fe gaat boeren toch
iet te lijf als krakers?
QeidócQowumt
trekvogelsblijven steken in nasi en gezond bier
Hoofdverdachten in Ardanta-
fraudezaak blijven ontkennen
lEUWi
Bloeddonoren testen
op hepatitis C
ENLAND
VRIJDAG 9 MAART 1990 PAGINA 3
yjjarige kandidaat
_ir gemeenteraad
B^AAG In het Brabantse Roosendaal
(66 de 16-jarige Stefan Brouwer kandi-
gteld voor de gemeenteraadsverkiezin-
e mavo-scholier mag zelf nog niet
'in maar volgens de kieswet mag hij
ijcozen worden omdat hij binnen vier
chahttien wordt. Stefan is gevraagd door
jtievoorzitter A. de Man. Deze zegt
(hoefte te hebben aan een verkiezings-
Man: „Ik vond het zó origineel dat
;n van zijn leeftijd lid wordt van een
je partij. En hij haalt zo'n hoge cijfers
ajol. Dit is gewoon een jongen die voor
;iek uit het goede hout is gesneden, on
welke partij hij in de toekomst gaat
kawoordigen". D66 heeft één zetel in
raad.
Genscher tulp
Met een royaal gebaar
giet de Duitse
ambassadeur Otto von
der Gablentz
champagne over een
pot tulpen. Hij
vernoemde daarmee
de gele tulpen naar de
Westduitse minister
van buitenlandse zaken
Hans Dietrich
Genscher. Rechts de
kweker van de tulp C.
van den Berg uit Anna
Paulowna. Genscher
heeft z'n vernoeming te
danken aan z'n inzet
voor de Europese
eenwording.
FOTO: PERS UNIE
Ritzen wil AIO's eerder
minder dan meer betalen
DEN HAAG Minister Ritzen
van onderwijs wil assistenten in
opleiding (aio's) eerder minder dan
meer salaris geven. Ritzen zegt dat
in een interview met een aantal
universiteitsbladen die vandaag
verschijnen. In feite zijn aio's im
mers vooral student, stelt Ritzen.
„Misschien moeten we de aio's toch
maar weer een gewone student-sta
tus geven, een studiefinanciering
en een aparte extra vergoeding
voor de uren dat zij zelf onderwijs
geven", aldus de minister. Vandaag
eiste het Landelijk AIO-Overleg
voor de Haagse rechtbank juist een
salarisverhoging voor zijn achter
ban.
Oud-staatssecretaris
Calmeyer overleden
DEN HAAG Oud-staatsse
cretaris en luitenant-generaal
buiten dienst M.R.H. Calmeyer
is in Den Haag op 94-jarige
leeftijd overleden. Hij was van
1959 tot 1963 staatssecretaris
van defensie in het kabinet De
Quay. Calmeyer was van 1949
tot 1951 plaatsvervangend chef
van de generale staf, daarna
directeur van het Defensie
Studiecentrum in Den Haag
en militair adviseur van de
Nederlandse vertegenwoordi
ging bij de Noordatlantische
Raad. In 1955 trad hij uit mili
taire dienst, een jaar later
werd hij kamerlid voor de
CHU.
Maatwerk helpt bijstands
moeders eerder aan baan
DEN HAAG Bijstandsvrouwen moeten individueel
worden benaderd en begeleid door aTbeidsbureaus en
sociale diensten bij het zoeken naar betaald werk.
Maatwerk biedt betere kansen op succes dan een alge
mene aanpak.
Tot die slotsom komt staatssecretaris Ter Veld van soci
ale zaken in haar aanbiedingsbrief bij een rapport van
Research voor Beleid te Leiden in opdracht van het mi
nisterie van sociale zaken en werkgelegenheid. Ter
Veld vindt in het rapport een bevestiging van haar
voorstellen om bijstandsmoeders ruimer te laten profi
teren van bijzondere bijstand op weg naar betaald
werk. Bij de Raad van State ligt momenteel een voor
stel van haar om bijstandsmoeders een bijdrage te ge
ven in kosten van scholing en kinderopvang. Die kin
deropvangkosten blijven het eerste werkjaar in aan
merking komen voor vergoeding.
k0lOGLERAAR STRAFRECHT:
LfV7A-iJUlirLTl.il U JL ltn.1 llJUVlJLl X
dat. zii nrotesteerden tegen dat er nrnees-verhaal wordt ziin voor de overheid om
tigeT'
Ier
VANDAAG
IN HET
|lNGEN De afge-
iwee weken hebben
groepen boeren on-
Hatd actie kunnen
aa"a. Zij zijn vol begrip
Rnd door degenen
mJdirect in de uitoefe-
fyan hun werk be-
;edLrden en de politie
de]nde in alle vriende-
haar medewer-
werden vijf
walvan de milieu-orga-
ell4 in Delfzijl binnen
derjur gearresteerd om
dat zij protesteerden tegen
de vuillozingen van Akzo.
