„Ons land is in groot gevaar es linkse politici Colombia vermoord Ortega wil militaire macht niet zonder meer opgeven E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB „Mijn land heeft een hoog niveau van middelmatigheid Amalrik ïinJTENLAND QeidóaQowumt DONDERDAG 1 MAART 1990 PAGINA 5 et-burgers krijgen t grond te pachten fcOU Burgers in de Sovjetunie Qin met directe ingang het recht r te pachten. De Opperste Sovjet je bijna unaniem een wetsvoorstel sü^iat in dat recht voorziet. Op de ge- ërond mag landbouw bedreven êebouwd worden. De burgers het toegewezen land niet verko- rheireSSeven °f ruilen. Wel mogen de 'Mafrs gronc^ nalaten aan hun kin- ner-i Voor de grond zal jaarlijks belas- ujjinoeten worden betaald. Door on gemende boeren een kans te geven vai|lectieve boerderijen te verlaten en laarreer zeggenschap over de grond te hoorf- hoopt Sovjet-leider Gorbatsjov jjé produktiviteit in de landbouw zal Geheime overleg over gijzelaars ALGIERS De Verenigde Staten en Engeland zouden geheime onderhandelingen voeren met Iran over de vrij lating van westerse gijzelaars die gevangen worden gehou den door pro-Iraanse groepe ringen in Libanon. Ook Alge rije en Syrië zouden bij de on derhandelingen zijn betrok ken. Van officiële zijde wordt ontkend (of in elk geval niet toegegeven) dat gesprekken gaande zijn, maar een anonie me bron in Libanon zei bin nenkort een doorbraak te ver wachten in de situatie van de gijzelaars. Zware nederlaag voor partij Gandhi NEW DELHI De Indiase Con- grespartij van ex-premier Rajiv Gandhi heeft in zes van de acht deelstaten waar eergisteren deel- verkiezingen werden gehouden, een zware nederlaag moeten in casseren. De grootste winnaar bij de verkiezingen, die bij botsingen tussen aanhangers van rivalise rende partijen zeker honderd mensen het leven kostten, is de extreem-rechtse hindoeistische Bharatiya Janata Party (BJjP). Ook de regerende partij Janata Dal van premier Pratap Singh lijkt, voor zover de stemmen nu zijn geteld, goed uit de verkiezin gen te zijn gekomen. Mensen verzame len zich rond de resten van een po- litiebusje die tus sen een vrachtwa gen en een auto bus liggen. Het poitiebusje botste gisteren frontaal op de autobus op een van randwe gen bij Kuala Lum pur, de hoofdstad' van Malaysia. Ne gen politiemensen, de buschauffeur en twee passa giers kwamen om het leven, foto.- ap Nu ook erotische partij in Praag PRAAG Tsjechoslo wakije heeft, na de Ver eniging van Biervrien den, nu ook een partij die zich Erotisch Initia tief noemt. Erotisch Ini tiatief is officieel gere gistreerd als negentien de partij in het land en wil taboes rond de ero tiek doorbreken. Ver der willen de initiatief nemers strijden tegen echtscheiding, seksuele delicten, misstanden in de prostitutie, geslachts ziektes en aids. fïMÊÈ wèl denl Eenl^C"^ Irijfl :c_ het carnaval ïgd. carnaval in Rio de Janeiro is voorbij. Drie dagen van uitbun- fanfeestvieren en dansen is ten einde. Twee danseresjes kunnen ten lelijk slapen. Zij doen dat op een platforum in het centrum age de stad. Tijdens het carnaval komen de feestende cariocas, ge-Inwoners van Rio, meestal niet aan slapen toe. foto: afp ent iGOTA Zes leden van de grootste linkse partij in Colombia, Patriottische Unie (UP), zijn doodgeschoten toen zij een poli- ;nd bijeenkomst in de stad Ungia verlieten. De UP houdt jn jhtse doodseskaders verantwoordelijk voor de moorden. Vol- lis partijwoordvoerder Julio Santana is rechts tegen deelname de Unie aan de gemeenteraads- en parlementsverkiezingen I op 11 maart worden gehouden. President Virgilio Barco van lombia heeft een onderzoek aangekondigd naar beschuldigin- h dat het leger betrokken zou zijn geweest bij deze moorden, ijn ROEMEENSE OMBUDSMAN MAAKT ZICH ZORGEN (Van onze speciale verslaggever Stevo Akkerman) BUKAREST Het Front van Nationale Redding is erop uit de macht te be houden en onder de dek mantel van de democratie het oude communistische systeem in Roemenië te handhaven. Dat zegt Necu Stancescu, onder Ceauses- cu een vooraanstaand dis sident en nu voorzitter van de Commissie voor Slachtoffers van de Dicta tuur en lijsttrekker van de Oppositionele Partij van Democratische Eenheid. „Ons land is in groot gevaar", aldus Stancescu, „omdat er lie den zijn die de democratie wil len begraven". Het kost dan geen moeite aan te wijzen wie dat zijn: „Het Front en zijn sa tellietpartijen". Welke partijen dat zijn weigert Stancescu te zeggen, maar het gaat volgens hem om twaalf tot veertien. „De programma's zijn kopieën van die van het Front. Alle maal gaan ze uit van het hand haven van de plan-economie". Stancescu meent dat het Front, dat in de regerende Raad van Nationale Eenheid een meerderheid heeft, op deze wijze probeert het 'Sov jet-systeem' in Roemenië over eind te houden, of met andere woorden 'het communisme voort te zetten'. Om zijn beschuldiging te be wijzen beroept Stancescu zich onder meer op uitlatingen van president Ion Iliescu, die ener zijds heeft laten weten tegen stander te zijn van een meer- partijensysteem en anderzijds zijn waardering heeft uitge- Sinds vanochtend staan ze al in de hal van de Commissie voor Slachtoffers van de Dic tatuur, de dames Saezu, Mototolea en Ceau- sescu, en het einde van de middag nadert. Maar ze klagen niet. De mensen hier zijn erg hulpvaardig, zeggen ze. Mevrouw Saezu is gekomen vanwege het huis van haar zus en zwager. Die hadden dat huis drie jaar ge leden afbetaald, maar toen de zwager ille gaal de grens overstak en politiek asiel aan vroeg in West-Duitsland, moest de zus weer huur gaan betalen. Dat moet ongedaan wor den gemaakt, vindt mevrouw Saezu. Me vrouw Mototolea heeft helemaal geen huis meer. Zij werd in 1987 met haar 9-jarige zoon de eigen woning uitgezet nadat haar man Roemenië ontvlucht was. Ze moet haar huis terugkrijgen, ook al zit er inmiddels ie mand anders in, vindt mevrouw Mototolea. Mevrouw Ceausescu („geen familie") is twee jaar geleden door haar chef het bedrijf uitgewerkt, omdat die man op alle posten familieleden benoemde. Ze moet nu alsnog salaris voor de afgelopen twee jaar krijgen, vindt mevrouw Ceausescu. sproken voor 'communistische waarden'. Bovendien wijst Stancescu op de geringe be reidheid van het Front een werkelijke markteconomie in te voeren. „Het uiterste waar toe het Front bereid was, was boeren een halve hectare te la ten pachten. En dat geldt dan nog alleen voor boeren die be horen tot een coöperatie. Men geeft het een andere naam, maar het beleid is nog hetzelf de; collectief, communistisch". Volgens Stancescu maakt het Front misbrui^ van de onwe tendheid van de massa door vast te houden aan 20 mei als datum voor de verkiezingen. „Alle andere partijen wülèn de verkiezingen uitstellen tot september. Als dat niet ge beurt, dah sterft de democratie in Roemenië". De scherpe kritiek die Stan cescu op Iliescu en diens Front heeft, weerhoudt hem er niet van een overheidsfunctie te bekleden, notabene op verzoek van Iliescu zelf. Stancescu is voorzitter van de Commissie voor Slachtoffers van de Dic tatuur; dus niet alleen van Ceausescu, maar van de gehele communistische overheersing, 45 jaar lang. Deze commissie, enigszins ver gelijkbaar met een instituut als onze Nationale Ombudsman, onderzoekt klachten van bur gers die vinden dat hen on recht is aangedaan en dan gaat het niet om klachten als „door Ceausescu moest ik acht jaar voor een auto sparen", maar om werkelijk onwettige praktijken. Elke dag melden zich honder den mensen, in levende lijve