Drentse gereformeerden
gaan praten over 'geloof'
Wensdroom als werkelijkheid
Oostduits verzet tegen snelle hereniging kerken
kerk
wereld
Jongeren
„Protestanten en katholieken
niet voor niks gescheiden"
CeidöcSomor
Epilepsie?
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
CcidócSoiwant
ZATERDAG 24 FEBRUARI 1990 PAG].
UTRECHT Binnen de Evangelische Kerk in de DDR groeit
de kritiek op de verklaring van Loccum, waarin de Evangeli
sche kerken in de DDR en de Duitse Bondsrepubliek aankon
digden te streven naar hereniging. De verklaring, die door de
Westduitse kerk was voorbereid, is zonder raadpleging van de
gelovigen tot stand gekomen. Het zou daarom de bioloog dr.
Johannes Schönherr verbazen, als de synode van de Bond van
Evangelische Kerken in de DDR dit weekeinde de verklaring
accepteert.
Schónherr, die actief is in de milieubeweging van de Oostduit-
se Evangelische Kerk, hoopt dat de synode de verklaring zal
verwerpen en zal kiezen voor een „verstandige uitwisseling"
met de zusterkerk in de Bondsrepubliek van de ervaringen die
beide kerken hebben opgedaan sinds hun wegen in 1969 uit
eengingen.
De Oostduitse kerk zal de komende jaren de belangrijke op
dracht hebben om de zwakken te beschermen in een kapitalis
tische omgeving, meent Schönherr. Maar hij denkt dat de hui
dige leiding niet tegen deze taak is opgewassen. Een hervor
ming van de leiding is nodig om ervan verzekerd te zijn dat ze
de progressieve rol uit het verleden kan blijven spelen.
Met het geweten is
geen vergelijk
door Marinus van der 8erg
Enkele weken geleden ver
schenen er twee berichten
over jongeren die de aandacht
trokken.
Allereerst bleek uit onderzoek
dat het grootste deel van de
jongeren de binnenkant van
het kerkgebouw niet meer
kent.
Op de tweede plaats bleek uit
een ander onderzoek dat jon
geren de toekomst optimis
tisch zien. In dit laatste onder
zoek werd er aan toegevoegd
dat er ook jongeren zijn met
ernstige problemen.
Enkele dagen na deze berich
ten kreeg ik een aantal vragen
van iemand die zich in wil
spannen om jongeren te inte
resseren voor het terrein van
welzijn/kerk in de samenle
ving. Er is moed voor nodig
om je hiervoor in te spannen.
Voor de meeste jongeren is
de Kerk niet meer een plek in
de samenleving waar ze warm
van worden. Jongyen en niet
alleen jongeren, maar steeds
meer mensen in de samenle
ving, vinden in de Kerk niet
een geest die hen hoop en
moed geeft.
Velen zien in de Kerk(en) een
geest die hen afstoot. Er is in
de kerken te weinig positieve
aandacht voor de nieuwe
mens. De nieuwe mens is een
merïs die gerespecteerd wil
worden als een persoon die
niet bevoogd wil worden. De
nieuwe mens wil serieus geno
men worden in zijn zoeken
naar wat het leven zinvol en
hoopvol maakt. De nieuwe
mens is sterk vrijheidslievend.
Dit moet allereerst positief en
serieus benaderd worden. Dat
betekent dat de moed moet
worden opgebracht om te
luisteren naar het verhaal dat
de nieuwe mens te vertellen
heeft. Onder luisteren versta
ik een speciale vorm van ge
hoorzaamheid. Het is gehoor
geven aan wat er leeft in de
ander. Wie gehoord heeft kan
ook wederhoor geven, maar
dan wel op basis van gelijk
waardigheid. De nieuwe mens
zoekt naar een partner, een
mede-mens die niet het laat
ste woord wil hebben. De
nieuwe mens zal daarom zoe
ken naar mensen die deze
kunst van luisteren en met el
kaar spreken in gelijkwaardig
heid verstaan. Wie de weg van
het luisteren naar wat er in de
ander leeft, ontdekt, wordt
ook vaak verrast.