Is hier sprake van rechts
ongelijkheid?
„Ik kan me levendig voorstel
len dat dit door vele mensen
als rechtsongelijkheid wordt
beleefd", zegt hoogleraar straf
recht prof.mr. D.H. de Jong
van de Rijksuniversiteit van
Groningen. „Bij dit soort acties
moet je twee manieren van op
treden van de overheid onder
scheiden. In de eerste plaats
gaat het om de handhaving
van de rechtsorde, vooral de
openbare orde. Die taak kan
de overheid aanleiding geven
een demonstratie of een actie
te beëindigen door de zaak te
verspreiden of - in het ergste
geval - uiteen te slaan. Zo
wordt gewoon de verstoring
van de openbare orde beëin
digd. Vaak zullen bij zo'n actie
of demonstratie ook strafbare
feiten worden gepleegd. De
strafrechterlijke kant is dan
dat er proces-verbaal wordt
opgemaakt, of dat er mensen
worden gearresteerd".
„Ten aanzien van beide ma
nieren van optreden bestaat er
in Nederland bij de overheid
een grote beleidsvrijheid. We
kennen het opportuniteitsbe
ginsel. Dat betekent dat je niet
hoeft te vervolgen. Dan zijn er
- om even bij die strafrechter
lijke kant te blijven - twee
dingen die worden bekeken.
Ten eerste: hoe respectabel is
het belang waarvoor gestreden
wordt? Het lijkt er op dat het
belang waarvoor de boeren
strijden tot op zekere hoogte
respectabel wordt geacht".
„Het andere punt is natuurlijk
het inschatten van de gevol
gen wanneer je wél optreedt,
hetzij door de zaak te beëindi
gen, hetzij door strafrechterlijk
op te treden. Bij zo'n massale
actie van de boeren die toch
wel erg boos zijn, moet je voor
ernstige escalatie vrezen. Dat
zal ook een belangrijke reden
zijn voor de overheid om - al
thans tot op heden - niet in te
grijpen. Zo'n Greenpeace-actie
is wat kleinschaliger. Daar
kun je zonder gevaar voor es
calatie sneller optreden. Dat
speelt natuurlijk heel zwaar
mee. Als overheid heb je een
vrij grote beleidsruimte".
De overheid is voor de boeren
tot nu toe heel erg tolerant ge
weest. Belastingkantoren zijn
al twee weken geblokkeerd,
evenals de Rijksdienst voor
het Wegverkeer in Véendam.
Dat gaat toch wel heel erg
ver?
„Dat lijkt mij ook, al wil ik
geen persoonlijk oordeel geven
over deze acties. Het begint er
op te lijken dat de overheid nu
ook vindt dat de grenzen be
reikt zijn. Als de overheid
vindt dat het nu echt te ver
gaat, moet ze ook consequent
optreden voor zover daar vol
doende manschappen voor be
schikbaar zijn. De overheid
f§WfmSmSM
Een pantserwagen van de politie sloot gisteren de toegang tot
het Binnenhof af om trekkers van de boeren tegen te houden.
moet de actie dan niet alleen
beëindigen, dus de openbare
orde herstellen, maar tegelij
kertijd strafrechterlijk optre
den. Dan moet er ook worden
geverbaliseerd. Ik zie natuur
lijk wel heel goed dat zoiets bij
zo'n massale actie niet eenvou
dig is".
De boeren hebben het ook zo
aangepakt, dat er nauwelijks
iemand directe verantwoorde
lijkheid draagt. Ze hebben wel
woordvoerders, maar er is
geen formele organisatie.
Maakt dat de zaak niet extra
moeilijk?
„Dat is zeker strafrechtelijk
een belemmerende factor. Het
wordt daardoor moeilijk om
organisatoren aan te pakken.
Met betrekking tot een belang
rijk aantal acties lijkt het me
toch niet uitgesloten dat je een
groot aantal organisatoren aan
zou kunnen pakken, maar het
zal moeilijk zijn bewijzen rond
te krijgen?"
Waar denkt u aan in de be
wijsrechtelijke sfeer? Blokke
ren, is dat strafbaar?
