i
Onkerkelijkheid
neemt toe door
minder katholieken
Sotrtan
Moderne tijd fataal voor godsdienst"
Een rusteloze zoeker naar God
£etdóe
kerk
wereld
CIRCUSTHEATER Scheveningen
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
ïleidw. Gou/uxni.
VRIJDAG 23 FEBRUARI 1990 PAGINj
Bisschoppen bepleiten grotere gulheid voor Vaticaan
UTRECHT De Nederlandse bisschoppen hebben de afzon
derlijke bisdommen aanbevolen guller te zijn voor het Vati
caan. Zij willen op deze wijze laten blijken dat zij zich verant
woordelijk voelen voor de tekorten waarmee het Vaticaan elk
jaar kampt, aldus de woordvoerder van de bisschoppenconfe
rentie. In reactie op de aanbeveling heeft het bisdom Breda be
sloten de jaarlijkse bijdrage aan de Pieterspenning met 50 pro
cent te verhogen tot 15.000 gulden. De Pieterspenning bracht
volgens econoom mr. J.M.C. Klok van het aartsbisdom Utrecht
in 1989 bijna 150.000 gulden op, ongeveer 18 cent per kerkgan
ger. In de bisdommen Utrecht en Den Bosch wordt in juni voor
het Vaticaan gecollecteerd. De andere bisdommen regelen de
bijdrage via de verplichte afdrachten van de parochies.
RK kerk niet
betrokken bij
„Wende" DDR
NIJMEGEN - Kerkelijke
groeperingen hebben een
grote rol gespeeld bij de
politieke veranderingen
in de DDR, maar de rol
die de Oostduitse katho
lieke kerk daarin vervuld
heeft valt vrijwel te ver
waarlozen.
Dit bleek gisteren op een
symposium van de theologi
sche faculteit van de katholie
ke universiteit in Nijmegen
waar de rol van de Duitse
kerken, speciaal die van de
katholieke kerk, in de DDR
werd belicht.
De uit Erfurt afkomstige
theoloog dr B. Dittrich meen
de dat de afzijdigheid van de
katholieke kerk door twee
omstandigheden werd be
paald. In de eerste plaats had
den de katholieken als min
derheidsgroepering - er zijn
naar schatting slechts een
miljoen katholieken (tegen
over ruim vijf miljoen evan
gelische christenen) - in de
DDR moeilijk of geen toegang
tot openbare functies. Verder
wenste het katholieke episco
paat zich zo veel mogelijk af
zijdig te houden van een staat
die naar de opvatting van de
bisschoppen principieel vals
was. Bij de evangelische kerk
was er daarentegen een veel
grotere bemoeienis met het
staatsgebeuren zonder dat
men zich daarbij voor of te
gen de communistische staat
verklaarde. In Dresden en
Leipzig werden vertegen
woordigers van de Evangeli
sche Kerk alom gerespecteer
de autoriteiten doordat zij het
nodige weerwerk boden je
gens de staat. Katholieken
waren op enkele uitzonderin
gen na terughoudend in hun
protesten.
De rooms-katholieke bis
schoppen onderhandelden
buiten de publiciteit om met
de communistische machtheb
bers om de positie van de
kerk veilig te stellen, zo stelde
de uit de Bondsrepubliek af
komstige hoogleraar theologie
dr. H. Haring.
Op 31 december van het vorig
jaar, toen de situatie dus radi
caal veranderd was, durfden
de katholieke bisschoppen
met een standpunt naar bui
ten te komen \yaarin zij het
opnamen voor democratie en
katholieke waarden. Over
hun zwijgen voor de „Wende"
lieten zij zich niet uit.
Volgens de rooms-katholieke
theoloog Joachim Garstecki
houdt de democratisering van
de DDR houdt het gevaar in
dat de oecumenische samen
werking wordt prijsgegeven
omdat de kerken in de nieu
we pluralistische samenleving
vooral hun eigenbelang na
streven.
