)aniel Ortega, man van
fote tegenstrijdigheden
zaïfier
irecteur goudmijn bij Mandela
M DE' 90 s
Duarte kon
geen vrede
brengen
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Zweden wil Baltisehe
gastarbeiders werven
£eidóc(2ou/ia/nt
iflTENLAND
QeidóaQowumt
ZATERDAG 24 FEBRUARI 1990 PAGINA 5
|rie belooft hulp
ake gijzelaars
.SCUS De Syrische minister
auitenlandse Farouk al-Sharaa
de zuster van een van de Ame-
fose gijzelaars in Libanon be-
dat hij binnenkort naar Iran zal
om voor de vrijlating van de
irs te pleiten. „Ik hoop dat wij
;e resultaten zullen behalen",
le Sharaa aan Peggy Say, de zus
P-correspondent Terry Ander-
lie op 16 maart 1985 door een
s-gezinde groep in Libanon werd
w erd. Er bestaat weer wat hoop
de gijzelaars nadat een Iraanse
deze week heeft verklaard dat
itenlandse gijzelaars in Libanon
lamitische en humanitaire reden
Tn worden vrijgelaten.
Botsingen
Ordetroepen en honderden
demonstranten zijn gisteren
in de Kenyaanse hoofdstad
Nairobi met elkaar slaags
geraakt. De rellen ontston
den na afloop van een her
denkingsplechtigheid voor
de vorige week overleden
minister van buitenlandse
zaken, Robert Ouko. Ouko
is vorige week onder myste
rieuze omstandigheden om
het leven gekomen. Volgens
studenten en leden van zijn
Luo-stam is er sprake van
een politieke moord en pro
beert de regering de zaak in
de doofpot te stoppen.
foto: ap
Akkoord in conflict
bij Britse ambulance
LONDEN Na een half jaar is er een
eind gekomen aan het geschil over de lo
nen van het personeel van de Britse ambu
lancediensten. De regering Thatcher is uit
eindelijk akkoord gegaan met 17,6 procent
meer loon verdeeld over twee jaar. In mei
vorig jaar wezen de 22.000 werknemers bij
de Britse ambulancediensten het overheid-
saanbod van 6,5 procent loonsverhoging
voor één jaar met grote meerderheid van
de hand. Sindsdien werden stiptheidsacties
gevoerd en overuren geweigerd. De slecht
betaalde ambulanciers ondervonden tij
dens hun acties grote sympathie van de be
volking. Het arbeidsconflict droeg bij tot
het huidige dieptepunt in de populariteit
van de regering-Thatcher, die uiteindelijk
door de bocht ging.
Noordzee is weer te warm
HAMBURG Het water van de
Noordzee is evenals vorig jaar te warm
in de winter. Volgens het Duitse Hydro
grafische instituut in Hamburg was de
temperatuur in januari 2 to 2,5 graad
celsius hoger dan het gemiddelde. Uit de
Atlantische oceaan stroomt water in de
Noordzee, dat zelfs meer dan drie gra
den warmer is dan normaal. Volgens
deskundigen van het Hydrografisch in
stituut ligt de oorzaak van de abnormaal
hoge temperatuur in de warmte van het
noordelijke deel van de Atlantische
oceaan en de geringere warmte-afgifte
van de Noordzee aan de atmosfeer in
deze winter. De huidige toestand hoeft
echter niet te betekenen, dat de zomer
van 1990 net zo mooi wordt als die van
het vorige jaar, zo waarschuwt het insti
tuut.
fAGUA Wanneer
>e^i dag of twee over de
ige wegen van Mana-
•ijdt, is de kans groot
op een, gegeven mo-
ingehaald wordt
een rondscheurende
atrikaanse jeep. Niet de
variant, maar het
7 cende zwart-met-
pmmodel dat zo gre-
Jftrek vindt bij de rij-
einge Amerikanen.
irin de jeep zitten grote
foèen met geweren en ach-
J«t stuur zit ineengedoken
besnorde man, gekleed in
ejtaliaans leren jack en een
larbroek. De chauffeur is
etl Ortega, guerrilla-leider,
//lent en de man die door
s ïd Reagan gezien werd
kk incarnatie van de Leni-
1 the duivel.
nJ Castro zou zich voor
goud willen vertonen in
rjjprodukt van het land
hij in iets sterkere ter-
>zjdan Ortega op afgeeft.
