5
)DR vreest claims
roegere eigenaren
Zuidafrikaans leger naar Bophuthatswana
oor Franse politiek blijft West-Afrika een 'achtertuin'
^ITENLAND
CcidóeSowmtt
DONDERDAG 8 MAART 1990 PAGINA 5
^vervaller krijgt
rs smartegeld
YORK De jury van een Ame-
mse rechtbank heeft bepaald dat
dief ten onrechte door de politie
neergeschoten toen hij iemand
eerde te beroven. Aan hem is 4,3
ien dollar (ongeveer 8,5 miljoen
>n) smartegeld toegekend. De 29-
Bernard McCummings heeft een
van tweeëneenhalf jaar uitgeze-
vegens poging tot beroving, maar
n als invalide de gevangenis uit.
lij zijn arrestatie in 1984 afgevuur-
;hot beschadigde zijn ruggemerg,
door hij verlamd is geraakt. De
caat van de twee betrokken poli-
jenten gaat in beroep tegen de
raak.
Schj
Doomsday Clock op
tien voor twaalf
CHICAGO De Doomsday Clock,
het symbool voor het gevaar van een
atoomoorlog tussen de twee super
machten, is vier minuten teruggezet.
Hij staat nu op tien minuten voor
middernacht.De klok staat jaarlijks
op de voorpagina van het Ameri
kaanse Bulletin voor Atoomweten
schappers. De wetenschappers die de
klok terugzetten, zijn van mening
dat de omwentelingen in Oost-Euro
pa het risico op een atoomoorlog
aanzienlijk hebben teruggebracht.
De wijzers waren in 1988 voor het
laatst verzet; toen met drie minuten.
In 1953 was het gevaar 'voor een
atoomoorlog volgens de wetenschap
pers het grootst.
Leider Afghaanse coup
gevlucht naar Pakistan
ISLAMABAD De Afghaanse minister van de
fensie generaal Shah Nawaz Tanai, die met de
hulp van moslim-verzetsstrijders heeft gepro
beerd president Najibullah aan de kant te zetten,
is gisteren met zijn gezin en een tiental hoge Af
ghaanse officieren in vliegtuigen van de Af
ghaanse luchtmacht naar Pakistan gevlucht. De
Afghaanse militairen zouden daar allen politiek
asiel hebben aangevraagd. Het is nog steeds on
duidelijk of president Najibullah de dinsdag te
gen hem ondernomen couppoging heeft door
staan. De luchtmachtbasis bij Bagram, de belang
rijkste van Afghanistan, zou nog steeds in han
den van de opstandelingen zijn, terwijl de hoofd
stad langzamerhand weer onder controle komt
van strijdkrachten die trouw zijn aan de regering
van president Najibullah.
YS sluiten actie
tegen Libië niet uit
WASHINGTON De Verenigde Staten hebben Li
bië ervan beschuldigd in een fabriek in Raljta che
mische wapens te produceren. Washington is „zeer
bezorgd" over deze ontwikkeling en heeft opgeroe
pen tot internationale pogingen om daaraan een ein
de te maken. Libië heeft de Amerikaanse aantijgin
gen ontkend. Een woordvoerder van het Witte Huis
wilde niet speculeren over de maatregelen die de VS
zullen nemen, maar hij sloot een militaire operatie
niet uit. De VS, zo werd gisteren bekend, zullen tus
sen juli en september van dit jaar alle chemische wa
pens verwijderen die nog in de Bondsrepubliek
Duitsland liggen opgeslagen. Het gaat om 400 ton
gifgas, overigens slechts een procent van totale Ame
rikaanse voorraad.
Opnieuw brand
in hotel in Cairo
CAIRO In het centrum van Cairo
is vanochtend opnieuw brand uitge
broken in een hotel. Nadere bijzon
derheden over de brand in het Shep-
heard hotel in de diplomatenwijk van
Cairo onbreken nog. Het vuur, dat
volgens een ooggetuige op het dak
van de vijf-sterren-accomodatie was
ontstaan, wordt door de brandweer
met groot materieel bestreden.
