)ame Edna doet dingen die
Barry Humphries niet durft
NOS wil niet gaan
schuiven met NOS-Laat
rroot succes
■EST, de cowboy en de intellectueel
Hedendaagse hinder
historisch gezien in
,„Mottenballenshowr
JNST/RTV
CeidócSouiatxt
ZATERDAG 24 FEBRUARI 1990 PAGINA 19
^•ins Bernhard-Fonds schenkt
lera boventitelapparatuur
STERDAM Het Prins Bernhard-Fonds heeft ter gele
heid van zijn vijftigjarig jubileum boventitelapparatuur
•honken aan de Nederlandse Opera. Deze wordt op 9
irt officieel in gebruik genomen tijdens de première van
isel und Gretel" van Humperdinck in het Muziekthea-
mobiele apparatuur bestaat uit een zwart scherm van on
eer zes meter lang en een meter hoog dat boven het to-
wordt bevestigd. De letters hebben een witte kleur,
is ondoenlijk de tekst woord voor woord te reproduce
rs dus zal er worden gewerkt met fragmenten of samen
dringen van dialogen en scènes", aldus gisteren een
irdvoerder van de Nederlandse Opera. „Niet elke regis-
zal bovendien instemmen met het gebruik van zo'n
irm, zodat het niet bij elke produktie zal worden ge-
ikt." Met de schenking is 150.000 gulden gemoeid. Daarin
de kosten van de apparatuur, programmeren en inwer-
inbegrepen, aldus de woordvoerster van het fonds.
Eenmalig concert
gitarist Romero
DEN HAAG Het voor
laatste concert van de In
ternationale Gitaarserie
Den Haag wordt 4 maart
gegeven door Spanjes
meest spectaculaire en vir
tuoze gitarist van dit mo
ment, Angel Romero. Tij
dens zijn Europese toernee
treedt Romero slechts een
keer in Nederland op. Hij
doet dat in Diligentia,
waar hij een programma
komt spelen met composi
ties van Bach, De Mudar-
ra, Sanz, Yocoh, Granados,
Torroba, Albeniz en Cele-
donio Romero. Het concert
FOTO: PR begint om half drie.
„Distributie
Garantiefonds
moet weg'
Film
DEN HAAG De Nederlandse film
wereld vindt dat het Distributie Ga
rantiefonds moet worden opgeheven
nu op initiatief van de Tweede Kamer
een bedrag van 200.000 gulden van dit
fonds moet worden overgeheveld naar
het vrouwenkollektief Cinemien. Dit
heeft de Nederlandse filmwereld de
betreffende kamercommissie gisteren
in een brief laten weten. Ze had zich
tevoren verzet tegen de voorgenomen
overheveling van het geld naar Cine
mien, de instelling die zich voorname
lijk bezighoudt met de import van bui
tenlandse films die bestemd zijn voor
een spcifieke groep.
Echtgenote
Rushdie bij
Van Dis
HILVERSUM De
echtgenote van Sal
man Rushdie, de
schrijfster Marianne
Wiggins, is zondaga
vond te gast bij
Adriaan van Dis.
De andere gasten
zijn de politiek pole
mist en auteur Hans
Magnus Enzenber-
ger en schrijver
Adriaan Venema.
(20.58-21.49 uur, Ne
derland 2).
VPRO zendt in DDR verboden films uit
AMSTERDAM De VPRO vertoont op 4 en 11 maart als
eerste omroep twee films uit de DDR die in de jaren zestig
verboden werden door de communistische partij. De omroep
doet dit in verband met de verkiezingen in de DDR op 18
maart.
Het gaat om de films „Die Spur der Steine (1966) van Frank
Bever en „Das Kaninchen bin Ich" (1965) van Kurt Maet-
zich. Die Spur der Steine schildert de opkomst en ondergang
van een partijsecretaris en belicht op satirische wijze de soci
ale en politieke problemen halverwege de jaren zestig.
Das Kaninchen bin Ich werd indertijd verboden wegens
verraad aan doelen en ideëen van de communistische partij.
De regisseur betuigde later openlijk spijt om zijn carrière te
redden. De film beschrijft de lotgevallen van een meisje
wier broer in de gevangenis belandt vanwege subversieve
activiteiten.