en per brief. Stancescu: „De roep om deze commissie ont stond spontaan tijdens de ma nifestatie in januari, en die roep sloot aan bij ideeën die wij al hadden binnen onze 'Be weging voor Democratie en Herstructurering', die sinds 1972 ondergronds functioneer de. Daarom vroeg Iliescu mij voorzitter te worden van deze commissie, die een van de zes commissies is van de Raad voor Nationale Eenheid. De commissie zelf is klein van wege de veiligheid van de le den kan ik er verder niets over zeggen maar we be schikken over honderden ver tegenwoordigers bij de minis teries en andere overheidsin stanties. Zij stellen aan de hand van de klachten van de burgers onderzoeken in en hebben daarbij zeer vergaande bevoegdheden Voorlopig beperkt de taak van de commissie zich voorname lijk tot het inventariseren van de grieven van de bevolking, zegt Stancescu, en hij zucht; de bevolking heeft erg veel grie ven. De voormalige dissident laat een kast vol brieven en dossiers zien: „Dat is de oogst van vandaag", zegt hij. Alleen al het bestaan van die verzameling werkt heilzaam, het geeft de mensen het gevoel dat hun klacht serieus geno men wordt, het is voor velen het begin van een 'morele re habilitatie'. „Wij zijn de enigen die klach ten van slachtoffers registre ren", zegt Stancescu, en hij geeft wat voorbeelden: „Een ex-gedetineerde komt goede ren halen die ten onrechte bij hem zijn weggehaald. De over heid heeft in het hele land, zonder dat ze daar enige be voegdheid toe had, bezittingen in beslag genomen. Die wor den nu teruggeëist. Politieke gevangenen komen vragen om herstel van hun pensioenrech ten en genoegdoening voor ge derfd salaris. Boeren om de te ruggave van gestolen land". Uiteindelijk, zegt Stancescu, zal een nieuw gekozen parle ment moeten beslissen of en hoe onrechtmatigheden uit het verleden kunnen worden her steld. Nu gaat het eerst om het verzamelen van gegevens en om het oplossen van de wat eenvoudiger zaken. „Dat kan nog wel jaren duren voor alle problemen zijn opgelost". Gaat de waterbouwkundig in genieur, die in de jaren zeven tig korte tijd in Delft studeer de, zelf ook een klacht indie nen vanwege de moeilijkhe den die zijn politieke openhar tigheid hem gekost heeft? Al leen al tussen 1985 en 1987 werd hij vijftien keer gearres teerd. Ja, zegt hij, maar pas als alle anderen geweest zijn. Dan wil hij ook wel eens praten over zijn eigen pensioen dat slechts vijftig procent bedraagt, ter wijl hij een baan heeft voor tweehonderd procent. Behalve voorzitter van de Commissie voor Slachtoffers van de Dic tatuur is hij ook nog lijsttrek ker van de Partij voor Demo cratische Eenheid. „De com missie is mijn morele plicht ten opzichte van het verleden, de partij is mijn morele plicht ten opzichte van de toekomst", zegt hij, en hij voegt eraan toe dat het geheel een enigszins „gespleten persoonlijkheid" oplevert. Zijn partij moet het doen met zo goed als niets. Op het partij bureau staan zes stoelen, dat is alles. Bij hem thuis staat een kopieerapparaat, ontvangen uit Nederland, maar eten heeft hij niet en ook geen papier. Stancescu slaat zijn handen voor zijn ogen, blijft zo een poosje zitten en zegt dan: „Sinds 21 december ben ik acht kilo afgevallen". Hij ver telt 'hoe hij op die dag werd opgepakt en naar de beruchte Jilava-gevangenis werd ge bracht. „Dat redde mijn leven. Die nacht viel de Securitate met zeven man mijn huis bin nen om mij te doden". STEVO AKKERMAN er lamir: Arabieren ek fsteriseh over imst Sovjetjoden en KUZALEM De Is- en Êlische premier Yitzhak amir heeft Jordanië er steren van beschuldigd og n hysterische campagne ar leiden tegen de aan- o- 'ellende stroom Sovjet- len naar Israël. een toespraak tegenover nerikaanse joodse leiders, ;n Shamir