finale
a film
veren
ZATERDAG 24 FEBRUARI 1990
iVER EEN
STE URBANUS
NT EEN TWEEDE
ODY ALLEN"
Urbain Servranckx, de meer dan verstan
dige beroepsonnozelaar Urbanus.
FOTO'S: PR
verander hier en daar een handje en
stuur ze terug. Dan inkt iemand het en
een Nederlandse dame, Mirella, kleurt
het in. Zo kunnen we drie tot vier al
bums per jaar maken".
Binnenkort komt er een videoband uit
met oud werk van Urbanus ('Beter tien
crises in de lucht, dan een in je land'),
voorafgegaan door het eerste tekenfilmp
je dat hij op z'n achttiende maakte. Een
grapje dat nu kan. Urbanus: ,,Had ik dat
filmpje vroeger laten zien dan had ieder
een me nagewezen, want zo goed is 't
natuurlijk niet. Maar nu ik zo bekend
ben, is het weer leuk. Het is ontstaan
omdat we zelf op school zijn gaan expe
rimenteren. Inmiddels heeft die school
een officiële tekenfilmopleiding".
Nederland heeft het moeten missen,
want de programma's werden voor de
Belgische commerciële zender (VTM)
gemaakt, maar Urbanus' populariteit
groeide daar verder tegen de klippen op.
Hij deed er het programma 'Klasgenoot
jes' (Vlaamse versie van wat Koos Pos-
tema hier deed), en het spelletje 'Wie
ben ik'. Een immens succes en Urbanus
wraak op de BRT.
Loonzakje
Urbanus: „Bij de BRT heerst het anti-
vcdettisme. Ze zenden wel programma's
voor de zesde keer uit. maar nooit komt
iemand je feliciteren. Het lijkt er Rus
land wel: of je in de goot ligt of je best
doet, je krijgt uiteindelijk hetzelfde loon
zakje. De emmer liep over, toen 'Hector'
bij de BRT werd uitgezonden en echt
alle kijkcijfers sloeg die de televisie ooit
behaald had, inclusief songfestivals. De
BRT meldde het zelfs op het nieuws.
Maar ik heb er nog geen simpel telefoon
tje over gehad. Ze hoeven voor mij niet
de rode loper uit te leggen, maar een
beetje waarderingBij VTM is het an
ders. Tja, ik hoef maar m'n kop op de
buis te laten zien of ze verkopen weer
tien reclamespots ervóór en tien erné die
ze zeven miljoen franken opleveren. Die
quiz is een populair dingetje, met elke
keer een bekende gast die moet raden
wat ik ben en omgekeerd. Dan krijg ik
als opgaaf: jij bent tweehonderd gram
gehakt, en via vragen moet die ander
daar achter komen. We hebben dat vi
sueel gemaakt. Dus soms zweef ik als
Batman door de studio, dan sta ik weer
in brand, dan sla ik de champagne van
tafel. Bij VTM roepen ze tegen de gas
ten: Niet te snel raden, anders kunnen
we nummers van Urbanus niet meer
zien".
Al die activiteiten houden het Urbanus-
publiek groeiende. De meer dan verstan
dige beroepsonnozelaar: „Natuurlijk zijn
er ook mensen die mijn kop niet kunnen
verdragen. Maar weet je wat ik echt het
meest fantastische vind als artiest? Ik
ben op m'n vierentwintigste begonnen.
Ik ben nu veertig. Normaal is het zo dat
je publiek mee oud wordt. Er sterven er
een paar. ze krijgen andere zorgen, er
vallen er af. Maar ik krijg er steeds pu
bliek bij. Jong en oud. Door die strip
boeken kennen kinderen mij al voor ze
me ook maar live' gezien hebben. Bij
een heleboel heeft dat een gek effect van:
'Urbanus** Hé. bestaat die echt? Dan be
staat Kuifje ook echt'. Voor hun gevoel
ben ik net als God of als de koning, ik
ben er altijd al geweest".
We praten over Urbanus' derde speel
film, die hij misschien zelf gaat regisse
ren, wanneer een publiciteitsvrouw laat
weten dat het de hoogste tijd is het ge
sprek te besluiten. Urbanus reageert
meteen: „Tweede vraag graag".
BERT JANSMA
AMSTERDAM - Urbanus heeft er
h\tt de Nederlandse première van
ijn tweede speelfilm, 'Koko Fla
ter, op zitten. Het is een uur of
's nachts geworden en 's och-
ends zit Urbanus weer in het Am-
1 tclhotel gereed voor een interview
'Ik heb me alleen van boven kun
nen wassen, voor beneden heb ik
log geen tijd gehad').
lij is tevreden. In een stampvol Tu-
chinski-theater is om elke grap gela-
Q hen. Premières zijn enge dingen. Urba-
ius: „Sta je op het toneel en wordt er te
veinig gelachen, dan kun je er zelf nog
vat aari doen. Als met film de machine
°ucnmaal vertrokken is, dan kun je 'm
liet meer bijstellen. Nederlanders lachen
[clukkig gauw. Belgen geven zich niet zo
)loot". En hij komt meteen met een hal
ve anekdote: „We hebben de Brusselse
ircmiöre in Kinepolis gehad, drie zalen,
•en van zeven-, een van zes- en een van
vijfhonderd mensen. In die zaal van
zaten betalende bezoekers,
lus daar was de sfeer het beste. Die zaal
van zeshonderd, daar zaten de tweede-'
angs-genodigden. Zo werden die ge-
ïoemd. Niet zo prettig want daar had-
len ze een heleboel vrienden van mij in
'estoken. die ik persoonlijk had uitgenJ-
ligd. De belangrijke mensen zaten ir de
irootstc zaal. Daar was dan ook de min-
ite stemming".
iP
rote plannen
vi( Jrbanus heeft grote plannen met film.
