Nicaragua keert zich tegen
Jandinistische revolutie
Onheilspellend scenario
voor toekomst Sovjetunie
Violeta Chamorro in
voetspoor van Aquino
ederlanders in Nicaragua kijken kat uit de boom
ITENLAND
CfiidócSoirumt
DINSDAG 27 FEBRUARI 1990 PAGINA 5
1 jffU WEER PREMIER JAPAN
;yO Het Japanse Lagerhuis heeft van
met 286 van de 508 geldig uitgebrachte
men Toshiki Kaifu opnieuw tot premier
zen. Zijn belangrijkste tegenstandster, de
Üste Takako Doi, kreeg 146 stemmen,
j is direct begonnen met pogingen een
iv kabinet te formeren. In het Hogerhuis,
de oppositie de meerderheid heeft, haal-
;aifu bij een later gehouden stemming
,111 van de 246 stemmen geen duidelijke
J derheid. Doi kreeg hier 91 stemmen en
irden 44 blanco stemmen uitgebracht,
had echter genoeg aan een meerder-
n het Lagerhuis, dat bij de benoeming
een premier de instemming van het Ho-
iuis niet nodig heeft. Het komt echter zel-
1 voor dat er geen overeenstemming is.
n Kaifu zes maanden geleden voor het
werd gekozen, was hij de eerste premier
jaar die niet zowel door het Lager- als
1 1 Hogerhuis was aangewezen.
Hu welijksbegrafenis
PEKING De angst dat zijn een
zaamheid ook in het hiernamaals zou
voortduren heeft een bejaarde Chi
nees uit de provincie Shanxi tot een
bijzonder huwelijk gedreven. De
keus van de 67-jarige Lian Cunlei
viel op een dode: een vrouw die op
24-jarige was overleden. Haar ouders
waren akkoord gegaan met het hu
welijk toen Lian zich bereid ver
klaarde al zijn spaarcenten als bruid
schat aan hun af te staan. Tijdens de
huwelijksceremonie in het dorpje Xi-
nyi werd haar doodskist onder het
spelen van traditionele volksmuziek
uit het graf getild en bijgelegd in het
familiegraf van Lian. Hiermee was
de 'huwelijksbegrafenis' symbolisch
voltrokken.
Veel gewonden
bij rellen
Gaza-strook
GAZA Israëlische militairen heb
ben bij rellen in een vluchtelingen
kamp in de bezette Gaza-strook het
vuur geopend op Palestijnse demon
stranten. Daarbij zijn tientallen Pa-
lestijnen gewond geraakt, zo hebben
artsen verklaard. Buiten de bezette
gebieden voerden duizenden Arabi
sche Israëliërs actie tegen hun ach
terstelling in Israël. Zij bleven weg
van hun werk of van school om te
protesteren tegen discriminatie en
om meer geld van de regering te ei
sen voor hun woonplaatsen.
Zweeds parlement
kiest Carlsson
STOCKHOLM Het Zweedse par
lement heeft de sociaal-democraat
Ingvar Carlsson opnieuw tot premier
gekozen. Carlsson. die elf dagen gele
den na een nederlaag in de Zweedse
Rijksdag was afgetreden, verwierf de
absolute meerderheid dank zij de
stemmen van zijn eigen partij en de
communistische partij VPK. Carlsson
staat sinds de moord op ziin voorgan
ger Olof Palme op 28 februari 1986
aan het hoofd van de Zweedse rege
ring. Hij trad af nadat de vijf andere
partijen in de Rijksdag een reeks so
ciaal-economische crisismaatregelen
had verworpen. Afgelopen vrijdag
lanceerde Carlsson een herzien eco
nomisch pakket.
Oostduitsers in rij voor de ww
OOST-BERLIJN Duizenden Oostduitsers die
hun baan verloren in de economische en politieke
omwentelingen van de laatste maanden, stonden
gisteren in de rij voor hun eerste werkloosheids-
geld. Op grond van onlangs aangenomen wetten
hebben werklozen recht op zeventig procent van
hun laatste loon. Uit cijfers van het Oostberlijnse
arbeidsbureau blijkt dat in de Oostduitse hoofd
stad 14.000 werklozen zijn geregistreerd. „Het zijn
vooral oud-leden van de veiligheidsdient en ande
re ontmantelde overheidsorganisaties", aldus een
woordvoerder van het arbeidsbureau. Naar ver
wachting zal de werkloosheid in de DDR de ko
mende maanden nog sterk toenemen door de aan
gekondigde sluiting van sterk vervuilende, niet
rendabele bedrijven. Vóór de omwenteling kende
het land, volgens de toenmalige communistische
leiding, geen werkloosheid.
