Afkicken in de gevangenis
Pinal
naie
Grlimpje hoop voor de
armzaligen van haar
ZELFS JUNKIETAAL TABOE IN DRUGSVRIJ OPVANG CENTRUM
UNA
ZATERDAG 10 MAART 1990 PAGINA 27
)rugsgebruik, stelen
m aan geld te komen,
eroordeling, celstraf
itzitten. En dan weer
in voren af aan. Dat is
oor veel verslaafden
et gebruikelijke beeld,
de gevangenis
verheersen de beloftes
ver afkicken en een
ieuw leven beginnen,
laar buiten de muren
ntdekken ze dat ze
omweg geen ander
ven kennen dan de
cene'. Afkicken in de
vangenis: vergeet het
-ijiaar. De verleiding is
:zien de levendige
andel in verdovende
^liddelen in deze
richtingen maar al te
oot. Sinds een klein
lar heeft een deel van
penitentiaire
^richtingen De
i'ruisbergin
jjoetinchem als enige in
ederland de
stemming van
rugs vrije
ehandelbajes'.
erslaafde
detineerden die
ïmotiveerd zijn om af
j kicken bereiden zich
3 ier voor op een 'cleane'
lekomst. Na een
Aarzelende start begint
toeloop van junks die
noeg hebben van hun
mitende bestaan te
DOETINCHEM - Wie naar het
Drugsvrij Opvang Centrum in
Doetinchem komt om zijn gevan
genschap te combineren met een
afkickpoging, moet stevig in z'n
schoenen staan. Het relatief simpe
le leven in een gevangenis waar je
behalve de dagelijkse arbeid je da
gen kunt slijten in ledigheid, is in
het DOC, zoals deze drugsvrije ge
vangenis in de wandelgangen ge
noemd wordt, ver te zoeken. Hier
moeten gedetineerden zélf werken
aan een nieuw bestaan. En blijken
ze dat in de loop van het program
ma niet te willen of te kunnen, dan
gaan ze maar weer terug naar een
gewone gevangenis.
Dat is simpel gezegd de filosofie achter
het Drugsvrij Opvang Centrum in Doe
tinchem. Het DOC biedt onderdak aan
dertig gedetineerden die er serieus aan
willen werken van hun drugsverslaving
af te komen.
„Eigenlijk zijn wij een behandelgevange
nis, maar we mogen het niet zeggen".
J. M. J. Föllings is hoofd van het DOC.
Hij doelt met zijn opmerking op het ge
geven dat gevangenissen geen therapeu
tische inrichtingen zijn en dus ook in
principe geen mensen mogen behande
len. Toch kwam juist vanuit de politiek
twee jaar geleden de vraag waarom er ei
genlijk geen drugsvrije gevangenissen be
stonden en of daar niet wat aan gedaan
kon worden. Fluks werden plannen op
gesteld voor een drugsvrije gevangenis
in Doetinchem, die in mei vorig jaar
van start ging.
In het tijdsbestek van maximaal een half
jaar werken de gedetineerden in het
DOC aan een leven zonder drank, drugs
of medicijnen. „De gedetineerden begin
nen hier na aankomst met in een ver
hoogd tempo af te kicken, zoveel moge
lijk zonder vervangende middelen. Als
je bedenkt dat de mensen die hier bin
nenkomen gemiddeld tien jaar aan de
drugs zijn, dan moeten ze er betrekkelijk
hard tegenaan", schetst Föjlings het regi
me van het DOC. „Als mensen hier ko
men, zijn ze stuurloos. Behalve het af
kicken proberen we hen allerlei dagelijk
se dingen opnieuw aan te leren. Een dag
en nachtritme, persoonlijke verzorging.
