Leidse Hortus 400 jaar
We staan niet te preken
en politiek is ons vreemd"
Sinds de single 'Forgotten Town' in
de eerste helft van 1987 een hit
werd, is er veel gebeurd met het uit
Liverpool afkomstige trio The
Christians. Zo leverden Henry
Priestman en de broertjes Garry en
Russell Christian in datzelfde jaar
de best verkochte debuut-elpee af in
de geschiedenis van hun platen
maatschappij Island (in Engeland
inmiddels drie maal platina) en
vond de uitgebalanceerde, uiterst
gevoelige meerstemmenzang van
The Christians, mede dank zij sin
gles als 'When The Finger Points'
een wereldwijd gehoor. Inmiddels
zijn we drie jaar verder, is Henry
Priestman getrouwd en ligt de
nieuwste elpee, 'Colour', in de win
kel. Tijd om met Henry en Garry
(Russell doet geen interviews) te
praten over bijgeloof, Oost-Duits
land, liefdadigheid en studio-perike
len.
THE CHRISTIANS WILLEN TWINTIG JAAR MEE
AMSTERDAM - „We hadden stu-
diotijd geboekt in La Fontaine op
het kanaaleiland Guernsey. Onze
producer Laurie Latham had in de
zelfde studio met Paul Young aan
de uiterst succesvolle elpee 'No
Parlez' gewerkt. We hadden onge
veer driekwart van het werk ge
daan toen we een telefoontje kre
gen. De eigenaar had een uiterst lu
cratief aanbod gekregen van een
zakenman. Hij had een week om
erover na te denken en besloot het
hele complex te verkopen. We heb
ben er tot de allerlaatste minuut
gewerkt. Buiten stonden de ver
huiswagens in te laden", zegt Garry
Christian, verantwoordelijk voor
de solopartijen op de Keltisch klin
kende ballade 'Words'.
„Achteraf bleek die verkoop voor ons
een geluk bij een ongeluk. Het betekende
weliswaar dat de datum van het uitbren
gen van 'Colour' moest worden verscho
ven van november naar januari, maar
die extra speling hebben we voor de vol
le honderd procent benut. Bovendien
werd ik er veel te dik, gewoon omdat het
eten té lekker was om te laten staan",
zegt Henry Priestman, de belangrijkste
tekstlevcrancier van het drietal.
Hij bekijkt mijn door elastiekjes bij el
kaar gehouden cassetterecorder. „Ik heb
een walkman die er ongeveer zo uitziet.
Van alle kanten krijg ik te horen dat ik
nu toch genoeg geld moet hebben ver
diend om een nieuwe te kopen, maar dat
doe ik niet. Ik heb hem inmiddels zes
jaar. Hij is op alle tournees mee geweest
en klinkt nu verschrikkelijk. Ik heb ech
ter het gevoel dat als ik hem weggooi en
niet meer gebruik om nummers mee te
schrijven, mijn geluk ook in de asbak
verdwijnt. Nou, daar pas ik voor".
Gitaarpartij
„Ik heb thuis cassettes vol ideeén die ik
met-die walkman heb opgenomen. Geen
kant-en-klare songs hoor, maar de gi
taarpartij van een nummer als 'I Found
Out' bedacht ik al in 1984. We hebben
dus genoeg ideeèn, maar omdat kwaliteit
bij ons hoog in het vaandel staat ge
schreven, komen we niet met twintig
nummers de studio binnen om er uitein
delijk negen uit te kiezen. We hadden er
twaalf. Maar ik sprak laatst met Colin
Vearncombe van Black en die zei dat hij
zesentwintig nummers klaar had en dat
de platenmaatschappij daar een keuze
uit zou doen. Nou, ik kan je zeggen dat
niet de maatschappij, maar wij die keuze
doen. En dan die zesentwintig songs.
Volgens mij hebben we er in ons hele le
ven niet zoveel geschreven. Waar haal je
in 's hemelsnaam zesentwintig verschil
lende onderwerpen vandaan. Wij heb
ben al problemen als we er tien nodig
hebben".
Garry: „Maar negen was geen probleem.
De verschillende landen en continenten
die we tijdens de laatste tournee bezoch
ten, bleken een rijke inspiratiebron".
Henry: „Het heeft negen goede num
mers opgeleverd. Ik denk dat we in de
toekomst maar vasthouden aan negen.