Colombia wijst voorstel
drugsbaronnen van de hand
BOGOTA De Colombiaanse rege
ring heeft een voorstel van drugsba
ronnen uit Medellin van de hand ge
wezen. De zogeheten 'extraditables'
willen dat president Virgilio Barco
een 'toepasselijke procedure' opzet,
waarna zij zich aan de autoriteiten
zouden overgeven. Via die procedure
zouden de drugsbaronnen verdere
details kunnen geven over hun acti
viteiten. Ook zouden zij een overzicht
kunnen bieden van al hun laborato
ria, landingsbanen en de wapens van
hun bendeleden, aldus een verkla
ring van de 'extraditables' in het dag
blad II Tiempo. De regering echter
zegt dat de drugsbaronnen zich kun
nen overgeven, maar dat daarbij
geen compromissen worden gesloten.
in onze correspondente
Annemarie Heijn)
NAGUA Twee
nden hebben de ver
en Sandinisten in Ni-
nog de tijd om te
nen aan de gedachte
zij, degenen die het
in 1979 bevrijdden
de dictatuur van So-
niet langer aan de
ht zijn. Op 25 april zal
60-jarige Violeta Cha-
;o worden beëdigd als
iwe president van Ni-
gua.
verwinning van de presi-
skandidate voor de oppo-
lartijen, die zijn gebun-
in de UNO, kwam als een
erslag bij heldere hemel,
enquêtes wezen immers
'op een simpele overwin-
I voor de huidige presi
de kandidaat voor het
inistisch Front, FLSN,
el Ortega. Maar in de be-
iheid van het stemhokje
en opvallend veel Nicara-
en anders gekozen: zó'n
ocent voor Chamorro te-
10 procent voor Ortega,
litslag kan nauwelijks uit-
Ntd worden als een omar
van een nieuwe politieke
i, want de UNO heeft zich
over slechts in vage be
woordingen uitgelaten. De
conclusie kan niet anders zijn
dan dat de kiezers een luid
'nee' hebben laten horen tegen
de vruchten van tien jaar San-
dinisme. Maar het zal tot eind
april onduidelijk blijven wat
de UNO te bieden heeft.
Kalmte
In het hoofdkwartier van de
oppositie was er echter nie
mand die daar gisteren al aan
dacht. Violeta Chamorro ver
klaarde dat zij „alle Nicaragu-
anen wil feliciteren omdat wij
vandaag allemaal gewonnen
hebben". Zij riep haar achter
ban op de kalmte te bewaren
en geen demonstraties of over
winningsfeesten te organise
ren. Ze zei te hopen op een na
tionale verzoening, want „al
leen dan is vrede en economi
sche welvaart mogelijk". De
UNO-aanhang gaf duidelijk
gehoor aan de oproep de over
winning binnenshuis te vie
ren.
In het hoofdkwartier van de
Sandinisten werd eerst nog
een poging gedaan de moed
erin te houden. Een muziek
groep speelde op het plein
waar een overwinningsfeest
was gepland. Maar de neder
laag tekende zich al snel af.
Zichtbaar aangeslagen kondig
de president Ortega in alle
vroegte aan dat hij de uitslag
zal respecteren. Hij verklaarde
zich trots te voelen „afge
zien van de uitslag" omdat
zonder de strijd van het FSLN
en de overwinning in 1979
eerlijke verkiezingen niet mo
gelijk zouden zijn geweest.
„Wij zijn als overwinnaars uit
de strijd gekomen, want wij
Sandinisten hebben ons opge
offerd, niet voor de mooie
baantjes, maar om Nicaragua
te geven wat het land sinds
1921 is onthouden".
Analyse
De komende dagen zal de ne
derlaag van de Sandinisten
ongetwijfeld uitvoerig worden
geanalyseerd. Duidelijk is dat
Ortega zijn volk heeft willen
laten geloven dat het economi
sche debacle van de Sandinis-
tische revolutie alleen te wij
ten was aan externe factoren:
de geharnaste tegenwerking
van de VerenigcTe Staten en de
geldverslindende oorlog tegen
de Contra's. Een meerderheid
heeft hem kennelijk niet ge
loofd.