gisteren dat de in- el (ratie van de nieuwkomers üaëls hoogste prioriteit rmt. „Iedereen die deze te ph (immigratie) aantast, e_ n niet worden gezien als een ndidaat voor vrede met b", aldus de premier. Op het s_ )ment stromen per maand js ïer dan vijfduizend mensen in jt land binnen, maar dit aan- te zal naar verwachting de aj mende maanden sterk toe- at men. Zoals gisteren gemeld ;r rwacht de Israëlische rege- L ïg dit jaar 230.000 joden uit j Sovjetunie, onder meer pr het toenemend antisemi- me in dat land. Jordaanse koning Husayn s gisteren in de Verenigde abische Emiraten, waar hij riep tot een snelle Arabische om te praten over de im- gratiestroom. De Arabische iden zijn bang dat al die juwkomers gevestigd zullen irden in de door Israël be te gebieden. DEMOBILISATIE CONTRA'S GEËIST (Van onze correspondente Annemarie Heijn) MANAGUA Ondanks de stembusoverwinning van Violeta de Chamorro gaat de strijd tussen het rechtse pppositieblok UNO en het Sandinistisch Front FSLN gewoon door. Gisteren zei president Da niel Ortega, leider van het FSLN, in aanwezigheid van tienduizenden sympa thisanten, ervoor te wa ken ,,dat geen van de ver worvenheden van de re volutie wordt terugge draaid'. Ortega maakte duidelijk dat „het FSLN de eenheid en het professionalisme van het leger en de politie, zoals dat is vast gelegd in de grondwet, zal ver dedigen". Dat betekent dat de sandinisten wel bereid zijn de politieke maar niet zonder meer hun militaire macht over te dragen. Het FSLN eist bo vendien dat eerst de contra's ontmanteld worden. „Om een vreedzame regeringsover dracht mogelijk te maken", al dus Ortega. De grootste angst van de san dinisten is dat Violeta Cha morro het roer op 5 april over neemt, zonder dat de contra's de wapens hebben neergelegd. Gevreesd wordt dat er vervol gens een heksenjacht op de sandinisten en hun sympathi santen ontketend zal worden, vooral op het platteland. De eis dat het leger intact blijft, is daarom nauw verbonden met de kwestie van de contra's. De sandinistische regering maakte gisteren wel een posi tief gebaar door met onmidde- lijke ingang een wapenstil stand af te kondigen in hun strijd tegen de contra-rebellen. De verklaring werd voorgele zen over de regeringsgezinde radiozender „Stem van Nica ragua". „De president van de republiek heeft besloten tot een eenzijdige stopzetting van alle militaire operaties om te komen tot de onmiddellijke demobilisatie van de Contra revolutionaire krachten". De sandinistische regering riep verder de Verenigde Staten op, hun steun stop te zetten aan de opstandelingen die acht jaar gestreden hebben tegen de regering in Managua. Ortega wil dat Honduras onmiddellijk overgaat tot sluiting van de kampen van de Contras op zijn grondgebied. Ook de aanstaande president Violeta Chamorro riep de op standelingen op zich direct te demobiliseren. „De oorzaken voor de burgeroorlog in Nica ragua zijn verdwenen", zei ze in een radiovraaggesprek. „Zij die de wapens hebben opgeno men, moeten die nu neerleg gen en vreedzaam met hun ge zinnen naar Nicaragua terug keren om mee te werken aan de verzoening in ons vader land". De contras zelf lijken weinig voor demobilisatie te voelen. De Verenigde Staten zijn opti mistisch over de herintegratie van de contras in de Nicara guaanse samenleving. Daartoe zijn wel veilige en democrati sche voorwaarden noodzake lijk. Dat heeft minister van buitenlandse zaken James Ba ker gezegd in de Senaat. „De oorlog in Nicaragua is voor bij", aldus Baker. HET RAADSEL VAN STRAAT MAGELHAES N1774 De drie lichamen aan de voet van het afgodsbeeld geheel leeg te zijn. Waarschijnlijk hebben er levensmiddelen in ijken met een dunne laag asfalt te zijn bedekt, waardoor zij ge- gezeten. De derde is echter op