„Dat zal nog weieens tegen
kunnen vallen. Als je denkt
aan het blokkeren van het
verkeer, kom je niet veel ver
der dan één of meer verkeers
overtredingen. Ik zie niet dat
je hier een misdrijf kunt con
strueren. Het gaat toch om wat
lichtere overtredingen. Ik heb
niet zomaar even een ernstig
delict voorhanden waar het
onder zou kunnen vallen. Dat
is natuurlijk ookeen beetje
een kenmerk van ons straf
recht. Iets moet ergens straf
baar zijn gesteld, anders is het
niet strafbaar. Dat is een goed
uitgangspunt natuurlijk. Het is
een belangrijke bescherming
voor de burgers dat duidelijk
is wat wél en wat niet straf
baar is. Met dit soort acties is
het daardoor wel vaak lastig
om er strafrechtelijk een vin
ger achter te krijgen".
Wat verwacht u van een even
tueel optreden van de politie?
„De boeren zijn zo geladen, dat
als je er tegen optreedt er heel
wat geweld naar voren komt.
Je staat als overheid niet in
absolute zin machteloos. Je
kunt besluiten om met een
grote politiemacht een eind
aan de acties te maken. Dat
wordt dan een veldslag, denk
ik. Op zichzelf gaat onze over
heid die niet uit de weg. Dat
kun je ook zien bij ontruimin
gen van kraakpanden. Toch
ligt het probleem kennelijk in
de morele sfeer. Je gaat boe
ren toch niet te gauw op de
zelfde manier te lijf als kra
kers... Ik denk dat zoiets ook
meespeelt. Als de acties nog
grimmiger worden, dan zie ik
die veldslagen toch nog ont
staan. Ik denk dat je het als
overheid niet veel verder kunt
laten gaan. Je moet nu öf met
concessies komen, öf er een
eind aan maken. Je moet geen
concessies doen en de acties
toch door laten gaan. Je moet
nu als overheid kiezen. An
ders ben je niet duidelijk".
BAREND STRANG
m onze verslaggevers)
EP Met opmerke-
veerkracht, is het
sje Wezep op de Ve
er gisteravond in .ge
il de plotselinge inva-
an achthonderd boze
■|n op te vangen, die
un kruistocht tegen
Haag' plotseling in
ilaatsje bleven steken.
Trekvogels' zelf waren
(lien nog het meest ver-
met het onverwachte
Wezep. Toen ze rond
's ochtends uit Gro-
Drente en zuidoost-
(and vertrokken, hadden
Ben tot einddoel van de
Strit uitverkoren. Maar in
(uur van de strijd werd
ten de tractor maar heie
naar Den Haag te sturen.
I het werd voorlopig al-
Wezep. In allerijl ver-
Ie een plaatselijk restau-
Voor de boeren een nasi-
lijd in de stoffige loods
de actievoerders waren
ondergebracht. Keurige obers,
in stemmig zwart en met vlin
derdas, dienden het eten op.
Bier was er ook, in kratten te
gelijk werd het aangevoerd.
„Maar allemaal alcoholvrij',
zei bevoorrader Theo Schuur
uit Emmercompascuum. - „De
stemming is geladen, je weet
maar nooit. We willen niet dat
de vlam in de pan slaat. Bij
een demonstratie moet je nooit
drank gebruiken, dan kan het
snel verkeerd lopen".
Voor het nietige kantoortje
van de portier, helemaal ach
ter in de loods, verzamelde
zich een lange rij wachtenden
bij de enige plek met een tele
foon. „We moet'n toch moeder
de vrouw maar 'ns even ver
tellen dat we op de Veluwe
blijven", verkondigde een ak
kerbouwer met de tongval van
z'n streek.
De stemming onder de boeren
was na de grimmige rit snel
omgeslagen in ontspanning en
berusting. Voor het oog al
thans, want wie bij de boeren
informeerde naar de weinig
heilvolle toekomst van de ac
tie stuitte zonder uitzondering
op onverzettelijkheid. „Zolang
we niet door pantserwagens en
ME worden tegengehouden
gaan we door", riep een ak
kerbouwer uit Hornhuizen.
„Lubbers kan wel roepen dat
de grens van de tolerantie is
bereikt. Maar dan moet je ons
in Hoogeveen niet eerst hoop
geven en het twee dagen later
weer inslikken".
Wieringermeer
In Wieringermeer hadden
driehonderd Friese boeren gis
teren al het besluit genomen
weer naar huis te keren. Zij
waren eerder op de dag over
de Afsluitdijk Noord-Holland
binnengereden. Actieleider E.