Het was ook John Lennons geluksgetal.
Even hebben we met het idee gespeeld
de elpee 'Nine' te noemen. Het is uitein
delijk 'Colour' geworden, een wat psy
chedelische titel misschien, maar beoor
deel deze plaat niet op de hoes alsje
blieft".
Garry: „Het is gewoon een interessante
verzameling teksten en melodieën".
Henry: „Beïnvloed door waar we op dat
moment naar luisterden. 'In My Hour
Of Need' is geïnspireerd door countiy-
muziek, 'All Talk' is het gevolg van mijn
liefde voor de muziek van George Clin
ton. Tijdens het maken van deze elpee
luisterde ik veel naar traditionele Ierse
muziek, country-songs en funk. Maar
het criterium was vooral nummers te
schrijven die over vijftig jaar hun waar
de nog niet hebben verloren. Om die re
den hebben we ze ook vrij simpel gehou
den. Je moet ze kunnen spelen op een
gitaar of piano. Hun succes moest niet
afhankelijk zijn van een breeduitgeme-
ten produktie of een indrukwekkende
basgitaarpartij. Ik denk dat we daarin
zijn geslaagd. Nummers als 'Words' of
'There You Go Again' klinken uitste
kend met alleen stem en gitaar. Waar ik
extra zorg aan heb besteed, zijn de tek
sten. Het is zo makkelijk om over Mag
gie Thatcher of Gorbatsjov te schrijven
en dat wilde ik niet. We wilden een opti
mistisch klinkende elpee, maar zeiden
tegelijkertijd tegen elkaar: zou het niet
fantastisch zijn als we, net zoals The
Temptations, in staat zouden blijken om
een tranentrekkend liefdesliedje naast
een nummer vol sociaal commentaar te
zetten zonder dat hét storend is. Daar
om hebben we het politieke 'All Talk'
aan het vrolijke 'Greenbank Drive' ge
plakt. Die 'drive' bestaat overigens echt.
Hij is in Liverpool te vinden en ligt vlak
bij Penny Lane, de straat waarover The
Beatles in 1966 zongen".
Brian Epstein
Garry: „In Greenbank Drive ligt Brian
Epstein, manager van The Beatles, be
graven. We wisten dat niet, maar hoor
den een paar weken geleden dat er een
kleine joodse begraafplaats is waar hij
ligt".
Henry: „De reden om het nummer te
schrijven, was dat ik er verliefd werd op
een avond dat ik heel dronken was. Het
is overigens voor het gemeentebestuur
niet te hopen dat het naambordje van
die straat eenzelfde lot is beschoren als
dat van Penny Lane. Dan blijft er niet
één zitten. In Penny Lane zijn ze steeds
door fans meegenomen".
Garry: „Maar we schrijven niet alleen
over onze geboortestad".
Henry: „Nee, die tournees helpen be
hoorlijk, vooral als ik lang van huis ben.
Dan voel ik mij zo rot, dat ik automa
tisch begin te schrijven. Wat we zouden
móeten veranderen, is de verblijfsduur.
Door onze economische wijze van tou-
ren, zijn we nooit lang genoeg in een
stad om ervan te genieten. Soms denk je
dan, wat zou het heerlijk zijn als ik ken
nis kon maken met de lokale muziekcul
tuur. Maar ja, waren we laatst in Japan
en het enige wat we daar hoorden, was
Amerikaanse muziek. De Japanse groe
pen doen niet anders dan westerse mu
ziek spelen. Ik zou er heel veel voor
over hebben gehad als iemand mij had
verteld waar ik wat authentieke Japanse
muziek had kunnen kopen. Er was geen
platenzaak te vinden".
Garry: „Oost-Duitsland was leuker.
Daar waren we zo'n twee jaar geleden.
Het zag er lang zo grimmig niet uit als
regeringen ons wilden doen geloven. Ik
zou nu graag willen terugkeren om de
veranderingen te zien".
Henry: „Ik herinner mij nog dat we een
belachelijk hoog bedrag kregen voor ons
optreden: Oostduitse marken wel te ver
staan en daar heb je niks aan in het
Westen".
