LANGS OMWEGEN Bewoners Haagweg zijn overlast jongeren beu Pieter Janssen verschafte de kerk van Oudshoorn eeuwige roem en aanzien Knaken Vrouwendag bij arbeidsbureaus J a I -REIDEN OMGEVING Sleid&zQowuxril DINSDAG 6 MAART 1990 PAGINA 13 EEN GASTARBEIDER ZETTE HONDERDEN RUITJES PER GLAS IN HET LOOD Op mijn omwegen door stad en land kom ik graag mensen tegen. U kunt mij telefonisch of schriftelijk vertellen wie u graag in deze rubriek zou willen tegenkomen. Ik ben bereikbaar via 071-122244. ch i De oude Katwijker leek zo •t« van zijn werk voor rechter di Rigters te zijn, verschenen, on Hij droeg klompen, een osttómoezelige stomas en een Co ruiten pet die hij voor de 1 (a rechter afnam om vervol- *14 'ens ac^ter zijn rug te ver aard ;toppen- Hij was vorig iaar 4): i aetrapt op het rijden door 15. rood op een kruising in feijnsburg. „Dat licht sprong meteen van groen t/m op rood", begon de man in s li Dn vervalst Katwijks. „Tus- 15- sen groen en rood zit altijd 20 iog oranje", wees Rigters 30* de verdachte op de wer king van de verkeerslich- avten. „Ja maar toen ik op trok waren er maar twee wagens voor mij en hups, 00. het was alweer rood". Of ficier Van Lieshout zei dat 27, jjj sommige stoplichten de J4 ijd dat deze op groen g-J staan heel kort kan zijn: 14j ,U heeft gewoon pech ge- (na ïad". „Houdt u daar dan 71® vel even rekening mee", 19 mderbrak de kustbewoner 2? uidkeels de officier. Er miuStak een licht gegrinnik op 21 in de zaal. Van Lieshout vond toch dat het „pittige" J4 jedrag van 155 gulden op 20 z'n plaats was. „Dat vind 18 k heel wel erg edelacht- I bare", was de spontane re- actie. „Als ik nou bewust door rood was gereden 14 dan had ik een boete van si lónderd knaken zelfs wel 21; jp zijn plaats gevonden J*'maar dit is wel wat veel". 18 Rigters vond het verkeerd oi wat de man gedaan, had 624(maar wilde niet onredelijk 18 zijn. Het werd uiteindelijk veertig knaken. (Ongevallen met auto's i»*li lebben meestal ernstiger 4- jevolgen dan ongelukken gstf net de fiets. Toch is de ir itrafmaat voor onoplet- 14. end rijgedrag waaruit 19- ichade aan persoon of ma- erieel resulteert nagenoeg ;ity' ïetzelfde. Alleen de ma- 21. lier van afwikkelen van 0. 1de nasleep brengt een ver- l0]4chil in straf teweeg. Sen ongeveer 25-jarige }y g nan uit de Leidse Meren- wijk had afgelopen zomer de macht over zijn stuur ...verloren en zijn auto ver- 0. volgens om een lantaarn tje paal heen gevouwen op de 0.1 Ketelmeerlaan. Volgens de M politie reed hij wel tachtig □I en een getuige die op een [TT balkon zat, verklaarde: „Hij reed als een gek". De lengte van de remsporen jk was maar liefst 53 meter. Dag De totale schade aan ge- urn meente-eigendommen, zo- (0 als de lantaarn, enige me- ters hekwerk en wat plan- ire€|ten bedroeg bijna 2000 gul- j., <den. Deze had de man een u iaar later nog niet betaald. iet was een flinke klap isbi Seweest d*e d°or roekeloos irm( -ijgedrag was veroorzaakt. 141 De automobilist sputterde Kortnog tegen dat zijn wagen 1t0° niet helemaal in orde was jnu"en dat hij nooit zo hard ge- ich'i reden kon hebben maar: vraj ,U moet het nou niet doen )dur voorkomen alsof de schuld R! )[i de lantaarn ligt", vond Au Rigters. [FoEen „zaak" later ver- 00 icheen een even oude man 0 lit Leiden Noord voor de St| >alie die in mei van het Lan Kirig jaar een ongeluk met fm :ijn fiets had gehad. In de ik. Damtunnel werd hij al ^®r 'ietsend afgeleid door een ez0 friend die hem luidkeels eek insprak. Hij keek om en Sec Jotste vervolgens op een eek ludere fietser. De man be- tende schuld: „Natuurlijk. 