Feministe
verkiezings
naie
oorzitster van
commissie DDR
Onfrisse verkiezingsstrijd
„En ik dacht
nog wel dat ze
me hier niet
nodig hadden"
Partij voor bierdrinkers
kleurrijkste deelnemer
dócSouta/nt'
lleisw
3n eike
Een grapje over Duitsers: wat is het dunste boekwerk
ooit verschenen? Honderd jaar Duitse humor! Als
zo'n boekje ooit verschijnt, mag er toch echt een blad
zijde worden besteed aan de kleurrijkste deelnemer
aan de verkiezing van zondag: De Duitse Bierdrinkers
Unie (DBU).
Deze vereniging voldoet aan alle eisen die de DDR-
kieswet stelt en dus heeft de verkiezingscommissie
haar moeten toelaten. De plaats op het stembiljet had
niet mooier kunnen zijn: nummer 11
„De DBU ziet zich als belangenvertegenwoordiger
van alle bierdrinkers in Duitsland", zo meldt het par
tijprogramma. Wat de DBU precies wil is voor ieder
een gemakkelijk te begrijpen: door de staat gesubsi
dieerde bierprijzen; een betere kroegcultuur (netheid,
ventilatie e.d.); behoud van het Duitse 'reinheidsge
bod' bij het bierbrouwen; opkrikken van de nul-pro-
millegrens voor automobilisten naar 0,6 promille;
meer kroegen en restaurants; langere openingstijden
en aantrekkelijke gastronomische verzorging in cafés
en restaurants.
De DBU verklaart zich in één adem tegen drugs, alco
holmisbruik en 'buitenlands dunbier'. Om ook aan
trekkelijk te zijn voor de minder notoire bierdrinkers
heeft de DBU alle politieke doelstellingen overgeno
men die bij de serieuze partijen te vinden zijn, zoals
een economische en monetaire unie met de Bondsre
publiek, de Duitse eenheid in een Europees kader en
de invoering van de vrije-markteconomie met een so
ciaal gezicht. Aow, invaliditeitsrenten en uitkeringen
voor sociaal zwakken moeten ook omhoog, 'opdat
ook zij zich vaker een glas bier kunnen veroorloven'.
Zij draagt de eindverantwoordelijkheid
voor het correcte verloop van de eerste
werkelijk vrije verkiezingen in het be
staan van haar land. Op haar zijn hon
derden miljoenen ogen in de gehele we
reld gericht als zij om nul-uur-nul
(hoopt ze) in de nacht van zondag op
maandag het voorlopige eindresultaat
bekend maakt.
Inmiddels is ze helemaal aan dat idee
gewend. „Er is te veel werk aan de win
kel om me daar nog druk over te ma
ken", zegt ze. „Ik ben niet bang uitgeval
len en ik heb geen cameravrees. Belang
rijk is dat de verkiezing van het nieuwe
parlement, de Volkskammer, correct
verloopt. En het lijkt er heel erg op dat
dat zal lukken".
In haar zwarte kunstleren broek en pas-
telkleurige trui, het weerspannige blonde
haar strak in een staartje gebonden, wars
van elke vorm van poeha of maniertjes,
voldoet ze volstrekt niet aan het cliché
van de vrouwelijke manager. Ze heeft
een dienstwagen met chauffeur toegewe
zen gekregen. „Af en toe moet ik die
omwille van de tijd wel gebruiken", zegt
ze. „Maar ik ga duizend keer liever met
de bus of de ondergrondse".
Ze verdrinkt een beetje in de enorme,
sfeerloze kantoorkamer in het Haus der
Ministerien in Oost-Berlijn. Een gebouw
trouwens met een belast verleden. In de
nazitijd was het ministerie van lucht
vaart erin gevestigd, waarover de welge
vulde rijksmaarschalk Hermann Goe-
ring de scepter zwaaide. Het contrast
kon nauwelijks groter zijn.
De klok boven de deur is ooit op vijf
over twaalf blijven staan. Petra Blass let
er niet op. Haar werktijd houdt pas op
als het werk van die dag erop zit. Dat
kan diep in de nacht zijn.
Het behang is stellig naoorlogs, maar
niettemin hoogbejaard. Witte rechthoe
ken laten zien waar tot vopr kort de por
tretten hingen van socialistische groot
heden en SED-partijbonzeiï. Honecker
hing daar vermoedelijk niet tussen;
daarvoor zijn alle rechthoeken te klein.
