\X/ONEN ALS M VORST BEGINT!
MET MEUBELEN BIJ MlJNDERS;
Les Misérables acht
maanden lang in Carré
RO: première
concert Liszt
ZOEK JE WATANDERS, KOM JE NAAR MIJNDERi
Tiende Nacht van de Poëzie in Utrecht
KUNST/RTV
£ckUc6otvuuit
DONDERDAG 22 FEBRUARI 1990 PAGINJ
Duitse tournee
Residentie Orkest
DEN HAAG Van 1 tot en met 16
maart maakt het Residentie Orkest
onder leiding van Hans Vonk een
tournee door Duitsland. Het orkest
geeft in totaal dertien concerten, on
der meer in Hamburg, Bremen, Re
gensburg, Friedrichshafen, Stuttgart,
Mannheim, Frankfurt en Leverkus
sen. De concertreis wordt besloten
met een concert in het Schauspiel-
haus in Oost-Berlijn en een concert
in de Philharmonie aldaar. Op het
programma staan de eerste en de
vierde symfonie van Brahms, de
achtste symfonie van Bruckner, de
symfonie nr. 33 van Mozart en het
trompetconcert van Hummel met als
solist Hakon Hardenberger.
UTRECHT Tijdens de
Nacht van de Poëzie in het
Vredenburg in Utrecht, dat
deze keer de tiende in suc
cessie is, treden acht van de
25 dichters voor het eerst
op. De nacht begint op 3
maart om acht uur en duurt
tot een uur of drie. De be
langstelling is enorm, de de
kaarten, die veertig gulden
per stuk kosten, zijn inmid
dels al uitverkocht.
Hoofdmoot van De Nacht is dat
de Nederlandse en Belgische
dichters uit eigen werk lezen.
Dit wordt afgewisseld met muzi
kale en andere tussenstukjes, ge
presenteerd door de Belgische
journalist Piet Piryns en de Ne
derlandse dichter Ed Leeflang.
Dit tweetal heeft Anneke van
Dijk van het Vredenburg bijge
staan bij het samenstellen van
het hele programma.
Voor het eerst, en meteen twee
keer, treedt in De Nacht Arman
do op. Hij is behalve als dichter
ook te beluisteren als violist in
het zigeunerorkest Tata Miran-
do. Ook maken Ienne Biemans,
Carla Bogaards, Elisabeth Ey-
bers, Sjoerd Kuyper, Rob Schou
ten, Victor Vroomkoning en
Willem Wilmink in De Nacht
hun debuut.
Aan het woord komen de dich
ters Dirk van Bastelaere, Jan
Boerstoel, Hugo Claus, Herman
de Coninck, Charles Ducal,
Luuk Gruwez, Elma van Haren,
Gerrit Komrij, Rutger Kopland,
Gerrit Krol, Adriaan Morriën,
Leonard Nolens, Norman de
Palm, Astrid Roemer, Bert
Schierbeek, Eddy van Vliet en
Ad Zuiderent.
Voor de overige programmapun
ten staan genoteerd: slagwerk
groep Cirle Ensemble, Willem
Breuker Kollektief, het heren
kwartet Cantabile, zes vocalisten
als The Flying Pickets, cabare
tier Jaap Mulder, het duo Hans
Teessink en John Sass en de Ar
gentijnse accordeonist Raül Bar-
boza en zijn groep.
STER-reclame past
haar tarieven aan
HILVERSUM De STER gaat per 1
april haar tarieven voor televisiereclame-
aanpassen aan de kijkdichtheid die op Ne
derland 1 en 2 wordt gehaald en per 1 ok
tober aan de nieuwe zendtijdindeling van
de twee zenders. Volgens directeur
Smeekes is dit nodig omdat onder druk
van de concurrentie van RTL-Veronique
adverteerders in de eerste helft van het
jaar voor tientallen miljoenen guldens
contracten dreigden te annuleren. Met
name Nederland 2, de zender die de mees
te concurrentie ondervindt van de ster
renprogramma's die sinds vorige week op
Veronique te zien zijn, zou de meeste
schade hebben opgelopen. Het gemiddelde
tariefniveau blijft gehandhaafd.