Er is volgens Garstecki in de
DDR momenteel sprake van
een gevaarlijke reconfessiona-
lisering. De samenwerking
tussen de RK Kerk en de
Evangelische Kerken in het
conciliair proces blijkt slechts
een tijdelijk bondgenootschap
tegenover een machtige vij-
nad (de SED-staat) te zijn ge
weest. Nu die vijand is wegge
vallen, blijft er van de oecu
mene weinig meer over. Hij
vond het veelzeggend dat de
RK bisschoppen in hun her
derlijk schrijven eind vorig
jaar over de situatie in de
DDR geheel voorbijgaan aan
de moedige rol die de Evange
lische Kerken bij de voorbe
reiding van de politieke om
mekeer hebben gespeeld.
Aantal priesterwijdingen in 1988 gestegen
VATICAANSTAD Het aantal priesterwijdingen in de
Rooms-Katholieke Kerk is in 1988 in vergelijking met een jaar
eerder met 9,2 procent gestegen. In 1988 werden 7.998 mannen
priester gewijd, van wie er 2.248 tot een religieuze orde of con
gregatie behoorden. Dat blijkt uit het gisteren verschenen An-
nuario Pontificio 1990, het jaarboek van het Vaticaan. Het aan
tal priesterstudenten steeg in 1988 met bijna 2 procent tot
92.173. Bij de permanente diakens valt een stijging te constate
ren van ruim zeven procent (totaal 15.686). In het jaarboek
wordt voor het eerst melding gemaakt van het centrale ar
beidsbureau van het Vaticaan, dat de werkzaamheden van alle
afdelingen van de Curie moet coördineren. Op dit moment zijn
er 149 kardinalen en 4010 bisschoppen. In 1988 werden er 124
bisschoppen gewijd.
Men vleit degenen die
men vreest
DEN HAAG De toene
mende buitenkerkelijk
heid van de afgelopen
vijf jaren komt vooral
doordat veel katholieken
hun kerk verlaten en als
'onkerkelijk' te boek wil
len staan; tenminste vol
gens een onderzoek van
het NIPO (Nederlands in
stituut voor de publieke
opinie en het markton
derzoek).
Het percentage rooms-katho
lieke Nederlanders daalde in
de jaren 1984-1990 met vijf
procent tot 29 procent. Het
aantal hervormden en gere
formeerden liep in die perio
de terug met één procent tot
17 procent hervormden en 7
procent gereformeerden. De
onkerkelijkheid steeg in die
periode van 35 tot 42 procent.
In 1964 was dat percentage 22
procent. In vijfentwintig jaar
is er dus bijna een verdubbe
ling van onkerkelijkheid.
De gegevens komen uit een
onderzoek van het NIPO dat
een a-selecte steekproef ge
houden heeft onder 924 perso
nen van 18 jaar of ouder.
In de jaren 1964-1984 was de
kerkverlating in de prote
stantse kerken het grootst: het
percentage hervormde Neder
landers daalde in die twintig
jaar met tien procent; het per
centage gereformeerden zakte
van tien tot acht procent Het
NIPO scheert alle gerefor
meerden over één kam. Tot
de categorie gereformeerden
rekent het NIPO onder meer:
synodaal gereformeerden,
vrijgemaakt gereformeerden,
christelijke gereformeerden
en leden van de gereformeer
de gemeenten). De Rooms-
Katholieke Kerk bleef in de
jaren 1964-1984 betrekkelijk
stabiel: van 36 naar 34 pro
cent.
Vijf procent van de geënquê
teerden geeft op tot een ande
re kerk te behoren dan de
reeds genoemden
(1984 5; 1964 4 procent).
Afwijkend
De resultaten van dit onder
zoek wijken sterk af van een
vorig jaar gehouden onder
zoek naar (on)kerkelijkheid
in Nederland. Toen meldde
bureau Inter/View dat 51
procent van de Nederlanders
zich niet tot een kerkgenoot
schap rekent. Ook de percen
tages betreffende katholieken
en hervormden zijn in beide
onderzoeken nogal afwijken.