Beide films werden verboden door de communistische partij,
maar werden recentelijk vrijgegeven. De films beleefden
hun' première tijdens het onlangs gehouden filmfestival in
Berlijn.
RZONNEN TV-PERSOONLIJKHEID SCHRIJFT AUTOBIOGRAFIE
ja op zondag. Praatprogramma
als gast Barry Humphries/Dame
a. 20.27 uur, Nederland 1. Zon-
NDEN/AMERS-
lORT Toen koningin
atrix Australië vorig
bezocht en daar in
gerenommeerd mu-
m een zelfportret van
ry Humphries (54) zag
1 ïgen, maakte zij haar
ok eur op alles behalve
S.-'ninklijke wijze duide-
2 „Horrible!", riep zij
hend.
vonden haar gastheren
leuk: Humphries is de be-
[rijkste culturele attaché
het kleinste continent, die
eldwijd met zijn TV-shows
jm oenen aan de buis kluis-
Morgen is hij te gast in de
w van Sonja, naar aanlei-
l van de publikatie van de
(biografie van z'n alter ego,
Dame Edna Everage.
-^ïa is een weduwe die zeer
bevriend is met alle vips
j-1 er op deze aarde rondlo-
Zij gaat persoonlijk op au-
ïtie bij de paus, drinkt re-
thee met de Iron
y, logeert nu en dan bij
nie R. en tijdens de brui
van Charles en Di was zij
van de eregasten,
rtom: er is geen beroemd-
mH op deze aardbol, of Edna
er wel iets mee gedaan,
de commerciële Britse tv,
don Weekend Television,
ct zij als zij er zin in heeft,
af en toe een tv-show, waarin
zij haar kennissen ontvangt.
Zij wordt daarbij geholpen
door haar bruidsmeisje Madge
Allsop, die door Dame Edna is
omschreven als een „mensach
tige worm, die door bacteriën
bij elkaar wordt gehouden".
Dame Edna deelt graag com
plimentjes uit. Zelf ziet zij er
stralend uit: haar kapsel heeft
de omvang en de kleur van
een suikerspin-met-blowwave
en haar bril overtreft die van
Elton John. Haar gewaden en
make-up tarten elke beschrij
ving. Het zijn conservatieve
ontwerpen, maar vervolgens
zo 'overdone' gedecoreerd, dat
geen normaal mens ooit zal
overwegen dergelijke creaties
aan de eigen garderobe toe te
voegen. Haar belangrijkste in
teresse-gebied is nogal be
perkt: met eenarsenaal aan
eufemismen praat zij slechts
over één hoofdthema: seks.
Breiwerkje
Dame Edna is niet zomaar een
„tiepetje". Barry Humphries
heeft zijn karakter zeer gede
tailleerd bedacht. Zelfs zo ge
detailleerd, dat de complete
(verzonnen) autobiografie een
stevig boekwerk is geworden.
Barry Humphries mag bij ons
dan pas sinds kort bekend zijn
als „de man onder de jurk", in
Australië is hij al jarenlang
een gevierde persoonlijkheid.
Hij schreef een dichtbundel,
schildert, schreef teksten voor
een strip in het satirische
weekblad „Private Eye", stond
op het toneel als uitermate se
rieuze acteur in stukken van
al even serieuze schrijvers en
voor z'n eigen theatershows
creëerde hij tientallen tiepetjes
en karakters.
Humphries heeft zich altijd af
gezet tegen burgerlijke idealen
en normen. Hij is als zoon van
een bouwondernemer opge
groeid in Camberwell, een
klein maar redelijk welgesteld
voorstadje van Melbourne.
Daar shockeerde hij zijn klas
genoten door in de kantine
met z'n rug naar het tv-toestel
te zitten wanneer er voetbal
wedstrijden op werden uitge
zonden. Hij pakte dan z'n brei
werkje uit z'n schooltas en
maakte seksistische opmerkin
gen over de spelers. Tussen
1952 en 1959 studeerde hij aan
de Melbourne University,
waar hij berucht werd voor
zijn zeer ver doorgevoerde
practical jokes.
Humphries: „Ik vind het heer
lijk om mensen op de kast te
jagen. Altijd al leuk gevonden.
Een van m'n mooiste grappen
vind ik zelf m'n vermomming
als een dame van lichte zeden.
