Synode wil eigen'universiteit'
brieven van leze
kerk
wereld
Stijl
Paus zegt joden samenwerking toe
beroepingen
Westers egoïsme kweekt wereld vol tekorten
mlT Ceidóc
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
EeidaeSomo/nt
ZATERDAG 17 MAART 1990 PAG
Denekamp moet ophouden met antisemitische liederen
DENEKAMP-AMSTERDAM Denekamp moet ophouden met
de antisemitische liederen die tijdens de Paasgebruiken worden
gezongen. Het OJEC, (Overlegorgaan van joden en christenen in
Nederland) heeft daar op aangedrongen in een gesprek met ker
kelijke en burgerlijke gezagsdragers in Denekamp.
De rooms-katholieke pastor H.C. Heuven heeft, zo zei hij giste
ren, tijdens dat gesprek toegezegd via de katechese de jongeren
te wijzen op de antisemitische (zelf sprak hij van 'antisemitisti-
sche') tendenzen die twee liederen volgens hem inderdaad be
vatten. Het zijn volgens hem heel oude christelijke Paasliederen,
waar de Denekampers overigens geen enkele verkeerde bedoe
ling mee hebben. Alleen met zo'n educatief proces kan er op den
duur een einde aan komen, aldus pastor Heuven. De traditie van
de Paasgebruiken is voor de mensen hier een heilig iets, zo zei
hij. Die is daarom ook moeilijk te veranderen omdat het door
individuele Denekampers wordt georganiseerd. Daarom kun je
er niet een comité op aanspreken. Het dorpsfeest houdt in dat er
een Paasstaak, een boomstam, door het dorp wordt gesleept, 's
Middags om drie uur is er een kort lof (kerkdienst), 's Avonds is
er Paasvuur waarbij de Paasstaak in een ton met teer in brand
wordt gestoken. Duizenden mensen uit Denekamp en wijde om
geving bezoeken de Paasgebruiken. Rabbijn H. Rodrigues Perei-
ra, vice-voorzitter van het OJEC, heeft tijdens het gesprek aan
geboden in de VVV-brochure een tekst te schrijven over de fou
ten in de tekst en de mogelijke gevolgen daarvan. De VVV heeft
dit aanbod in beraad.
Hoe vaak droomt een
mens een toekomstige
gelukzaligheid en
verslaapt de
tegen woordige.
door Marinus van der Berg
Er groeit weer aandacht voor
stijl. De steile periode van alles
strak en recht, gaat over in de
periode van creatieve stijl. Er
wordt ook weer gevraagd naar
stijl. Omgangsstijl. Ik las over
de noodzaak van nieuwe
aandacht voor normen en
waarden. Er groeit een andere
levensstijl. Die nieuwe stijl
wordt soms 'allure' genoemd.
Het gaat om een wijze van
optreden, spreken en schrijven
die als opbouwend wordt
ervaren. Gesprekken over
polarisatie, verharding van
omgangsvormen, zullen niet
meer achter gesloten deuren
gevoerd hoeven te worden.
Waar allure, stijl is, daar
worden woorden met zorg
gekozen, daar is er respect
voor verscheidenheid. Onze
tijd vraagt om ruimte voor
persoonlijke kijk op zaken die
van waarde zijn. leder die dit
leest kent ook zijn momenten
waarop je nog uitglijdt over het
losliggende tapijt en de
verontwaardiging. Er is in een
mens ook boosheid, boosheid
opgeroepen door innerlijke
gekwetstheid. Die boosheid
zoekt haar uitweg. Die
boosheid wil weg opdat er
ruimte komt voor het verlangen
naar nieuwe verhoudingen.
Wonderlijk is eigenlijk dit
zoeken naar nieuwe stijl. Het
gaat niet om fatsoen en in
zekere zin ook weer wel.
Fatsoen is een wat versleten
woord geworden. Je fatsoenlijk
gedragen kan ook zijn dat je je
onderdanig moet gedragen. Je
moet inslikken en inslikken
maakt ziek, ze verziekt op den
duur ook verhoudingen. Er zou
minder ziekte zijn als er minder
geslikt werd. In het zoeken
naar stijl krijgt het gesprek
weer kans. Je spreekt je uit. Je
hoort het weerwoord van de
ander. Je hebt met elkaar een
verhelderend gesprek. Het
gesprek geeft je lucht en licht.