Ik merk dat in een kleine
groep jongeren met wie ik
momenteel samenkom om te
luisteren naar hun ervaringen
nadat een gezinslid is overle
den. Deze jongeren zijn mijn
leermeesteressen en leer
meesters. Ik leer heel veel van
jongeren die mij vertellen hoe
het is als je moeder door ziek
te wordt getroffen. Deze jon
geren leren mij ook dat er een
diep verlangen is in deze tijd.
Dat is het verlangen naar
menselijkheid. Op veel zaken
wordt momenteel technisch of
praktisch ingegaan. Er wordt
vaak direct gedacht in de
sfeer van oplossingen. Of er
wordt niet gezien hoe diep er
varingen de binnenkant, het
geestelijke raken. Juist hier
ervaar ik, wordt de eenzaam
heid gevoeld. Eenzaamheid is
het gemis aan iemand die po
gingen doet om de binnenkant
van een mens te verstaan.
De tijd waarin wij leven vraagt
om bekering. Onder die beke
ring versta ik de innerlijke be
reidheid om je toe te wenden
naar de ander. Je neemt de
ander serieus en dan merk je
dat er in mensen meer leeft
aan zoeken naar wat dit leven
waardevol maakt, dan je
denkt.
Ik vraag me af of de Kerk de
moed zal hebben om aan die
bekering deel te nemen. De
Kerk bekeert zich pas als zij
gaat zien dat de vindplaats
van geloven, de weg van zoe
ken naar mensopbouwende
liefde, te vinden is bij zeer
veel mensen, kinderen, jonge
ren en volwassenen in de sa
menleving. Kerken die geen
menselijke gezicht vertonen
zullen steeds meer musea
worden. Plaatsen waar de
mens gezien wordt en aan het
woord komt, zullen nieuwe
verzamelplaatsen worden voor
de mens op weg naar de toe
komst.
NEGATIEF GEVOEL NA ONDERZOEK OMGEBOGEN
VRIES 'Geloven (mee
delen' is de titel van een
programma dat dit sei
zoen in de gereformeerde
kerken van Drenthe
wordt ontvouwd. Plaatse
lijke gemeenteleden wor
den uitgenodigd om in
groepjes van ongeveer
acht mensen hun geloof
uit te wisselen. Het is
daarbij niet de bedoeling
om met elkaar in felle
discussie te geraken. Doel
is de gemeenschap te ver
sterken. Het totale pro
gramma omvat drie sei
zoenen.
De programma's zijn ontwik
keld door de begeleidingscom
missie 'Gewoonweg gerefor
meerd', ontstaan na de aan
bieding van het geruchtma
kende rapport met dezelfde
naam, op 17 maart 1988 aan
de gereformeerde kerken in
Drenthe.
In het rapport hadden de
Groninger godsdienstsociolo
gen Piet van der Ploeg en
Ron Benjamins van de theolo
gische faculteit van de rijks
universiteit Groningen hun
bevindingen weergegeven
van gesprekken met kinderen
uit twintig 'goed gereformeer
de' gezinnen in Drenthe.
Ds. Wim den Braber (38) is
voorzitter van de begelei
dingscommissie en predikant
in Vries. Hij stond aan de
wieg van het genoemde rap
port.
„We constateerden in ons
werk onverschilligheid bij
jongeren over geloofszaken.
Wij moeten iets gaan doen,
was de gedachte. We konden
de synode van de Drentse
kerken overtuigen dat er iets
moest gebeuren aan de inte
resse van jongeren in de ker
ken. In samenwerking met de
rijksuniversiteit van Gronin
gen is toen het onderzoek van
Van der Ploeg en Benjamins
opgezet".