„Het zal me een zorg zijn wat hier aan
de wand heeft gehangen", zegt Petra. „Ik
kan hier mijn werk doen en daar gaat
het om".
Grijns
In haar functie van opper-verkiezings
controleur is Petra Blass de opvolgster
van niemand minder dan Egon Krenz.
Dat idee belast haar allerminst. Nog
grijnst ze als ze vertelt hoe ze aan deze
unieke functie is gekomen. „Ik was ac
tief lid van het Onafhankelijke Vrou-
wenverband, een van de organisaties die
meededen aan het overleg aan de Ronde
Tafel. Dat is een overkoepelende organi
satie van ^ie meest uiteenlopende vrou
wenverenigingen, die de koppen bij el
kaar hadden gestoken uit bezorgdheid
dat alle bevochten vernieuwingen aan de
vrouwen voorbij zouden gaan".
De ruim twaalf miljoen DDR-bur-
gers, die morgen ter stembus mo
gen, hebben niet minder dan 24
keuzemogelijkheden. Het aantal
partijen dat meedoet is ongeveer
dubbel zo groot, maar vele hebben
zich verenigd in lijstverbindingen.
In sommige gevallen zijn partijen bij el
kaar gestapt die op grond van hun doel
stellingen nauwelijks bij elkaar horen.
Het meest in het oog springende voor
beeld is de 'Alliantie voor Duitsland',
ontstaan onder regie van de Westduitse
bondskanselier Helmut Kohl persoon
lijk. Sterkste kracht daarin is de voorma
lige zogenaamde blokpartij CDU, die in
de afgelopen veertig jaar de trouwe
bondgenoot was van de allesoverheer
sende communistische partij SED. Zij
verschafte de SED, samen met drie an
dere meelopers, een schijn van democra
tie.
Alleen al vanwege de naam was er de
grote christelijke regeringspartij CDU in
de Bondsrepubliek veel aan gelegen de
DDR-CDU in haar vaarwater te krijgen.
In een straks verenigd Duitsland kunnen
toch niet twee haaks op elkaar staande
partijen met dezelfde naam bestaan?
Met een soort tanggeboorte is het Kohl
uiteindelijk gelukt de DDR-CDU een
lijstverbinding te doen aangaan met
twee - naar het leek - onbelaste partij
en: de Deutsche Soziale Union (een
exacte kopie van de Beierse CSU) en de
uit de oppositiebeweging ontstane partij
Demokratischer Aufbruch. Inmiddels
zijn die beide partijen voor de CDU
eerder een blok aan het been gebleken
dan een alibi om het belaste blok-verle
den kwijt te raken.
Dank zij de wel zeer massieve steun aan
materiaal en mankracht uit de Bondsre
publiek is de Alliantie in een rap tempo
de enige serieuze tegenstander geworden
van de grote linkse kracht SPD, die zich
vroegtijdig heeft weten los te maken uit
de wurggreep van de SED. De kloof in
kiezersgunst tussen de Alliantie en de
SPD is in een snel tempo aanzienlijk ge
krompen. Door hun verregaande be
moeienis met de gang van zaken in de
DDR hebben de politici uit de Bondsre
publiek de aanvankelijk elegant gevoer
de verkiezingsstrijd doen ontaarden in
een moddergevecht. Zij strijden op het
grondgebied van de DDR niet alleen om
de kiezersgunst in dat land, maar ook
om die in eigen land. Een reeks verkie
zingen culmineert daar eind dit jaar in
de strijd om de macht in Bonn.
Martin Gutzeit, bestuurslid van de
DDR-SPD, trekt zich de manier waarop
de Alliantie ten strijde trekt aan. „Toen
het er heet aan toe ging hebben noch de
CDU noch de DSU kleur bekend. En nu
komen ze met het parool: 'Vrijheid in
plaats van socialisme'. Waarmee socia
lisme maar even gelijkgesteld wordt met
onvrijheid. Maar de onvrijheid die hier
veertig jaar heeft geheerst, had met soci
alisme niets te maken. Wij waren als sa
menzweerders al actief voordat het be
kende Neue Forum zich aandiende. Al
lemaal zijn we door de Stasi bespioneerd
en vervolgd. Menigeen heeft vastgeze
ten. Onze gróte tegenstander was de
SED. Nu gooit de Alliantie ons met die
SED op een hoop. Dat maakt de cam
pagne van de CDU en haar alliantiege
noten nog infamer".
Welk antwoord geeft de SPD op de druk
van de Alliantie c.q. de christelijke par
tijen uit de Bondsrepubliek?