„Stenen mon
gaat niet door
DEN HAAG De vooJ
lingen die het Griftha
morgenavond en zaterdaf
het Theater aan de Have]
Scheveningen zot
gaan niet door wegens 2
van een van de spelers. I
Griftheater zou een voorl
ling geven van 'Sta
mond, ik heb je lief' iif
mimografie van Wol
Steenbergen en met Paull
Kolck, Hester MacranJ
Sandra Macrander en
Verhelst, op muziek van I
Meilink. Bekeken wordff
op een datum in april lom
kan worden gespeelc
„AMSTERDAM KAN NIET ANDERS DAN HET SUCCES VOLGEN'
AMSTERDAM
Als eind februari
volgend jaar de deu
ren van Carré open
gaan voor de groot
schalige musicalpro
ductie „Les Miséra
bles", zullen er
slechts weinig kaar
ten verkocht wor
den.
Tenminste, dat is waar
op de producenten ho
pen. Die beginnen na
melijk volgende week
al met de voorverkoop
voor de voorstelling. En
als alle financiële en
materiale inspaningen
hun rendement opleve
ren zal de kaartverkoop
aan de kassa een jaar
later tot een minimum
beperkt hoeven te blij
ven.
Twaalf miljoen gulden
kost de musical, die
sinds de Parijse premiè
re in 1980 bezig is met
een ware triomftocht
over de wereld. Produ
centen Joop van den
Ende en theater Carré
begonnen daarom giste
ren al met de presenta
tie van de productie, om
het publiek vroegtijdig
op de hoogte te stellen
van de mogelijkheid tot
schriftelijk voorreser
vering. Een kaartje
naar Carré Amsterdam
is voldoende.
Het risico dat de produ
centen lopen is groot, zo
lieten zij gisteren in
eendrachtige samen
werking in Carré we
ten. Zo groot, dat ze het
toch niet aandurfden
om Carré acht maanden
achtereen te reserveren
voor deze succesmusi
cal, zoals aanvankelijk
de bedoeling was, maar
slechts vier maanden. Is
„Les Misérables" een
succes, dan worden er
nog eens vier maanden
aan vastgeknoopt. „Het
is onzin om een produc
tie voor lege zalen door
te laten lopen, alleen
maar omdat je de zaal
voor zolang geboekt
hebt", aldus Van den
Ende. „Dat is leuk voor
publiek noch spelers.
Vandaar dat we die
ontsnappingsmogelijk
heid hebben inge
bouwd. Maar we heb
ben er alle vertrouwen
in dat Carré gewoon
acht maanden wordt
volgeboekt". De moge
lijkheid dat „Les Misé
rables" nog langer in
het theater aan de Am-
stel zou staan was ook
aanwezig, maar werd
door mede-producent
Carré van de hand ge
wezen. „We kunnen het
de artiesten die hier elk
jaar terugkeren en volle
zalen trekken niet aan
doen om Carré tot ver
boden gebied voor hen
te verklaren. Carré is
bedoeld voor alle stro
mingen, is bestemd
voor een breed publiek,
dus hebben we gezegd:
acht maanden, langer
niet", aldus Carré-dir
recteur Bob van der
Linden.
Succes
Het optimisme van de
producenten over de
haalbaarheid is gestoeld
op het succes dat de
musical boekt in andere
landen. Het meest in
Engeland, waar „Les
Misérables" na een aan
vankelijk slechte ont
vangst door de pers via
mond-op-mond-reclame
na vier jaar niet meer
van de planken is weg
te slaan. Maar ook in
New York, Wenen, To
kyo en Tel Aviv loopt
de musical al enkele ja
ren. Zeventig steden
hebben inmiddels ken
nis gemaakt met de mu
sicalversie van het boek
van Victor Hugo, en
Amsterdam kan niet
anders dan dat succes
volgen, meent Van den
Ende.