Onderzoeker Piet van der Ploeg
Het onderzoek van Van der
Ploeg en Benjamins toonde
aan dat die meelevendheid
vooral aan de buitenkant zit.
Ze interviewden kinderen uit
de gezinnen afzonderlijk en
constateerden dat het niet
best gesteld was met de over
dracht van het geloof door de
ouders. De kinderen uit 'goe
de gereformeerde' gezinnen
wisten zelf ook weinig te ver
tellen over hun eigen motiva
tie.
Het rapport sloeg, mede door
de grote openheid bij de pre-
FOTO: PERS UNIE
sentatie, in Drenthe in als een
bom. Den Braber: „Het rap
port moest op de tafels van de
kerkeraden terecht komen.
Dat was ons doel. Het maakte
veel emoties los. Velen bleken
zich erin te herkennen. Ik
heb tranen gezien. Uiteinde
lijk wilde driekwart van de
kerkeraden er mee aan de
gang.
Herbezinnen
De begeleidingscommissie for
muleerde vervolgens de ge
noemde thema's. Hiervoor is
veel belangstelling. De gere
formeerden zullen de komen
de seizoenen intensief aan het
werk gaan. Ds. Den Braber:
„In de classis Roden hebben
zich 430 mensen aangebeld.
Het is in deze fase de bedoe
ling dat men naar elkaar leert
luisteren. Zonder elkaar af te
vallen. Praten over vragen als
'wat geloven we nu eigenlijk'.
De kerk moet weer een plek
van geborgenheid worden
worden. Het geloof moet weer
gaan tintelen. Met als uitein
delijke bedoeling dat het ge
sprek weer in de gezinnen te
recht komt."
Bij het streven de kerk weer
geloofwaardiger te maken,
ligt een belangrijke taak voor
de evangelisatie-organen van
de kerk. „Het gaat om vragen
als: 'wat is het gezicht van de
kerk', 'zitten we niet te snel
in een verdedigende hou
ding?'.
De schrikreacties van het eer
ste moment zijn binnen de
Drentse gereformeerde we
reld inmiddels in positieve zin
omgeslagen. „Er is nu enthou
siasme. Het rapport blijkt op
een geweldig goed tijdstip te
zijn gekomen".
Ds. den Braber droomt af en
toe al eens over een vervolg.
„We zouden een kerkelijke
werker voor experimenten
moeten hebben en die voor
vijf jaar subsidiëren. Die func
tionaris zou bijzondere vor
men van kerk-zijn op kunnen
zetten".
Reacties heeft 'Drenthe' al
leen gehad uit het Noorden en
van 'deskundigen', zoals de
VU-profressor G. Dekker en
prof. K. Runia van de Theolo
gische Universiteit Kampen.
Ds. Den Braber: „We hebben
uit andere provincies geen re
actie ontvangen in de zin van
dat men er ook mee aan de
gang zou willen. Misschien
heeft men toch teveel ge
dacht: het zal wel weer het
zoveelste negatieve verhaal
zijn.
JIBBO POPPEN
„Weinig
anglicaanse
priesters weg bij
vrouw in ambt"
LONDEN Minder dan 200
van de ruim 10.000 anglicaan
se priesters overwegen ernstig
hun ambt neer te leggen, als
de anglicaanse synode instemt
met de toelating van vrouwen
tot het priesterambt.
Dat zei professor David
McClean, voorzitter van het
huis van de leken in de angli
caanse synode, in de Angli
caanse synode. Tegenstanders
van vrouwelijke priesters
hebben beweerd dat ongeveer
2.000 priesters hun ambt zou
den neerleggen. McClean
schatte op grond van eigen
onderzoek dat niet meer dan
vijf procent van de tegenstan
ders uit het ambt zal treden.
McClean beklemtoonde dat
het er meer of minder kun
nen zijn. „Al wat ik ermee wil
aantonen is dat dit cijfer van
176 veel nauwkeuriger dan
andere veel hogere cijfers de
omvang aangeeft van het aan
tal priesters dat ernstig over
weegt het ambt neer te leg
gen", aldus McClean.