Een paar straten van ons huis
was een bushalte, waar elke
ochtend hele drommen men
sen stonden te wachten. Op
een ochtend had ik me hele
maal verkleed als verleidelijke
jongedame, die op een nogal
opvallende manier bij de halte
ging staan. Op het moment dat
ik ontdekte dat iedereen naar
me keek, liep ik naar een vuil
nisbak die in de buurt stond
en 'ontdekte' daarin een fles
champagne en een heel mooi
klaargemaakt diner. Uiteraard
had ik dat er zelf 's nachts in
gestopt. Alsof ik een goud
klomp had gevonden, haalde
ik het er uit en begon er heer
lijk van te eten en te drinken,
's Ochtends om zeven uur! Je
had die gezichten moeten
„Ik denk dat ik in die periode
een nogal gefrustreerde ko
miek was, want een andere
grap die in die dagen nogal
pervers gevonden werd, speel
de ik met m'n eerste, destijds
nog aanstaande, echtgenote.
Zij had zich verkleed als
schoolmeisje en deed zich zo
jong mogelijk voor. Zij was
een halte eerder in de bus ge
stapt dan ik. Mijn rol was die
van een uitermate op seks be
luste macho. Ik stap in en ga
naast haar zitten, waarna ik
onmiddellijk opmerkingen be
gin te maken over haar gerin
ge borstomvang. Iedereen had
direkt alleen maar aandacht
voor ons en op een gegeven
moment was er een man, die
duidelijk zat te twijfelen. Zou
hij ingrijpen of niet?. Op het
moment dat hij opstond om
mij bij 'dat zielige meisje' weg
te halen, stopte de bus en stap
ten wij samen uit, terwijl wij
gearmd wegliepen. Iedereen
Barry Humphries in zijn creatie
als Dame Edna, samen met
zijn bruidmeisje Madge Allsop.
FOTO: PR
was met stomheid geslagen en
nadat de bus weg was, hebben
wij ons werkelijk een bult ge
lachen. Natuurlijk is dat hu
mor, alleen kunnen de meeste
mensen dat niet waarderen.
Zeker in Melbourne niet".
Domme mensen
Humphries: „Naar aanleiding
van Dame Edna is mij al hon
derden keren gevraagd of ik
misschien homoseksueel ben.
Zo'n vraag zegt natuurlijk ont
zettend veel over het verstan
delijk vermogen van de steller.
Maar er zijn meer domme
mensen dan je denkt. Sommi
gen denken intelligent te zijn
en vragen niet naar mijn ver
meende homoseksuele geaard
heid, maar of ik misschien
moeite heb met een gespleten
persoonlijkheid. Of ben ik
wellicht ooit in een psychia
trisch hospitaal behandeld? Op
de een of andere manier wil
len veel mensen een verkla
ring voor mijn in hun ogen
vreemde, ongewone of
doodweg schizofrene gedrag.
Zij begrijpen niet dat Dame
Edna geen 'gedrag' is, maar
een type, een creatie. Vandaar
ook dat wanneer mensen der
gelijke vragen stellen, ik er
nooit over wil discussiëren.
Sterker: ik geef er niet eens
een antwoord op".
„Sommigen zien mij ook als
travestiet, maar ik weet heel
zeker dat dat niet het geval is.
Een travestiet steekt zich in de
kleren van de andere sekse,
puur omdat hij het opwindend
vindt. Die opwinding heb ik
niet wanneer ik een jurk aan
trek. Edna mag dan naar het
publiek toe veel uiterlijk ver
toon zijn, voor mezelf is het ie
mand die dat eigenlijk niet no
dig heeft om concreet over te
komen. Ze zit in me. Zij doet
en zegt dingen die Barry
Humphries niet kan. Haar ge
dachten en gevoelens komen
pas los wanneer ik me in haar
creatie kan steken, omdat ik
weet dat juist die creatie het
publiek ontvankelijk maakt
voor de boodschap die ik graag
kwijt wil. Het is dus waar dat
ik in de creatie van Dame
Edna veel meer kwijt kan,
veel meer veel harder kan
zeggen dan dat ik zou kunnen
als Barry Humphries. De
boodschap is duidelijk en hard,
alleen de vorm verzacht het
enigszins".
EDWIN BAKKER
Residentie Orkest speelt o.l.v.