3nS(Ik had beter moeten uit kijken". Zijn tegenligger erk bleek er ernstig aan toe te tua zijn. De smak tegen het as- 4®r(ialt had een schedelbasis- Dri 'ractuur veroorzaakt. „Ik - oheb gelijk om hulp geroe pen en gewacht tot er een "Jn imbulance kwam en mij 3_" lot die tijd over de gewon- <inc le ontfermd", aldus de be rouwvolle man die de da- V0< jen erna nog regelmatig 19- naar tevergeefs met de 254 lolitie had gebeld om te IE* dragen hoe het met het 1. 0 slachtoffer ging. 1,We mogen van groot ge- luk spreken dat u nie- d nand heeft aangereden, want dan waren de gevol- Cl jen veel erger geweest", 3n ildus officier Van Lies- lout over de automobilist. i< Omdat hij de 2000 gulden t in schade nog moest vergoe de den eiste hij 350 .gulden Je voor het strafbare feit. L Rigters verlaagde de eis 490 met 50 gulden omdat hij i-17 rekening wilde houden Mg'met het feit dat de man 001 van een uitkering moet 0 rondkomen. „Dat wordt 18. dus sparen", was het rech terlijk advies. Tegen de Kla fietser werd toch nog 250 julden geëist: „Omdat je eidpran zien dat het met een fiets ook mis kan gaan", »flt aldus Van Lieshout. Ook hier deed Rigters vijf tien- LÓMAN LEEFMANS en zijn kunstbroeders wier pen zich op „zinnebeeldige voorstellingen", alias allego rieën, stads- en familiewa pens die het overal best de den. Vooral in het noorden van de provincie Holland la gen de familiewapens gewel dig goed in de markt, kijk maar eens in Alkmaar, Haar lem, Hoorn, Edam, Egmond aan defi Hoef, Schermerhorn, De Rijp, Zaandam. Wapens als hoofdmotief in het kerk venster. En zo is het ook gekomen in de kerk van Oudshoorn, LEIDEN De bewoners van de Haagweg in Lei den zijn de overlast die wordt veroorzaakt door jongeren afkomstig uit de Stevenshof beu. In een brief aan de raadsleden van de commissie algeme ne en bestuurlijke aange legenheden dringen bijna vijftig bewoners met klem aan op maatregelen. Som migen zijn het zo zat dat zij dreigen het heft in ei gen hand te nemen. De overlast wordt vooral in het weekeinde veroorzaakt. Groepjes jongeren, veelal aan geschoten, trekken 's nachts na sluiting van de uitgaangs- gelegenheden in de binnenstad richting Stevenshof. Ze ver oorzaken aanzienlijke geluids overlast en schade. „Bedoelde schade is onder meer het ge volg van vandalisme en ver nieling (stuksnijden van auto banden, afbreken van anten nes, spiegels en ruitewissers, lopen over auto's, uitrukken van planten, gooien met ste nen en bierflessen e.d.), poging tot inbraak in auto's en huizen en diefstal van fietsen, autora dio's en dergelijke", zo som men de bewoners in de brief hun grieven op. De bewoners hebben herhaal delijk om meer politiesurveil- lance gevraagd. „Een en ander heeft tot nu toe niet geleid tot enig merkbaar initiatief van de kant van de politie", zo schrijven ze. „Nu, met het vol tooien van de Stevenshof, de overlast steeds meer toeneemt en ook steeds vaker schade aan onze eigendommen wordt toegebracht, is voor de bewo ners van de Haagweg de maat vol". Op korte termijn moet de poli tie van de briefschrijvers in het weekeinde na twee uur 's nachts minstens drie maal per uur surveilleren. Ook willen de bewoners dat wordt onder zocht of „stille surveillance" preventief werkt. Op lange termijn moet de gemeente met de bewoners overleggen over verkeersmaatregelen, zoals bij voorbeeld een van de ventweg gescheiden fietspad, luidt de eis in de brief. „Tenminste een aantal onder getekenden is niet bereid om in de steeds verder escaleren de situatie lijdzaam te blijven