Gaiyy: „We zijn dan ook als vermeende
miljonairs te keer gegaan. Ik betaalde de
taxichauffeur voor honderd pond aan
marken. Hij was overdonderd en zei
stotterend: maar ik heb jullie nog geen
kilometer gereden. Maar het grootste
deel van mijn vijfhonderd pond in Oost
duitse marken heb ik aan een studente
gegeven. Ze was in de wolken".
Henry: „Ik heb een camera gekocht en
Garry Christian (r) met Henry Pr ie
man (m): „In Oost-Duitsland zijn we t
vermeende miljonairs tekeer gegaan".
FOTO: 1
wilde een deel van het geld aan e<f
dronkenlap geven die we in een bar t
genkwamen. Hij was niet geïnteressee
en bleef maar roepen: heb je geen po i
den voor mij".
Overdrijven
The Christians willen ten minste twin!
jaar mee. Henry: „De reden waarom
de elpee eerst 'Nine' wilden noeme
was om de mensen te laten weten dat
aftellen. We hebben dus nog acht elpe
voor de boeg en in ons tempo beteke
dat dus nog zo'n twintig jaar".
En terwijl Henry opstaat en weglooj
op zoek naar thee, zegt Garry: „I
overdrijft hoor. We houden het m
schien vier elpees vol. Er komt gewo^
een dag'dat we tegen elkaar zullen z(
gen: het wordt tijd voor wat andeii
Deze formule werkt niet meer. We zi
vrienden hoor, maar als we thuis zi
trekken we nauwelijks met elkaar o
Henry en ik hebben een verschillen'
sociale achtergrond. Henry is uit e
middenstandsmilieu, Russel en ik k
men uit de arbeidersklasse. Op sommi
terreinen kijken we elkaar niet recht
de ogen, is er een conflict. Het is wac
ten tot de bom barst".
Hoewel ze geroemd worden om hun i
drukwekkende samenzang, verhuren
broertjes Christian zich liever niet i
achtergrondkoortje. Garrry: „Midge U
hdèft pogingen gedaan om ons te krijge
maar ik heb de indruk dat hij denkt d
wij achtergrondzangers zijn. Nou, dat
niet zo. De manager van Terence Tre
D'Arby heeft ons geprobeerd te benac
ren. Kijk, dat is veel interessanter,
zou van hem wel eens willen weten h
hij over de muziek-industrie denkt. P(
soonlijk vind ik d'Arby's tweede elp
'Neither Fish Nor Flesh' een fantastisd
plaat, maar hij heeft geen meter vj
kocht. Wat zou ik graag een vlieg op
muur zijn geweest, toen zijn platenba
voor het eerst naar die elpee luisterdè
„We hebben voor dit jaar besloten vi
minder aan liefdadigheid te doen. De
gelopen jaren is het echt de spuigat
uitgelopen. En ik heb nu zo mijn tw
fels. Er gebeurt te veel op dat gebied i
er wordt door te veel mensen met e
dubieuze reputatie aan meegewerl
Neem Jason Donovan, die zich zo in?
voor het heil van de zwarte man. Mj
in zijn eigen land, Australië, worden
oorspronkelijke bewoners, de abori
nals, hevig gediscrimineerd. En hij w<
niet eens dat het gebeurt. Van een aan
liefdadigheidsprojecten hebben we ge
spijt. Zo was het heerlijk om vc
'Childline' het Beatles-nummer 'Lucy
The Sky With Diamonds' op te nemi
Het ging daarbij om de hulp aan kint
ren en kinderen zitten mij aan het h
gebakken. Maar we willen niet beke
staan als een liefdadigheidsgroep. 1
staan op het podium nu eenmaal niel
preken en politiek is ons vreemd".
HANS PI
LEIDEN - Een triest begin van het
feestjaar, zo omschrijft educatief
medewerkster Stans van der Veen
de schade die de stormen, en voor
al de eerste orkaan, in de Leidse
Hortus Botanicus hebben aange
richt. De oogst is een kale plek bij
de kruidentuin. Maar liefst zes gro
te bomen werden geveld. De zwar
te moerbei nam in zijn val ook nog
een Von-Sieboldboom mee uit
1830. Waarmee Moeder Natuur de
enige lijkt te zijn die het 400-jarig
jubileum van de beroemde botani
sche tuin in de war kan schoppen.
Alle betrokkenen bij de Hortus
hebben namelijk een dijk van een
feestprogramma in elkaar gezet.