Vonk en m.m.v. Godfried Hoo-
en, cello, het eerste cellocon-
van Sjostakowitsj en de 8e
jfonie van Bruckner. Muziekthea-
gisteravond, vanavond herha-
het concert gisteravond en
avond in de Philipszaal
ilt het Residentie Orkest
van zijn grootste troeven
Hans Vonk dirigeerde met
te en bevlogen hand het or
en eerste cellist Godfried
igeveen speelde op grootse
e de razend moeilijke solo-
ij in het eerste celloconcert
Sjostakovitsj. Vonk ver-
:t over een paar jaar en
igeveen gaat al op heel
te termijn weg, in zijn ge
val naar het Concertgebouw
orkest. Hij speelde dit concert
reeds op 10 februari en werd
toen allerwege luid geprezen
voor zijn technisch en muzi
kaal indrukwekkende presta
tie. Ook gisteravond kreeg hij
het Haagse publiek juichend
aan zijn voeten en deelde die
bijval terecht met de dirigent
die voor een soepel samengaan
van orkest en solopartij had
gezorgd. Beiden gingen van
een eerder lyrische interpreta
tie uit dan van één waarbij
met scherp aangezette accen
ten de hopeloosheid van het
Russische leven anno 1959 sar
castisch werd becommente-
rieerd.
van onze eeuw mag zijn, zo
geldt datzelfde voor het einde
van de vorige eeuw voor de
symfonie nr.8 in c die Bruck
ner tussen 1884 en 1890
schreef. De late romantiek van
die periode vindt in de grote
klankblokken met lange strij
kerspassages, lyrische houtbla
zers en schetterend koper in
een soort plechtige koralen,
een heel zuivere uitdrukking.
Hans Vonk bracht 'het beste
uit het orkest naar voren in
een imposante vertolking van
dit lange werk. Hij bewaarde
een uitstekende balans tussen
de uitersten, de zachte strij
kers en het extatische het ko
per, zonder de greep op het ge
heel te verliezen door dat al te
dramatisch te kleuren.
ERIK BESIER
T apeelf True West van Sam
pard. Regie: Jon van Eerd. Ge-
op 23 februari. Herhaling van-
id in de Leidse Schouwburg en
en 7 april in Korzo, Den Haag.
it is het, down South. Aus-
probeert aan zijn script te
ken in het huis van zijn
sder, broer Lee houdt hem
z'n werk af. Het zijn twee
lal verschillende mannen:
•tin ging naar de universi-
en woont in de stad, Lee is
don't-fence-me-in-type,
vrije jongen die niet al te
tegen de beschaving kan,
en daar wat steelt als het
is en soms in de woestijn
>nt. Als Saul, de producer
scht, overtuigt Lee hem van
'''kwaliteiten van zijn scena-
üfvoor een western. Saul laat
•tins script vallen. Die is
3 r het dolle heen en weigert
3 tner te worden van zijn
er, die zelf nauwelijks kan
rijven. Austin slaat los,
P' naar de bourbon, voelt
i uitgedaagd om broodroos-
3 te stelen en wil zijn ge
ileven opgeven om met Lee
harde, echte leven in de
'Stijn te gaan ervaren. True
st. Dan komt moeder on
macht thuis uit Alaska, ze
heimwee naar Californië
kondigt de komt van Picas-
^an. De spanningen zijn in-
f Idels zo hoog opgelopen dat
L itin Lee bijna wurgt met
telefoonsnoer. Aan het
d van het stuk staan de
hijgend tegenover el-
True West is een mooi
en een van de meer be-
telijke van Sam Shepard.
De golden boy van het Ameri
kaanse theater en de film (hij
schreef het script voor Paris,
Texas en is zelf inmiddels ook
filmster) is een combinatie van
Austin en Lee samen: gevierd
schrijver, ingevoerd in de we
reld van glamour, maar ook
cowboy, rodeorijder en auto
crosser. De broers hebben ge
kozen voor hun manier van
leven, maar zijn tegelijkertijd
jaloers op elkaar. Als Lee, die
nog een band met het land,
succesvoller is dan Austin,
raakt de verstedelijkte intel
lectueel ontworteld. Maar Lee
zal in z'n eentje nooit het
duurbetaalde scenario maken.