De katholieke socioloog dr.
Walter Goddijn verklaarde
vorig jaar naar aanleiding van
de presentatie van de Inter/
View cijfers dat naar zijn oor
deel dergelijke enquetes een
onjuist beeld geven van de
kerkelijke en religieuze be
trokkenheid van de Neder
landers.
Zo blijkt volgens hem uit een
veel breder onderzoek van
het Centraal Bureau voor de
Statistiek dat bijna zeventig
procent van de Nederlanders
zich op enigerlei wijze bij de
kerk betrokken voelt.
Volgens het recente Nipo-on-
derzoek is de kerkgang het
grootst onder de gereformeer
den: 55% van hen ging het af
gelopen jaar (bijna) elke week
naar de kerk. Onder de ne-
derlands hervormden was dit
beduidend lager: namelijk
22% en de rooms-katholieken
18%. Van deze drie kerkelijke
groeperingen was de categorie
die helemaal niet naar de
kerk gaat het grootst onder de
nederlands hervormden
(32%). Onder de katholieken
houdt 20% het kerkbezoek
voor gezien, terwijl de gere
formeerden de rij sluiten met
Gitaarspelen zonder armen
De Amerikaanse popmuzikant Tony Menendez, die de gitaar
bespeelt met zijn voeten omdat hij geen armen heeft, was in
Rome bij de paus op audiëntie. De twee hadden elkaar al
eerder ontmoet, namelijk toen de paus in 1987 in de Verenig
de Staten was. Toen speelde Menendez voor hem in Los An
gelos. FOTO: AP
JEUGDONDERZOEKER TON TER BOGT:
DEN HAAG Dat de
jeugd zo praktisch inge
steld is, aangepast is aan
de hedendaagse verhou
dingen, en een derde deel
van hen nog maar reli
gieus is, valt hen niet te
verwijten. Alle grote
ideologieën zoals katholi
cisme en communisme
die vroeger zeggings
kracht hadden zijn verlo
ren gegaan. We leven
niet in een tijdperk van
het einde van de ideolo
gie, maar in een tijd
waarin het liberalisme
een wereldwijde over
winning heeft geboekt.
De moderne liberale tijd
is fataal voor godsdienst.
En jongeren represente
ren die moderne tijd.
Dat meent de jeugdonderzoe-
ker Tom ter Bogt. Uit bijna
elk jeugdonderzoek komt het
beeld naar voren van jonge
ren anno 1990 als de aange
paste generatie. „Het romanti
sche verzet van jongeren laait
af en toe op. Dat is altijd tijde
lijk en marginaal van aard, al
maakt het soms veel indruk
en krijgt het vaak veel aan
dacht. Tachtig procent van de
jongeren zijn zeer tevreden.
Ze gaan graag naar school,
willen graag werken, zijn op
timistisch over de toekomst,
en hun verhouding met hun
ouders is prima. Een aange
paste generatie, die praktisch
denkt en leeft volgens het
ideaal van huisje, boompje
beestje. Jongeren zijn weinig
idealistisch".
Volgens Ter Bogt gaat achter
hun praktische instelling een
uiterst liberale houding
schuil. „Ze zeggen zelf verant
woordelijk te zijn voor hun
leven. Ze hebben weinig bin
ding met organisaties, maar
schuiven zichzelf naar voren.
Wie het goed gaat in het le
ven heeft dat te danken aan
zijn eigen prestaties. En gaat
het slecht, dan is dat je eigen
schuld."