Stans van der Veen vindt de Hortus
- die tot de oudste nog in gebruik zijnde
universitaire tuinen ter wereld be
hoort - een tuin voor alle seizoenen. Ze
bestrijdt fel dat de botanische tuin er
's winters kaal en verlaten bij ligt. „Ik
vind het hier altijd mooi. Nu kun je de
vormen van de bomen goed zien, er zijn
veel meer vogels en kleine bloempjes.
Zoals bijvoorbeeld de wilde cyclamen,
die vind je in Nederland verder met".
Geen enkele reden dus om het begin van
de feestelijkheden uit te stellen.
Vrij spoedig na de oprichting van de
Leidse universiteit in 1575 ontstond de
behoefte aan een 'Hortus Medikus': een
tuin waarin geneeskundestudenten de
geneeskrachtige planten konden bestude
ren. De gemeente droeg 9 februari 1590
'de ledige plaetse achter de universiteyt'
over aan de universiteit. Een van de be
roemdste plantkundigen uit de zeven
tiende eeuw. Carolus Clusius, werd ge
vraagd als directeur. Hij richtte de eerste
tuin in in 1594. de zogenaamde Clusius-
tuin. Tegelijkertijd stelde hij met zijn
hortulanus Dirk Outgaersz. Cluyt de eer
ste inventaris met plattegrond op. Dit
manuscript wordt bewaard in de Leidse
universiteitsbibliotheek. Van de tuin
zelf, die bij de ingang van de Hortus lag,
is niets meer over.
Woeste plek
Een poging om de oorspronkelijke tuin
te reconstrueren mislukte in 1932. Ruim
vijftig jaar later waagde de universiteit
een nieuwe poging. Dank zij het opdui
ken van honderd aquarellen in Polen -
Clusius liet deze voor zijn boeken ma
ken - is de poging nu wel geslaagd te
noemen. „Clusius introduceerde de tulp,
de aardappel, de tabak, de sering en de
gouden regen in Leiden. De tuin werd al
gauw omgedoopt tot Hortus Botanicus
in verband met de exotische gewassen.
De originele aardappel bijvoorbeeld
groeit op een berg in Peru, die hebben
we voor de reconstructie niet naar Lei
den gehaald. Ook omdat ons klimaat
niet voor het gewas geschikt is. Maar
toch hebben we negen van de tien plan
ten teruggevonden", vertelt Van der
Veen enthousiast.
De oude Clusiustuin was een woeste,
stilleren romantische plek. Voor veel be
zoekers een geheime plek om zich even
ZATERDAG 24 FEBRUARI 1991
BIJ DE
FOTO'S:
De Leidse
Hortus, een
'tuin voor alle
seizoenen'.
De bomen
zijn nu
weliswaar
kaal, maar
zonder blad is
hun vorm
juist goed te
zien. En
bloemen zoekt
men ook in
dit seizoen
niet
tevergeefs.
FOTO'S:
CEES
VERKERK
van de Amerikaanse bomen. Ik vind de
herfst het mooiste seizoen in de Hor
tus", voegt ze eraan toe.
Binnenkort begint de universiteit mtet
behulp van de gemeente aan de aanleg
van de nieuwe voortuin. Hard nodig,
want sinds het neerhalen van de beeld
bepalende bruine beuk was de voortuin
geen tuin meer te noemen. „We zitten
tijdens het voorjaar in de werkzaamhe
den. Het wordt lekker modderig en rom
melig, maar we hebben in dit jubileum
jaar dan wel een nieuwe tuin aangelegd",
merkt Van der Veen laconiek op. Half
februari wordt een tien meter hoge Liba-
nonceder uit Italië naar Leiden gebracht.
Deze boom, die in juli officieel geplant
wordt, bepaalt voortaan het beeld in de
voortuin.
Misschien wordt deze boom, net als de
bruine beuk, ook wel tweehonderd jaar.
