„Beëindig oorlog in Natal Solidariteit in problemen buitenland ite: Vredessfeer in Suriname Australisch voorstel biedt kans op vrede in Cambodja Populariteit Thatcher op dieptepunt IN POLEN HEERST POLITIEKE APATHIE rc CeidóeGomont MAANDAG 26 FEBRUARI 1990 PAGIN PARAMARIBO De komst van de leiders van illegale ge wapende groeperingen naar Paramaribo was het hoogte punt van de viering van tien jaar „Revolutie" in Suriname. J unglecommando-leider Brunswijk en Tucayana com mandant Thomas reikten el kaar de hand en omhelsden le gerleider Bouterse op het podi um dat was opgetrokken op het Onafhankelijkheidsplein. Gedrieën beloofden zij plech tig het vredesproces voort te zetten. Volgens Bouterse had hij 's- ochtends van president Ram- sewak Shankar te horen ge kregen dat er een aanslag op hem, Bouterse, zou worden ge pleegd. Nadere bijzonderheden hierover verstrekte hij even wel niet. De legerleider zei wel ervan op de hoogte te zijn dat krach ten „ook Brunswijk en Tho mas om zeep willen helpen". „Ondanks dit alles wil ik, met of zonder mandaat, als Surina mer een bijdrage leveren aan het vredesproces", aldus Bou terse. Hij zei verder dat de re gering nu aan zet is om de ge stelde doelen te realiseren. In het begin van zijn toe spraak haalde de bevelhebber aan dat de revolutie eindeloos zal voortduren. Het was giste ren precies tien jaar geleden dat Bouterse als leider van de zogenaamde Groep van Zes tien de macht greep en de toenmalige regering-Arron naar huis stuurde. Volgens Bouterse is de revolu tie steeds tegengewerkt. Hij gaf daarbij echter ook toe dat de revolutionaire leiders zelf ook veel fouten hebben ge maakt. De legerleider verweet Nederland dat het steeds een vijandige houding tegenover hem heeft ingenomen. „Zij hebben veel lelijke dingen over mij gezegd. Op het mo ment dat Holland goed over me praat, hoeft U mij niet meer te vertrouwen", zei de bevelhebber. Hij wees de president erop dat het Surinaamse volk het steeds moeilijker krijgt door stijgende prijzen voor levens middelen. Brunswijk verklaarde dat de regering en de Nationale As semblee er nu voor moeten zorgen dat het vredesproces wordt voortgezet. Commandant Matto, die ook op het Onafhankelijkheids plein aanwezig was en namens de Tpcayana-indianen sprak, zei dat zijn groepering zich zal onthouden van handelingen die het streven naar vrede ne gatief kunnen beïnvloeden. De Tucayana's worden ervan be schuldigd aanslagen op politie- objecten te hebben gepleegd en branden in Paramaribo te hebben gesticht. Italië rouwt om Pertini ROME Italië rouw om Sandro Pertini, de 93-jarige ex-president, die in de nacht van za terdag op zondag in Rome is overleden. Na een lange politieke en parlementaire carrière werd Pertini in 1978 president. Dat bleef hij tot 1985. Bij de Italianen was de socialist en voormalig verzetsstrijder het meest geliefde naoorlogse staatshoofd. Hij bestuurde het land met bekwa me hand en wist het Italiaanse zelfvertrouwen te stimuleren, ondanks de golf van terreur van de kant van de Rode Brigades en van fascisisti- sche organisaties die het land in eind jaren ze ventig overspoelde. Direct na het bekend wor den van zijn dood verzamelde zich een grote groep mensen voor Pertini's huis. Gisteren werd bij alle voetbalwedstrijden een minuut stilte in acht genomen. De ex-president had een afkeer van pompeusheid en heeft daarom verzocht om een eenvoudige begrafenis in be- Sandro Pertini. sloten kring. Wel zijn twee dagen van nationa le rouw afgekondigd. Carnaval Rio minder bloot RIO DE JANEIRO - Het blootverbod van de carnyalsor- ganisatie in Rio de Janein heeft