Apartheid geboren in de
Zuidafrikaanse stembus
Leger van Angola gebruikt gifgas
Peres stelt
Shamir voor
ultimatum
,Haan" Ortega kraait victorie
£eidóc@ou/uuit
Strijdbare VdB ontneemt commissie illusies
OPKOMST EN NEERGANG VAN APARTHEID (I)
Rapport: Leger Suriname
bedreigt de democratie
Albatros
verbaast
wetenschap
ITENLAND
DONDERDAG 22 FEBRUARI 1990 PAGINA 7
I- militairen
||en strijders
Zuid-Libanon
US Noorse VN-militai-
hebben gisteren in de
t van de door Israël inge-
e veiligheidszone in Ziiid-
non twee shi'itische guer-
trijders doodgeschoten.
Noorse eenheid van Unifil
de het vuur op de guerril-
jders toen die in het ge
waar de VN-troepen pa
lleren, wapens probeer-
te verbergen.. Maandag
ten leden van het door Is-
gesteunde Zuidlibanese
r in het zuiden van Liba-
twee VN-militairen dood.
(Van onze correspondent
Jo Wijnen)
BRUSSEL De Belgi
sche oud-premier Paul
Vanden Boeynants heeft
met klem ontkend dat hij
ooit te maken heeft gehad
met uiterst rechtse politie
ke groeperingen, die in
het begin van de jaren
tachtig een staatsgreep be
raamden en zich daarbij
mogelijk hebben bediend
van de Bende van Nijvel.
Tijdens het verhoor dat hem
gisteren door de parlements
commissie voor terrorisme en
banditisme werd. afgenomen,
deed Vanden Boeynants enke
le vragen met een kwinkslag
af. Zoals de vraag of hij be
trokken is geweest bij zoge
naamde 'rose balletten', zoals
een prostituée onlangs voor de
Belgische televisie beweerde.
Wel beschuldige de Belgische
oud-premier de dienst Staats
veiligheid ervan achter de
aanhoudende lastercampagne
tegen hem te zitten. De parle
mentscommissie bood weinig
weerwerk tegen de welbe
spraakte oud-premier, wiens
verdediging gisteren door
sommige parlementsleden als
„meesterlijk" werd omschre
ven. Een van de meest promi
nente commissieleden, Hugo
Coveliers, constateerde na af
loop van het Vanden Boey-
nants-verhoor dat hij „niet
langer de illusie heeft dat een
aantal zaken die in het verle
den hebben gespeeld, tot een
oplossing kunnen worden ge
bracht".
Het ziet er naar uit dat de spe
ciale parlementscommissie er
inderaad niet in zal slagen be
wijsbare verbanden te leggen
tussen de Bende van Nijvel en
allerlei politieke groeperingen.
Die groepen zouden tussen
1982 en 1985 de Bende van
Nijvel in het front hebben ge
stuurd om België zodanig te
ontwrichten dat het klimaat
voor het plegen van een
staatsgreep zou worden ge
schapen. 'De bende' maakte bij
een aantal overvallen op voor
namelijk supermarkten 29 do
delijke slachtoffers.
De strijdbare Vanden Boey
nants kondigde gisteren aan
gerechtelijke klachten te zul
len indienen tegen iedereen
die nog iets zegt of schrijft
over zijn vermeende betrok
kenheid bij het doen en laten
van ultra-rechtse politieke
groeperingen.
mr'
partheid heeft een lange geschiedenis
•baseerd op discriminatie. Als geen an-
>r land heeft Zuid-Afrika lang gepoogd
ier een morele rechtvaardiging aan te
even en de apartheid vast te leggen in
'^tten. Het woord apartheid kreeg uni-
ersele bekendheid, ook al zijn de blanke
uidafrikanen in de loop der jaren gaan
raten over 'gescheiden ontwikkeling',
arallelle ontwikkeling' en andere eufe-
lismen. Die apartheid is op weg naar het
■af. In twee artikelen beschrijft Leo En-
loven de geschiedenis van de apartheid,
andaag: de opkomst. Morgen: de neer
ang.
APSTAD Overal ter
•eld heeft de blanke
altijd superieur ge
ïnd aan de niet-blanke.
arrogantie beteken
de ondergang van de
lerikaanse Indianen. Ze
Ide tot de slavernij. Ze
ook een aanvaard on
deel van de Europese
oniale politiek en, als
loeisel daarvan, van
apartheid.
ik Zuidafrika en echt
alleen de 'Boere', de af-
imelingen van Nederland-
[i Franse kolonisten ba-
de zijn gevoel van supre-
ie op de Bijbel. Dat leidde
paternalistisch gedrag te-
>ver iedereen met een an-
huidskleur en een techni-
en culturele voorsprong
vermeende voorsprong)
de blanken. Daarmee on-
cheidden de blanken in
lafrika zich niet van ande
met vergelijkbare opvat-
;n.