Aannemelijk is ook dat veel
Nicaraguanen er op rekenen
dat door de overwinning van
de UNO snel een einde zal ko
men aan de oorlog tegen de
Contra's. Niet langer zullen
moeders hun jonge zonen in
lijkwagens terugbezorgd krij
gen. Een groot deel van de ze
ventigduizend mannen die nu
in het leger dienst doen, kan
weer ingezet worden op de
koffie- en katoenplantages.
Waarnemers merkten wel di
rect op dat het maar de vraag
is in hoeverre de UNO aan de
verwachtingen zal kunnen be
antwoorden. De reactie van
een van haar aanhangers was
veelzeggend. In vloeiend En
gels hield hij een omstandig
betoog over de reden waarom
de Sandinistische revolutie is
mislukt „Je kunt wel land uit
delen aan arme boeren, maar
als ze te lui zijn om te werken
bereik je niets. En je kunt
geen revolutie prediken tegen
mensen die te dom zijn om
haar te begrijpen. De Sandinis
ten hebben geen rekening ge
houden met de cultuur van de
Nicaraguanen".
Somozisten
Het grootste probleem van de
UNO is dat het een pact is van
dertien oppositiepartijen die
slechts met elkaar gemeen
hebben dat ze 'van de Sandi
nisten afwillen. De club her
bergt zowel gematigde zaken
lieden als oud-leden van de
gehate Nationale Garde van
de in 1979 verdreven dictator
Somoza. Violeta Chamorro
wordt algemeen afgeschilderd
als een zwakke politica die
drijft op het heroïsche verle
den van haar vermoorde echt-
fenoot die de oppositie tegen
omoza heeft geleid.
Haar vice-president, Godoy, is
een voormalige Sandinist (hij
was minister van arbeid in de
eerste Sandinistische regering)
die als opportunist en dema
goog te boek staat. Tijdens de
verkiezingscampagne heeft hij
zich zeer onverzoenlijk opge
steld tegenover de Sandinis
ten, daarmee bijdragend aan
de sfeer van wederzijdse haat
en wantrouwen.
Mochten de gematigde ele
menten in de UNO de over
hand krijgen, dan zijn in elk
geval de economische vooruit
zichten van Nicaragua niet on
gunstig.
De VS zullen hun handelsboy
cot opheffen en veel van het
Nicaraguaanse kader dat zijn
toevlucht in het buitenland
heeft gezocht, zal terugkeren
om het land te helpen opbou
wen. Dan is de Sandinistische
revolutie nog niet geheel ver
loren. In die zin dat er mis
schien werkelijk een democra
tie ontstaat in dit door dicta
tuur geteisterde land.
Maar als de onverzoenlijke
oud-Somozisten en ex-Contra-
strijders in de UNO de over
hand krijgen, dan zal er bloed
vloeien en zal de Sandinisti
sche revolutie in de geschiede
nisboekjes terechtkomefi als
een onbeduidend intermezzo
van tien jaar, waarin een aan
tal marxistische Don Quichot-
tes dacht een heilstaat te kun
nen scheppen.
ji NAGUA Normaal
is rt het in februari niet
b regenen in Managua,
r op de dag na de ver
ingen is niets meer
maal in Nicaragua,
s het weer is van slag
k^de verrassende neder-
van president Daniel
ga-
bij de Nederlandse ge
nschap in dit Middename-
v inse land is de uitslag als
bom ingeslagen. Iedereen
ervan overtuigd dat de
linisten (FSLN) met een
meerderheid uit de
zouden komen. Die ge-
werd gesteund door de
ale opkomst bij manifes-
s van het FSLN en de uit-
sten van vele verkiezings-
rzoeken die door onder
Amerikaanse bureaus
in verricht,
zen Faber die vorige week
aankondigde zijn koffers
it illen pakken na een ne-
lag van Ortega, meldt
lit Juigalpa dat hij net
de klap heen is en aan de
nBchte begint te wennen dat
NO heeft gewonnen. „Die
ers laat ik toch nog even
r het stof zitten, want ik
:erst de kat uit de boom
Inderdaad is dat niet
consequent", luidt zijn
tere commentaar. Ook de
'ertegenwoordiger van de
jj .ting Nederlandse Vrijwil-
gj s, Fred Beck, weet abso-
niet wat de nieuwe UNO-
ing allemaal zal verande-
,Morgen zal ik per fax
aan Den Haag laten weten dat
ik de eerste versie van het
nieuwe vijfjarenplan in de
prullenmand gooi, want daar
klopt toch niets meer van. Ze
zullen even geduld moeten op
brengen voordat er een nieu
we versie op tafel ligt, omdat
eerst duidelijk moet zijn wie
straks op de ministeries wor
den benoemd en welk beleid
zal worden gevoèrd. Dat zal
alles bij elkaar wel een aantal
maanden in beslag nemen".