effect gehad. Sinds jaren rijn de carnavalsbals en het swiigende defilee van samba-scholn niet zo kuis geweest. De orgaisato- ren hadden met strafpunen ge dreigd voor de deelnemrs die zich te veel bloot zoudengeven. Maar de stemming in de Irazili- aanse hoofdstad was »r dit weekeinde niet minder opge wonden door. Honderduizen den hebben zich ondaiks de zware economische crisis in het feestgedruis gestort bii eei tem peratuur van meer dan dertig graden Celsius. Rookverbod bij vliegen in VS WASHINGTON Sinds gisteren is in de VS op alle binnen landse vluchten van zes uur of minder een rookverbod van kracht. In de praktijk betekend dat een rookverbod op al lp binnenlandse vluch ten behalve die naar Hawaii en Alaska, aangezien de andere 48 staten alle minder dan zes uur vliegen van elkaar liggen. Israël heeft extreem veel gevangenen JERUZALEM Israël heeft meer gevan genen per hoofd van de bevolking dan enig Westeuropees land en heeft ze bovendien in veel kleinere cellen ondergebracht. Dit heeft de Israëlische president, Chaim Her zog, dit weekeinde gezegd. Volgens Herzog heeft Israël 150 gevangenen per 100.000 in woners. Hij maakte een vergelijking met Nederland, het land met het laagste aantal in West-Europa (29) en Oostenrijk, het land met de meeste gevangenen per 100.000 in woners (114). Bij het aantal van Herzog zijn de 12.000 Palestijnen die om 'veiligheidsre denen' vastzitten, overigens niet eens inbe grepen. Herzog klaagde over de overvolle gevangenissen, waar iedere gevangene slechts twee vierkante meter ter beschik king staat. Madrid wil met ETA gaan praten (erika bes hartaj liten' torbes YOR nultt SAN SEBASTIAN De Spaanse Jj® ring is bereid nieuwe bespreking beginnen met de ETA, als de Basl afscheidingsbeweging zich een hall 1 lang onthoudt van terreuraansli Dat heeft de minister van justitie, ^rmo que Mugica, bekendgemaakt. In J,.^e vorig jaar maakte de regering-een "J*. aan een eerdere ronde van overleg0" f de ETA in Algiers, na een reeks aa gen met in pakjes verborgen bom'' Sindsdien zijn bij nieuwe ETA-aa 0 gen achttien mensen om het leveis- komen. Eerder deze maand verkli een woordvoerder van de met de gelieerde Baskische partij Herri Ba na, dat de ETA belangstelling had hervatting van het overleg met de ring. EMOTIONEEL PLEIDOOI MANDELA: inder ■renig door ilad n kas was t n doe DURBAN Nelson Man dela heeft gisteren -in de gewelddadige provincie Natal de zwarte bevolking gesmeekt hun onderlinge gevechten te staken. In Durban, in het zwaar be waakte Kings Parkstadion, waar naar schatting 100.000 mensen waren bijeengekomen, hield de ANC-leider een emo tioneel pleidooi „de dodenfa- brieken te sluiten en de oorlog .te beëindigen". „Zelfs nu, terwijl we samen op de drempel staan van een nieuw Zuid-Afrika, staat Natal in brand. Het is mijn plicht u te herinneren aan de verant woordelijkheid die we nu dra gen. Als we dit conflict niet stoppen, zullen we de trotse erfenis van onze strijd en het vredesproces in groot gevaar brengen. Apartheid is een do delijke kanker, die gezinnen tegen elkaar opzet en de kost bare banden die ons verbinden wegvreet. Neem jullie gewe ren, messen en speren en gooi ze in zee", zei de zwarte leider in zijn bewogen toespraak. Bijhet stadion waren zo'n drieduizend vrijwilligers op de been om eventuele onrust in de kiem te smoren. Ook de Zuidafrikaanse politie was massaal aanwezig, maar hield zich op afstand. Leider van de Inkatha-bewe- ging, Buthelezi, die steeds op positie heeft gevoerd tegen het ANC, had zijn aanhangers op geroepen de manifestatie met Mandela bij te wonen als ge baar van verzoening. Mandela