toezien en wil desnoods zelf de bescherming van zijn eigen dommen ter hand nemen. Wij hopen dat u, als eerstverant woordelijke voor de handha ving van de openbare orde in de gemeente Leiden, het niet zover zult laten komen", rich ten de bewoners zich tot de burgemeester. LEIDEN/ALPHEN AAN DEN RIJN In het ka der van de internationale vrouwendag worden don derdag diverse activiteiten gehouden. Zo houden de arbeidsbureaus van Lei den en Alphen aan den Rijn open huis. Dat is be doeld voor vrouwen die in de nabije toekomst willen gaan werken. Naast info- matie over banen, is er ook informatie over scho ling en subsidies. In het bureau in Alphen wor den 's morgens van negen tot elf uur rondleidingen gegeven. In Leiden is individuele voor lichting en advies de hele dag verkrijgbaar. Voor kinderen is speciale opvang geregeld. Ook in 't Volkshuis aan de Apothekersdijk en in buurt huis 't Spoortje aan de Ber- nhardkade wordt vrouwendag gevierd. In het Volkshuis is er een ochtendprogramma van half tien tot half twee. Dit be staat uit een informatiemarkt en een forum over vrijwilli gers- en vrouwenwerk met als gast wethouder Henriëtte van Dongen. Een vrouwenband besluit het programma. De 1990-maatregel staat vanaf half tien centraal in 't Spoor de. Door middel van sketches, discussies en „achterwerk in de kast" wordt aandacht be steed aan dit onderwerp. Ver schillende optredens en een film omlijsten het programma dat om ongeveer half zes is af gelopen. Mieke Bal, hoogleraar vrou wenstudies en vergelijkende kunstwetenschap aan de uni versiteit van Rochester, houdt donderdag de eerste Leidse Annie Komein-Verschoorle- zing. In het Academiegebouw aan het Rapenburg houdt ze een lezing onder de titel „Over haar lijk: waarheid, weten schap en cultuurverschil". Deze jaarlijkse lezing op het gebied van vrouwenstudies wordt georganiseerd door de faculteiten letteren en sociale wetenschappen van de Leidse universiteit. De bijeenkomst die om 20.00 uur begint, is be doeld voor een breed publiek. waar Pieter Jansge zijn kunst kon slijten. De calvinistische kerken werden opgezadeld met schier ontelbare wapens van regentengeslachten, zoals men ze in de Oude kerk van Amsterdam terugvindt: „Het eerste raam bevat 112 wa pens; het heeft meer dan honderd jaar geduurd voor het glas volstond. Janssen was de eerste glasschilder die eraan gewerkt heeft", aldus auteur Peters. „In krap zes jaar na het ge reedkomen van de kerk van Oudshoorn in 1665 werden de glazen van Janssen ver vaardigd. Tien glazen, aange bracht in 1666 en 1667, wer den (plus nog twee) waar schijnlijk in één keer ontwor pen en geschilderd. Cornelis de Vlaming, heer van Ouds hoorn, betaalde honderd gul den per glas. Nu schijnt het dat nog andere glasschrijvers (het glas in lood zetten is weer een hoofdstuk en een andere kunstenaar apart) na de twaalf van Janssen er nog vijf geschilderd hebben. Mo gelijk waren die twee ande ren Abraham Torenvliet uit Leiden en een onbekende, die wellicht barokke engel tjes heeft aangebracht. Maar iets dergelijks was bepaald niet in de geest van Calvijn geschied. Allengs zakte het zedelijk peil betamelijk af tot wapens met engelen en guir landes, alsmede fantasiemo tieven. Het zal een verrijking der verzinnebeelding zijn ge weest, waaraan Pieter Jans sen geen aandeel meer in heeft gehad. Maar de glazen van Oudshoorn maken daar door, volgens auteur Peters, een „speelser indruk dan het wat stijfjes opgevulde glas met wapens in de Oude kerk in Amsterdam. Onze lof ook voor glasmaker Moures Boudri, kennelijk een