•1, zoals hij door bijna ie-
genoemd wordt, ziet
niets vreemds in zijn
:eur voor Amerikaanse
ikten, die hij ondanks het
ikaans embargo naar Ni-
laat komen,
is slechts een van de
h strijdigheden die de 44-
Nicaraguaanse president
hetsen. Zij kunnen een
ing zijn voor zijn moge
erwinning bij de ver-
n gen morgen, die van
eif en van de zeldzame re-
radicalen zou raa-
tefnet een min of meer de-
itisch mandaat.
is,aarschijnlijk
jaar nadat Ortega en zijn
nistische kameraden uit
ïeuvels naar beneden
den en deelnamen aan
ipstand tegen de gehate
io Somoza, is hij nog
een van 's werelds
onwaarschijnlijke lei-
Het ontbreekt hem aan
:h Latijnse autoriteit, aan
lagnetisme van een Ca-
aan de welsprekendheid
'omas Borge, de minister
binnenlandse zaken en
landinistische rivaal. Hij
!e niet het macho-imago
[T layardo Arce, een van de
„commandantes" in het
'/jend directoraat, of het
•h inzicht van zijn jonge-
Vl oer Humberto, de leger-
Oproep voor vreedzame verkiezingen
MANAGUA Presidentskandidaten, waarnemers en de ver
tegenwoordiger van de katholieke kerk in Nicaragua hebben
opgeroepen tot een vreedzame stembusstrijd. Tijdens de cam
pagne hebben de Sandinisten en de oppositie elkaar herhaal
delijk beschuldigd van plannen voor verkiezingsgeweld, maar
met het naderen van de verkiezingsdatum hebben beiden hun
toon gematigd. „We moeten een klimaat van verzoening
creëren en de taal van vrede spreken", zei kardinaal Miguel
Obando y Bravo, de aartsbisschop van Managua. „Als Nicara
gua geen einde maakt aanhet geweld, maakt het geweld een
einde aan Nicaragua". De 1,75 miljoen kiesgerechtigde Nicara-
guanen moeten morgen niet alleen een president en een vice-
president kiezen, maar ook negentig leden voor de nationale
vergadering, 144 gemeenteraden en twee regionale besturen.
i arm
l (vei
In de eerste jaren van Ortega's
bewind vroegen buitenlanders
die hem ontmoet hadden zich
af hoe deze onbeholpen jonge
man ooit de status had kunnen
bereiken van Reagans kwel
geest, de „dictator met een mo-
debril", zoals de voormalige
president hem noemde. „Het
was onmogelijk een normaal
gesprek met hem te voeren.
Hij overspoelde je met korte
mededelingen in revolutionair
jargon, als een bandopname",
zo herinnert zich een van Or
tega's toenmalige gespreks
partners.
Maar zoals altijd, schijn be
driegt. Het is waar dat de jon
ge commandantes Ortega in
dertijd slechts zagen als een
compromis tussen strijdende
rivalen. Maar zijn innerlijke
staal, gesmeed door de strijd
en zeven jaar gevangenschap
en marteling, werd herkend
door zijn kameraden, in het
bijzonder door diegenen die
vruchteloos probeerden hem
aan de kant te zetten.
Onbetwist
Sinds 1984, toen Ortega de
door de oppositie op advies
van de VS geboycotte presi
dentsverkiezingen won, zijn
zijn autoriteit en inzicht toege
nomen. Hij heeft bondgenoten
op alle sleutelposities en is de
onbetwiste leider van het land
geworden. Pragmatisch als hij
is, gebruikte hij zijn autoriteit
om zijn medecommandantes
op een compromis af te sturen
in 1987. Dit maakte de weg
vrij regionale vredesakkoor
den, onderhandelingen met de
Contra-rebellen en een gedeel
telijk afstappen van de harde
ideologie. Het onderdrukken
de staatsapparaat bood genoeg
ruimte voor open politieke
campagnevoering, met als re
sultaat verkiezingen die waar
schijnlijk niet meer vertekend
zijn dan die in Mexico, El Sal
vador en andere Latijs-Ameri-
kaanse staten die door Was
hington erkend zijn als demo
cratisch.