erkende in zijn toespraak „de fundamentele verschillen" tus- Krant kent moordenaars David Webster JOHANNESBURG Het Zuidafrikaans dagblad The Star heeft zaterdag gemeld dat het weet wie vjrig jaar de blanke mensenrechtenadvocaat David Webster leeft vermoord. De krant heeft de namen van vijf mannei doorgegeven aan brigadecommandant Floris Mostert, die en onderzoek leidt naar het bestaan van extreem-rechtse doodseskaders die banden hebben met de politie en het lege Volgens The Star zou minister van defensie Magnus Malanal sinds 1987 op de hoogte zijn van het bestaan van de gehrime legereenheid, die geleid werd door enkele hoge legergeneraals. sen het ANC en de Inkatha, maar zei te hopen ooit met Bu thelezi het podium te delen. Hij kondigde bovendien aan dat hij „in de nabije toekomst" een ontmoeting zal hebben met Zulu-koning Goodwill Zwelithini. „We moeten met beide partijen praten om de oorlog to een einde te bren gen", erlende Mandela. Meer dar drieduizend mensen zijn omgecomen bij de gevech ten in Nital sinds in 1987 een bloedig onflict uitbrak tussen de Ikathi-beweging van Bu thelezi er ANC-aanhangers en andere aiti-apartheidsactivis- ten. Zaterdag nog meldde de politie in Pretoria dat in het zwarte woonoord Sokhulu in Natal zes lijken van zwarte jongeren zijn gevonden. Vol gens de politie waren zij allen slachtoffers van het conflict in de provincie. In een interview met de BBC- televisie heeft Mandela voor waarden verbonden aan even tuele onderhandelingen met het blanke minderheidsbe wind in Zuid-Afrika. Er moeten eerst vrije en algeme ne verkiezingen worden ge houden waaraan alle bevol kingsgroepen moeten kunnen deelnemen. Want de onder handelingsdelegaties moeten worden samengesteld op basis van democratische verkiezin gen en dienen niet te worden aangewezen door diverse orga nisaties en partijen, aldus Mandela. Laatste eer Het stoffelijk over schot van ex-presi dent Jose Napoleon Duarte wordt naar de begraafplaats van San Salvador gedragen. De kist wordt onder meer gedragen dor de presidenten van Guatemala en Costa Rica. Tienduizenden Salvadoranen be wezen de vrijdag gestorven president de laatste eer. De Salvadoraanse ver zetsorganisatie Na tionaal Bevrijdings front Farabundo Marti (FMLN) heeft tot en met vandaag een bestand uitge roepen uit respect voor de overleden president. FOTO: AP DJAKARTA Geruchten over de terugkeer van Vietna mese militairen in Cambodja werpen een schaduw over de vredesbesprekingen die van daag in Djakarta zijn begonnen. Vietnam bracht in 1979 het re gime van de Rode Khmer ten val en heeft pas afgelopen sep tember zijn troepen terugge trokken. Daarna is in Cambod ja een burgeroorlog uitgebro ken. Volgens de leider van de Rode Khmer, Khieu Samphan, zou den inmiddels 20.000 Vietna- mezen weer zijn teruggestuurd naar Vietnam. Hij beweerde dat bij aankomst in Djakarta. Wat betreft het vredesproces heeft Australië in tot nu toe ge heim gehouden rapport voor stellen gedaan over de vorming van een voorlopige regering, die zou moeten functioneren naast een interim-regering van de Verenigde Naties. Deze VN- interimregering zou verkiezin gen moeten uitschrijven. Het 200 pagina's tellende Au stralische vredesplan is het be langrijkste agendapunt tijdens de onderhandelingen in Dja karta tussen enerzijds de door Vietnam geïnstalleerde rege ring van premier Hun Sen en anderzijds de verzetscoalitie van prins Norodom Sihanouk, waarvan de beruchte Rode Khmer deel uitmaakt. Verder nemen Frankrijk, Australië, de zes lidstaten van de Associatie van Zuidoostaziatische Naties (ASEAN), Vietnam en Laos deel aan