Verleden week kwamen bij een brand
in het Sheraton hotel in de noordoos
telijke wijk Heliopolis 17 gasten om
het leven en raakten 70 anderen ge
wond.
[ERENIGINGSPROCES MOET TRAGER"
tot' IT-BERLIJN Met
vjenbarende brieven
de Russische leider
eei ïail Gorbatsjov en dé
se bondskanselier
nut Kohl heeft de
lev, duitse ministerpresi-
Hans Modrow be-
rming en begrip ge-
J gd voor de mensen in
"land die na 1945 ei-
!jommen hebben ver-
itora^en of gebruiken. De
tea s bestaat dat de voor-
rpar ge eigenaren hun be-
tomen opeisen nu de
s eenwording als vast-
id mag worden be-
uwd.
oppt irieven zijn eind vorige
erki al in Moskou en Bonn
past ekomen, maar zelfs in zijn
is et ingsverklaring voor de
heolskammer had Modrow er
s ni en nog over gezwegen.
iens< e brief aan Gorbatsjov
is o( Modrow dat ook in een
deriigd Duitsland de eigen-
wiegelingen van de DDR
roei^ter discussie mogen wor-
lovel
ieuu
den gesteld. Hij verzoekt de
oovjet-Unie dringend 'met
haar rechten als overwin
ningsmacht van de Tweede
Wereldoorlog en met gebruik-'
making van haar belangrijke
internationale invloed met be
trekking tot een later verenigd
Duitsland op de bres te staan
voor het veilig stellen van de
eigendomsverhoudingen in de
DDR".
Om zijn voorstellingen te ver
wezenlijken stelde Modrow
een gemeenschappelijk en ge
coördineerd optreden van de
regeringen in Oost-Berlijn en
Moskou voor. „Het is altijd de
bedoeling van de wederzijdse
samenwerking geweest," aldus
Modrow, „vooral door de
schepping van volkseigendom
en coöperatieve eigendoms-
vormen sociale verworvenhe
den voor de mensen te garan
deren en uit te breiden".
Ook in de brief aan Kohl wijst
Modrow op de noodzaak in
deze kwestie rechtszekerheid
te scheppen. Met het oog op de
Europese samenwerking lijkt
het hem verstandig, de na de
Tweede Wereldoorlog ontstane
eigendomsorde in de DDR niet
ter discussie te stellen. Volgens
hem moet dit standpunt uit
gangspunt zijn in de verdere
Pluim
De Westduitse bondskanselier
Helmut Kohl kreeg gisteren
een pluim van Washington
voor zijn besluit van dinsdag
Polen geen voorwaarden te
stellen voor een Duitse garan
tie inzake de Poolse westgrens,
die officieel wordt erkend
door Washington. De Sovjetu
nie had dinsdag al instem
mend gereageerd. Kohl stelde
gisteren onmiddellijk de vier
vroegere geallieerden, Vfe, SU,
Frankrijk en Groot-Brittannië
èn Polen op de hoogte van het
besluit van zijn coalitierege
ring over de onschendbaar
heid van de Poolse westgrens.
Hij verwierp de kritiek van
Modrow: „na de verkiezingen
over tien dagen in de DDR is
Modrow premier af, ik vind
het niet zo belangrijk wat hij
nu te zeggen heeft".
Modrow zei gisteren dat Bonn
door middel van geruchten en
door het opzettelijk laten uit
lekken van gegevens, de DDR
onder druk zet om snel in een
monetaire unie met Bonn te
stappen. „Het is een kwestie
van eenwording, niet van
Anschluss ofwel opslorpen.
Daarmee is men het in Mos
kou volledig eens en niet al
leen daar".
De Westduitse bondskanselier
is vandaag in het NAVO-
hoofdkwartier in Brussel om
met de kleinere lidstaten van
het bondgenootschap te praten
over de politieke en militaire
aspecten van de Duitse een
wording.