KARDINAAL SIMONIS:
UTRECHT Het zijn
volgens kardinaal A.J. Si-
monis geen bijkomstighe
den die protestanten en
katholieken in geschei
den gemeenschappen
doen leven. „Het gaat om
belangrijke verschillen in
ons belijden, die duidelijk
consequenties hebben in
onze onderscheiden wij
zen van beleven van de
kerk".
De aartsbisschop van Utrecht
reageert in het bisdomblad op
de commotie die is ontstaan
nadat hij een stokje had gesto
ken voor de gezamenlijke
avondmaals- en eucharistie
vieringen in Helmerhoek, En
schede. Hij noemt overigens
de naam van de oecumeni
sche gemeente in zijn artikel
niet.
„De vraag of katholieken en
protestanten bij elkaar aan de
tafel van de Heer kunnen
deelnemen, is voor de katho
lieke kerk geen kwestie van
geringere of grotere gastvrij
heid, maar een vraag die de
wezenlijke betekenis van het
sacramentele karakter van de
kerk raakt", aldus mgr. Simo-
nis.
De kardinaal verwijst naar de
katholieke geloofsovertuiging
dat de eucharistie centraal
staat als sacrament van een
heid met God en met heel de
kerkgemeenschap van alle tij
den en alle plaatsen. „Daarom
kunnen behoudens in
noodgevallen die nauwkeurig
omschreven zijn alleen zij
aan de communie deelnemen
die tot deze eenheid in liefde
en geloof behoren. Anders
zouden wij eenheid vieren,
terwijl wij feitelijk in geschei
den gemeenschappen leven".
Deze „geloofsregel" betekent
volgens Simonis geenzins dat
de Rooms-Katholieke Kerk
haar oecumenische beloften
niet serieus neemt. „We
moeten al hel mogelijke doen
om de eenheid te herstellen.
Maar het moet wel gaan om
de eenheid die Christus voor
zijn kerk wil en met middelen
die Hij wil".
„Ik hoop dat u van mij wilt
aannemen dat uw pijn over
de gescheidenheid ook door
mij gedeeld wordt", besluit Si
monis. „Maar ik denk tevens
aan het wijze woord van paus
Paulus IV, dat men het stre
ven naar eenheid goed moet
leiden, wil men deze eenheid
werkelijk bevorderen. Ook in
ons oecumenisch streven
geldt dat 'een brug te ver'
grote schade aanricht".
Hoekendijken
weg bij
Opwekking
PUTTEN De evange
listen Ben en Wiesje Hoe
kendijk hebben zich los
gemaakt van de door hen
opgerichte stichting Op
wekking en zullen hun
werk voortzetten in de
stichting Shalom. Zij de
len mee dat zij „hun
werk in Opwekking heb
ben teruggegeven aan de
Heer" en via andere ka
nalen verder zullen gaan.
Ben Hoekendijk (51) is vooral
bekend geworden door de
massa-manifestatie One Way
Day, die jaarlijks meer dan
10.000 jongeren trok, en de
evangelisatiebijeenkomst die
ieder jaar met Pinksteren in
Vierhouten wordt gehouden.
De zoon van de enkele jaren
geleden overleden evangelist
Karei Hoekendijk, stond
reeds op zijn zestiende op eèn
sinaasappelkistje in Utrecht
het evangelie te verkondigen.
Hoekendijk toont zich dank
baar voor de hulp die hij in de
loop der jaren van de mede
werkers van Opwekking
heeft gekregen, maar meent
nu gehoor te moeten geven
aan „een nieuwe wind van de
'Geest die over de wereld
waait" en „de uitdaging in
een veranderde wereld nieu
we wegen in te slaan". Een
ingewijde houdt het erop dat
Hoekendijks vertrek ook te
maken heeft met een conflict
binnen Opwekking.