De moderne tijd heeft jonge
ren in zijn greep gekregen, al
dus de jeugdonderzoeker, die
daarna overschakelde naar
een meer cultuurfilosofisch
verhaal. Het liberalisme van
de moderne tijd is nietsont
ziend, stelde hij, door haar ge
nadeloze uitbuiting van de
derde wereld en haar medo-
genloze plundering van de
natuur, die eindeloos doorgaat
en het einde van de bescha
ving in het vizier brengt. Dat
moderne jongeren en moder
ne mensen niet meer geloven,
is het resultaat van een eeu
wenlang proces van seculari
sering, waarin het idee dat je
het in het leven kunt stellen
zonder kerk en God steeds
wijder verspreid is. In de mo
derne wereld met haar
dwangmatige activiteit, met
de beheersing van de natuur
door wetenschap en techniek,
haar rationalisatie, haar stre
ven naar exploitatie en winst,
en met de zelfoverschatting
van wat de mens vermag te
doen, is geen plaats meer voor
religie. ^Tegenover de activi
teit van de moderne tijd staat
de contemplatie van de reli
gie. Tegenover de beheersing
komt de overgave aan de dim
gen zoals ze zich voordoen.
Naast de rationalisatie van de
moderne tijd staat het ref
lexief beschouwen. Tegenover
de exploitatie staat het reli
gieuze idee dat we eerbied
moeten hebben voor de na
tuur. En in plaats van zelf
overschatting leert de gods
dienst deemoed".
Dat proces van secularisering
is onontkoombaar en onom
keerbaar, stelde Ter Bogt.
Godsdienst is in tegenspraak
met de moderne tijd, achter
haald en ouderwets. Hij be
streed dat het de schuld van
ouderen is, dat jongeren de
kerk verlaten en onverschil
lig staan tegenover het geloof,
alsof de ouderen niet genoeg
hun best hebben gedaan of
nog meer hun best moeten
doen „Andere invloeden zijn
bij jongeren gewoon sterker."
Hij ziet weinig heil in een
aanpassing van de kerk aan
de moderne tijd, vooral op het
gebied van de seksualiteit.
„Het conservatisme van de
top is een mooi excuus om er
mee op te houden. Mensen
komen heus niet terug als de
top van de kerkelijke hiërar
chie omgaat."
THEO KRABBE
Miss
Sovjet
gedoopt
De tweeëntwin-
tigjarige Anna
Gorbunova, de
eerste Miss
USSR, is ge
doopt in de Oek
raïense Ortho
doxe Kerk. Pries
ter Czerwaniw
Basil knipte bij
die gelegenheid
een lok haar af,
volgens de ge
woonte.
Justitie vervolgt
opsteller
antisemitisch pamflet
AMSTERDAM De Officier
van Justitie in Amsterdam
stelt een strafrechtelijke ver
volging in tegen de opsteller
van het antisemitische pam
flet 'De Odinist'. Het Centrum
voor Informatie en Documen
tatie Israël (CIDI) heeft al in
1987 aangifte gedaan, maar
pas nu heeft Justitie de iden
titeit van de opsteller achter
haald.
Het pamflet, dat is uitgegeven
op briefpapier van het 'Ne
derlands instituut ter bestude
ring van het jodenvraagstuk',
bevat een vertaald fragment
van het boek 'Adolf Hitler, el
Ultimo Avatara' dat in enkele
jaren geleden door een Chi
leen is geschreven.
Harry Nouwen
HILVERSUM De priester Harrie Nouwen
sloot zich vier jaar geleden aan bij de Ark, een
wereldwijde oecumenische beweging van ne
gentig gemeenschappen in twintig landen,
waarin „normale" mensen dag en nacht hun le
ven delen op basis van gelijkwaardigheid met
zwaar gehandicapten. Een veilig bestaan als
hoogleraar aan de Amerikaanse topuniversitei
ten Yale en Harvard liet hij achter, op zoek
naar God en wat God met zijn leven nu eigen
lijk wil, op zoek naar de diepte van het mense
lijk bestaan. In „de verloren zoon" zendt de
KRO//RKK vanavond een uiterst indringend
en fijnzinnig portret van Harrie Nouwen uit,
waarin Leo Feijen met hem praat over zijn be
weegredenen om het leven met zwaar gehandi
capten te delen, het vieren van de eucharistie
en het gebed.