Je ziet elkaar weer beter. In de
trein sprak ik met een
conducteur hierover. Hij
vertelde dat hij vader was ven
een tien maanden oud kind. 'Ik
vraag me vaak af wat gaat er in
zo'n kind al om?' Hij zat zo te
horen vaak verwonderd naar
zijn kind te kijken. Hij bleek zo
ook gevoel te hebben voor de
sfeer in de trein. Conducteurs
zijn misschien als vlinders in de
natuur: een graadmeter voor
schoonheid van de natuur. Hij
bespeurde nog veel agressie in
de trein. 'Ik weet vaak niet wat
die mensen bezièlt. Zomaar
krijg je een duw. Om niets heb
je conflicten. Is het het uniform
alleen al? Vroeger boezemde
mij dat vrees en ontzag in.' Zo
mijmerde hij en hij voegde er
nog aan toe: "Toch maakt het
veel uit hoe je mensen
tegemoet treedt." Ook hij had
gevoel voor stijl dat was te
horen. Zijn stijl is vermoedelijk
agressie indammend. Dat kun
je meten aan stijlen die
agressie oproepen. Het inzicht
groeit dat je ook zelf deel hebt
aan toenemend of afnemend
geweld in de naaste
samenleving. Je stijl kan mens
lievend worden. Die
menslievende stijl is altijd
persoonlijk. In de nieuwe stijl
komt dan ook het persoonlijke
tot uiting en wordt uniformiteit
als benauwend gevoeld.
Uniformiteit, duidelijke regels
van bovenaf is goed voor
mensen die nog niet zichzelf
zijn geworden. Mensen die nog
verdwaald rondlopen en nog
niet de doorwaadbare plaats
vinden naar het leven in nieuwe
stijl. Een vrije stijl die mensen
weer opnieuw op elkaar
betrekt. Soms is het goed je
boosheid in besloten kring,
achter gesloten deur te uiten,
zodat je in het openbaar stijlvol
kunt optreden. Verrassend is
het voor mij om mij te
orienteren op de wijze waarop
Jezus optrad. Wat een stijl!
Wat een mens van allure!
SPANNENDE DISCUSSIE BIJ HERVORMDEN
DRIEBERGEN Applaus,
felicitaties én een opgewekte
stemming in de synode. Dat
viel de hervormde synode
commissie ten deel toen gis
teravond laat, na een span
nende discussie, een unaniem
positief besluit over de predi
kantenopleiding was gevallen.
Besloten werd om de commis
sie te volgen in haar streven
naar een soort hervormde
universiteit (technische term:
'aangewezen instelling') die,
aangevuld met onderwijs aan
de theologische faculteiten
van de rijksuniversiteiten (op
basis van een contract) de op
leiding zal verzorgen van de
hervormde predikanten.
De afgelopen maanden is in
en buiten het circuit van de
hervormde synode en de
theologische faculteiten van
de universiteiten van Leiden,
Utrecht, Amsterdam, Gronin
gen fel en emotioneel gedis
cussieerd en geschreven over
de voorgenomen plannen. Sy
nodeleden werden bestookt
met geschriften voor en te
gen, handtekeningenlijsten
circuleerden en in artikelen
werden argumenten voor en
tegen de plannen uitgewis
seld.
Trefwoord in de, voor leken
nauwelijks meer te begrijpen
discussie, is de zogeheten du
plex ordo. Dat is de huidige
regeling tussen de staat en de
hervormde synode voor haar
predikantenopleidingen aan
de openbare universiteiten,
waarbij de specifiek kerkelij
ke vakken worden gegeven
door zogeheten kerkelijke
hoogleraren (die door de sy
node worden benoemd).
Die regeling voldoet niet
meer: de kerkelijke vakken,
bijvoorbeeld dogmatiek, heb
ben in de praktijk minder
mogelijkheden om weten
schappelijk op peil te blijven
en de kerkelijk hoogleraren
hebben ook minder mogelijk
heden dan hun 'gewone' col
lega's. Dit zijn overigens niet
de enige redenen om te wer
ken aan nieuwe plannen: De
wens is geuit dat de kerk
meer greep moet hebben op
de opleiding, ook op de niet-
kerkelijke vakken. Een derde
factor is economisch: het ver
zoek van de minister wat effi
ciënter om te springen met
overheidsgeld: zijn er wel vier
faculteiten nodig? Tenslotte is
het Samen op Weg-motief er
ook nog: onder de gegeven
omstandigheden is het moei
lijk om met de gereformeer
den ook bij de opleidingen tot
samenwerking te komen.