Het echtpaar Hoekendijk wil
onder de naam 'Het Cursiefje'
een soort nieuwsbrief gaan
uitgeven met commentaar op
geestelijke ontwikkelingen.
Vrouwen weg uit
stuurgroep
conciliair proces
LEUSDEN/AMERSFOORT
De sectie 'Vrouw in Kerk
en Samenleving' heeft zich te
ruggetrokken uit de stuur
groep van het conciliair pro
ces. Zij zal daarin pas terugke
ren als de mannen in dit ge
zelschap ervan doordrongen
zijn dat de machtsongelijkheid
tussen mannen en vrouwen
ook „een mannenzaak" is, al
dus drs. A. Brandsma van
deze sectie van de Raad van
Kerken.
De stuurgroep, die in Neder
land het conciliair proces voor
gerechtigheid, vrede en be
houd van de schepping bege
leidt, heeft in een gesprek
met de sectie toegezegd naar
wegen te zoeken om haar le
ven te beteren, zo deelt
woordvoerster drs. H.P. Engel
mee. Zij noemt het vertrek
van de vrouwensectie „heel
erg jammer".
Het thema machtsongelijk
heid tussen mannen en vrou
wen is als een van de zes prio
riteiten van het conciliair pro
ces onvoldoende uit de verf
gekomen, zegt Brandsma. Te
veel is het beschouwd als een
vrouwenprobleem, terwijl er
zonder mentaliteitsverande
ring onder de mannen op dit
terrein nooit echte doorbra
ken te verwachten zijn.
De mannelijke leden van de
stuurgroep, met secretaris ds.
W.R. van der Zee voorop,
moeten volgens Brandsma
niet voortdurend roepen dat
zij solidair zijn met vrouwen,
maar kritisch leren kijken
naar „de eigen kant van de
machtsongelijkheid tussen
en vrouwen".
HET GEHEIM VAN JPII
Zeventien jaar geleden
schreef de godsdienstsocioloog
Walter Goddijn: Beheerste
kerk. Uitgestelde revolutie in
rooms-katholiek Nederland.
De tijdens het Pastoraal Con
cilie in Noordwijkerhout in
gang gezette kerkelijke ver
nieuwing viel volgens God
dijn niet tegen te houden, alle
interventies van Rome door
middel van bisschopsbenoe
mingen ten spijt. Het zou er
toch eens van moeten komen.
Misschien dacht de auteur
toen nog dat de opvolger van
Paulus VI het wassende water
van de vooruitstrevende
rooms-katholieke kerk vrij
baan zou willen geven. He
laas, zijn opvolger was geen
tweede Johannes XXIII,
maar de vitale vijftiger Jo
hannes Paulus II. De kerkvi
sie van de laatste bleek nog
een slag ouder dan die van de
door twijfels besprongen Pau
lus VI.
Is dat de reden dat Goddijn
zijn revolutionaire verwach
tingen nu maar in een fictieve
toekomst heeft geprojecteerd?
In ieder geval heeft de gods
dienstsocioloog zich aan een
nieuw genre bezondigd, dat
wat hij zelf noemt de „fac
tion". In feite probeert hij -
niet zonder humor gelukkig -
aan de hand van dat reusach
tige kerkelijk archief van
hem, elke journalist op dit
terrein moet hem dat benij
den, de Werdegang van Woy-
tila's laatste jaren als paus te
voorspellen. Deze trekt zich
in 1995, wanneer hij 75 jaar is
geworden, plotseling terug om
zijn laatste levensjaren in zijn
geliefde Polen door te bren
gen.
Dit alles wordt ons gepresen
teerd in de vorm van een rap
port uit het jaar tweeduizend
waarin voor het eerst de be
weegredenen voor dit aftre
den en die Poolse retraite
worden onthuld. De schrijver,
verbonden aan het Johannes
Paulus Il-instituut in Floren
ce, interesseert zich vooral in
de oorzaken van paus Woyty-
la's aftreden. De bekering
komt in het perspectief te
staan van de voortschrijdende
kerkgeschiedenis die de juist
heid van Woytyla's beslissing
achteraf onderstreept.