Opiniepeiling
DDR-premier Modrow heeft
steun gekregen vanuit de
Bondsrepubliek. Uit opiniepei
lingen blijkt dat de meeste
Westduitsers ook willen dat de
hereniging minder snel gaat.
Zij zijn bang zij dat het samen
gaan met de oosterbuur hun
hoge levenstandaard zal aan
tasten. De helft vreest hogere
belastingen en bijna tweederde
(62 procent) is tegen een zoda
nige samensmelting van de
beide munteenheden dat de
Oostduitsers hun munt op een
1:1 basis kunnen inwisselen te
gen de krachtige Deutsc-
hmark.
Boze demonstranten gisteren in Bophutatswana. De betogers stichtten brand in regerings- en bedrijfsgebouwen en riepen om
het aftrden van de president. FOTO: ap
JOHANNESBURG
Zuid-Afrika heeft van
daag legertroepen ge
stuurd naar het thuisland
Bophuthatswana om er de
orde te herstellen. Dit is
gebeurd op verzoek van
president Lucas Mangope,
wiens aftreden door tien
duizenden demonstranten
is geëist.
De Zuidafrikaanse minister
van buitenlandse zaken Roelof
Botha heeft aangekondigd dat
het leger van Zuid-Afrika „zal
samenwerken" met dat van
Bophuthatswana om de veilig
heid binnen dit „onafhankelij
ke" thuisland te verzekeren.
Volgens de politie zijn gisteren
14 mensen gedood en ongeveer
500 gewond geraakt toen tien
duizenden demonstranten in
twee steden in het Zuidafri
kaanse thuisland hun protest
kracht bijzetten door winkels
en bedrijven in brand te ste
ken en aan het plunderen te
slaan. In de regio Garankuwa
opende gisteren de politie het
vuur op een menigte van circa
tienduizend betogers die het
aftreden van de „corrupte"
Mangope eiste en inlijving bij
Zuid-Afrika.
Bophuthatswana is het tweede
van de tien Zuidafrikaanse
thuislanden waar nu sprake is
van politiek geweld. In Ciskei
braken onlusten uit nadat mi-
litiaren zondag een einde had
den gemaakt aan het 18-jarige
bewind van president Lennox
Sebe. De Zuidafrikaanse rege
ring stuurde op verzoek van
de nieuwe machthebber, gene
raal Oupa Gqozo, troepen naar
dit thuisland. Bij de rellen in
Ciskei zijn inmiddels al 27 do
den en 550 gewonden geval
len.
Machtsfactor
Het lijkt erop dat het systeem
van zwarte thuislanden, waar
mee in de jaren zestig een be
gin werd gemaakt en dat de
Zuidafrikaanse regering ziet
als een perfecte manier van
rassenscheiding, zijn langste
tijd gehad heeft. Sommigen
zijn zelfs hard op weg uit te
groeien tot een belangrijke
machtsfactor in de stijd tegen
de apartheid. Zo verschenen
de nieuwe machthebbers in
Ciskei op hun eerste perscon
ferentie na de coup met func
tionarissen van het Afrikaans
Nationaal Congres (ANC) aan
hun zijde. Generaal Gqozo
wekte met name veel enthou
siasme toen hij bekendmaakte
dat het ANC in Ciskei voort
aan vrij zijn politieke activitei
ten kan ontplooien. Hij zei
verder te streven naar het op
heffen van de formele onaf
hankelijkheid van Ciskei en
naar de hereniging van het ge
bied met Zuid-Afrika.
Traditionele thuislandleiders,
zoals Sebe in Bophuthatswana,
zien zich in toenemende mate
geconfronteerd met jonge acti
visten, die het principe van de
thuislanden afwijzen omdat dit
volgens hen de zwarte bevol
king bindt aan de meest geïso
leerde en onderontwikkelde
delen van Zuid-Afrika.
Hervormingen
De thuislanden werden in het
leven geroepen door de toen
malige Zuidafrikaanse presi
dent Hendrik Verwoerd. Hij
streefde ernaar alle zwarten
tot burgers van de afgelegen
thuislanden te maken. Zij zou
den plaatselijke autonomie
krijgen, terwijl de blanken de
nationale economie en rege
ring in handen zouden hou
den. In de tien thuislanden,
die zo'n 13 procent van het
Zuidafrikaanse grondgebied
beslaan, woont ongeveer de
helft van de 28 miljoen Zuida
frikaanse zwarten.