Gutzeit: „Wij proberen de verwijten te
ontkrachten zonder zelf met modder te
gooien. 'Waar waren jullie veertig jaar
lang?', vragen we steeds. Wij proberen
de kiezers ervan te overtuigen dat je met
ons niet kunt spreken van een socialis
tisch experiment, zoals de Alliantie op
last van Kohl verkondigt. Een poging
om de democratie op de Europese stan
daard te brengen kun je toch geen expe
riment noemen?".
Gutzeit is er vast van overtuigd dat zijn
SPD ondanks de tegendruk vanuit de
Bondsrepubliek de grootste politieke
kracht in de DDR wordt. Hoe groot?
„Prognoses zijn bij gebrek aan eerdere
cijfers en vanwege het feit dat vijftig
procent van de kiezers het nog niet weet,
moeilijk te geven. Als wij van nul op
dertig procent komen mogen we objec
tief gezien de handen al dichtknijpen".
Olifantenshow
Duidelijk teleurgesteld over het verloop
van de campagne is Marianne Tietze,
kansloze kandidate van de burgerbewe
ging Neues Forum in de lijstverbinding
Bündnis 90. „Het is allemaal ontaard in
een olifantenshow van Westduitse politi
ci. Het politieke fatsoen,is ver te zoeken.
Niet partijen, maar personen worden op
unfaire wijze aangevallen".
Neues Forum, oppositiekracht van het
eerste uur, heeft zijn aanhang op slag
zien verdwijnen toen op 9 november de
Muur en het IJzeren Gordijn werden ge
opend. „De consumptiebehoefte heeft
het gewonnen van de idealen. En toen
het er vervolgens om ging of we een par
tij moesten worden, dan wel een burger
beweging met waakhondfunctie moesten
blijven, kregen we een nieuwe scheuring.
De Forumpartij ontstond. Zelfs onze
naam hebben ze gejat".
In Bundnis 90 gaat Neues Forum samen
met Democratie Nu en Initiatief voor
Vrede en Mensenrechten. Zo'n vijf pro
cent hoopt het verbond te halen. „We
voelen ons verwant met het bondgenoot
schap van Groenen en het Onatnanke-
lijk Vrouwen verbond. Mogelijk kunnen
we straks samen een vuist maken.
Slechts twee groepen sluiten wij voor sa
menwerking uit: de PDS als opvolger
van de SED en de Alliantie voor Duits
land".
OOST-BERLIJN
- Nee, dat had
haar vriendin
nooit gedacht
toen ze op de te
levisie de beelden
zag van de voor
zittersbenoeming
van de verkie
zingscommissie
van de DDR.
Stomverbaasd
belde ze op: „Pe
tra, ben jij dat?
Dat kan niet!".
Op dat moment
was de Oostber-
lijnse doctoran
dus in de Germa
nistiek Petra
Blass ook wat be
duusd. Met haar
25 jaren en een
volstrekt gebrek
aan bestuurlijke
ervaring was zij
kort tevoren be
noemd tot voor
zitster van de ver
kiezingscommis
sie van de DDR.
Als ware het West-
Duitsland: een CDU-
campagne op een
Oostduitse markt. Door
hun verregaande
bemoeienissen hebben de
politici uit de
Bondsrepubliek de
verkiezingen in de DDR
trouwens doen ontaarden
in een moddergevecht.
FOTO: ANP
ZATERDAG 17 MAART 1990
Petra Bldss: als zij de uitslag van de ver
kiezingen bekend maakt zijn honderden
miljoenen ogen op haar gericht.
FOTO: DP A
„In het Onafhankelijke Vrouwenver-
band vind je bijvoorbeeld de lesbische
vrouwen, de christelijke kerkvrouwen,
de plattelandsvrouwen en noem maar
op. De wet die de Volkskammer speciaal
voor deze verkiezingen heeft aangeno
men schrijft voor dat elke organisatie
van het Ronde-tafeloverleg twee leden
afvaardigt in de officiële Verkiezings
commissie. De Volkskammer koos op
20 februari mij en 29 anderen".