Vogels blies de aftocht omdat
verdere acties in dit stadium
zinloos zouden zijn.
i
„Weer een dag naar de blik
sem. Wat een kater. We had
den vol moeten houden en
door moeten gaan", jammerde
een jonge boer. „Nu zijn de
mensen warm. Volgende week
wordt het weer een hele toer
om alle mensen bij elkaar te
krijgen. Maar mij zien ze niet
meer. Er ligt nog werk van
twee weken. Zodra het droog
wordt moet ik het land op om
te zaaien en dat is precies waar
de politiek op heeft gewacht".
De akkerbouwers waren er zo
op gebrand om door te stoten.
Niet naar Schiphol („dat is
nooit echt de bedoeling ge
weest") maar naar de Coen-
tunnel in Amsterdam. Een
blokkade van Neerlands meest
verstopte tunnel zou politiek
Den Haag wel mores leren.
Dat de politie daar een wapen
stokje voor zou steken, wisten
de boeren zeker. „Tuurlijk.
Maar kijk eens naar zo'n busje
van de ME. En nu naar onze
trekkers. Dat is toch geen par
tij voor ons".
Verbijsterd keken de meeste
boeren voor zich uit toen het
besluit genomen werd niet
verder te gaan. De vrijdag had
het hoogtepunt moeten wor
den van weken actie voeren.
„Dit is geen climax, maar een
anti-climax. Als we teruggaan
hebben we verloren. Boeren
zijn als een kruiwagen vol
kikkers. Als je niet doorrijdt,
springen ze er één voor één
uit", aldus een teleurgestelde
boer.
Zo'n tien boeren zetten de
monstratief koers richting
Amsterdam in de hoop dat de
rest in hun kielzog zou volgen.
Niemand volgde, waarop het
kopgroepje zich alsnog be
dacht. Rond half zes zaten alle
boeren weer op de trekker
richting Friesland en slaakte
actieleider Vogels een zucht
van verlichting. „We moeten
het netjes houden. Ik wil geen
rotzooi. Als we door waren ge
reden was het tot een confron
tatie gekomen. En wat bereik
je daarmee? Allemaal camera's
erop en negatieve publiciteit".
Veendam
In Veendam kwam 's avonds
op geweldloze wijze een eind
aan de twee weken durende
blokkade van de Rijksdienst
voor het Wegverkeer. Volgens
burgemeester Apotheker was
het ingrijpen van de ME nood
zakelijk, omdat de boeren 's
morgens het computercentrum
van de Rijksdienst lam hadden
gelegd. Hij vond dat intolera
bel, omdat de politie niet meer
kon beschikken over noodza
kelijke gegevens voor het op
sporen van criminelen, de af
gifte van rijbewijzen, apk-con-
troles en het inschakelen van
familieleden bij zware ver
keersongevallen. Ook actie
voerder Henk Doornbosch
achtte de tijd rijp om de blok
kade af te blazen. „Het was
niet meer verantwoord".
Apotheker heeft geen moment
gedacht dat de ontruiming
door de ME zou escaleren. „Ik
heb in die twee weken de ac
tievoerders leren kennen als
redelijke mensen. Ik ging er
dan ook vanuit, dat de ontrui
ming geweldloos zou gebeu
ren. Er was voor mij geen re
den om te veronderstellen, dat
de situatie zich zou verhar
den".
Met opzet had burgemeester
Apotheker de tachtig man ME
niet uitgerust met 'provoce
rende kleding' als wapenstok
en schilden. „Ze zagen er net
zo uit als onze Veendammer
politie". Even voor de politie
actie riep trainer Nienhuis een
aantal ME'ers die zich zaten te
vervelen op voor een partijtje
voetbal tegen zijn selectie. Die
confrontatie eindigde in een
gelijkspel.
AMSTERDAMS ONDERZOEK:
AMSTERDAM Onderzoe
kers van de Rode Kruis Bloed
bank Amsterdam, het Centraal
Laboratorium van de Bloed
transfusiedienst en de
GG&GD in Amsterdam heb
ben vastgesteld dat in Amster
dam 0,7 procent van de bloed
donoren positief was in de he
patitis C antistoftest.
Uit eerder onderzoek bleek al
dat 2,3 procent van de patiën
ten die veel bloedtransfusies
krijgen hepatitis C ontwikke
len. De onderzoekers pleiten
nu voor zo'n test voor alle
bloeddonoren. Het onderzoek
is vandaag gepubliceerd in het
medisch tijdschrift The Lan
cet.
zaakte ontsteking van de le
ver. Het vervelende van C is
dat ondanks de ernstige gevol
gen een patiënt er weinig van
merkt, niet geel wordt en zich
hooguit wat grieperig voelt.