Ook hij is daarbij, net
als de producenten in
die andere landen, ver
plicht de strakke voor
waarden op te volgen
van de Engelse produ
cent Carqeron Mackin
tosh, die samen met
componist Claude-Mi
chel Schönberg en
tekstschrijvers Alain
Boublil en Herbert
Kretzmer een oogje
houdt op de handha
ving van de artistieke
kwaliteit. Decors, kos
tuums, muzikale uitvoe
ring, zelfs de rolbezet
ting en vertaling
moeten voldoen aan de
hoge kwaliteitseisen die
leidden tot het succes in
Londen. Hetgeen bete
kent dat in de artistieke
leiding van de Neder
landstalige versie in
Amsterdam geen Ne
derlander te bekennen
is. De audities, nog in
volle gang, worden ge
houden onder supervi
sie van regisseur Ken
Caswell en dirigent
Martin Koch, die ook
verantwoordelijk waren
voor de opvoeringen in
Londen en Oslo.
Schönberg
Naast die strakke voor
waarden en een meesle
pend, ontroerend ver
haal, is het succes van
Les Misérables voor een
groot deel te danken
aan de muziek van
Schönberg, die er een
bijna opera-achtige in
vulling aan gaf. Schön
berg zette samen met
Boublil Hugo's roman
op muziek, maar het
succes bleef na de pre
mière in 1980 beperkt
tot Parijs: een half mil
joen bezoekers. Schön
berg had er, zo liet hij
gisteren weten, aanvan
kelijk een hard hoofd
in. „Puccini had zich er
ook al eens aan ge
waagd, maar vond het
boek toch te complex.
Alain en ik waren op
zoek naar iets wat goe
de nummers op kon le
veren. Les Misérables
bood die mogelijkheid.
De musical werd door
ons in eerste instantie
geschreven voor de
Fransen, en dat leverde
problemen op toen Mac
kintosh een Engelse
versie wilden. Want de
Fransen kennen het
boek door en door,
maar de Engelsen heb
ben al moeite met de
uitspraak van de titel.
In feite is het een toaal
nieuw stuk geworden,
met nieuwe teksten,
nieuwe liedjes en een
stuk gecomprimeerder.
En met succes. De
weerklank over de hele
wereld is enorm. Elk
land doet het op zijn ei
gen manier, en taal is
geen enkele barrière,
heb ik gemerkt. De mu
sical houdt zijn kracht,
zelfs als je er niets van
verstaat", aldus Schön
berg, die inmiddels met
Boublil al weer andere
lauweren oogst voor
„Saigon".
De taal kan dus geen
roet in het eten gooien,
hoe moeilijk het verta
len van Engelse num
mers in het Nederlands
ook vertalen is. Deze
week bekijken de Ne
derlandse producenten
een aantal proefverta-
lingen, waarna in eerste
instantie bekeken
wordt of die teksten
ook nog een beetje
DEN HAAG Het
Residentie Orkest
en pianist Steven
Mayer spelen op 5
mei in Den Haag
voor het eerst het
voltooide pianocon
cert De Profundis
van Franz Liszt.
De Amerikaanse musi
coloog Jay Rosenblatt
heeft dit vroegst beken
de werk voor piano en
orkest van Liszt op
nieuw ontdekt en voor
uitvoering gereed ge
maakt. Het heeft een
lengte van een half uur
en draagt als ondertitel
„psaume instrumenta
le".
Het Residentie Orekest
geeft tijdens hetzelfde
concert ook de Europe
se première van het zo
genaamde derde piano
concert van Liszt. Dit is
ook een door Rosenblatt
herontdekt opus. Het
heeft tijdens het leven
van Liszt ook geen
opusnummer gehad. De
Profundus bestaat uit
één deel. Alleen de coda
ontbrak, de afsluiting
van het werk. Hierdoor
was het mogelijk dat
Rosenblatt op basis van
eerder thematisch ma
teriaal het laatste stuk
kon schrijven. Dit is
volgens artistiek direc
teur Theo Muller van
het orkest zeer zorgvul
dig gebeurd.