Meer dan tien jaar doceerde Harrie Nouwen,
priester van het aartsbisdom Utrecht, pastorale
psychologie aan de universiteiten in de Vere
nigde Staten van Yale en Harvard. Zo'n dertig
boeken schreef hij oVer spiritualiteit en geeste
lijk leven, die een oplage van boven de 100.000
bereikten. Maar de prestatie en competitiecul
tuur, die ook de theologische faculteiten in
Amerika treft, is niet de plaats waar een spiri
tueel man als Nouwen het best gedijt. Rusteloos
op zoek naar God lijkt Nouwen nu het ant
woord gevonden te hebben: leven met zwaar
gehandicapte mensen. De gelukkigste en de
moeilijkste tijd van zijn leven, vindt hij. „Hier
heb ik mijn eerste liefde ontdekt", verklaart
Nouwen zijn keuze voor het leven in de Ark
gemeenschap in Trosly Breuil, een plaatsje bij
het Franse Compiège, zo'n 65 kilometer ten
noordoosten van Parijs. „Mensen die je liefheb
ben en van je houden, niet omdat je iets gepres
teerd hebt, belangrijke dingen zegt, je veel reist
of een interessante man bent. Zwaar gehandi
capten waren in staat mij iets te vertellen wat
ik nog nooit gehoord had, wel in mijn oren,
maar niet in mijn hart: wat het betekent om als
mens bemind te zijn, in goede handen te zijn."
Het evangelie, waaruit Nouwen met hart en
ziel leeft en wil leven, spreekt op de plaats van
de zwakheid en gebrokenheid. Als je wilt ont
dekken wat je roeping is en wat de grond van
het menselijk bestaan is, zal je die plaatsen
moeten opzoeken. Daar ontdek je dan ook het
mysterie van de aanwezigheid van God en leer
je wat mededogen is in een wereld, waarin
competitie en geweld maar al te vaak het men
selijk bestaan bepaalt. Die boodschap wil Nou
wen de kijker meegeven. Door het contact met
zwaar gehandicapten komt een mens in aanra
king met zijn eigen innerlijkheid en zijn eigen
handicaps. „Wanneer je in contact komt met
mensen die gebroken zijn en tegelijk zo open,
kun je geen spelletjes meer spelen", zegt de
priester van het aartsbisdom Utrecht. „Je kunt
je niet verschuilen achter de muren van je van
zelfsprekendheid. Zwaar gehandicapten kijken
overal dwars doorheen. Die weten meteen of je
van ze houdt, of je moeilijkheden met ze hebt.
Ze laten je plotseling weten op een hele diepe
manier wie jij bent."„De verloren zoon. Harrie
Nouwen op zoek naar zijn roeping.Documen
taire van Leo Feijen, KRO//RKK, vanavond
Ned. 1 van 18.15 - 19.00 uur.
Bij uitgeverij Lannoo verscheen een fraai boek
van Harry Nouwen: In het huis van de Heer,
Bidden met iconen. Prijs 29,50. Hij schreef
het in L'Arche temidden van de geestelijk ge
handicapten.
'Meisje Maij' en de wolven
Na drie dagen behandeling van de begroting van verlj
en waterstaat lag de Tweede Kamer gisteren zo ongeveei
apegapen. Van alle voornemens van de verkeersspecialis
om dat verwaande 'Meisje Maij' met haar duizend-en-
wilde plannetjes 'ns even flink de les te lezen, was niets
recht gekomen.
W oordvoerders van zowel de oppositie als de rtf
ringspartijen stonden machteloos tegenover de opmerkel
debattechniek van de nieuwe minister van spitsvignet
'road pricing' en toltunnels. Zelfs de vierkante kamervooi
ter Deetman, die niet snel om een woordje verlegen zit,
te van zijn stuk door het optreden van zijn ogenschijnlijl
lieftallige partijgenote.
Met een krampachtig „meneer de minister, meneer de
nister!" probeerde hij blonde Hanja in het gareel te krijj
Wat uiteraard niet lukte. Onder luid gegnuif vanuit de lo
die zo vol zaten als gold het een theatervoorstelling, die
Hanja Maij de kamervoorzitter van repliek: „Ik zal die
merking maar als een compliment opvatten".