slot. Zij nemen de kist mee en op lummificeerd zijn. Maar wat zou er in de kisten zitten, die zij een plek, waar de hitte tenminste draaglijk is, breken zij het slot er naar toe hebben gesleept? Rob trekt er één naar zich toe, open. Nee, juwelen, goud en zilver zitten er niet in, maar wel drie iet het gevolg, dat één der lichamen omvalt. Olivier slaakt een boeken, drie scheepsjournalen. De studie van deze documenten reet van schrik en zou het liefst hard zijn weggerend. Maar hij zou wellicht het geheim van de grot kunnen openbaren. ;rmant zich en zij openen voorzichtig de kisten. Twee blijken TSJECHISCHE MINISTER DIENSTBIER: SCHIPHOL Hoe hij als sto ker plotseling minister van buitenlandse zaken van Tsjechoslowakije werd, heeft Jiri Dienstbier nu al vaak ge noeg verteld, vindt hij. „Wel heb ik daardoor twintig jaar de tijd gehad om mij voor te bereiden op alle politieke dis cussies die ik nu moet voeren". Gisteravond kwam Dienstbier in Nederland aan voor een eendagsbezoek op uitnodiging van het Interkerkelijk Vredes beraad (IKV). Nadat hij in 1968 felle kritiek leverde op de inval van het Warschau Pact in Tsjechoslowakije werd de journalist Dienstbier mond dood gemaakt. Drie jaar bracht hij in de gevangenis door, daarna kon hij slechts werk vinden als monteur of stoker totdat president Vaclav Havel hem minister maakte. Hij heeft het nu erg druk. „We moeten nu met alle landen onze betrekkingen normalise ren". Van de Sovjet-voogd ij heeft Dienstbier zijn land deze week losgemaakt, door in Mos kou een verdrag over de te rugtrekking van de Sovjet troepen uit Tsjechoslowakije te sluiten. In het Westen hoopt hij steun te vinden voor de wederopbouw van zijn land. „Die is onze eerste prioriteit", stelt hij. „Wij zitten sinds de jaren zestig op een hoog ni veau van middelmatigheid". Om dit te verhelpen zoekt Dienstbier niet zozeer finan ciële hulp, als wel steun op het gebied van kennis, manage ment en onderwijs. Deze the ma's zullen vandaag aan de orde komen wanneer Dienst bier zijn Nederlandse ambtge noot Hans van den Broek en vice-premier Wim Kok zal ontmoeten. Succes voor Volksfront Moldavië MOSKOU Het Volksfront, dat radicale hervormingen voorstaat, heeft zondag bij de verkiezingen in de Sovjetrepu bliek Moldavië veel succes ge had, zo blijkt uit de eerste uit slagen. De kandidaten die door het front worden gesteund hebben in de eerste ronde 43 van de 140 zetels veroverd. Voor de resterende 240 zetels moeten de Moldaviërs opnieuw naar de stembus omdat geen van de kandidaten voldoende steun wist te verwerven. Vrede in Cambodja ver weg JAKARTA Het informele vredesoverleg over Cambodja in de Indonesische hoofdstad Jakarta is zonder resultaat gebleven. Het overleg werd vandaag beëindigd zonder dat een gezamenlijk communiqué werd uitgegeven. De betrokken partijen kónden het niet eens worden over een slottekst. Volgens de Vietnamese minister van buitenlandse zaken Nguyen Co Thach en de Cam bodjaanse premier Hun Sen wilde Khieu Samphan niet dat in de tekst met betrekking tot de tijdens het bewind van zijn Rode Khmer gehanteerde methoden zou worden gesproken van „vol kerenmoord". Ze zeiden dat na het mislukken van het overleg tijdens een gezamenlijke persconferentie. Samphan zei dat Hun Sen had geweigerd in te stemmen met een voorstel om een VN- delegatie te laten controleren of Vietnam inderdaad zijn troepen uit Cambodja heeft teruggetrokken, zoals het beweert. In Jakarta werd een Australisch alternatief besproken, om Cambodja tot er verkiezingen zouden worden gehouden onder toezicht van de Verenigde Naties te plaatsen. door Alexander Münninghoff MOSKOU Wie weet er nog wie Andrei Amalrik wasIn Spanje, waar hij in 1980 bij een auto-ongeluk om het leven kwam, wist zelfs de