Kleine, vanzelfsprekende zaken die voor
een verslaafde echter helemaal niet zo
vanzelfsprekend meer zijn". Wie de op
name-afdeling met goed gevolg doorlo
pen heeft en in staat is enigszins volgens
een normaal ritme te leven, komt in de
volgende groep terecht. Daar begint,
door middel van groepsgesprekken en
veel lichamelijke activiteit, de strijd te
gen de drugs pas goed. „Arbeid, sport en
werken in de buitenlucht zijn hier heel
belangrijk", meldt Fóllings. „Na tien
jaar harddrugs heeft het lichaam veel ge
leden. Door veel bezig te zijn krijgen de
verslaafden weer waardering voor hun
lichaam. Weten weer wat voor gevoel
het is om 's avonds lekker moe te zijn".
Het dagprogramma bestaat verder uit
groepsgesprekken, onder meer met men
sen van het CAD en de reclassering, on
derwijs en de gewone huishoudelijke za
ken. Onder begeleiding van rpaatschap-
pelijk werkers proberen de gedetineerden
hun leven na de gevangenschap alvast
een beetje op poten te zetten. Zodat ze
na afloop van hun detentie niet meteen
terugvallen in de 'scene'.
Heksenjacht
Verslaafden die in het DOC terechtko
men zullen zélf moeten werken aan hun
toekomst. „We willen ze per se niet
doodknuffelen", zegt Föllings met grote
stelligheid. Een betrekkelijk grote mate
van vrijheid hoort daarbij. Zo onder
gaan de DOCers twee keer per week een
urinecontrole, maar een heksenjacht op
drugs is er niet bij. Dat lijkt inderdaad
vreemd voor een inrichting die er prat
op gaat drugsvrij te zijn, erkent Fóllings.
„Maar als iemand gebruikt heeft komen
we er toch wel achter. In de gevangenis
is het binnensmokkelen van drugs een
soort sport. Hier proberen we dat ele
ment weg te nemen door te zeggen: als je
gebruikt hebt, prim^, maar dan word je
overgeplaatst. Dan is er hier geen plaats
meer voor je". „Gedetineerden die hier
wat langer zitten, kunnen één keer in de
maand verlof krijgen. Vooraf moeten ze
een programma voor dat weekeinde op
stellen met een aantal taken, bijvoor
beeld woonruimte zoeken. Als iemand
van weekendverlof terug komt en ge
bruikt heeft, geeft hij dat zelf meestal al
aan. We zetten 'm dan apart in afwach
ting van wat er verder moet gebeuren.
Overplaatsing is in principe het gevolg,
maar vaak blijft zo iemand hier. Want
als iemand ondanks allerlei mooie
woorden tóch gebruikt heeft, kan dat
voor hem de erkenning zijn dat hij hulp
nodig heeft, dat hij het toch niet alleen
kan. In die zin kan het dus een positief
effect hebben".
Ook die redenering is onderdeel van de
benadering van gedetineerden in het
DOC. „Eigen verantwoordelijkheid, daar
draait het om. Een junk heeft de neiging
om altijd met het regime in de slag te
gaan. Daar doen we hier dus niet aan
mee. Iemand die niet mee wil werken,
prima; wij gaan wel een deurtje verder.
Zo'n jongen krijgt geen extra aandacht.
Wij zeggen gewoon: wil jij het niet, dan
willen wij het ook niet. Wij bieden een
programma aan, maar niets is verplicht.
We gaan geen energie steken in mensen
die niet gemotiveerd zijn. Ze zullen er
zelf achter moeten komen dat niet wij,
maar zij zélf het meeste last hebben van
hun verslaving".
Mensen die in het DOC verblijven
moeten ook iets aan hun soms zeer dui
delijke 'junkgedrag' doen.. „Zelfs junkie-
taal is hier uit den boze", zegt Föllings.
„Junks moeten allerlei dingen opnieuw
leren. Zoals: hoe neem je op een fatsoen
lijke manier de telefoon aan, hoe schrijf
je een normale brief aan de Sociale
Dienst".
