
om kunnen we waarschijnlijk zo goed
met elkaar opschieten. Ze is als een zus
voor mij. Ik noem haar altijd mijn 'Sia
mese twister'. Ik werk momenteel voor
mijn volgende elpee samen van Lamont
Dozier (bekend van het Motown-materi-
aal Dozier-Holland-Dozier). Hoewel ik
inmiddels negen nummer heb, zal hei
publiek tot zeker volgend jaar moeten
wachten voor hij uitkomt".
„Voor mij lijkt het nog maar gisteren,
dat ik op ieders deur klopte om mijn
materiaal kwijt te raken. In die dagen
zou ik blij zijn geweest met iedere ar
tiest. Nu ben ik heel voorzichtig. Ik krijg
zoveel aanvragen. Ben ik bijvoorbeeld
met Anita Baker aan het lunchen in hel
Sunset Hotel in Los Angeles waar ik veel
verblijf, komt Cher langs. 'Michael kan
ik met je praten over materiaal, word ik
even later begroet door Bruce Spring
steen of zit James Ingram een paar tafels
verder en roept: 'Alles goed, Michael'.
Eerst kon ik aan niemand mijn materi
aal slijten en nu heb ik het zo druk, dal
ik absoluut geen tijd meer heb om num
mers te schrijven voor mensen met wit
ik graag in zee zou gaan. Ik ben namelijk
geen lopende-bandschrijver. Ik kan niei
's morgens in een of ander kantoor aan
een bureau gaan zitten om 's avonds if ibbej
concluderen dat ik vandaag weer drie
goede songs heb geschreven".
ASF
HANS Plf
'ven