De kloof tussen paus en curie
die volgens de schrijver al tij
dens het pontificaat van Jo
hannes Paulus II zulke grote
proporties had aangenomen,
doet een van zijn opvolgers
besluiten het Vaticaan te ver
kopen en het centrum van de
katholieke kerk te verplaat
sen naar Jeruzalem. Met die
overplaatsing wordt de kerk
eindelijk de zo gewenste voor
afschaduwing van het hemel
se Jeruzalem.
Maar waar lag de oorzaak van
die verwijdering tussen paus
en curie die zulke ingrijpende
consequenties voor de kerkge
schiedenis zou hebben? De
schrijver ziet in zijn terugblik
de tekens daarvoor al oplich
ten in de jaren waarover ook
de lezer van dit moment een
oordeel kan hebben. De visies
tussen de in wezen optimisti
sche Karol Woytyla en de
pessimistische curiekardinaal
Joseph Ratzinger wiens ideaal
eerder verwantschap heeft
met de „heilige rest-kerk"
moeten wel tot een breuk lei
den. De reizende paus heeft in
feite geen greep op de curie
die in haar streven naar
steeds verder gaande centrali
sering dol is op automatise
ring en wel in die mate dat in
de eerste helft van de jaren
negentig vanuit Rome geleide
computers de rol van de sa
cramenten toedienende pries
ter kunnen vervangen.
Er zou alleen al op de vooron
derstellingen voor deze voor
spelling het nodige zijn af te
dingen en de schrijver is
waarschijnlijk de laatste om
daar niet in mee te gaan.
Daarover niet getreurd. Het
Walter Goddijn
boek is weer eens een andere
en zeker ïo amusante manier
om dwars door de opmerkelij
ke loop van de kerkgeschie
denis heen van Goddijns
denkbeelden over de kerk
kennis te nemen. Die veran
deren niet en dat is alle tur
bulenties waaraan het kerke
lijk bedrijf onderhevig is ten
spijt, misschien nog wel het
meest bijzondere.
PAUL VAN VELTHOVEN
Walter Goddijn: Het geheim
van JP II. Prijs 25,-. Uit
gave De Horstink, Amers
foort.
Vijftien jaar chaos
ZONDAG is het precies tien jaar geleden dat in Su
een conflict rond een militaire vakbond uitliep op een
greep. Zestien onderofficieren brachten bijna per oi
democratisch gekozen regering van premier Henck
ten val. Zij kregen het bestuur over een land dat ecom d
sociaal en moreel in verval verkeerde. Ondanks kr ij
voornemens en mooie beloftes is die situatie gedurer1
militaire bestuur (tot 1987) niet veranderd. En ook ?l
ruim twee jaar burgerbewind, zijn er nog steeds weini p
nen die er op wijzen dat het met Suriname de goede
Er zal dit weekeinde veel gezegd en geschreven
over de tiende verjaardag van de 'revolutie'. De Ier
daaruit bij voorbaat kan worden getrokken is dat h|'
steeds ontbreekt aan een historisch verantwoorde ge
schrijving over de gebeurtenissen voor, tijdens en na
bruaricoup. Gevreesd moet worden dat de Boutersen,
matten, Arrons, Sitals, Valken en al die anderen die
hebben gespeeld bij de coup de gelegenheid zullen aan
hun eigen geschiedenis te maken. Daarmee blijft oi
lijkheid bestaan over de precieze motieven van de rel
de militairen, over de rol van ex-premier Haakmat,
Nederlandse kolonel Valk en vele anderen.