Mary Timmerman, coördina
tor van het Nicaragua Komi-
tee in Managua, heeft nog niet
het gevoel van 'wat doen we
hier nog'. „We zullen ons
moeten herbezinnen op het so-
lidariteitswerk dat we verrich
ten. Als op 25 april de nieuwe
presidente wordt geïnstalleerd
dan zullen we de activiteiten
van de regering niet meer
steunen, zoals we dat tot nog
toe hebben gedaan bij het
Frente. We zullen de Sandinis
ten, als ze oppositie voeren,
blijven steunen. Maar daar
voor zullen de vorm en de ac
centen anders moeten wor
den".
Een verklaring voor de desas
treuze nederlaag van de San
dinisten heeft niemand be
schikbaar. Faber heeft in Jui
galpa huilende aanhangers
van het FSLN horen zeggen
dat ze verraden zijn. „Maar dat
verraad is dan wel veroor
zaakt door hun eigen oogklep
pen, want ze hebben nooit kri
tiek op het beleid geaccep
teerd. Ook op lokaal niveau
waren de zaken niet bespreek
baar en daarvoor wordt nu
wel heel hard de rekening be
taald", klinkt het oordeel van
de Fries.
Hoe het met de tientallen ste
denbanden tussen Nicara
guaanse en Nederlandse ge
meenten verder zal gaan, is
niet precies te zeggen. De uit
slagen van de gemeenteraads
verkiezingen zijn deels nog
niet bekend, zodat fyet ondui
delijk is welke steden door
Sandinisten bestuurd blijven
worden. Maar duidelijk is al
wel dat Den Haag en Leiden
zich zullen moeten buigen
over hun banden met Juigal
pa. Die stad is definitief in
handen van de UNO terecht
gekomen. Mary Timmerman
van het Nicaragua Komitee:
„Je kunt natuurlijk niet van
de ene dag op de andere stop
pen met een gezondheidspro
ject in een wijk. Maar je zult je
als gemeente moeten afvragen
of er andere wegen zijn om de
doelstelling van een steden
band gestalte te geven. Ik
denk dat dat kan door met be
paalde groepen of wijkorgani-
saties de banden voort te zet-
Jan Willem de Pater van het
Leidse Nicaragua-comité en
Marieke van den Bos van de
Stedenband Den Haag-Juigal-
pa zijn teleurgesteld over de
verkiezingsuitslag.
„Maar we gaan wel door met
ons werk. Nu de UNO heeft
gewonnen zal de steun van de
Verenigde Staten voor Nicara
gua wel weer op gang komen,
maar die zal toch niet ten goe
de komen aan de allerarm
sten", aldus De Pater
Marieke van den Bos: „Ons
uitgangspunt blijft dat we de
bevolking steunen. Dus ook
wij gaan gewoon door. Maar
we zien de toekomst somber
tegemoet".
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
HET RAADSEL VAN STRAAT MAGELHAES
- Voorzichtig beklimmen Rob en Olivier het wrak van
Ofschoon het hout overal verrot is en af en toe een
i balk kraakt onder hun voeten, slagen zij er in boven
ien. Zij huiveren, wanneer zij in het licht van de electrische
arn de geraamten zien liggen van de hier omgekomen sche
len. Ze moeten van honger en koude zijn gestorven... Het
's tijdens de stranding door midden gebroken en het voor
schip is nog verder in de grot terecht gekomen. Rob en Olivier
dalen weer af naar de begane grond en zetten hun speurtocht
voort. Het lijkt wel, of het verderop weer lichter wordt. Zou de
grot dan toch twee uitgangen hebben? Dat zou de sterke stro
ming tenminste kunnen verklaren. Maar nee, dat is niet het ge
val. Wel zien zij nu in de verte een rossige gloed en het wordt
warrper ook.