de conferentie. De be sprekingen in Djakarta zijn een voortzetting van de Cambodja- conferentie in Parijs. De kracht van het Australische vredes voorstel is dat daarmee moge lijk de impasse wordt doorbro ken die in Parijs ontstond over de deelname van de Rode Khmer aan een overgangsrege ring. Het Australische voorstel bepleit een interim-regering van de Verenigde Naties in plaats van een overgangsrege ring van de vier strijdende groeperingen, inclusief de Rode Khmer. Voor het eerst in het al elf jaar voortslepende conflict teken den de Cambodjaanse verzets leider prins Sihanouk en pre mier Hun Sen afgelopen woensdag in Bangkok een ver klaring waarin ze zijn overeen gekomen dat er een nationale opperraad wordt gevestigd. Eveneens steunen beiden de bemoeienis van de Verenigde Naties. Hun verklaring ver groot de kans op succes in Dja karta. Premier Hun Sen zal tij dens de besprekingen deze week aandringen op spoedig te houden verkiezingen. Het ver zet daarentegen heeft meer baat bij voortzetting van de burgeroorlog omdat het aan de winnende hand is en het rege ringsleger problemen heeft bij de recrutering en kampt met een lage moraal. Als verkiezingen snel worden gehouden, hebben de drie ver zetsgroepen bovendien amper de tijd om zich te organiseren en maakt de huidige regering grote kans de verkiezingen te SUSKE EN WISKE DE BEZETEN BEZITTER (c) Standaard Ultgeverlj/Wavery Productions LONDEN De populariteit van de Britse Conservatieven, de partij van Margaret That cher, is tot een dieptepunt ge daald. Volgens een opiniepei ling die in opdracht van de Sunday Times werd uitge voerd, liggen de Conservatie ven 17 procent achter op La bour. Als er nu verkiezingen werden gehouden, zou Labour op 51 procent* van de stemmen kunnen rekenen, terwijl de Conservatieven niet verder zouden komen dan 34 procent. Voor het eerst heeft Labour in alle kiesdistricten meer steun dan de Conservatieven, ook in het welvarende zuiden. Een grote rol speelt daarbij dat ook conservatieven steeds ontevre dener zijn over Thatchers lei derschap. Zo is bijvoorbeeld de hoge hypotheekrente hun een doorn in het oog. Nelson Mandela, de leider van het ANC, houdt, omringd veiligheidsmensen, een toespraak in Bloemfontein, de stad f het Afrikaanse Nationale Congres 75 jaar geleden werd i richt. WARSCHAU Er zijn dagen cat Adam Peszke, secretars buitenland op het hoorikantoor van So- lidaritei in Warschau, het niet mer ziet zitten. De gemeenteraadsverkiezin gen zijn in aantocht. Soli dariteit moet koste wat het kosl nü de buit bin- nenhalei, terwijl in feite niemanc precies weet wat hij moet doen. „Het ontfcreekt ons aan politiek ervaren Takmensen. De oude tradities ei structuren zijn ver loren ge^an. Bij de wederop bouw oncervinden we huizen hoge proUemen. De afgelopen veertig jaar hebben verkiezin gen in Pilen niets met demo cratie vén doen gehad. Hoe krijgen wa in 's hemelsnaam de juiste meisen op de juiste stoe len?", vraagt Peszke zich wan hopig af: Volgens Telen in Solidariteit is het aangaan van verbintenissen met Wefteuropese partnerste den de snelste manier om zicht te krijgen op democratische structure!, maar daarvoor ont breekt op gemeentelijk niveau in Polen de daadkracht. Voor Solidariteit is het 'nu of nooit'. lp de Poolse gemeente besturen wordt de macht nog steeds uitgeoefend door de oude communistische kaders. Het huidige politieke systeem in Po len is het best te vergelijken met een man die na vele jaren een nieuw petje heeft gekocht bij een oud pak. In het nieuwe kabinet oefenen Solidariteits- ministers als Mazowiecki en de zijnen* een behoorlijke invloed