De huidige president, F.W. de
Klerk, heeft ondanks al zijn
hervormingen, nog geen enke
le wijziging aangebracht in het
systeem van de thuislanden.
Evenmin heeft hij gereageerd
op de wens van een aantal van
hen om zich opnieuw bij Zuid-
Afrika te voegen. Het enige
gebaar dat De Klerk in de
richting van de thuislanden
heeft gemaakt, is dat hij ze
heeft uitgenodigd deel te ne
men aan het overleg over een
nieuwe grondwet, die de zwar
ten een stem moet geven in
het bestuur van Zuid-Afrika.
Of dit overleg ook zal leiden
tot een herziening van het sy
steem van de thuislanden valt
nog te bezien.
Litouwen
mogelijk dit
weekeinde
onafhankelijk
MOSKOU Het parle
ment van Litouwen staat
klaar om zich dit week
einde volledig onafhanke
lijk te verklaren van de
Sovjetunie. Zaterdagavond
komt de Litouwse Opper
ste Sovjet, het parlement,
bijeen om de procedurele
kant van de zaak te rege
len. Zondag zal vervol
gens de onafhankelijkheid
worden uitgeroepen, aldus
het Litouwse Volksfront
Sajudis.
Bij de jongste verkiezingen in
Litouwen hebben de aanhan
gers van Sajudis, dat voorstan
der is van onafhankelijkheid,
een ruime parlementaire
meerderheid weten te behalen.
De Litouwers willen de onaf
hankelijkheid versneld uitroe
pen, nog voordat maandag het
Congres van Volksafgevaar
digden in Moskou bijeenkomt
om over de machtsuitbreiding
van de Sovjet-president te pra
ten. Dit voorstel geeft de presi
dent onder meer de bevoegd
heid weerbarstige Sovjet-repu
blieken hard aan te pakken.
Sommige Litouwers vrezen
dat Gorbatsjov deze zal gebrui
ken om de onafhankelijkheid
van de Baltische staten tegen
te houden. Sajudis verwacht
niet dat Moskou naar geweld
zal grijpen, maar een economi
sche blokkade zou Litouwen
in grote problemen kunnen
brengen.
Sajudis verwacht dat de onaf
hankelijkheidsverklaring grof
weg neerkomt op een bevesti
ging van de Litouwse onaf
hankelijkheidsverklaring van
1918. Litouwen was, evenals
Estland en Letland, tussen de
twee wereldoorlogen onafhan
kelijk. De drie republieken
zeggen in 1940 onder dwang te
zijn toegetreden tot de Sovjet
unie.
Radio Vilnius meldde gisteren
dat de Litouwse president Al-
girdas Brazauskas maandag
een onderhoud heeft gehad
over de afscheiding van zijn
republiek met Sovjet-leider
Michail Gorbatsjov. Deze pre
senteerde hem een rekening
van 21 miljard roebel (bijna 65
miljard gulden) voor de inves
teringen die de Sovjetunie in
Litouwen heeft gedaan. Vol
gens Brazauskas zal onafhan
kelijkheid de Litouwse econo
mie onder zware druk zal zet
ten omdat Gorbatsjov duidelijk
heeft gemaakt dat Litouwen in
dat geval zijn handel met Mos
kou dient te voeren in harde
buitenlandse valuta in plaats
van roebels. De handel van
kleine Sovjetrepubliek met de
rest van de Sovjetunie beloopt
ongeveer 25 miljard gulden.
„Dat is gen groot bedrag, een
derde van ons totale nationaal
produkt, en het is erg moeilijk
te zien hoe we dit meteen in
harde valuta kunnen doen", zo
zei Brazauskas gisteravond
voor de Litouwse televisie.