begrafenisondernemer het niet en het kon hem kennelijk ook weinig schelen. Russo een Rus stond er op de deur van het kamertje waar Amalrik was opgebaard voor de crematie. Onder het handjevol aanwezigen bij de plechtigheid bevonden zich verhoudingsgewijs buitensporig veel Nederlanders, onder wie Karei van het Reve. Die had Amalrik ontdekt in 1967. Als correspondent voor Het Parool in Moskou ging Van het Reve naar de schrijversprocessen tegen Sinjavski en Danielj. Voor de deur van het gerechtsgebouw stond een kleine menigte, meest buitenlandse correspondenten. Van de aanwezige Russen waren de meesten ingehuurd om de paar dappere Sovjetburgers te registeren die zich tegen de schandelijke rechtsgang durfden uit te spreken. Een klein mannetje met een ouderwetse hoornen bril en stekelvarkenshaar trok Van het Reves aandacht, vooral toen dat mannetje op de vraag wat hij van het proces vond, hardop zei dat hij als Sovjetburger zijn mening de volgende dag in de krant zou lezen. Hij gaf Van het Reve een zelfgemaakt visitekaartje, wat eveneens van grote durf en vastbeslotenheid getuigde, omdat in die tijd een officieel verbod gold op omgang met buitenlanders. Andrej Amalrik bleef daarna met Van het Reve contact onderhouden, ook al kreeg hij daar last mee. Hij bleek behalve zeer scherpzinnig en geestig ook heel nuttig. Ik geloof dat ik geen staatsgeheim verraad door hier te melden, dat het beroemde memorandum van de toen nog totaal onbekende professor Sacharov via Amalrik bij Van het Reve kwam, die Het Parool daarmee in het wereldnieuws bracht. Het memorandum is een soort blauwdruk voor de perestrojka van nu en er mag eigenlijk niet aan getwijfeld worden dat Gorbatsjov het document goed gelezen heeft. Of de huidige Sovjetpresident ook het in 1969 door Amalrik geschreven essay 'Haalt de Sovjetunie het jaar 1984 onder ogen heeft gehad betwijfel ik daarentegen ten sterkste. Sacharov w-as een man van aanzien en al had hij afwijkende denkbeelden, ze waren uiteraard interessant. Amalrik was een gesjeesde student, een outcast die van kwaad tot erger verviel en spoedig in het gevang zou raken. Dat kon dus niks zijn. Zijn essay werd door de Literatoernaja Gazeta en de Izvestija afgewezen omdat men de strekking ervan, de naderende crisis van de USSR met een dramatische ondergang als uitkomst, te belachelijk voor woorden vond. Het heeft tot vorige week geduurd voordat het progressieve weekblad Ogonjok wel tot publikatie besloot. Ruim twintig jaar na dato, en terecht spreekt het blad van een profeet die natuurlijk in eigen land weer eens onopgemerkt is gebleven. Amalrik voorspelde de de- sovjetisering van de Oostbloklanden en de hereniging van Duitsland, het ontstaan van extremistische groeperingen en nationale bewegingen binnen de USSR die zelfstandigheid zullen eisen en een diepe economische crisis waar de communistische partij geen antwoord op zal hebben. Allemaal inmiddels uitgekomen. De democratische elementen in de Sovjetmaatschappij, zo besloot Amalrik. zullen niet sterk genoeg blijken de chaos te beheersen en het loopt dus erg slecht af met het Sovjetrijk. In elk geval stort het als imperium ineen. Hooguit zal er van de USSR iets als een gemenebest over blijven, al achtte Amalrik het niet uitgesloten dat de Oekraine, de Baltische landen en Europees Rusland als zelfstandige eenheden deel zouden gaan uitmaken van een Paneuropese federatie. Allemaal inmiddels hoogst waarschijnlijk. Ogonjok gaat, diep onder de indruk, zelfs zo ver te zeggen dat Amalrik ook goed zat met het jaar 1984, want dat was het laatste jaar van de USSR-oude-stijl, Gorbatsjov kwam in 1985 aan de macht. Dat is onzin natuurlijk. Maar van Ogonjok, niet van Amalrik.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 5