£ijn éerstëling 'Hector' haalde in België
1.2 mtbóëü V-bezoekers. ;n Nederland
700.00$:ftCtÈrankrijk 70000, won prij
zen or eëh Fl'ans humo'festiyal (Cham-
oussc) en in het Portigese Braga. Regis-
ersscur Stijn Coninx girë met de film (ook
zijn eersteling) zelfs naar een festival in
Calcutta en hoor*'e nog nooit zoveel
jmensen lachen. Jrbanus: „We wilden
Efeerst een totaaUndere film maken. Het
idee van een 'Kèctor.2' schrikte ons vre
selijk af. We -ijn daar niet voor honderd
?h )rocent in g-'slaAgd. Maar na het succes
van 'Hecto' ga je niet opeens de thriller
van de eeiw maken. Placide Smellekens
wel em iets ander karakter, maar hij
to-h op Hector. Woody Allen blijft
lenslote ook hetzelfde, en Charlie Chap
lin pi Buster Keaton veranderden ook
lie? De pers verwijt me wel eens dat ik
tóh de Urbanus van het podium blijf,
foaar het is toch eigen aan een humorist
at hij een eigen stijl creëert? Dat mag
lan toch niet tegen je gebruikt worden?
ds acteur denk ik wel dat ik een ernsti-
e rol zou kunnen spelen. Een gevaarlij-
in e man in een bloedernstige thriller,
rtaar dan zou geen enkele seconde één
inkel gezichtsspiertje uit de plooi mo
len, anders is het onmiddellijk totaal
ingeloofwaardig. Misschien zou het pu-
iliek het na twee. drie films van me ac-
lepteren. Maar er lopen al zoveel acteurs
end die dat kunnen. Humoristen zijn
lunner gezaaid. Dus waarom niet
choenmaker blijf bij je leest? Ik wilde
bewijzen dat 'Hector' geen
oevalstreffer vas".
Onuitstaanbaar
-Urbanus (in het dagelijks lev<rn Urbain
Servranckx) liet cr zijn potóumcarrière
voor liggen. „Ik »en ^mand die nogal
.nel op iets uitgkeken was. Vroeger
'held ik werk nooi' langer dan drie jaar
vol. Ik was eigefl/k voortdurend in af-
vachting van.J'e <aE dat ik zou vinden
vat ik eige-"Jk vilde. M'n hele jeugd
neb ik al"-n 8ewiten wat ik niet wilde.
Vandaar dat ik een nogal onuitstaanbaar
kereltje was. Pas toen ik vierentwintig
was en met een gitaar om m'n nek op
het podium stond, wist ik 't plots. Ik heb
vijftien jaar 'live' opgetreden. Het is
frustrerend als artiest in een klein taalge
bied. Je moet tien keer creatiever zijn
dan Duitsers of Fransen. Zeker wanneer
je humor t>rengt. Een schlagerzanger of
een rocker kan honderd keer datzelfde
liedje neerzetten, maar ik kan niet drie
keer dezelfde grap vertellen. Voor een
Vlaming is het dan noodzakelijk dat je
in Nederland doorbreekt. Ik heb acht of
negen jaar lang in alle hoeken en gaatjes
van jullie land gestaan. Kun je je voor
stellen wat dat is voor iemand die snel
op iets uitgekeken is? Ik wilde hoger dan
in het tweede of derde theater van de
provincie. Ik dacht: als ik mijn verbale
humor visueel kan vertalen, dan ben ik
niet meer afhankelijk van taal. Dan ben
ik weer vrij. Een film kan nagesychroni-
seerd worden. Ik kan in Frankrijk.
Duitsland of Italië terecht. Wanneer ik
merk dat mijn afzetgebied niet alleen
maar Nivlerland en Vlaanderen is, zou
het be«i kunnen zijn dat ik mijn volgen
de f/lm in het Engels opneem".
Woody allen
Het is Urbanus menens met film. De
komiek wil de wereld veroveren. De we
reld die hem als jongen maar een rare
snuiter vond. Een verlegen buitenstaan
der die als hij ergens binnenkwam maar
meteen een grap over zijn uitstaande
oren maakte, om die niet van anderen te
hoeven horen. Die niet met een nieuwe
tas naar school wilde, om maar vooral
niet op te vallen. Een betrekkelijke laat
bloeier, die heel goed weet wat hij wil en
niet wil. En die de tijd nodig heeft om
de dingen in zijn eigen tempo uit te vin
den. „In België werd nogal smalend ge
daan over de ontvangst van 'Hector' in
Frankrijk" - herinnert hij zich. „Omdat
de film bij ons alle records had gebro
ken. Maar' Frankrijk kende mij niet.