Dat de discussie zo intensief
werd gevoerd, hangt samen
met diverse belangen: perso
nele belangen, kerkhistori
sche, kerkpolitieke en er wer
den ook theologische motie
ven aangevoerd: Zo moet de
kerk zich niet terugtrekken
in een eigen 'predikantenfa
briekje' (zoals de gerefor
meerden in Kampen doen,
schamperde een hervormd sy-
nodèlid), maar ze moet haar
unieke geluid laten horen
over wetenschap, cultuur en
wereld in het midden van de
'openbare universiteit', waar
'Gods liefde niet wordt be
dacht', aldus de Leidse prof.
dr. G. Ter Schegget, dr. Mis-
kotte citerend. Diverse syno
deleden uitten hun zorgen
over de openbare faculteiten
in de plannen: worden die zo
niet uitgehold? En is er wel
echt overleg geweest met die
universiteiten?
Na veel wikken en wegen,
beraad en herformuleringen
van voorstellen, ging de kogel
door de kerk: de synode
stuurt aan op een eigen instel
ling. En synodeleden die zich
zorgen maakten over de ge
volgen voor openbare univer
siteiten kunnen ook gerust
zijn: die universiteiten krijgen
twee maanden de tijd om
eventueel met alternatieven
te komen. LÜTSEN KOOI-
STRA
Uitwerking schulden
Derde Wereld wordt
aan oog onttrokken
UTRECHT In het Westen
heeft men geen oog voor de
uitwerking van de schulden
op de landen van de Derde
Wereld. De Marshallhulp aan
West-Europa zou nooit zijn
geslaagd als deze landen ook
een gigantische schuldenlast
hadden moeten torsen.
Dit zei de econoom dr. Franz
J. Hinkelammert vrijdag in
Utrecht bij het afscheid van
dr. L. Schuurman als voorzit
ter van Solidaridad, de infér-
kerkelijke actie voor Latijns-
Amerika. De Westduitser
Hinkelammert, werkzaam bij
een oecumenisch instituut in
Costa Rica, is ook bekend als
een bekwaam bevrijd ingsthe-
In de realtie tussen de Bonds
republiek en de DDR houdt
men wel rekening met de ge
volgen van de schulden, aldus
Hinkelammert, maar tussen
de Bondsrepubliek en Polen
niet. Latijns-Amerika behoort
duidelijk tot de laatste catego
rie.
De schuldenproblematiek
heeft de afgelopen veertig
jaar economisch en menselijk
tot een absurde vicieuze cir
kel geleid. De dood van veel
mensen in Latijns-Amerika is
geen natuurlijke dood. „Deze
dood is het gevolg van de
Westerse economische orde",
aldus Hinkelammert.
Madeleine Bassil en
haar vierjarig doch
tertje herdachten
gisteren met een
korte dienst in Nico
sia dat haar man de
journalist Terry An
derson vijf jaar ge
leden werd ont
voerd in Beiroet.
Anderson wordt
vastgehouden door
de Islamitische Ji
had. Van alle gijze
laars zit hij het
langst gevangen,
hoewel sommige
anderen al bijna net
zo lang vastzitten.
VATICAANSTAD Paus
Johannes Paulus II heeft vrij
dag een delegatie van Ameri
kaanse joden samenwerking
van rooms-katholieke zijde
toegezegd. Het gemeenschap
pelijk geestelijk erfgoed van
christenen en joden houdt in
dat „wij doeltreffend kunnen
samenwerken op het gebied
van respect voor mensenrech
ten, vooral de godsdienstvrij
heid''.
De Amerikaanse delegatie be
gon in Rome een zesdaagse
reis door West-Europa om re
geringen en godsdienstige lei
ders te wijzen op het opko
mend antisemitisme in Oost-
Europa en met name de Sov
jetunie. Behalve Rome en We
nen zullen de Amerikanen
ook naar Warschau en Kra
kow reizen om met Poolse
bisschoppen en regeringsver
tegenwoordigers over de situ
atie in dat land te spreken.