gastarbeider, die na het brandschilderen door Jans sen de afwerking overnam en honderden ruitjes per glas in het lood zette en zorgde voor het transport van Am sterdam naar Oudshoorn. „Door plaatselijke smeden en timmerlieden werden de gla zen in de vensters gepast". Auteur Peters concludeert: „Zowel uit heraldisch als uit kunsthistorisch oogpunt zijn de glazen (van Oudshoorn) bijzonder interessant. Er is dan ook alle reden blij te zijn dat de glazen meer dan drie eeuwen hebben overleefd". Origami De leden van het Zoeter- wouds Vrouwengilde komen vanavond in Don Bosco bij een om de Japanse vouw- kunst origami te leren. Mari an den Haan is de docente. Aanvang acht uur. NCRV De vergadering voor de NCRV-leden in de provincie Zuid-Holland wordt donder dagavond gehouden in Trio pia in Katwijk. De leden kunnen kennis maken met de nieuwe voorzitter A. Her stel. Tevens wordt het pro- frammabeleid belicht, speelt Villem Bol een quiz met een aantal bezoekers en geeft Louis van Dijk een concert. Aanvang half acht, toegang is gratis. De Vries Minister Bert de Vries houdt donderdagavond een lezing in congrescenter Leeuwen horst in Noordwijkerhout. Hij spreekt op uitnodiging van de drie samenwerkende landbouworganisaties LTB, HMvL en CBTB. Aanvang acht uur. Vergadering De oranjevereniging Oegst- geest houdt donderdag haar jaarlijkse algemene ledenver gadering in de achterzaal van Restaurant Alexander aan de Lange voort in Oegstgeest. Aanvang half negen. Kaarten Voetbalvereniging ROAC'79 uit Rijpwetering/Oude Ade houdt donderdag een kaart en sjoelavond in de kantine. De avond is toegankelijk voor leden, donateurs, mede werkers en hun partners. Aanvang om half negen. Concert Het reizend muziekgezel schap onder leiding van Christiaan Bor geeft donder dagavond een concert in de Oudshoornse Kerk in Al phen aan den Rijn. Het in ternationaal gemêleerde ge zelschap speelt werken van Bartók, Weber, Franck en Brahms. Aanvang kwart over acht, entree kost f15. Houders van een Pas 65 of CJP moeten J 12,50 betalen en kinderen 7,50Inlichtin gen: 01720-21357. Forum De Stichting Leidschendamse Vrouwenraad houdt donder dag samen met het Vrouwen Overleg Leidschendam (VOL) een politiek forum. De bedoeling van dit forum is bij vrouwen meer belang stelling te wekken voor de gemeentepolitiek. De forum leden zijn vrouwen uit de plaatselijke politieke partijen. Zij zullen aan de hand van stellingen het standpunt van hun partij vertolken over kwesties waarvoor vrouwen belangstelling hebben. De bijeenkomst wordt gehouden in De Dagschool voor Vol wassenen aan de Rozen laan 16 in Leidschendam. Aanvang acht uur. Jekkers Harrie Jekkers, bekend van het Klein Orkest, treedt vrij dagavond op in Muzenhof Leiderdorp met zijn pro gramma „Harrie Jekkers 2x3 kwartier". Hij wordt begeleid door twee voormalige leden van Het Klein Orkest, Chris Prins (bas) en Leon Smit (toetsen). Het theaterpro gramma bestaat voorname lijk uit liedjes, die verbonden worden door een sluitend verhaal, waarin Harrie Jek kers vertelt over zichzelf en over wat hij van de wereld vindt. De voorstelling begint om kwart over acht. Toegang kost J16, houders van een CJP of Pas 65 moeten J14 be talen. Zo halverwege de vorige eeuw had men er een handje van om slordig om te springen met de nalatenschap van het verleden. Vaak zagen vooral de bestuurders van gemeenten het nut van cultuurrijkdom niet meer in. Immers, in die middelste 'decennia der 19e eeuw baande de vooruitgang zich mate rieel en industrieel een weg naar de toekomst. Veel poespas van een