Een mooi dubbelportret van
Shepard zelf. Het Leiden En
glish Speaking Theatre gaat
het stuk te lijf met zijn gebrui
kelijke hang naar helderheid.
True West wordt duidelijk ge
presenteerd als theater, met de
illusies en cliché's y/aar in het
stuk ook steeds sprake van is,
maar binnen de conventies
van die wereld is het streven
rechtuit een mooie voorstel
ling te presenteren en de
schrijver recht te doen. En dat
is weer gelukt. Sterke hoofd
rollen van Rick van Vliet en
Jos van der Steen, een heldere
tekstbehandeling, gelach uit
de zaal waar dat de bedoeling
is. Alles klopt weer als een bus
en daardoor zijn de avondjes
LEST zeer bevredigend, maar
soms een tikje saai. Regisseur
Jon van Eerd kan het en heeft
wederom degelijk werk gele:
verd. Hij laat het stuk ook
steeds absurder worden, zoals
de tekst wil, maar had dat nog
scherper kunnen maken.
LEST blijft toch weer wat aan
de risicoloze kant. Maar dat
mag je pas vinden als een
amateurgroep van hoog ni
veau weer is gefeliciteerd met
een boeiende en goed afge
werkte produktie. Bij deze.
DICK VAN TEYLINGEN
Honderd keer Sweet
De musical Sweet Charity met in de hoofdrol Si-
mone Kleinsma (midden) is nu al een groot suc
ces. Tot op heden werd deze sinds oktober
1989 lopende produktie door 70.000 mensen
bezocht. Gisteren was in de Koninklijke
Schouwburg de honderdste voorstelling en om
dit te vieren werden de spelers in de bloemen
gezet en getracteerd op een hartvormige taart.
FOTO: ANP
HILVERSUM De NOS
hecht er sterk aan dat het
programma NOS-Laat in
juni elke avond op een
vaste tijd kan worden uit
gezonden. Dat bleek giste
ren tijdens de bestuurs
vergadering van het NOS-
bestuur.
In juni moet de programme
ring van Nederland 3 voor een
groot deel overhoop worden
gegooid teneinde de wereld
kampioenschappen voetbal
rechtstreeks te kunnen ver
slaan.
De NOS, die de zender deelt
met een groot aantal kleine
zendgemachtigden, is er gro
tendeels in geslaagd alle pro
gramma's, ook die van de NOS
zelf, opzij te drukken voor het
voetbalevenement, maar de
zendgemachtigde Educom wil
niet ook nog eens wijken voor
het programma NOS-Laat, dat
wegens de voetbaluitzendin
gen in juni in de vooravond te
recht zal komen.
Vice-voorzitter A. van den
Heuvel wees er op dat juni
niet alleen de maand van het
voetbalkampioenschap is,
maar ook die van het Holland
Festival, dat voor een groot
deel via NOS-Laat op het
scherm zal komen. Door de
voetbalwedstrijden kan NOS-
Laat op dinsdag tot en met
vrijdag niet op het gebruikelij
ke tijdstip van 22.00 worden
uitgezonden.
Het programma zal te zien zijn
van 20.20 tot 20.55 en om de
verwarring niet helemaal
compleet te maken, wil de
NOS nu dat ook op de maan
dagavonden in juni het pro
gramma op die tijd is te zien.
Daarvoor moet echter de Edu
com, een combinatie van Tele-
ac. Schooltelevisie en Radio
Volksuniversiteit, opzij. Die
moet naar het einde van de
avond, als het voetbalevene
ment een einde zal hebben ge
nomen. Dat nu is deze zendge
machtigde in het verkeerde
keelgat geschoten. Wijken
voor rechtstreekse uitzendin
gen moet dan maar. maar ook
al opzij gaan voor NOS-Laat.
omdat de NOS zo graag elke
avond op het zelfde tijdstip wil
uitzenden gaat te ver, zo luidt
in het kort de redenering van
deze educatieve zendgemach
tigde.
Het NOS-bestuur zal het Com
missariaat van de Media
niettemin voorstellen de zend
tijd volgens haar eigen wensen
in te delen, zo besloot het be
stuur.
HILVERSUM Ook voor het
schoolgaande kind doet het le
ven zich voor als een weg vol
kronkels en kreukels, waarop
je wel eens wat minder hinder
zou willen ondervinden: een
zusje dat de zaak verziekt, of
middelpunt zijn van plaagsto
ten in de klas.