Want de toekomst ziet er voor de Leidse
Hortus goed uit. Werden de horti van de
universiteit van Amsterdam en Gronin
gen vanwege de bezuinigingen afgesto
ten, de Leidse universiteit pakte het h<
anders aan. Het Rijksherbarium, e
van de grootste ter wereld, werd sameL.
gevoegd met de Hortus tot een afzondif
lijke eenheid. Het zo ontstane ond&
zoeksinstituut neemt los van de biolofli
een eigen plaats in in de faculteit
wis- en natuurkunde. Door deze concei.
tratie van kennis en materiaal op het j
bied van plantsystematisch onderzoa
werd de basis van de hortus juist vqg
sterkt. f:
Terwijl de Hortus haar vijfde eeuw ifc
gaat, zijn de ontwikkelingen voor de fl^
ra wereldwijd zorgwekkend. De ontbC
sing in de tropen, uitbreiding van lan
bouwgronden, maar ook zure regen 1
andere milieuvervuiling vormen ejv
ernstige bedreiging voor veel plante;
soorten. De Hortus introduceerde vfo
vreemde plantensoorten in Nederlai
Het is niet te hopen dat de Leidse H<
tus straks de allerlaatste exemplaren h
bergt.
STORM
TRIEST
BEGIN
VAN
FEEST
rustig terug te trekken. „De mensen die
de oude tuin kennen, schrikken zich nu
rot. De tuin is teruggebracht in zijn oor
spronkelijke zestiende-eeuwse renaissan
cestijl. De planten moesten goed bestu
deerd kunnen worden en werden daar
om ruim geplant. Voor onze begrippen
oogt het allemaal wat kaal. Maar het
blijft een bijzondere hoek", betoogt de
educatief medewerker. Ze verwacht dat
de tuin wel weer wat voller wordt, maar
niet té, want dat hoort niet bij de meest
complete renaissancetuin van Neder
land. De Clusiustuin wordt op 1 mei ge
opend, compleet met struiken gesnoeid
in de vorm van kurketrekkers en een
oranjevlag in top, hek- en klimwerken,
steunstokken en centraal paviljoen.
Bezoekers die de Hortus vergelijken met
een park kunnen op een standje rekenen
van Van der Veen. Biologen doen er on
derzoek, botanici kweken er hun planten
en kwekers halen er hun hart op aan alle
vreemdsoortige gewassen die er te zieji
zijn. „De Hortus is absoluut geen park.
Het Rosarium is daarvan een goed voor
beeld. In een park staan de rozen de hele
zomer in bloei. Een natuurlijke roos
doet dat niet. In het Rosarium worden
alleen botanische rozen gekweekt. Deze
wilde rozen uit alle delen van de wereld
bloeien alleen in het begin van de zomer
en in de nazomer. Hoogzomer is er een
soort dood punf. Dan zie ik wel eens be
zoekers die zich vertwijfeld afvragen,
waarom de rozen niet in bloei staan",
vertelt Van der Veen.
Verbazing zal ongetwijfeld ook de Von
Siebold Memorial Garden opwekken.
Philipp Franz Balthasar von Siebold
heeft een grote rol gespeeld in de ge
schiedenis van de Hortus. Van de vele
gewassen die hij in de eerste helft van de
negentiende eeuw in Japan verzamelde,
is een groot deel in de Leidse tuin te
rechtgekomen, bijvoorbeeld de blauwe
regen. Met de aanleg van de Von Sie
bold Memorial Garden wil de hortus het
leven en werk van de Japankenner op
gepaste wijze herdenken. Een van de be
langrijkste tuinarchitecten van Japan,
prof. dr. Makoto Nakurama, heeft een
deel van de tuin in Japanse droge land
schapsstijl ontworpen.
Bezoekers zullen wel even moeite heb
ben met de grindvlakte waarin het water
langs twee stenen eilanden stroomt.
„Voor nuchtere Nederlanders valt wel
het een en ander uit te leggen", zegt de
educatief medewerkster. Bij het eiland
van de schildpad bijvoorbeeld zijn de
kopsteen, de pootstenen, de staart en de
afgeplatte schildsteen nog wel te herken
nen. Maar moeilijker wordt dat bij het
eiland van de kraanvogel. Laat de fanta
sie echter maar even werken, deze unie
ke tuin is het namelijk waard. A.ndere
elementen van de Japanse tuin zijn de
mos- en varentuin, de collectie winter
harde bamboesoorten en de grote Japan
se esdoorn die in de herfst donkerrood
kleurt.
De Von Siebold Gedenktuin wordt 27
september geopend. „Vergelijk de es
doorn dan eens met het vlammend rood
fieidócSouAont