In Oswiecim, het voormalige
Auschwitz, wil de joodse dele
gatie kijken in hoeverre de
bouwplannen voor een ge
bedscentrum al zijn gevor
derd. Het is de bedoeling dat
de Karmelietessen die tot dus
ver in het klooster binnen het
voormalig concentratiekamp
zijn gehuisvest, in het nieuwe
centrum worden gevestigd.
'In zijn toespraak repte de
paué niet over het klooster.
De dialoog tussen joden en
rooms-katholieken moet vol
gens de paus in de hele we
reld leiden tot gerechtigheid
en vrede, vooral in het Heilig
Land en Jeruzalem.
Paasbrief
Hervormden
op komst
LEIDSCHENDAM Er
komt wel een Paasbrief
van het Hervormd mode-
ramen (dagelijks bestuur
van de Hervormde Kerk)
voor alle kerkeraden en
gemeenten, maar de sy
node kan deze week nog
niet discussiëren over het
ontwerp van een pastora
le handreiking over de
opstanding. Dit deelt het
Hervormd Persbureau
De discussie over dit onder
werp werd vorig jaar ingeleid
door een artikel van de begin
dit jaar overleden kerkelijk
hoogleraar dr. F.O. van Gen
nep te Leiden. In het blad 'In
de Waagschaal' schreef hij
niet in de lichamelijke opstan
ding van Christus te geloven.
Hoewel dit artikel bedoeld
was om zijn Waagschaal
vrienden uit te dagen, riep
het tot zijn grote schrik hevig
verzet uit de kringen van de
Gereformeerde Bond op. Naar
aanleiding van enkele be
zwaarschriften sprak de Pro
vinciale kerkvergadering van
Zuid-Holland uit dat Van
Gennep niet de fundamenten
van de kerk had aangetast.
De synode besloot vorig jaar
november dat er een pastorale
handreiking over dit onder
werp zou moeten komen.
Twee door drs. A.W. Berkhof
opgestelde ontwerpteksten
werden echter door de Her
vormde raad voor kerk en
theologie afgewezen. De be
spreking over de opstanding
van Christus vindt waar
schijnlijk in de juni-vergade-
ring plaats.
In de Paasbrief staat onder
meer dat er geen^vrolijker be
richt is dan de Paasgroet 'De
Heer is waarlijk opgestaan'.
De opstanding van Christus is
het hart van het evangelie, al
dus het moderamen.
Nederlands Hervormde Kerk
Beroepen te Almen D. van Doorn te
Wesepe -
te Oudemirdum J.A. Schilt te Leimui-
den, die bedankte voor Nieuw Weer-
dinge; te Sintjohannesga-Delfstrahui-
zen mw.M. Geense te Geervliet en
Heenvliet.
Nederlands Hervormde Kerk
Beroepen te Sintjohannesga-Delf-
strahuizen mw.M. Geense te Geer
vliet en Heenvliet; te Almen D.
Doorn te Wesepe.
Schaarste bestaat wereld
wijd. Jarenlang is schaar
ste vooral gezien in de
verhouding noord-zuid.
Hier rijkdom, ginds ar
moede. Maar steeds meer
voelt de. rijke wereld de
schaarste in eigen gelede
ren.
De discussie over tekorten in
de gezondheidszorg is een re-
•cent voorbeeld. Hoe nieuw is
deze schaarste? Komt de
vooruitgang zichzelf tegen? Is
dat voorzien? En hoe diep
gaat het denken over schaar
ste? Zijn oplossingen moge
lijk? De filosoof Hans Achter
huis schreef er een opzienba
rend boek over: Het rijk van
de schaarste.
Rijkdom brengt armoede,
overvloed een tekort. Schaar
ste ontstaat waar teveel is.
Deze paradoxale conclusie
trekt Hans Achterhuis in zijn
boek 'Het rijk van de schaar
ste', een uitvoerige historisch-
filosofische studie die zeld
zaam veel praktische waarde
heeft.
Achterhuis rekent af met elke
oppervlakkigheid, komt tot
verrassende concllisies en
blijkt in staat zijn stellingen
vanuit de historie te bewijzen.