voorbije tijd was maar hinderlijk en kostte te veel geld om ze in stand te houden. Het was, bij voorbeeld, de tijd van het slechten der vele, nog resterende stads poorten, omdat die het groeiend verkeer maar in de weg stonden. De weinige poorten die ge spaard werden zijn in onze dagen, terecht of ten onrechte, heilige koeien geworden. Maar het kan niet worden ont kend dat ze de prachtig ste, oude (hoewel nog steeds op het gemeente lijk budget drukkende) stadsbeelden opleveren. Maar de verontachtza- ming van het oude cul tuurgoed ging verder. Een slechts weinig vermoed voorbeeld daarvan vinden we in Oudshoorn, eens een heerlijkheid en gemeente die in 1918, samen met Aarlan- derveen en Alphen, opging in de nieuwe gemeente Al phen aan den Rijn. In Ouds hoorn staat namelijk een vrij ronde 17e eeuwse kerk die we best eerbiedwaardig mo gen noemen ook al door de banden met het Huis van Oranje-Nassau. Welnu, de Oudshoornse kerk bezit sinds meer dan 300 jaar zeventien ramen, „glazen" denk maar aan de „Goudse glazen" genoemd. Het zijn pronk stukken die niemand meer zou willen missen, maar zo rond 1850 had het voortva rende doch zuinige kerkbe stuur er schoon genoeg van om steeds maar duur geld te betalen voor restauraties, van die ramen. Glazenstorm „Verkopen die hap", stelde het kerkbestuur, met de hand op de knip, voor. Dit geacht college van cultuur barbaren wilde van de op brengst „gewone vensterra men" laten aanbrengen. Zelfportret van Pieter Janssen in een hoekje van het Vredes- glas van de Oude kerk in Amsterdam (getekend naar het origi neel). Geen beeldenstorm dus, maar een reformatorische „glazenstorm". Goddank ging die ontluistering niet door. Uit voorhanden zijnde fond sen werden middelen geput om herstel van de ramen te kunnen bekostigen. Het werd evenwel een slechte restaura tie. Pas in 1903 werd de zaak verantwoord aangepakt. Deze grote vernieuwing werd mogelijk gemaakt door de vrijgevigheid der konin ginnen Emma en Wilhelmi- na. In onze dagen is het voortbe staan der Oudshoornse gla zen gewaarborg: de firrpa Bogtman uit Haarlem wijdde er alle aandacht aan en zette gehard, beschermend glas aan de buitenkant. Het was de moeite waard, want zo ontzettend veel oude glazen zijn er in ons vaderland ook niet meer overgebleven. Een verhaal over de zeventien glazen van Oudshoorn kun nen we lezen in De Vier sprong, uitgave van de Histo rische Vereniging voor Al phen aan den Rijn en Om streken, jaargang 7, nummer 22. Het artikel is van de hand van D.C.Peters. Het gaat voornamelijk over het werk van de „glasschrijver" Pieter Janssen (Janszoon, Janszen of zelfs Jangse), een Gouden Eeuwse, Amsterdamse kui- perszoon die leefde van 1612 (sommigen zeggen 1602) tot 1672. Het onderwerp vormen de 17 gebrandschilderde, unieke glazen die tussen 1666 en 1671 (overigens een beroerde tijd voor de nog jonge Repu bliek der Verenigde Provin ciën) in de Oudshoornse kerk werden geplaatst. De glazen van Janssen (door kenners wel aangeduid als „geen gro te kunst, maar degelijke, bruikbare waar") vertonen de wapens van belangrijke bestuurscolleges en privéper- sonen als prins Willem Hen drik van Oranje, de latere stadhouder Willem III en ko ning van Engeland tevens. De Oudshoornse glazen zijn voorts schenkingen van rela ties van de stichter van de kerk, de Amsterdamse bur gemeester en ambachtsheer van Oudshoorn Cornelis de Vlaming, die in de Oude kerk aan de Oude Zijde in Amsterdam ramen van Jans sen zag en ze mooi genoeg vond om dergelijke ramen ook in de heerlijkheid Ouds hoorn te hebben. Zelfportretje