MANAGUA Tot veler
verrassing wordt Violeta
Chamorro de nieuwe pre
sident van Nicaragua. Een
vergelijking dringt zich op
met de manier waarop
Corazon Aquino in febru
ari 1986 staatshoofd werd
van de Filipijnen.
Het charisma van Pedro Joa-
quim Chamorro, echtgenoot
van Violeta en directeur van
de krant La Prensa, was even
groot als dat van Benigno
Aquino En de populariteit van
Chamorro steeg alleen maar
toen aanhangers van wijlen
president Anastasio Somoza
hem in 1978 op straat doods
choten.
Zijn weduwe Violeta maakte
zelfs deel uit van de uit vijf
personen bestaande junta on
der leiding van Daniel Ortega,
die Nicaragua bestuurde na de
revolutie van juli 1979, waarbij
de Somoza-familie van de
troon was gestoten. In april
1980 verliet zij de regering in
verband met haar zwakke ge
zondheid. Maar later zei ze te
zijn opgestapt omdat ze teleur
gesteld was in de Sandinisten,
die de kern van de revolutie
hadden gevormd.
Toen in september vorig jaar
dertien partijen met uiteenlo
pende ideologieën, verenigd in
de UNO, Violeta Chamorro
vroegen hun kandidaat te zijn
tegenover Ortega, gaf niemand
een cent voor haar kansen. Di
plomaten menen dat zij voor
de Nicaraguaanse oppositie
een geschikte kandidaat was,
omdat zij algemene bekend
heid geniet en op de sympa
thie van velen kan rekenen,
maar tegelijk niet duidelijk tot
één bepaalde partij behoort.
Chamorro voerde haar cam
pagne voor een deel in een
rolstoel als gevolg van een
knie-operatie begin januari in
de Verenigde Staten. Veel
vrouwelijke kiezers (meer dan
50 procent van het electoraat)
hebben zich nadrukkelijk
kunnen identificeren met Vio
leta, die ook op respect in het
kamp van haar tegenstanders
mocht rekenen. De Sandinis
ten plachten haar aan te dui
den als 'Dona Violeta' (me
vrouw Violeta).
Het gezin-Chamorro kan in
zekere zin model staan voor de
tweedeling die zich sinds 1979
in de Nicaraguaanse samenle
ving heeft voltrokken. Van de
vier kinderen van Violeta is
zoon Carlos Fernando hoofd
redacteur van Barricada, de
officiële krant van de Sandi
nisten, terwijl dochter Cristia-
na aan het roer staat bij de 'fa
miliekrant' La Prensa. Haar
zuster Claudia trad als diplo
maat op namens de Sandinis
ten, terwijl broer Pedro Joa
quin zich aansloot bij de Con
tra's.
(Van onze correspondent
Alexander Münninghoff)
MOSKOU De uitslag
van de parlementsverkie
zingen in Litouwen is
door de Sovjet-media zo
goed als doodgezwegen.
Dat de nationalistische be
weging Sajudis de meer
derheid in het Litouwse
parlement heeft weten te
krijgen, is kennelijk een
te grote schok voor de
laatste marxisten in de
centrale tv-bunker in Os-
tankino.
Waarschijnlijk om dezelfde re
den deed heeft de tv de sensa
tionele verkiezingsnederlaag
van de Sandinisten in Nicara
gua afgedaan in een halve mi
nuut, zonder commentaar. De
schokgolven van het marxis
tisch bankroet zijn kennelijk
onverdraaglijk.
Dat de communistische partij
in Letland zich zeer binnen
kort van Moskou gaat afschei
den, werd al helemaal niet
meer gemeld. Een soortgelijke
gebeurtenis in Litouwen, nog
geen drie maanden geleden,
werd door Gorbatsjov zo hoog
opgenomen dat hij naar de
hoofdstad Vilnius afreisde om
daar de op tilt geslagen kame
raden op andere gedachten te
brengen. Hij kreeg er de kous
op de kop. En nu, met Letland
in eenzelfde spoor, zwijgt het
Kremlin.