Hepatitis C is de belangrijkste
complicatie van bloedtransfu
sie. De Gezondheidsraad
schatte onlangs dat jaarlijks
1.600 patiënten het virus krij
gen na een bloedtransfusie. Bij
800 mensen mondt dat uit in
een chronische leverontste
king en bij 160 mensen ont
staat een blijvende leverbe
schadiging. De onderzoekers
stelden vast dat ongeveer 65
procent van de gevallen van
hepatitis C na een transfusie is
te voorkomen als alle donoren
op het virus getest zouden
worden.
Rechtbank verbiedt gids over rijscholen
DEN HAAG De nationale rijscholen-gids mag niet meer ver
spreid worden. Dit heeft het gerechtshof in Den Haag bepaald in
een hoger beroepszaak. Deze was aangespannen door zeven rij
schoolhouders. De rechter trekt de gegevens over slagingsper
centages van de in de gids genoemde rijscholen in twijfel. Het
Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) zegt „zeer on
gelukkig" te zijn met deze uitspraak. In opdracht van het minis
terie van verkeer en waterstaat heeft deze dienst vorig jaar ok
tober de gids uitgebracht in samenwerking met de ANWB en de
Bovag. In de gids worden per streek de scholen opgesomd die
met hun aantallen geslaagden op of boven het gemiddelde ko
men. De gedachte was dat hiermee het kaf van het koren zou
worden gescheiden. De zeven rijschoolhouders hebben steeds
beweerd dat er sprake is van misleiding. Een kort geding in
deze kwestie had het zevental verloren. Volgens een ANWB-
woordvoerder zijn alle 80 duizend exemplaren, die vooral via de
ANWB-kantoren zijn verspreid, inmiddels verkocht.
Schoolkinderen in Estland
Ruim twintig kinderen uit onder meer Leiden, Wassenaar en
Noordwijk in het centrum van de hoofdstad van Estland, Tallinn.
De reis is een initiatief van de basisschool de Eerste Leidse
Schoolvereniging. De kinderen worden in de nacht van zondag
op maandag weer in ons land verwacht. Het bezoek zal worden
gevolgd door een tegenbezoek van een school uit de Sovjetunie.
FOTO: ANP
Artsen zonder Grenzen helpt
Roemeense gynaecologen
AMSTERDAM De organisatie Artsen zonder Grenzen
gaat een project opzetten voor bijscholing van Roemeense gy
naecologen en verloskundigen. Het is vooral de bedoeling
artsen op de hoogte te brengen van recente ontwikkelingen
op het gebied van geboorten regeling.
Dictator Ceausecu had anticonceptie verboden zodat in Roe
menië op grote schaal illegale abortussen werden verricht.
Van ontwikkelingen op het terrein van de moderne gynae
cologie zijn de Roemenen niet op de hoogte.
iAIBAAI'
door WILLEM RUSTIER
BREDA De twee hoofdver
dachten in de Ardanta-fraude-
zaak hebben voor de Bredase
rechtbank ontkend dat zij zich
schuldig hebben gemaakt aan
valsheid in geschrifte en belas
tingfraude. Officier van justi
tie mr. A. Franken heeft tot
nu toe steeds gesteld dat de
twee bewijsbaar voor acht mil
joen gulden hebben gefrau
deerd. Zij zou vandaag met
haar eis komen.
De dagvaarding vermeldt on
der andere het zwart uitbeta
len van dragers, het achter
over drukken van betalingen
voor inkooppolissen voor uit
vaarten, fraude van de ven
nootschapsbelasting en het
fout invullen van verzamel
loonstaten voor de bedrijfsver
eniging.
Volgens de 54-jarige hoofdver
dachte G.N., voormalig direc
teur van Ardanta Uitvaartver
zorging BV, zou hij volgens
het onderzoeksteam voor in
totaal 22 miljoen hebben ge
fraudeerd. De verdediging be
schuldigde de officier ervan
dat zij N. en de 47-jarige mede
verdachte M. van S. uit het
Westbrabantse Rijsbergen,
stelselmatig via de media
zwart heeft gemaakt.
Getuige-deskundige J. Dijk
man uit Wilnis verklaarde dat
deze affaire te veel onduidelijk
laat en daarom niet voor de
strafrechter thuishoort. Hij is
onder meer belastinginspec
teur bij het ministerie van fi
nanciën in Amsterdam ge
weest en was ook opsporings
ambtenaar bij de Fiscale In
lichtingen- en Opsporings
dienst.