Pieter Janssen was niet be middeld, maar hij woonde aan de Herengracht waar louter patriciërs en stinkend rijke kooplieden hun residen tie hadden. Dat kwam omdat hij het huis geërfd had van een rijke oom Jacob Jacobsz (veel fantasie was er in de naamgeving nog niet). Pieter bleef Amsterdammer. Hij zal ongetwijfeld ook wel van de schilder Rembrandt van Rhijn gehoord hebben, maar Pieter schilderde, althans te kende, op glas. Totdat hij in 1672 overleed en in de Nieu we kerk begraven werd. Janssen signeerde zijn werk niet, maar een enkele keer zette hij een heel klein ge brandschilderd zelfportretje beneden in een hoek. Zo kunnen we nu nog zien hoe hij er ongeveer uitgezien moet hebben: met wat haar lokken (achter een baan van lood) en een dun, gescheiden snorretje. Zo zie je hem nog steeds in het Vredesglas in de Oude kerk dat hij maakte naar aanleiding van de Vrede van Munster in 1648. Piet Janssen was een be scheiden, maar produktief glasschilder en tekenaar. Aan klantenbinding deed hij wei nig of niets. Je kon bij hem bestellen en dan deed hij graag zijn werk. Zijn teke ningen en (studie)schetsen waren legio. Het Rijkspren tenkabinet bezit tekeningen van hem, maar je vindt Jans sen ook in collecties in Parijs en New York, en waarschijn lijk ziin er nog heel wat te identificeren produkten van hem te vinden. Hij maakte niet slechts kerkglazen, maar tekende ook ontwerpen voor titelpagina's van boeken en voor cartouches (inscriptie platen) voor kaarten en plat tegronden. Ook daarin ves tigde hij een naam. Janssen maakte, bijvoorbeeld, ook een cartouche op een kaart van het Noorse, lutherse bis dom Stavanger. Hij tekende een „Triomf van Frederik Hendrik", netzogoed als een titelblad (1652) voor „De wonderlijke reizen van Fer nando Mendez Pinto. Nog niet zolang geleden, aldus D.C.Peters, werden tekenin gen, vooral bijbelse taferelen, die oorspronkelijk werden toegeschreven aan de ver maarde Pieter Lastman, her kend als werken van Piet Janssen. En passant acht de auteur Peters „de kans niet uitgesloten, dat er in de toe komst nog meer werk van Janssen wordt ontdekt". Dat geeft toch een warm gevoel, als je Janssen, Peters en Pie- ters heet. Na de glorietijd De auteur in De Viersprong schept ook een beeld van het kunstambacht „glasschilde ren" vanaf de middeleeuwen. Ja, de middeleeuwers hebben ons fraaie glazen nagelaten. Het begon al zo rond 1000, in de Duitse landen, en later in Frankrijk, met die schitte rende voorbeelden van gla zen in de kathedralen van Chartres en Bourges. In onze streken is het vooral de 16e eeuw geweest die voor de glasschilderkunst een glorie tijd betekende. Niet alleen in de zuidelijke, Spaanse Neder landen (met scholen in Ant werpen en Brussel), maar ook in het opstandige noor den waren glasschilders be zig: de gebroeders Crabeth (Goudse glazen in de St.Jans- kerk) zijn daarvan exponen ten. Aanvankelijk waren vaak geestelijken of adellijke per sonen de stichters of schen kers van kerkglazen. Dan kreeg je een bijbelse voorstel ling in glas en lood, .met daaronder de, soms vrome, koppen van de aanstichters met al dan niet gevouwen handen in opperste deemoed afgebeeld. Bij Pieter Janssen, als kind van de reformatie, lag dat al anders. Onder het bewind van Calvijn mochten geestelijken niet meer wor den afgebeeld en bijbelse ta ferelen werden in strijd met de Tien Geboden geacht. Zinnebeeldig Voor Janssen geen nood: hij Glas van de Staten van Holland in de Oudshoornse kerk in Alphen aan den Rijn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 13