Aanvankelijk beperkte minister Maij zich tot scl
mutselingen met de oppositie, maar later ging zij even
opzij voor haar eigen partij. CDA-woordvoerder Hennep
kreeg de wind pal van voren, nadat hij het had gewaag*
gaan 'millimeteren' over de details van de afspraken bet
fende de vaste oeververbinding over de Westerschelde.
kan ik mij voorstellen waarom dat besluit dertig jaar
duurd heeft!", beet de minister de verblufte Hennekam
Na afloop toonde Hanja Maij zich verbaasd over de onts
tenis die haar manier van debatteren had veroorzaakt,
legde uit dat zij deze techniek had geleerd van haar Br
collega's, toen zij in het Europarlement zat. „Die technie
stevig, ja. Maar dat vind ikzelf juist heel leuk".
Zal die blijdschap duurzaam zijn? Een minister die peril
nent mensen voor het hoofd stoot, maakt onnodig vijand
Ze kan er nu al zeker van zijn dat menig kamerlid en colli
in het kabinet grommend uitziet naar het eerste mon
waarop zij een zwakke plek toont. Want ook in de Ned
landse politiek zijn er wolven, al huilen zij niet zo luid j
Groot-Brittannië.
Boeren overschrijden grens
Het is hard voor de akkerbouwers te moeten ervaren i
zij veel minder delen in de welvaart die de gemeenschap
lijke landbouwmarkt in Europa heeft gebracht dan ve
van hun collega-agrariërs. Hun acties worden aanvankt
dan ook met begrip voor hun situatie tegemoet getre<
Maar de grens is inmiddels overschreden. De in de KI>
verzamelde automobilisten eisen van politie en justitie da
geblokkeerde wegen worden vrijgemaakt.
Er zijn dan ook gisteren in Groningen levensgevaarlijk*
tuaties op de wegen ontstaan doordat boeren hun trekl
dwars over de weg zetten en tegen het verkeer gingen ii
den. Daarbij vergeleken was het „winkelen" van de tra
ren in de Haagse binnenstad en de actie op het Schevenin
strand niet meer dan een toeristisch uitje. In totaal wa
gisteren naar schatting vijfduizend boeren bij de acties
trokken. Duitse boeren steunen hen.
De eisen die de boeren stellen gaan veel verder dan j
minister Braks kan inwilligen. Die eisen behelzen on
meer een hectaretoeslag van 500 gulden, maar dit wordt d
„Brussel" niet toegestaan. En daarmee is tegelijkertijd dui
lijk dat de actie in Den Haag aan het verkeerde adres is. I
Haag stelt de graanprijs niet vast, maar Brussel. En de hoc
stad van het verenigd Europa doet dit in enderhandeling i
de overige leden van de GATT, want graanprijzen zijn i
reldprijzen.
PREMIER Lubbers zal morgen in een gesprek met een v
tegenwoordiging van de boeren duidelijk maken hoe de i
derlandse vork aan een Europese steel zit. Dat alle akP
bouwers samen veel te veel produceren en dat voor de en
1e honderden graanverbouwers onder de 13.000 akkerb
wersgezinnen misschien een andere toekomst nodig is.
dat ze daarom hun energie beter kunnen aanwenden v
het maken van een goed sociaal plan. Het is een hard
maar het rechtvaardigt niet het bezetten van overheids
bouwen en het blokkeren van weg- en treinverkeer.
(ADVERTENTIE)
The Music of Liberation
Kassa tel. 070 - 355 88 00
Cciclóc SouAont
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, Rijswijk.
Telefoon: 070 - 3190 933.
Postadres: postbus 9, 2501 CA 's-Gravenhage.
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u.
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00 u.
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girokaart
25,8!
75,1(
285,5:
per maand f. 24,85 per maand
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal
per jaar f. 284,50 per jaar
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswijk
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 575 515
POSTBANK NV 663 050