De afgelopen maanden heeft
Ortega een metamorfose on
dergaan. Geraffineerder dan
voorheen weet hij zijn publiek
te bespelen en spreidt daarbij
vaardigheden tentoon die
rechtstreeks uit een Ameri
kaans campagneboek lijken te
komen. Dat is misschien ook
wel zo, want de Sandinisten
hebben een Newyorks advies
bureau ingehuurd. Weg zijn
bijvoorbeeld de vale unifor
men, de dikke brilleglazen en
de revolutionaire leuzen. In
plaats daarvan is een slanke,
sportief geklede man met con
tactlenzen gekomen die de
mensen bejegent als ware hij
een popster.
Hij kust baby's, poseert met
mooie vrouwen en signeert
basketballen die hij dan de
menigte ingooit. Met Daniel
aan het roer, zo zeggen de ver
kiezingsleuzen, „todo sera ma
jor", wordt alles beter. Violeta
Chamorro, zijn tegenstander
bij de verkiezingen, is niet te
gen hem opgewassen als het
gaat om stijl en campagnevoe
ring, hoewel het nog mogelijk
is dat zij profiteert van de ver
ontwaardiging onder de bevol
king over de oorlog en de eco
nomische misère van het land,
en zo Ortega verslaat.
Alles beter
Onder de Sandinisten leeft de
opvatting dat de zon zal op
gaan voor Nicaragua als Orte
ga maar eenmaal het mandaat
van het volk heeft. De Ameri
kanen zullen zich dan ge
dwongen zien hun economisch
offensief te laten vallen en de
Contra's, nog zo'n 3000 man,
op te roepen hun guerrilla-ac
tiviteiten te staken. In Was
hington is men daar echter
nog niet zo zeker van. Ortega
wordt in Amerika gezien als
een medogenloze tacticus die,
eenmaal veilig aan de macht,
de burgerrechten snel weer zal
inperken. Ortega is woedend
dat de Amerikanen hem afte
kenen als een marxistisch-le-
ninistische marionet van het
Kremlin, wat dat nu ook moge
betekenen. Zijn overtuiging is
een eclectische mengelmoes
van Latijns Nationalisme, ka
tholieke mystiek en het mar
xisme van de radicale jaren
'60-generatie waar hij deel van
uitmaakte. „Ik bewonder
Marx, ik respecteer Marx en
ik bewonder en respecteer Le
nin ook", zei hij onlangs.
„Maar ik bewonder ook Lin
coln, Washington, Bolivar en
Christus". Bob Dylan en Che
Guevara ontbreken nog in zijn
opsomming.
De sleutel tot Ortega is zijn
woede over het kwaad dat de
Verenigde Staten zijn land
volgens hem hebben aange
daan gedurende een eeuw van
manipulatie en regelmatige
militaire bezetting. „Ik had
geen marxistisch-leninistische
opleiding of iets dergelijks,
maar ik dacht dat alles uit de
Verenigde Staten slecht was.
Gewoon omdat ik wist dat de
VS Somoza steunden".
Paplepel
Vanaf zijn geboorte in de
noordelijke stad La Liberdad
in 1945 werd Ortega de verbit
terdheid van de lagere mid
denklasse ten opzichte van de
Somozafamilie en haar Ameri
kaanse beschermers met de
paplepel ingegoten. Zijn vader
was een aanhanger geweest
van August Cesar Sandino, de
nationalistische rebel die in
1934 door een Somoza ver
moord werd. Nadat Ortega's
vader zijn baan in een Ameri
kaanse goudmijn was kwijtge
raakt, trok hij met zijn gezin
naar een arme wijk van Mana
gua, waar zijn drie zoons op
groeiden met honkbal en hot-
dogs.
De revolutionaire gezindheid
van de drie broers kwam tot
volle bloei toen zij vanwege de
financiële situatie van hun va
der hun gegoede katholieke
school moesten verlaten en
hun veramerikaniseerde
vrienden hen lieten vallen.