Maar er is geen reden „onszelf
en anderen bang te maken"
over de economische gevolgen
van een Litouwse afscheiding,
aldus Brazauskas. Een zelf
standig Litouwen zal er vol
gens hem economisch zoveel
beter voor staan, dat de schul
den aan Moskou daarbij zullen
verbleken.
:IJS Het 'Afrika-
^d' is een van de wei
zaken in de Franse
fcek waarover links en
ts het eens zijn. Al
jaar, want sinds De
lie de onafhankelijk-
verleende aan de
J ïse koloniën op het
.fte continent is de
ïse invloed daar nau-
jks veranderd.
daar dat de huidige onrust in
'Frans-Afrika' Parijs in hoge
mate bezighoudt.
Waar de beroemde en beruch
te Afrika-adviseur Jacques
Foccart de 'affaires' voor De
Generaal regelde, daar stuurt
Tonton zijn zoon Jean-Chris-
tophe. Mitterrand junior, Afri
ka-adviseur van zijn vader,
leidde vorig jaar de uiterst
moeilijke besprekingen over
de .schuldaflossing van Ivoor
kust, een van de trouwste
bondgenoten. Het was, zo heet
het officieel,- een blijk van de
hoge achting voor de „Afri
kaanse vrienden van Frank
rijk". De vaak persoonlijke
band tussen president Mitter
rand en zijn collega/vrienden
wordt daarom vaak als garan
tie beschouwd voor de Franse
strategische belangen (vijf mi
litaire basis in Afrika, waar
zo'n 7000 man zijn gelegerd)
en de bescherming van de
francofonie (tegen het opruk
kende Engels).
Achtertuin
Zoals de Amerikanen over La-
tijns-Amerika waken, zo be
schouwen de Fransen een
groot deel van zwart-Afrika
als hun achtertuin. De ontgin
ning van de grondstoffen is
meestal een zaak van Franse
bedrijven. Menig ex-kolonie
bleef na de onafhankelijkheid
aangewezen op het moeder
land.
Hoewel er een 'strikte contro
le' is op de besteding van
Frans ontwikkelingsgeld, en
premier Rocard onlangs be
zwoer dat niet staatshoofden,
HET RAADSEL VAN STRAAT MAGELHAES
maar de bevolking daarvan
profiteert, tikt Parijs zijn
'Afrikaanse vrienden' niet
graag op de vingers wanneer
er hier en daar wat aan de
strijkstok blijft hangen.
De Gabonese alleenheerser
Omar Bongo bijvoorbeeld lijkt
'carte blanche' te hebben. De
voormalige PTT-ambtenaar,
die voor zijn bekering tot de
islam nog Albert-Bernard
heette (en in het zadel werd
geholpen door onder anderen
Jacques Foccart), .kreeg een
paar jaar geleden de buitenge
wone eer van een driedaags
staatsbezoek aan Parijs. Een
goedmakertje voor hem aange
dane 'beledigingen' in de vorm
van negatieve artikelen in de
Franse pers over zijn kapitale
huizen in Frankrijk, Zwitser
land en Californië. De Gabo
nese president-zakenman zou
bij de tien rijkste mannen ter
wereld horen.
Geen vragen
Terwijl Frankrijk zich toch
graag mag opwerpen als de
'universele verdediger van de
mensenrechten' is de veront
waardiging nogal selectief als
het Afrika betreft. De bepaald
niet juichende rapporten van
Amnesty International over de
politieke situatie in de diverse
ex-koloniën zijn zelden of
nooit reden voor bijtende Ka
mervragen. Toen de nieuwe
socialistische minister van ont
wikkelingssamenwerking
Jean-Pierre Cot zich in 1981
wat naïef als bestrijder van
corruptie en onrecht presen
teerde, leidde dat tot zoveel
opschudding in Afrika dat hij
binnen de korste keren zijn
ontslag mocht indienen.