uit, maar op lokaal niveau heb ben de oude machthebbers het nog vrijwel helemaal voor het zeggen. Bovendien worden de hervormingsgezinden stelsel matig gedwarsboomd door de 'nomenclatura', het ambtelijke apparaat, dat allerminst is ge baat bij de voorgenomen af braak van de bureaucratie. De 'burgercomités' van Solidariteit in Polen maken zich op voor de lokale verkiezingen in mei van dit jaar. Daarna wil Solidariteit zo snel mogelijk op nieuwe algemene verkiezingen aansturen om president Jaruzelski te lozen en vakbondsman Walesa op diens stoel te hijsen. Voorlopig lijken de organisato rische problemen voor Solidariteit bijna onoverkomelijk. de Het is voor Solidariteit van het grootste belang op 6 mei een grandioze verkiezingsoverwin ning te behalen. Deze gemeen teraadsverkiezingen moeten aan het eind van dit jaar wor den gevolgd door nieuwe alge mene verkiezingen die onge twijfeld het vertrek van de communistische president Jaru zelski zullen opleveren. Dan moet het ook mogelijk zijn de merkwaardige uitkomst van de vorige verkiezingen te doorbre ken, waarbij vooraf was vastge steld dat Solidariteit niet meer dan 35 procent van de zetels in het parlement in bezit kon ne men. De beweging gokt bij nieuwe verkiezingen op mini maal zestig procent. Voor het presidentschap is vol gens Solidariteitsmedewerkers in Warschau slechts één kandi daat: Lech Walesa. Op hem zal grote druk worden uitgeoefend deze functie op termijn te aan vaarden. Walesa is zonder twij fel een man met autoriteit. In Warschau wekten vertegen woordigers van Solidariteit vo rige week de indruk dat hij straks de functie toebedeeld krijgt van 'vader des vader lands'. „Eenvoudige mensen wenden zich met hun proble men tot Walesa. En daarachter staat dan weer de kerk", aldus Peszke met enige ironie. Partijkader Solidariteit wordt in het dage lijks functioneren sterk gehin derd door het ontbreken van een partijkader met bijbehoren de discipline. De burgercomités beschouwen zichzelf als een so ciale beweging) die tot taak heeft de democratie in Polen te bevorderen. Deze comités vor men echter een zeer losse orga nisatie met uiteenlopende en vaak tegenstrijdige belangen. Het is dan ook de vraag of de club daar in de toekomst niet aan ten onder gaat. „We zijn bang om uit te groeien tot een echte partij. Dat heeft in Polen een negatieve klank. Ik denk echter dat die ontwikke ling onvermijdelijk is. Nu heeft Solidariteit door het ontbreken van concurrentie een comforta bele positie. Dat kan snel ver anderen. Mensen in lokale co mités willen geen hiërarchie. Ze willen zelfstandig zijn. Ik bespeur af en toe zelfs wat an archistische tendenzen. Disci pline is en blijft op lokaal ni veau een uitermate moeilijke zaak", zegt Adam Peszke berus tend. In bijna elke stad is tegenwoor dig een afdeling gevestigd, zij het dat vergaderingen door gaans bij een van de leden thuis plaatsvinden en brieven met de .hand moeten worden geschre ven. Dit vanwege het vrijwel totaal ontbreken van eigen ver gaderruimtes, schrijfmachines en kopieerapparaten. Peszke: „Het ontbreekt ons aan alles. Drukapparatuur, schrijfmachi nes, papier en zelfs stoelen en bureaus. Aan de andere kant willen we niet afhankelijk zijn van de overheid. We willen geen genadebrood eten". Om de zaak enigszins te struc tureren, organiseert Solidariteit vanuit Warschau cursussen 'lo kale politiek'. Daarvoor komen zelfs voormalige Polen over uit Engeland. Gaarkeukens Op de centrale vestiging van Solidariteit, een haveloos ge bouw aan de rand van het cen trum van Warschau, werken nog geen twintig man. Daar naast heeft Solidariteit in