Liszt begon in de win
ter van 1834 - 1835 aan
De Profundis. Hij droeg
het op aan zijn mentor
abbé Félicité de Lame-
nais. Deze koesterde de
latijnse psalm De Pro
fundis als een geliefde
melodie. Een van de
thema's is geïnspireerd
op de geharmoniseerde
Gregoriaanse zang die
Liszt in kerken in Pa
rijs hoorde.
De eerste uitvoering
van De Profundis bete
kent kennismaking met
een werk dat ouder is
dan enig ander piano
concert van Liszt. De
compositie toont een
grote vormbeheersing
en bevat een virtuoze
solopartij. Het blijft, al
dus Muller, een raadsel
waarom Liszt de parti
tuur onvoltooid heeft
gelaten.
Het concert van 5 mei
onder leiding Jacek
Kaspszyk wordt de vol
gende dag herhaald.
Het Residentie Orkest
heeft aangekondigd
volgend seizoen met
Steven Mayer de com
plete werken voor pia
no en orkest van Liszt
op de plaat op te ne
men.
„bekken". Is de keus
eenmaal gemaakt, dan
gaat die dan weer in het
Engels vertaalde tekst
naar Londen, voor de
goedkeuring van Mac
kintosh cs.
Mislukken kan het ei
genlijk niet meer, me
nen Van den Ende en
Carré. Alleen de invul
ling van de rollen is nog
even een vraag, met
name van de drie kin-
derrollen. „Les Miséra
bles" wordt zeven da
gen per week gespeeld,
en dat betekent dat er
een groot aantal kinde
ren elkaar dienen af te
wisselen, om overtre
ding van de arbeidswet
ten te voorkomen. De
hoofdrollen staan nog
open, en of er grote na
men bij zitten kon giste
ren nog niet worden
meegedeeld. Inmiddels
hebben bijna duizend
mensen tijdens de audi
ties hun kunnen ver
toond. Een kleine hon
derd zijn voor een
tweede proeve terugge
vraagd.
KOOS VAN WEES
Scène uit de Engelse versie van „Les Misérables". De Nederlandse versie zal daar nauwelijks van afwijken.
Heerlijke stoffen 3-2 zitskombinatie.
Ook leverbaar in andere kleuren en uitvoeringen.
BEVERWIJK, aan de Meubelboulevard, Parallelweg 98. Tel. 02510-29062. Donderdag koopavond. Ma.mi. 13.00 u. geopend. Eigen parkeerterrein
CAPELLE A/D USSEL, Meubelboulevard, Lylantse Baan 8. Tel. 010-4508144. Langs de Rijksweg Rotterdam-Utrecht. Vr. koopavond Ma.mi. 13 00 u geopend. Eigen parkterr
DIEMEN, Meubelboulevard, Sniep 10 Tel. 020-901441. Langs de Rijksweg Amsterdam-Amersfoort. Vr koopavond. Ma mi 13 00 u geopend. Eigen parkeerterrein
LEIDERDORP, Meubelplein 9, .naast het Elisabeth Ziekenhuis Tel. 071-412701. Donderdag koopavond. Ma.mi. 13.00 u geopend. Grote parkeerruimte.
SL1EDRECHT, Meubelboulevard, Leeghwaterstr. 237. Tel. 01840-19000. Langs de Rijksw. Gormchem-Rotterdam Afslag Wijngaarden Do koopavond. Ma mi. 13 00 u. geop
UTRECHT, Meubelboulevard, Kaap de Goede Hooplaan 20 (Kanaleneiland). Tel 030-887007 Do. koopavond Maandagmiddag 13.00 u geopend Eigen parkeerterrein.