In zijn tienerjaren was Daniel
de aanvoerder van een losse
anti-Somozabende die protes
tacties op touw zette en zich
overgaf aan terroristische aan-
foto: afp
vallen. Midden jaren zestig
sloot Ortega zich aan bij het
revolutionaire Sandinistische
Nationale Bevrijdingsfront.
Toen hij twintig was werd hij
naar Cuba gezonden voor een
militaire training. Na een aan
tal bankovervallen en de
moord op een notoire folteraar
van Somoza werd hij opgepakt
en gevangen gezet.
In de gevangenis, waar hij re
gelmatig gemarteld werd, ont
wikkelde Ortega de vastbera
denheid en zelfdiscipline die
hem later naar de top brach
ten. Hij las er veel - „Les Mi-
sérables" van Victor Hugo was
zijn favoriete boek -, shreef
poëzie en correspondeerde met
Rosario Murillo, dichteres in
de knop en een aanhanger van
de Sandinisten, die haar oplei
ding in Engeland en Zwitser
land genoten had. Later
trouwde hij met de invloedrij
ke Rosario en kreeg vijf kin
deren van haar. De afgelopen
maanden is Nicaragua's „first
lady" echter haar eigen weg
gegaan en voerde Daniel zijn
campagne alleen of in het ge
zelschap van andere dames.
Vrijheid
De vrijheid kwam voor Ortega
in 1974, toen een Sandinisti
sche eenheid een society-feest
bestormde en de vrijlating eis
te van politieke gevangenen in
ruil voor de prominente gijze
laars. Eind 1975 keerde Daniel
naar Nicaragua terug.
Onder leiding van zijn broer
Humberto vormde hij de coali
tie van guerrillagroepen, jon
geren uit de steden en zaken
lieden die in 1979 Somoza's on
dergang bezegelde, nadat pre
sident Carter Somoza zijn ver
dere steun ontzegd had. Da
niels broer Camillo kwam om
bij de gevechten.
Na een euforische periode
waarin de Sandinisten door
alle radicalen in de wereld
werden toegejuicht, kwam het
tot een breuk met de meer
„burgerlijke" partners in hun
junta en installeerden de San
dinisten met steun van de Sov
jetunie het apparaat van een
bewapende partijstaat. Terwijl
de Ortega's de macht onder
ling verdeelden, net als Fidel
en Raul Castro dat hadden ge
daan, kreeg hun directoraat
echter nooit de volledige tota
litaire controle over het land.
Zelfs toen Daniel Nicaragua
mobiliseerde om tegen de Con
tra's te vechten, een strijd
macht door Reagan in het le
ven geroepen om „de Sandi
nisten op de knieën te krij
gen", gaf hij blijk van zijn ge
loof in pluralisme. In tegen
stelling tot Cuba, waar de har
de lijn gevolgd werd, bleef Or
tega's regime een populair
voorbeeld voor westerse socia
listen. Het is een teken van de
veranderde tijden dat Ortega
elke verwijzing naar het socia
lisme uit het verkiezingspro
gram van zijn partij gehaald
heeft.
Nu, na een oorlog die meer
dan 35.000 levens gekost heeft
en het land zich in een een
rampzalige economische situa
tie bevindt, lijkt een gerijpte
Ortega af te stevenen op het
soort compromissen dat het in
ternationaal vertrouwen zal
herstellen en een einde zal
maken aan de „Yankee blok
kade".
ALs hij geluk heeft wordt zijn
tentoongespreide geloof in de
mocratie deze keer nog niet op
de proef gesteld door een ver
kiezingsnederlaag. Er zijn
maar weinig buitenlandse
waarnemers die denken dat
hij echt bereid is af te zien van
de macht die hij in twintig jaar
van oorlog en intrige heeft
weten te consolideren.
(c) The Times, Londen
DEN HAAG De gisteren
overleden Salvadoraanse ex-
president José Napoleon Duar
te wilde zo graag een „presi
dent van de armen en de
vrede" zijn. Maar tijdens zijn
bewind tussen 1984 en 1989 is
hij er niet in geslaagd vrede en
gerechtigheid tot stand te
brengen in het door geweld
verscheurde Middenameri-
kaanse land.
In de hevig gepolariseerde sa
menleving van El Salvador
wist de president zich nauwe
lijks staande te houden onder
de druk van links en rechts.