Hij begint met een pittige in
leiding. Daarin zegt hij gelijk
wat hij wil aantonen: 'De mo
derne maatschappij heeft de
schaarste niet overwonnen,
maar juist gecreëerd(...). We
zijn niet op weg naar over
vloed of naar een 'genoeg',
maar de schaarste breidt zich
steeds verder uit. Juist in de
zogenaamde westerse over
vloedmaatschappijen
Kolonialisme
Achterhuis schrijft om zijn lo
gica van de schaarste op te
bouwen over vijf denkers:
Thomas Hobbes, John Locke,
Jean-Jacques Rousseau, Karl
Marx en Michel Foucault.
Overeenkomsten en verschil
len met Hobbes komen aan de
orde. Ook andere opponenten.
Zo blijkt welke ideeën de
tand des tijds doorstaan heb
ben. Er komt veel aan de
orde. Bijvoorbeeld Lockes ge
vaarlijke koppeling van ar
beid en eigendom, het brute
kolonialisme dat vanuit zijn
ideeën gerechtvaardigd werd,
zijn pleidooi voor deling van
macht, Rousseau's ideeën over
gelijkheid en zijn vrouwon
vriendelijke uitlatingen, zijn
pleidooi voor een sociaal con
tract waarbij ter bescherming
van individuen rechten wor
den overgedragen aan de ge
meenschap, de harde maat
schappij-analyse van Marx en
de radicale ideeën van Fou-
chult over macht. Vooral Fou
cault heeft, tot hij in 1985
stierf aan aids, aan de kant
van de machtelozen gestaan.
Machtsstructuren heeft hij ge
nadeloos ontleed. Wie het
leest doorziet veel fraai aan
gekleed management tot op
het bot. Achterhuis schrijft er
uitvoerig en deskundig over.
Praktijk
In de twee laatste twee delen
trekt Achterhuis lijnen naar
de praktijk. Eerst de gezond
heidszorg. Medisch-technische
ontwikkelingen beloven veel.
Vooral een langer leven en
meer zekerheid wel of juist
geen ziekte te hebben. Zo
wordt precies aangesloten bij
de behoeften van mensen.
Maar die behoeften zijn on
eindig. Er is altijd iets meer
zekerheid nodig en leven kan
altijd nog iets langer. En de
middelen zijn, ondanks alle
ontwikkelingen, beperkt. Zo
groeit schaarste. Dit mecha
nisme wordt nog weinig door
zien. Er zijn ziekenhuizen die
luid klagen over tekorten en
tegelijk meedoen aan een col
lectieve aankoop van een se
rie nieuwe röntgenapparaten
die miljoenen kosten.
Zij die zo luid klagen over te
korten, scheppen voor een
groot deel hun eigen proble
men. Doeltreffende, creatieve
bestrijding van schaarste be
gint niet met opnamestop,
sluiting van een afdeling of
beperking van operaties. Dan
Hans Achterhuis
worden problemen weer afge
wenteld op anderen. Begon
nen moet worden met erken
ning van de schaarstelogica.
En dat betekent het mes in de
eigen beleidskaders, in de bu
reaucratie, in de geldverslin
dende vergadercultuur. Ik
vrees dan ook dat oplossingen
nog ver weg zijn.
Dan is er nog een lijn die
Achterhuis trekt naar het top
punt van schaarste: de hon
ger. Achterhuis noemt de
honger het grootste schandaal
van de twintigste eeuw. Wes
terse expansiedrift heeft zich
niet beperkt tot het eigen we
relddeel. De feiten vertellen
het beschamende verhaal.