Met het afkicken in het DOC komen
soms grote problemen op tafel. „Bij jon
geren zie je vaak dat ze, doordat ze al
die tijd alleen maar bezig zijn geweest in
het voorzien van hun behoefte aan
drugs, stil zijn blijven staan. Niet zelden
zie je dat mensen indertijd een neurose
hebben onderdrukt met behulp van
drugs. Met het verdwijnen van de ver
slaving komt dat weer boven". Het is
niet de taak van het DOC om daar ter
plekke iets aan te doen, maar meer om
de verslaafden zover te krijgen dat ze
ook na hun vrijlating contact houden
met hulpverleners.
Omdat het DOC nog maar zo kort
draait, is nog weinig te zeggen over de
resultaten van het experiment 'afkicken
in het DOC'. „Maar de Nijmeegse Uni
versiteit is een onderzoek begonnen om
te kijken wat deze mensen na hun deten
tie doen, zodat we na verloop van tijd
weten waar de mensen terecht zijn geko
men".
FRANCISCA MULLER
OTTERDAM - Het begint
ieestal met een paar losse haren
i de kam. Of met een kapper die
jn geknip staakt en zorgelijk wijst
de eerste kaling rond de kruin,
aama is er geen ontkomen meer
$n: langzaam maar zeker wijkt de
largrens en begroet de blozende
hedel het nieuwe daglicht 's och-
nds met steeds meer enthousias-
in hie.
,S Sir
hei
aal worden, voor sommigen kan het
:n hele bezoeking worden, vooral als
nmaal het besef doordringt dat er geen
:g terug is. „Een kaal hoofd", noteerde
erard Reve met het grimmige plezier
in degene die de dans ontspringt, „is
n bezit voor het leven". Natuurlijk,
zou je je druk maken over wat min-
haar, de zon schijnt er niet minder
n. Maar toch, echt leuk is het niet.
/ant de maatschappij oordeelt hard
ver de armzaligen van haar. Kaalheid
aat voor verval, voor slijtage en (te)
oeg oud worden.
>e Rotterdamse psycholoog J. Passchier
eent dat mannen bang zijn om samen
et het haar ook hun kracht en manne
kheid te verliezen. Misschien schuilt
enige waarheid in: verloor Simson
iet zijn kracht nadat hij van zijn haar
erd beroofd?
oe dan ook, mannen proberen graag
an haargebrek te camoufleren, bijvoor-
eeld door listig hun hoofdhaar aan de
jkant van het hoofd te laten groeien en
:t als een matje over de schedel te dra-
:ren. Het verschijnsel is van alle tijden:
/ajUlius Ceasar, wil de overlevering, droeg
^Jiist daarom een lauwerkrans, als een
atste cosmetisch redmiddel om kaal-
eid te verhullen. De cosmetica-indus-
ie heeft miljarden verdiend met half-
ïchte middeltjes, waaraan een heilzame
erking werd toegeschreven. Meestal
leef het enige aantoonbare effect een
ge portemonnee.
inds 1987 is er echter nieuwe hoop
oor mannen met kaalslag op de sche
el. Het toverwoord is minoxidil, dat
al is het bij een beperkte groep - aan-
>onbaar resultaat heeft. Dit jaar komt
aar ook dabao bij, een kruidenlotion
it de traditionele Chinese geneeskunde,
aarvan wetenschappelijk enige werking
vastgesteld.
.dj.
Eerst maar minoxidil, het middel dat al
in 1974 door het Amerikaanse bedrijf
Upjohn werd ontdekt. t)e firma wilde
pillen maken om de bloeddruk te verla
gen. Er was één vervelende bijwerking:
een krachtige haargroei op ongewenste
plekken. Men besloot van de bijwerking
een hoofdwerking te maken en stopte
het middel in een lotion die precies op
kale plekken kon worden uitgesmeerd.
Het Rotterdamse Dijkzigt-ziekenhuis,
toch al geboeid door de kaalheid, besloot
het middel in 1987 uit te proberen op
tweehonderd proefpersonen. Na het eer
ste bericht verdrongen tienduizend kaal-
hoofdigen zich op de stoep en werden de
telefoons een week geblokkeerd. De di
recteur smeekte via de televisie met bel
len te stoppen.