Volgens een westerse waarne
mer was het probleem met
Duarte dat hij „een man van
het centrum was in een land
zonder politiek centrum". De
pro-Amerikaanse christen-de
mocraat Duarte werd in 1984
de eerste gekozen burgerpresi
dent van El Salvador. In 1972
won hij reeds de presidents
verkiezingen, maar toen greep
het leger in om zijn eigen fa
voriet op de presidentszetel te
plaatsen. Duarte ging in bal
lingschap en keerde in '80 te
rug. Tot 1982 stond hij aan het
hoofd van een junta van mili
tairen en burgers.
Duarte heeft als burgerpresi
dent van meet af aan gepro
beerd een einde te maken aan
het politieke geweld, dat El
Salvador al meer dan een hal
ve eeuw teistert. Maar de bur
geroorlog, die toen al meer
dan 60.000 slachtoffers had ge
ëist, werd een molensteen om
zijn nek. In de laatste jaren
van zijn ambtstermijn bleek
hoe langer hoe meer dat de
linkse guerrillastrijders tegen
standers van formaat waren.
Zij schoten het zwaar door
Washington gesubsidieerde
anti-guerrillabeleid van Duar
te letterlijk aan flarden. Behal
ve met het linkse verzet
kampte Duarte ook met de
rechtse doodseskaders, die in
het begin van de jaren tachtig
vele duizenden Salvadoranen
vermoordden. Hun acties na
men in 1987 weer toe, toen de
president overeenkomstig het
Middenamerikaanse vredes
plan voor het eerst in dialoog
ging met het linkse verzet. Die
besprekingen draaiden al
gauw op een mislukking uit.
De onvrede met de regering
van Duarte nam hand over
hand toe en kwam bij de par
lementsverkiezingen van eind
maart 1988 duidelijk tot uiting.
Duartes partij leed een grote
nederlaag en extreem-rechts
kwam aan de macht. Nog geen
twee maanden na de neder
laag bleek Duarte ernstig ziek.
Hij leed aan lever- en maag
kanker. Gisteren overleed hij
op 64-jarige leeftijd in zijn wo
ning in San Salvador.
EG-top over Duitse
eenwording op 28 april
BRUSSEL De regeringslei
ders en ministers van buiten
landse zaken van de twaalf
EG-lidstaten gaan op 28 april
in Dublin praten over de Duit
se eenwording en de conse
quenties daarvan voor de EG.
Op dit moment bereiden drie
werkgroepen in Brussel rap
porten voor. Eén houdt zich
bezig met de vorming van de
Europese economische en mo
netaire unie (EMU). De twee
de bestudeert de ontwikkelin
gen in Duitsland en de derde
bestudeert de rol die de Ge
meenschap in de opbouw van
het nieuwe Europa moet spe
len.
li ANNESBURG De
dent-directeur van
mijnbedrijf Anglo
rican, de grootste on-
"eming van Zuid-Afri-
grootste goudprodu-
ter wereld, heeft een
diging van Nelson
1 lela aanvaard om
volgende week
JJdag in Soweto te ko-
opzoeken.
\p i Relly, wiens bedrijf be-
goud- en kolenmijnen
iteenlopende reeks ande
re ondernemingen omvat,
heeft zich door de jaren heen
herhaaldelijk uitgesproken Ce-
gen apartheid. In 1985 maakte
hij, toen de regering nog elk
contact met het ANC veroor-
deelde, deel uit van een dele
gatie zakenlieden die in Zam
bia met verbannen ANC-lei-
ders ging praten. Mandela en
het ANC menen dat een be
paalde vorm van socialisme
onontbeerlijk is om het gapen
de gat tussen blanke rijkdom
en zwarte armoede te dichten.
Verschillende zakenlieden
hebben sindsdien erkend dat
een herverdeling van rijkdom
tot op zekere hoogte noodzake
lijk is, maar gezegd dat die be
ter zonder nationalisatie kan
worden bereikt.
Gisteren heeft Nelson Mande-
la in zijn huis in Soweto een
onderhoud gehad met leiders
van de oppositie in het Zuida-
frikaanse parlement. Aan het
gesprek werd deelgenomen
door de drie leiders van de
hervormingsgezinde, tegen
apartheid gekante Democrati
sche Partij en door Allan Hen-
drickse, de leider van de ka
mer voor kleurlingen.