Een illustratie van de heersen
de harmonie tussen links en
rechts werd een paar dagen
geleden in woord en daad ge
geven. Daags nadat de rechtse
oppositieleider Jacques Chirac
tijdens een bezoek aan Ivoor
kust verklaarde dat de Afri
kaanse landen geen voordeel
zouden hebben bij een demo
cratisch systeem omdat 'stam-
menoorlogen dan onvermijde
lijk zijn', werd een Gabonese
oppositieleider en verklaard
tegenstander van Omar Bongo
door de socialistische minister
van binnenlandse zaken, Pier
re Joxe, Frankrijk uitgezet
„Wegens subversieve activitei
ten", zo lichtte premier Rocard
enigszins ten overvloede toe.
780 l-foewel de reis vlot is verlopen, heeft Van Noort wei-
succes met de handel in de Philippijnen. De inlandse vorsten
n moeilijk te bewegen met Hollanders tot overeenstemming te
en. Vrezen zij moeilijkheden met de Spanjolen? De Fortuyn
~TT1| van het ene eiland naar het andere, de tijd verstrijkt, maar
101 uimen blijven leeg. Dan stoot Van Noort op zekere dag op
twee Spaanse schepen. De oorlog tussen de Nederlanden en
Spanje is afgelopen, maar desondanks gaan de Spaanse sche
pen tot de aanval over. Van Noort verdedigt zich echter met suc
ces en met enkele welgemikte schoten weet hij reeds na enkele
minuten één der schepen in de grond te boren. Maar nu komt
het andere schip opzetten....
Sovjet-pers kritiseert Cuba
MOSKOU In.de Sovjet
pers is gisteren zware kri
tiek uitgeoefend op Fidel
Castro en werd verwezen
naar het bestaan van dissi
denten op Cuba.
Het hervormingsgezinde blad
'Moskowskija Novosti' haalde
fel uit naar de in december
door Castro gelanceerde leuze
'socialisme of de dood'. Daar
mee heeft „het Cubaanse volk
op initiatief van de jefe maxi-
mo zijn lot bepaald", aldus het
blad. Volgens het bald is Ca
stro's model van socialisme ge
baseerd op „het volledig afzien
van markteconomie, de offer
bereidheid voor een idee, de
vermilitarisering van de staat
en de onaantastbaarheid van
de partij". De krant meldt daj
de ontevredenheid op Cuba
groeit. Het Sovjet-beleid van
glasnost en perestrojka onder
vinden in brede kringen be
langstelling en sympathie. Er
zouden al vijftien dissidenten-
groepen zijn ontstaan.
Cuba heeft aangekondigd zijn
militaire samenwerking met
Nicaragua te staken zodra de
regering van presidente Viole-
ta Chamorro in Managua
wordt beëdigd. „Het is onmo
gelijk de militaire samenwer
king voort te zetten met een
regering die altijd blijk heeft
gegeven van zijn afkeer jegens
de Cubaanse revolutie", aldus
Castro.
Cuba is wel bereid de medi
sche hulp voort te zetten en te
helpen bij de wederopbouw
van Bluefields, een stad aan de
Atlantische kust die door een
cycloon is verwoest.
Kangoeroe met pacemaker
De zeven-jarige kangoeroe Skippy, genoemd naar de tv-held, is
inmiddels beroemder dan zijn naam- en soortgenoot. Deze Skip
py is namelijk de eerste kangoeroe met een pacemaker. De ope
ratie vond van de week plaats in de dierentuin van San Francis
co. Skippy is momenteel herstellende. Hij moet een speciaal
dieet volgen.
FOTO: AP
Rafsanjani: licht in gijzelaarskwestie
WASHINGTON De VS hebben verheugd gereageerd op uit
latingen van de Iraanse president Rafsanjani, dat er spoedig een
einde zal komen aan de gijzeling-van zeventien westerlingen in
Libanon. Rafsanjani zei dat er een einde moet komen aan het
probleem, omdat de VS het gebruikt om de Libanezen te brand
merken als terroristen. Een pro-Iraanse islamitische groepering
in Libanon heeft een spoedige vrijlating gisteren evenwel uitge
sloten. „Er is geen enkele neiging de gijzelaars te bevrijden", al
dus de verklaring.