Op het hoofd van de tweehonderd gese
lecteerde mannen, tussen 18 en 49 jaar,
werd een cirkeltje met een diameter van
2,5 centimeter getekend, waarna de nog
aanwezige haren minutieus werden ge
teld. Daarna kregen honderd proefperso
nen minoxidil mee naar huis en de hon
derd anderen - zonder dat ze het wis--
ten - een nepmiddeltje met dezelfde
geur en kleur.
Drs. A. Ie Mair was als assistent-genees
kundige bij de proef betrokken. „Na een
jaar had een derde van de proefnemers
nog geen haargroei. Bij twee derde was
er wel sprake van enige haartoename, en
bij de helft van een cosmetisch accepta
bel effect".
Sommigen hadden er, na hertelling, 200
tot 350 haren bijgekregen. Lang niet gek,
vindt Le Mair, vergeleken met de ge
middeld honderd haren die de meesten
in hun cirkeltje hadden. „Maar bij de ge
boorte heeft de mens zo'n 1135 haren
per vierkante centimeter, in vergelijking
daarmee is de toename natuurlijk weer
niet echt spectaculair".
Een verder nadeel: na een jaar stopte de
tiaarverbetering bij de meeste proefper
sonen. En bij het beëindigen van de
kuur bleek het nieuwe haar weer uit te
vallen. De conclusie: minoxidil is er
voorlopig alleen voor doorzetters met
een gespekte beurs. Eén flesje kost bijna
acht tientjes, een kuur op jaarbasis 860
gulden. Wie veertig jaar blijft smeren, is
ruim 38.000 gulden kwijt. En geen ziek
tekostenverzekeraar die het betalen wil.
Even leek het erop dat minoxidil goed
koper beschikbaar kwam. Handige za
kenlieden duikelden een lijst met be
Kale hoofden; sinds enige tijd is er een glimpje hoop. Hoewel de uitwerking van het
middel minoxidil bij onze redacteur Jelle Boonstra geen enkel effect heeft gehad.
FOTO: FREDD Y SCHINKEL
standdelen op en brachten het middel
als 'cosmetisch lotion' in de handel.
Voor een iets lagere prijs kon het door
kappers, drogisten en postorderbedrijven
worden verkocht.
De triomf duurde kort: het Dijkzigt-zie
kenhuis klaagde meteen bij de Reclame
Code Commissie over Rimoxidyl, een
van de varianten. In advertenties werd
het Rotterdamse onderzoek alleen maa^
zonnig voorgespiegeld. Bovendien was
steeds een kale man afgebeeld, die na
Rimoxidyl-gebruik een haardos had ge
kregen, waar zelfs King Kong met een
steels oog naar had gekeken.
In juli vorig jaar verbood de Haarlemse
rechter definitief de verkoop van alle lo
tions. Hij oordeelde dat „kaalheid een
ziekte, dan wel een gebrek".is. Vandaar
dat minoxidil ook maar als geneesmid
del moest worden gezien. Sindsdien is
het alleen nog via huisarts en apotheker
verkrijgbaar.
Le Mair is er blij mee. „De gebruikers
moeten goed worden voorgelicht en de
effecten moeten niet overdreven wor
den. Het middel helpt lang niet bij elk
type kaalheid. Een deugdelijke begelei
ding is gewenst". Huisartsen, vindt hij,
zijn daartoe heel wat beter geschikt dan
kappers en verzendbedrijven.
Dabao
De Rijksuniversiteit in Maastricht on
derzoekt momenteel een mogelijk twee
de alternatief: het middel dabao, afkom
stig uit de traditionele Chinese genees
kunde. Het werd vijf jaar geleden door
een monnik ontdekt in een duizend jaar
oud handboek.
Wat de Chinezen er zelf mee moesten
(ze hebben erfelijk minder aanleg voor
kaalheid) is onduidelijk, maar het toni
cum met z'n negen kruiden blijkt een
beetje te werken. Goedkoop is het niet:
een flesje voor een maand gaat straks
ten minste 169 gulden kosten.