Met de koloniale overheersing
is in verre landen een agra
risch systeem opgezet dat tot
doel had de economie van de
moederlanden te steunen. De
behoefte hier bepaalde de
produktie daar. Vandaag is er
nog niets veranderd. Met de
westerse hulpprogramma's
FOTO: PERS UNIE
wordt een westers produktie-
systeem geïntroduceerd. De
derde wereldlanden verbou
wen grondstoffen voor wes
terse produkten. Voedsel voor
eigen gebruik verbouwen lukt
nauwelijks meer. Voedsel
moet dus ook gekocht wor
den. Dat moet dan met geld
dat met de export van grond
stoffen 'verdiend' wordt. Hulp
leidt niet tot zelfhulp maar tot
afhankelijkheid. Het westen
verdient aan hulp. Sinds wes
terse bemoeienis is de honger
nog niet zo schrijnend ge
weest. De situatie is ronduit
absurd. Terwijl hier geld voor
Ethiopië wordt ingezameld,
exporteert datzelfde Ethiopië
massa's sojabonen, bestemd
voor westers veevoer. Zo eten
onze dieten mensen op. Jaar
lijks sterven ongeveer 15 mil
joen kinderen door honger of
door ziekten veroorzaakt door
honger. Om hen in leven te
houden zou 0,2% van de we
reldgraanoogst nodig zijn. In
westerse pakhuizen ligt al zes
maal zoveel opgeslagen dan
die 0,2%! En om de 1 miljard
ondervoede mensen een jaar
lang te voeden zou zo'n 2%
van die totale oogst nodig zijn.
Maar het gebeurt niet. Het sy
steem laat dat niet toe. In het
rijk van de schaarste is meer
geweld dan in oorlogen.
Arrogant
Alleen begrijpen en erkennen
van deze schaarste-logica kan
verandering brengen, zowel
hier als in de derde wereld.
Voor het westen betekent dat:
afzien van eigen superioriteit
en erkennen dat voedsel geen
middel is voor handel of
winst, maar een eerste recht
voor elke wereldburger.
Structuren kunnen alleen
veranderd als mensen komen
tot een andere waardering
van eigendom. Is alles wat wij
schaarste noemen wel schaar
ste? Nog altijd is de auto meer
statussymbool dan vervoer
middel. En de kleding kan al
tijd nog iets modieuzer, het
bankstel nog iets mooier, het
huis nog iets luxer, de party
met een nog exclusiever
vleessoort. Hoe beschamend is
het soms om over moderne
schaarste te spreken. Hoe
vaak is deze schaarste een te
kort aan overdaad, aan luxe,
aan teveel?
Hans Achterhuis analyseert
helder en hard. De zelfge
noegzame bovenlaag zal niet
snel tot echte verandering be
reid zijn. Maar ook consumen
ten hebben mogelijkheden,
vaak meer dan ze denken.
Wie de auto laat staan is ster
ker dan de machtige autolob
by; wie zijn stoel bij party of
kerstmaaltijd 'leeglaat is ster
ker dan de misleidende voed
selindustrie. Zover gaan de
konsekwenties van de schaar-
ste-analyse. Ik vrees dan ook
dat voor velen het gelijk van
Achterhuis te pijnlijk zal zijn.
Hans Achterhuis: 'Het rijk
van de schaarste'. Uitgeverij
AMBO, Baarn; 365 pagina's,
prijs/45.-.
Oostduitse tragiek
Erich en Margot Honecker zullen er morgen nier
wanneer de Oostduitse bevolking voor de eerste
gang naar de stembus maakt om vrij te kunnen kj
hebben ze laten weten. De vorige maal dat de DDR
konden stemmen was vorig jaar juni voor de gemeen
De fraude toen, en de protesten ertegen, luidden hn
van het einde van het bewind-Honecker in.
let
de 1
Met enig cynisme kun je dus zeggen dat de onderga
veertig jaar DDR in het stemlokaal is begonnen, en
in de stemhokjes zijn beslag zal krijgen. Want niem;
feit er aan dat het de eerste en de laatste maal zal
voor het parlement van een aparte DDR gestemd w
Het is even overbodig als ondoenlijk hier alle veri
gen in Oost-Duitsland van de afgelopen tien maandei0(»«
halen. Veel belangrijker is op dit moment de vraaj
weg naar de Duitse eenheid verder gaat. Ingrijpendillg
zijn daarbij onvermijdelijk. Zo staat de grote haast v;
in de DDR maar ook in de BRD haaks op de n
van voorzichtigheid en zorgvuldigheid.
Ot
drij
DiE gajaagdheid is verklaarbaar vanuit de onvrede, '"rcj
traties en het ongeduld van veel Oostduitsers. Toch aa
nog zoveel praktische problemen en principiële
waarvoor oplossingen moeten worden gevonden, dat
meer dan logisdh is dat bondskanselier Kohl is teif*
op zijn snelle eenwordingsgedachten. Hij heef
laatste dagen over een proces van enkele jaren in pl
ho'
(ld';
enkele maanden.