Na zijn gesprek met Relly gaat
Mandela dinsdag, voor het
eerst sinds zijn vrijlating, naar
het buitenland. Allereerst zet
hij koers naar de Zambiaanse
hoofdstad Lusaka om aldaar
overleg te voeren met ver
scheidene Afrikaanse rege
ringsleiders en met de ANC-
leiding. Vervolgens vertrekt
Mandela voor een bezoek van
drie dagen naar Zimbabwe,
waarna een zesdaags verblijf
in Tanzania volgt. Op 12 maart
gaat hij naar de Zweedse hoof-
stad Stockholm, waar ANC-
voorzitter Oliver Tambo in
een kliniek herstellende is van
een beroerte.
HET RAADSEL VAN STRAAT MAGELHAES
•p 70 De wrak geslagen Vriheid wordt met grote kracht de
cfere grot ingsleurd. Rob en Olivier klemmen zich vast aan de
n van de mast, in angstige afwachting, wat er met hen zal
uren. Elk ogenblik kan het wrak te pletter lopen op de rot-
Maar dan schuurt het schip over de bodem en even later
5 Vriheid muurvast. Stortzeeën slaan over het schip, brui-
stroomt het water terug, dat met kracht naar binnen wordt
geworpen en woedend beuken even later nieuwe golven de over
blijfselen van het scheepje. Maar na ongeveer een uur bedaart
het noodweer en de zee wordt kalmer. Het water stroomt weg en
de jonge Olivier gaat op inspectietocht. Wanneer hij slechts en
kele stappen heeft gedaan, schreeuwt hij: „Kom eens kijken,
Rob! En neem een lantaarn mee!"
Weer thuis
Prins Norodom Sihanouk (68), de ex-president van Cambodja, is
gisteren na een ballingschap van vijftien jaar in zijn vaderland
teruggekeerd. Komend vanuit Thailand werd hij aan de grens
welkom geheten door een afvaardiging van de guerrillastrijders
die hem als leider erkennen. Sihanouk verklaarde zich „ergens in
bevrijd gebied te willen vestigen". Hij zei weinig te verwachten
van een internationale vergadering over Cabodja die maandag in
Jakarta begint. foto: afp
STOCKHOLM In Zweden keert demissionair premier Ingvar
Carlsson terug met een nieuwe sociaal-democratische minder
heidsregering, die onder meer gastarbeiders wil gaan werven in
de Baltisehe Sovjet-republieken om een einde te maken aan de
problemen van de krappe Zweedse arbeidsmarkt. Carlsson heeft
een ontwerp-beleidsplan opgesteld van zeventien punten, dat
een oplossing moet bieden voor de uit de hand lopende inflatie,
het tekort aan arbeidskrachten wil opheffen en meer ruimte
Vliedt voor bemiddeling in arbeidsconflicten. Zijn vorige kabinet
kwam ruim een week geleden ten val over een pakket economi
sche saneringsmaatregelen, waaronder een omstreden loonstop
en een stakingsverbod. Carlsson kreeg donderdag van parle
mentsvoorzitter Thage Peterson opdracht een nieuwe regering
te vormen, toen bleek dat de partijen van het centrum en rechts
het niet eens konden worden over een coalitie. Carlssons nieuwe
ministersploeg zal maandag ter goedkeuring worden voordragen
aan de Riksdag, het parlement.
Dinsdag 6 maart verschijnt bij deze krant
Het modebeeld in de jaren'90 belooft afwisselender en veel
persoonlijker te worden dan ooit tevoren, leder kiest zijn eigen
stijl, combineert naar hartelust en maakt de eigen creatie
compleet met een persoonlijke keuze uit tal van a
De kleurrijke bijlage ZOMERMODE'90, geeft niet alleen een
preview op deze zonnige zomermode, maar biedt modehuizen en
boetieks een uitstekende ambiance om hun collecties te
presenteren aan een breed publiek.
Ronald te Boekhorst, bereikbaar onder nummer 071-122 244
informeert u graag nader over de adverteermogelijkheden in deze