In Limburg dienden zich meteen weer
achtduizend belangstellenden aan voor
de proef met het gratis redmiddel. Na
zorgvuldige selectie bleven er vierhon
derd over. Ook hier ging de helft met
een nepsmeersel (placebo) naar huis. Bij
meting na een half iaar leek bij 9,4 pro
cent van de 'placebo-klanten' toch een
toename van haar.
Bij de dabaogebruikers leek 39 procent
uiteindelijk 'positief te reageren, al zegt
dat subjectieve oordeel nog weinig over
de daadwerkelijke haartoename en de
dikte van de haardos. Onderzoeker drs.
R. Borger ziet het wel als een stimulans
om door te gaan: „In elk geval is dabao
een veilig middel, met inderdaad een be
perkte invloed op de haargroei". De
eindresultaten worden binnenkort be
kend gemaakt.
De wetenschappers hebben nog steeds
geen flauw idee waarom dabao en mi
noxidil wel werken en andere middelen
niet. Er bestaat een vermoeden dat de
haarvaatjes op de schedel door de stof
fen beter worden geopend, waardoor de
haarwortels meer bloed ontvangen. Be
staande haren kunnen zich daardoor be
ter ontwikkelen: ze worden langer en
wat dikker van structuur.
Toch blijft het vreemd dat ook mannen
met een nepmiddel meer haar kregen.
Buitenlandse onderzoekers schreven dat
deels toe aan suggestieve kracht: als
iemand graag haar wil en in de werking
van een middel gelooft, kan de geest
misschien net een beslissend zetje geven.
JELLE BOONSTRA
Resultaat eigen
minoxidil-proef:
nul komma nul
„Als u regelmatig smeert, valt het
haar niet verder uit. Daarna ont
staan er donsharen die snel tot vol
wassen haren uitgroeien", beloofde
Kobus Kortmann, de Helmondse
importeur van Minoxidil in Neder
land anderhalf jaar geleden aan
onze redacteuren Gerrit Wolters en
Jelle Boonstra. Kortmann liet een
flinke doos met flesjes afleveren
voor een kosteloze proef, overtuigd
als hij was van de wonderbaarlijke
werking van zijn middel.
En heeft het geholpen? Nou nee.
Een aantoonbare verbetering is niet
te bespeuren, al hadden beide redac
teuren het graag anders gezien. Ger
rit Wolters, waar de verkaling zowel
vanuit de kruin als op het voor
hoofd gretig zijn werk doet, hield
het op vrijdag 6 januari 1989 al
voor gezien: „Na vier maanden is er
nog geen effect", motiveerde Wol
ters, het kwade vermoeden uitspre
kend dat de haaruitval door al dat
gewrijf eerder sneller dan langzamer
was gegaan. Redacteur Jelle Boon
stra hield het met de ovei^ebleven
flesjes uiteindelijk tot vorige week
vol, om een proefperiode van an
derhalf jaar af te maken.
„Het helpt behoorlijk", riepen colle
ga's meteen al in september 1988,
op een moment dat de eerste proef
neming nog beginnen moest. Maar
helaas, verbetering van de haargroei
is een ijdele gedachte gebleven. De
kalende plekken op het hoofd zijn
niet overwoekerd door frisse, gezon
de haren. Het netto resultaat derhal
ve: niets, nul komma nul.
De geneesmiddelenfabrikant Up
john in Ede, na alle processen nu
nog de enige rechthebbende van mi
noxidil in Nederland, laat zich niet
uit het veld slaan. „Geen haargroei
erbij?", vraagt woordvoerster Bea
van Dijk, „dat kan, het middel
werkt lang niet bij iedereen. Maar is
het aantal haren in de proefperiode
dan aanzienlijk verminderd? Ook
niet? Ziet u wel, dat het geholpen
heeft. Zonder minoxidil was u mis
schien wel helemaal kaal geweest".
Voor alle duidelijkheid: Bea is ver
koopleider bij de pharmaceut.
CcidócSouAont