De tragiek voor de Oostduitsers is, dat met hoei'
morgen ook gaan stemmen en hoe de uitslag ook za
len, deze eerste oefening in democratie betrekkelijl r. E
effect zal hebben op het uiteindelijke lot van de
haar bevolking. De toekomst van een verenigd E
wordt vooral in Bonn bepaald.
De mislukking van 'Seoe
'SEOEL', de manifestatie op wereldniveau van hd" h
liair Proces, is eigenlijk mislukt. Prof. Von Weizsacfme
van de initiatiefnemers voor het Conciliair Prot,^
vrede, gerechtigheid en heelheid van de schepping, h
teleurstelling daarover niet onder stoelen of bankt r,
ken. Een begrijpelijke teleurstelling. Natuurlijk er ziei
dingen gezegd. Over gerechtigheid bijvoorbeeld of
milieu. Maar naar het gevoel van velen ontbrak er i jj?"
licht een 'zware' Vaticaanse delegatie, waardoor i
lege plek was aan de familietafel van de christenhe^r
tor
Of het kwam, zoals sommigen zeggen, door een gel
internationale ervaring van veel afgevaardigden. Of
elan dat de Wereldraad van Kerken lijkt kwijt te zianc
het kan ook zijn dat het mislukken van de confei ron
uitdrukking is van de verlegenheid met de vragen i
in feite om gaat. Al heel lang weten we hoe slechtn
het milieu omgaan; we weten hoe miljoenen mensen
van honger; hoe anderen lijden onder afschuwelijke e,
voor terreur en hoe van sommige kinderen al voor lsL
boorte duidelijk is dat ze geen kans zullen krijgei^ d
menswaardig bestaan.
Om dat te horen hoefden geen afgevaardigden naar~
worden gestuurd. Evenmin voor het bespreken vant/"
sche en politieke scenario's voor het oplossen van del
nood. 'Seoel' en al die andere kerkelijke vergadering
nen alleen maar slagen wanneer een eigen, een kerk -i
luid wordt gehoord en verkondigd. I
En daar zit wellicht het grootste knelpunt. Onder ui
prof. dr. A. Houtepen heeft gewaarschuwd voor een Li.
theologisch fundament onder het Conciliair Proces.,
er niet is, dan dreigen de woorden te blijven stekeij
politieke, economische of ideologische niveau. En dal
de wereld niet te wachten; andere instituties zijn
toegerust voor allerlei analyses en/of voorspellingenjge
Het eigen geluid van kerken omtrent de ellende in
reld is de boodschap van God aan mensen, om het kf
laten en het goede te doen, in woord en daad. Niet al^
weg, maar ook in de eigen parochie of de wijkkerk.
mens moet verantwoordelijkheid geboren worden oj
ven naar de grondwoorden van het Evangelie. Hetf
meer mislukken van 'Seoel' is daarom eerder een extf
om in eigen omgeving te werken aan mens en werd1
Gods wil dan een alibi om het Conciliair Proces wat
rig te bekijken en dus links te laten liggen.
Brieven graag kort en duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor inge;
stukken te bekorten.
Virus
Groen Links heeft een com
putervirus op de verkiezings-
markt gegooid. Wie een be
smet programma heeft krijgt
om het half uur te lezen:
'Stem beslist Groen Links'.
Na de gemeenteraadsverkie
zingen valt het virus even in
slaap, om tegen de Statenver
kiezingen volgend jaar weer
wakker te worden en te roe
pen: 'Stem beslist Groen
Links'. Dat moge een waar
schuwing zijn voor deFns
gemeenteraadsfractie r1*
deze partij. Tot de voirul
kiezingen heette dief
PSP/CPN. Daarna LiiiBa
Haag en halverwegefer'
Groen Links. KiezenïSV;
nieuw een andere naire.'
zal in Den Haag in el!1
de boodschap van h#r
niet meer overkomen]1
A. Slierendrecht,
DEN HAAG.
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, Rijswijk.
Telefoon: 070 - 3190 933.
Postadres: postbus 9, 2501 CA 's-Gravenhage.
oA»
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girojj c
per maand 24,85 per maand f.
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal
per jaar f. 284,50 per jaar f.
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijstf;
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