Een van de belangrijke kwesties waar helderhei
moet komen betreft de decembermoorden van 198
vijftien tegenstanders van het bewind-Bouterse in
bloede werden omgebracht. Meer nog dan in novemb
of in februari 1980 kwam het toen pas tot een echte
tussen de nieuwe staat en het vroegere moederland,
lijk kan Nederland geen gewone banden met Surina
derhouden voordat de schuldigen aan het bloedbad zie
een onafhankelijke rechter hebben moeten verantwij
Minister voor ontwikkelingssamenwerking Pronk he
scherming van de mensenrechten tot een van de crite
zijn beleid gemaakt. Hij verliest zijn geloofwaardigh i
hij de Surinaamse regering niet om opheldering blijft 1
naar een zo ingrijpende gebeurtenis, voor Suriname
derla.nd, als de moorden van 8 december 1982.
Een van de vragen die nu al wel kan worden bean
is of Suriname er door de revolutie op vooruit is gega
antwoord daarop is rondweg 'neen'. Veel moeilijker te
woorden is de vraag of het anders had kunnen gaaf
mers, vijf jaar na de door ons land opgedrongen onaf6
lijkheid van Nederland (1975) was de politieke en ec
sche situatie in Suriname chaotisch. Corruptie en vri
politiek vierden hoogtij, het parlement functioneerde
nauwelijks, de economie haperde en een derde van de
king nam de wijk naar Nederland. Dat leek allemaal
geven, zolang Nederland maar voldeed aan de financi
zeggingen: de gouden handdruk vqn 3,5 miljard guldei
steden over een periode van tien tot vijftien jaar.
nauwelijks een prikkel voor Suriname om zelf orde o]
te stellen, het geld kwam toch wel.
Inmiddels zijn we die tien jaar verder, maar da
nauwelijks uit de politieke, economische en sociale siti
Suriname. Het is in dat licht bezien wat navrant dat d
die nu praten over de voortzetting van de hulpve
voor een deel dezelfden zijn, die vijftien jaar geleden
onderhandelingstafel zaten. Van Surinaamse zijde g
om premier Arron en parlemenstvoorzitter Lachm<
Nederland kant om minister Pronk.
ElND vorige week werd een voorlopig akkoord
over de hervatting van de hulp aan Suriname.
Pronk stelt 225 miljoen gulden steun beschikbaar voo
fieke projecten en sectoren van de economie. Zo komt
recht naar onze mening, veel geld beschikbaar voor h<
naamse onderwijs. Op de scholen immers begint de
van het nieuwe Suriname. Maar voor de rest moet ern
vraag worden gesteld of de door Pronk gekozen roi
uitweg biedt, als die er al is. Voor de rest van de hulp i
namelijk nog plannen worden geformuleerd en het
steeds wachten op een lange-termijnbeleidsvisie van d
naamse regering. Minister Pronk stelde deze week v
microfoon van Veronica onomwonden dat de huidige
hebbers in Paramaribo naar zijn mening niet degen
die het land er economisch bovenop kunnen helpe
maakt de vooruitzichten voor Suriname er niet be
Tien jaar revolutie of vijftien jaar chaos; het zijn
geen redenen tot feest.
Zet jezelf niet buitenspel
Nederland telt ruim 90.000 mensen met
epilepsie. Is dat ook bij u deel van het leven?
Praat mee. Word lid.
EPILEPSIE VERENIGING NEDERLAND
r\ aw r\^?
Voor alle informatie:
(030) 52.35.78. Of EPILEPSIE EN MAATSCHAPPIJ
schrijf naar: postbus 9587, 3506 GN Utrecht
mtT £cidóc6ommtt
Uitgave- Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, Rijswijk.
Telefoon: 070 - 3190 933
Postadres: postbus 9, 2501 CA 's-Gravenhage.
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u.
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.0(
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-giro
per maand 24,85 per maand
per kwartaal 74,10 per kwartaal
per jaar f. 284,50 per jaar f.
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijsv
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 576 515
POSTBANK NV 663 050