Op 17 februari was het Vrouwen verband
officieel opgericht. Vijf dagen later al
werd de Verkiezingscommissie officieel*
geconstitueerd. Agendapunt 1de benoe
ming van een voorzitter. Aanvankelijk
meldde zich niemand als kandidaat. Uit
eindelijk was er de keus tussen twee
mannen en een vrouw. De SPD vond
dat te mager en stelde Petra Blass als
vierde kandidaat voor. „Ik zei niet nee
en even later was ik voorzitster. Mij is
niet eens gevraagd of ik de kandidatuur
wilde aannemen. Ik heb een afwijzing
eerlijk gezegd ook niet overwogen. .Altijd
heb ik me er sterk voor gemaakt dat
vrouwen meer macht kregen, dus ik
vond dat ik daar nu ook voor moest
staan".
Ze geeft toe dat het eerst wel even een
vreemd idee was. „Het was als in een
film, als een andere wereld. Daar zat ik
plotseling in dit enorme kantoor in dit
vreselijke gebouw. Al een jaar had ik
werk gezocht en telkens was ik afgewe
zen. Ik was er al van overtuigd dat ze
me niet nodig hadden. En toen werd ik
opeens in het diepe gegooid. Afijn, ik
ben maar gaan zwemmen, denkend aan
het belang van de vrouwen en aan de
uitspraak van feministe Ina Merkel: zon
der vrouwen is hier geen staat te ma
ken".
Nieuwelingen
En gaat dat zwemmen nu een beetje?
„Een terug was niet meer mogelijk. Mijn
troost is dat we in dit metier allemaal
nieuwelingen zijn. Ervaren rotten in het
organiseren van vrije democratische ver
kiezingen hebben we niet. Er zijn maar
weinig mensen om op terug te vallen.
Anderzijds: niemand van ons is door het
verleden belast. Dat is meteen een ga
rantie dat manipulaties zijn uitgesloten.
Allemaal hebben we groot belang bij sta
biliteit in dit land".
„Het is wel ongelofelijk zwaar werk. De
verantwoordelijkheid die ik moet dragen
is enorm. Ik moet belangrijke beslissin
gen nemen op het moment dat ministers
hier bij mij binnenvallen of opbellen.
Ruggespraak houden kan ik niet. Lang
nadenken helpt me ook niet verder. Ik
moet uitgaan van wat in de Kieswet
staat. Maar in een aantal zaken voorziet
die wet niet. Hij is in alle haast uitslui
tend voor deze verkiezingen in elkaar
gezet. Waar de wet geen duidelijkheid
verschaft moet ik aanbevelingen en aan
wijzingen geven aan ministers en organi
satoren van de verkiezingen in de vijf
tien provincies".
Reden waarom ze inmiddels veel verwij
ten naar het hoofd krijgt geslingerd.
„Maar tegen de meeste aanvallen ben ik
goed bestand. Alleen wanneer mij artike-
lenpluizerij en bureaucratie wordt ver
weten trek ik me dat aan. Dan is mijn
vel toch niet dik genoeg, merk ik. Maar
ik moet nu eenmaal uitgaan van wat de
Kieswet voorschrijft, hoezeer de beslis
singen die ik op grond daarvan moet ne
men ook mij tegen de borst stuiten. Zo
hebben DDR-burgers in het buitenland
alleen stemrecht wanneer zij daar in op
dracht van de staat zijn. Vakantiegan
gers vallen daar niet onder. Maar velen
van hen verlangen er hevig naar om mee
te mogen stemmen in de eerste verkie
zingen waarvan de uitslag niet gemani
puleerd wordt. En ik moet op grond van
de wet nee zeggen".
En de DDR-burgers die wel in opdracht
van de staat in het buitenland zijn, heb
ben die per brief gestemd?
„Nee. Zij stemmen ook zondag. Hun
biljetten worden per koerier hierheen ge
bracht. Daarom verwacht ik ook dat ik
pas op 23 maart de definitieve uitslag
bekend kan maken".
En hoe het verder zal gaan met Petra
Blass na deze verkiezingen? „Waar
schijnlijk gaan we naadloos verder met
de organisatie van de volgende verkie
zingen, op 6 mei. Dan gaat het om de
gemeenteraden en waarschijnlijk ook om
de opnieuw in het leven te roepen deel
staten. En wat er daarna met mij ge
beurt? Geen idee. Ik hoop toch weer te
rug te keren naar het gewone leven.
Voor de hele wereld ben ik nu die be
langrijke Frau Blass. Maar voor het
dochtertje van mijn vriendin, bij wie ik
vaak oppas, blijf ik tante Petra. Dat vind
ik heerlijk".
Gelooft ze eerlijk dat ze na de verkie-
zingsdrukte terug kan keren naar de ano
nimiteit en de status van werkzoekende
student?
„Nou nee".
RINK DROST
Mi