Dan helpt een prijs op een festivalletje
bij Grenoble niet. Dan moet je op z'n
minst Cannes winnen. Het is toch al
duizend keer sneller gegaan dan ik zelf
wilde. Met 'Hector' wilde ik eigenlijk al
lereerst het vak leren. Als we 't met de
hakken over de sloot zouden halen, was
ik al tevreden geweest. Maar het werd
veel meer, ondanks alle fouten en zwak
ke plekken in die film".
We proberen zijn humor een plaats te
geven. De naam van Jacques Tati valt
naar aanleiding van 'Hector'. „Ja, die
grootschalige grappen met die wielren
ners. Dat is de Tati waarvan ik houd",
zegt Urbanus. En lacht: „Ik weet wel van
wie ik 't best kan leren. Louis de Funes
daar houd ik helemaal niet van. Van
Woody Allen wel, van Buster Keaton
ook. Van Chaplin soms. Dan hoor je
vaak: wat moet jij nou met Woody Al
len. dut is toch heel iets anders? Ja na
tuurlijk! Ik wil ook geen tweede Woody
Allen zijn. ik ben liever een eerste Urba
nus. Zelfs als ik iets imiteer, wordt het
vanzelf Urbanus. Ik zong liedjes van
Bob Dylan. Prachtig vond ik ze. Dat wil
de ik ook maken. En dan pikte ik tek
sten, vertaalde ik zinnen. Dan zei ik te
gen collega's: ik durf dat eigenlijk niet te
gebruiken, dat is niet van mij. Dan zei
den zei: Maar dat is geen vertaling. Je
hebt 't helemaal verkeerd begrepen wat
die man bedoelde. En dan bleek mijn
tekst leuker dan het origineel".
Twee wcs
„Alles wat ik doe, doe ik voor mezelf',
zegt Urbanus over z'n werkwijze. „Er
zijn artiesten die integer bezig zijn, maar
niemand vindt 't leuk wat ze doen. Ik
hoef me nooit in bochten te wringen. De
grappen die ik het leukste vind, vindt
het publiek ook 't leukste". De tournees
mist hij niet („Ik was razend populair,
maar als ik ging optreden zat ik alleen in
m'n auto, stond alleen bij de benzine
pomp, zat alleen in een restaurant, stond
alleen op het podium, en zat daarna al
leen in de kleedkamer"). Zingen doet hij
nog wel eens. „Ik heb thuis twee we's.
En in alletwee staat een gitaar. Dus kan
ik daar nog rustig m'n nummers van
Dylan zingen. Soms maak ik nog wel
een nieuw liedje, voor een meisje, een
vrouw, bij een gebeurtenis. Ik zou er
tien of twaalf op een elpee kunnen zet
ten. maar dan word ik weer het land in
gestuurd om die plaat te promoten".
Hij zegt het op een manier van: dat sta
dium hebben we definitief gehad. Hij
heeft met zijn films ook financieel een
gok genomen, heeft er zelf geld in gesto
ken („Wordt 't een succes dan zijn we
lachende bazen, anders heb ik een
scheur in m'n broek"). Maar geld lijkt
niet het probleem voor Urbanus. Hij
geeft meer om het succes, dan om het
geld. Al heeft hij van beide genoeg. In
Vlaanderen is een complete Urbanus-in-
dustrie ontstaan. Er zijn inmiddels meer
dan vijfentwintig albums van Urbanus
als stripfiguur. Met titels als Het Fritkot-
mysterie. De Hittentitten, Het Pap-
schoolgenie, Urbanus tegen de Dikke-
nekken. In zes jaar zijn er in totaal zo'n
1,5 miljoen exemplaren van verkocht.
Urbanus bedenkt ze samen met tekenaar
Willy Linthout, die verder de merchan
dizing van alle Urbanus-artikelen be
heert: schoolagenda's, Urbanus-poppen
(aanprijzing achter op een stripalbum:
"Nog even geduld, ze zijn bijna klaar.
Urbanus is zelf de poppetjes één na één
aan het inkleuren'. Er zijn Urbanus' On
nozele Spelletjesboeken. Urbanus kleur
boeken (vier stuks) en Urbanus Puzzles.
Tekenfilmpje
Al wilde Urbanus ooit striptekenaar
worden en zat hij jarenlang op de
avondacademie („ik ben jaren achtereen
in de derde klas blijven zitten omdat
daar een leraar zat die me iets kon ver
tellen"), de strips maakt hij niet zelf. „Ik
ben iemand van efficiency", zegt de ko
miek. „In het begin tekende ik beter dan
Linthout. Dat was wat frustrerend. Maar
inmiddels is dat stadium al lang achter
de rug. Samen bedenken we een verhaal,
dan krijg ik via de fax de schetsen, ik
Urbanus als Placide Smellekens in 'Koko Flanel', geflankeerd door Bea van der Maat.
CeulóeSou/tcwt