Daar staan grootse gebeurte
nissen tegenover die de burger
weer moed geven. Historische
feiten. Ada Kok die zich in '60
naar een olympische titel vlin
derde, het bezoek van The Be
atles aan ons land en in dezelf
de jaren de opbeurende bewe
ging van de Flower Power,
het geloof in het leven van de
bloemenkinderen.
Deze twee gegevenheden, his
torie en hinder, heeft de jeug-
dredactie van de KRO in el
kaar geschoven om aan de
hand van een serie onder de
titel „De mottenballenshow"
jongeren een riem onder het
hart te steken. Dit dan als on
derdeel van het al langer be
staande jeugdprogramma
„Kresj", een totaalprogramma
voor jongeren dat elke maan
dag rond de klok van zes uit
gezonden.
Serge Henri Valcke en Ria
Marks wisselen elkaar weke
lijks af om de belevenissen te
vertellen van een jongen of
een meisje, die te maken heb
ben met kleine ergernissen of
grote muizenisen, met serieuze
nietigheden of luchtige kwel-
punten. Belevenissen die de
schoolgaande jongeren in ei
gen omgeving herkennen. Ze
zijn geplaatst binnen een histo
rische omheining, waarin de
problemen met een zeker ver
toon van macht kunnen wor
den glad gestreken. Het gaat
om knelpunten die wel van
alle tijden lijken.
Een meisje, dat met haar zusje
over van alles en nog wat ru
ziet, met name over de gaaf
heid van The Rolling Stones
en The Beatles, de keus tussen
Mick Jagger en Paul McCart
ney. Het belaagde jongere zus
je wint op alle fronten, al moet
zij daarvoor uiteindelijk te wa
ter in de Amsterdamse grach
ten waar de idolen doorheen
voeren en waarvoor half Am
sterdam uitliep. Terwijl Ria
Marks dit vertelt, krijgt zij de
steun van de beelden uit het
omroeparchief. Voor de ouders
van de schoolgaande kinderen
intussen een mooie gelegen
heid om nog even na te genie
ten van de grootse dagen van
toen.
Ene Theo dweept met de schil
derkunst van Rembrandt. Hij
houdt er een lezing over in de
klas. Dan wordt hij het doel
wit van spot, want een beetje
jongen in die dagen hield het
liever op Cruijff. Theo haalt
verhaal op zijn vernederende
vriendjes door de Nachtwacht
te laten verdwijnen. Dat werkt
doeltreffend, want de Nacht
wacht, daar moet je tenslotte
niet aankomen. Die is van ons
allemaal, sinds deze op de
koektrommel staat. Beelden
uit het Rijksmuseum maken
deze belevenis rond.
Voor drie jonge vrouwen heeft
deze serie van acht verhalen
een bijzondere betekenis. Ka
rin Punt, regisseuze, Ellen
Klaassen, producente, en Sti-
nette Bosklopper, schrijfster.
Zij ontmoetten elkaar niet
lang geleden op de Filmacade
mie, besloten daar tot samen
werking en stichtten een eigen
filmbedrijf onder de naam Cir-
ce-Film. Zij hebben al enig
leuk filmwerk onder handen
waaronder de „Mottenballen
show" en timmeren graag met
hun aspiraties aan de weg in
de hoop op blijvend succes.
De verhalen halen zij uit hun
eigen leven of putten zij uit
werk van jonge sphrijvers. Het
meisje Doris dat spionne wil
worden ziet kans haar hond
aan boord van de Russische
raket te krijgen. Haar lieve
lingsdier wordt daarmee de
eerste ruimtehond. Een ge
plaagd jongetje meet zich met
Ada Kok op de vlinderslag,
een jongetje dat niet mag mee
doen aan een geschenk voor
zijn jarige moeder diept helaas
in de jaren van de beurskrach
uit oude kranten een kostbaar
aandeeltje op, een meisje dat
op school voor een iongen
wordt aangezien schopt het tot
koorlid bij de Wiener Sën-
gerknaben en een ander meis
je, dat zich vergeten voelt, ver
geet haar leven lang een zoen
van Rudolf Valentino niet
meer. Ook die zat nog in het
mottenballenarchief.
TON OLIEMULLER