de hoofdstad nog ongeveer vijftig losse medewerkers voor de broodnodige verbinding met de lokale burgercomités. Om de chronische geldnood enigszins te lenigen is een stichting opge richt die de uit het buitenland afkomstige financiën èn het geld dat de lokale clubs bijeen- sprokkelen zo goed mogelijk verdeelt. De lokale burgercomités moeten zich noodgedwongen in toenemende mate bezighouden met het uitbaten van gaarkeu kens. Steeds meer daklozen, be jaarden en kinderrijke families spoeden zich dagelijks naar deze gaarkeukens, waar eten verstrekt wordt tegen kostprijs. Met name in het noorden en oosten van Polen is de nood hoog gestegen vanwege de ex plosieve prijsstijgingen van etenswaren sinds 1 januari en de vrijwel gelijkgebleven sala rissen. Solidariteit houdt het op een verdubbeling van het aan tal Polen aan de rand van het bestaansminimum sinds okto ber van het vorig jaar en de be weging kijkt wanhopig naar het buitenland als het gaat om mo gelijke oplossingen voor het probleem. Opkomst De grote angst van Solidariteit is het afnemende politieke be sef, met name onder Poolse jon geren. De groeiende materiële nood drijft mensen af van de politiek. Bij de tussentijds! kiezingen vorige week voo vrijgekomen senaatszete Opole werd een opkoms haald van nog geen dertij cent. „Een of twee keer oj per eeuw kunnen de Pole net opbrengen, maar dan het ook op. We moeten d9u len leren dat ze dag in, diist verantwoordelijk zijn voor all nieuw verworven democr legt Peszke uit. In de fraaie Zuidpoolse Krakow likte Solidariteit ge week haar wonden; ze een forse verkiezingsnede Het lokale burgercomité Solidariteit was er heiligs x overtuigd dat prof. Grygle medisch specialist en bijn belprijswinnaar, tot 6 ma burgemeester de touwtji >g< handen zou krijgen. Onc^ro de 40.000 adhesiebetuig tei aan het adres van Grygli ee vond de meerderheid valde huidige, nog communistisc tinte raad met overweldifen meerderheid dat de even munistisch gekleurde aj technicus Rosciszews maar moest doen. Dit leid^i Krakow vorige week onmi lijk tot een demonstratie, hitte discussies op straat handtekeningenactie en open brief aan premier 1 wiecki. Wonderen Prof. Zygmunt Kolenda, lDr leraar energieleer in Kr en voorzitter van het ovel01 pelende Solidariteitscomit plaatse, heeft met zijn ec^ note in 1981 aan de wie(" staan van Solidariteit. Oo - ziet als een berg op tegen kale verkiezingen in mei. iswaar is Solidariteit ster noeg om de absolute mee heid in de wacht te sl(/ maar de precieze verkie%t procedures zijn in de Sejir^ Poolse parlement, nog ofe; werp van gesprek. Solidariteit wekt in Kr ji een gedeprimeerde indrukj, is erop of eronder en alle gers verwachten wondere wel op zo kort mogelijk! mijn. Vergaderingen vai i burgercomité over de pol richting duren doorgaans j tot acht uur, maar dat is de die de doorsnee politiek b< te Pool graag over heeft een onafhankelijk Polen o mocratische grondslag. N dereen ongecensureerd zij ning kan verkondigen, de Polen eerst wat stoom zen. Kolenda: „Na vijfenveerti onderdrukking beginnen i het nulpunt. We weten meer hoe de democratie Hoe moet je bijvoorbeel! campagne organiseren? hebben in Krakow (een d met ruim 700.000 inwone totaal één typemachine die is zestig jaar oud. W schikken zelfs niet over ca papier. Voorlopig kunne elkaar binnen Solidaritei vinden op de collectieve tegen het communisme. H vaar is dat we wèl weten we tégen, maar niet wal vóór zijn. Dit is een zó risch moment in de moj geschiedenis dat we nog tijd hebben gehad om e over na te denken".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1990 | | pagina 4