Intussen worden de tekenen
steeds duidelijker en onheil
spellender dat de communisti
sche partij in de USSR redde
loos aan het uiteenvallen is.
Elke dag weer worden er dui
zenden partijboekjes ver
scheurd, verbrand of gewoon
ingeleverd. Haviken in het
Westen kunnen daar verheugd
over zijn, maar grote zorg over
deze even omvangrijke als his
torische ontwikkeling is gepas
ter. Het is niet niks, dat een fi
losofie die eens de wereld wil
de veroveren en daarvoor on
telbare slachtoffers heeft ge
ëist, nu opeens in een paar
maanden zijn totale bankroet
moet erkennen. Miljoenen
geïndoctrineerde mensen zijn
er bovendien nog lang niet
klaar voor. Er zal gevochten
worden, is de sombere voor
spelling die overal wordt ge
hoord.
Maar wie kan de voortdende
rende trein nog bijhouden?
Heel handig zegt men
groot de overwinningen van
de volksfronten ook mogen
zijn, de communisten als coali
tiepartners in de toekomstige
nationale regeringen mogen
blijven. Enige reden: de partij
van Lenin heeft vanuit Mos
kou zoveel schade aangericht
in de in 1940 geannexeerde
Oostzee-staten, dat men de
verantwoordelijken voor al
dat onheil graag nog even aan
spreekbaar bij de hand wil
houden. Dat is een even cy
nisch als effectief standpunt.
Radicaler
In andere gebieden is men ra
dicaler, zoals zondag bleek bij
de massademonstraties in tien
tallen steden. Komende zon
dag, 4 maart, zal moeten blij
ken in hoeverre de spandoek
dragers ook de volksmening
vertegenwoordigden in Wit-
Rusland, de Oekraine en Rus
land zelf. Als de communisten
bij de parlementsverkiezingen
daar een even gevoelige ne-
Baltische republieken dat, hoe derlaag lijden als in Litouwen,
Kremlin werkt aan machtige president
MOSKOU In de Sovjetunie wordt een presidentschap met
grote volmachten gecreëerd. De nieuwe president zal, als de in
gediende wet wordt aangenomen door het Congres van Volksaf
gevaardigden, met algemeen kiesrecht en geheime verkiezingen
gekozen worden voor een periode van vijf jaar. Dit is bekendge
maakt door Interfax, een publicatie van radio-Moskou. Interfax
meldde niet wanneer de wet in stemming wordt gebracht. Mi-
chail Gorbatsjov maakt zich al enkele jaren sterk voor een op
waardering van het presidentschap. Als onafhankelijke presi
dent denkt Gorbatsjov, niet gehinaerd door conservatieve ele
menten in de communistische partij, zijn ideeën over perestrojka
een nieuwe impuls te kunnen geven.
zijn de problemen voor Gor
batsjov en zijn perestrojka-
team niet meer te overzien.
Een algemene afwijzing van
de partij zou bijvoorbeeld bete
kenen dat Gorbatsjov zich
maar beter zo snel mogelijk
van het leiderschap van die
partij kan distantiëren, om als
democratisch functionerende
president het chaotische land
verder te kunnen besturen.
Zoals bekend probeert Gor
batsjov de laatste maanden al
de macht van de partij over te
hevelen naar de volksverte
genwoordiging, met andere
woorden: hij ziet de bui al
hangen.
Er wordt vaak opgemerkt dat
er voor Gorbatsjov geen alter
natief is. Maar mocht Gorbats
jov het, om welke reden dan
ook, niet halen, dan ligt er een
even duidelijk als afschrik
kend scenario klaar. Dan zal
de Sovjetunie vervallen in een
overstelpende chaos. Dat is
dan het alternatief waarvoor
het volk heeft gekozen. Een
communistische partij die zijn
krediet heeft verloren, conser
vatieve leiders in de provincie
die terreur gaan uitoefenen
om hun machtspositie te be
houden, een middenlaag van
miljoenen apparatsjiks die niet
meer weten hoe het verder
moet en een maffia die nu al
van de onduidelijke situatie
gebruik maakt: dat is het
zwartste scenario voor de Sov
jetunie. Er zijn pessimisten die
zeggen: dan grijpt het leger
eindelijk in.