rtheid is twee dingen: een
italiteit en een stelsel van
ten. Wetten kunnen, zo is
afgelopen tien jaar geble-
herroepen worden. Een
italiteit laat zich minder
akkelijk veranderen,
al als de priviliges in ge-
r komen.
aantal wetten en regelin-
dat de apartheid heeft
tgebracht is enorm. Al in
werd een wet uitge-
•digd die het de zwarte
iafrikanen vrijwel onmo-
maakte zich vrijelijk te
ïgen. Het is waar dat de
ikaners na hun machtso-
lame in 1948 een groot
tal wetten hebben inge-
rd om 'gescheiden ontwik-
ng' af te dwingen en op te
;en. Echter, de Engelsen
ben de basis gelegd toen ze
1-Afrika aan het begin van
eeuw nog als kolonie vast
landen hadden.
moraliteitswet
1913 voerden ze een wet in
bepaalde in welke gebie-
de zwarte burger grond in
«dom mocht verwerven,
zal niemand verbazen dat
a 90 procent van het totale
doppervlak van Zuid-Afri-
aan de blanken toeviel,
jaar later kwamen de En-
in met een wet die het
;en verbood zich metter-
in in blanke gebieden te
tigen. In 1927 volgde de
die seks tussen blank en
}er verbood (maar niet kon
inhouden) en de wet op de
itratie van zwarten,
blanke Afrikaner voelde
al heel lang overheerst
de Engelsen en de vreug-
ras groot toen de 'Nasiona-
'arty' in 1948 de verkiezin-
won. De regering begon
iblikkelijk de verkiezings-
ifte in te lossen: het vast-
'en van de rassenscheiding,
[apartheid zoals wij die ken-
werd in feite geboren in
:embus.
het volgende jaar (1949)
een wet ingevoerd die
lengde huwelijken ver-
1. Spoedig volgde een aan-
ing zodat niet alleen seks
in blank en negers, maar
tussen blank en niet-
blank in alle schakeringen on
der het verbod viel. Als recht
bankverslaggever voor het
dagblad The Cape Times, jaren
geleden, herinner ik mij de
vele zaken die onder deze zo
genaamde 'Immoraliteitswet'
voor de rechtbanken kwamen.
Dokters kwamen er aan te pas
met hun onderzoeksrapporten,
evenals politiemensen die la
kens confisceerden, vanuit
boomtoppen mensen begluur
den of die zich, na een tip,
hadden laten opsluiten in kas
ten om de overtreders te kun
nen betrappen. Menig ver
dachte wachtte verstoting door
familie en vrienden; een aan
tal pleegde zelfmoord.
Deze rechtzaken stemden tot
vrijwel evenveel droevenis als
die, welke onder de bevol-
kingswet van 1950 gevoerd
werden. De wet bepaalde tot
welk ras iemand behoort:
blank, Indiër, Aziaat, kleur
ling (gemengd bloed) en zwart,
die laatste weer onderverdeeld
naar stam. Een overheidsor
gaan deed uitspraak over een
aanzoek tot herindeling in een
andere groep. Dat kan van
groot belang zijn omdat, bij
voorbeeld, voor een kleurling
een heel nieuwe wereld open
gaat als hij erin slaagt zich tot
blanke te laten herklassifice-
ren.
Daarbij zijn sociale omstandig
heden van belang, maar ook
fysieke kenmerken als kleur
en structuur van het haar, ui
teraard de huidskleur, de ge
laatstrekken en de dikte van
de lippen. Menigmaal heb ik
betrokkene hoopvol voor de
magistraten zien heen en weer
lopen om te worden 'gekeurd'.
Het was allemaal heel ver ver
wijderd van beschaving en
menselijke waardigheid.
Groepsgebieden
Een kern van het apartheids-
beleid is de groepsgebiedenwet
van 1950. Op basis van deze
wet wijzen de authoriteiten
bepaalde gebieden aan als
woongebieden voor de ver
schillende bevolkingsgroepen.
Iedereen die niet in zo'n ge
bied thuishoort wordt veron
dersteld op te krassen. Toewij
zing bevoordeelt de blanke.
In 1953 en in 1956 beperkte de
(blanke) wetgever met enkele
wetten de mogelijkheden voor
de zwarten op de arbeids
markt. Die beperkingen be
troffen zowel de banen die
voor hen openstonden als de
mogelijkheden om vakbonden
te vormen of om te onderhan
delen over betere salarissen of
werkomstandigheden.
Ook uit 1953 dateert de wet
die de apartheid in een groot
deel van het dagelijks leven
vorm gaf. Deze wet regelde de
scheiding van openbare gele
genheden en voorzieningen
zoals stranden, parken, wc's,
restaurants, telefooncellen,
openbaar vervoer, loketten,
medische dienstverlening en
zovoort. Ze gaf vorm aan wat
later 'kleine apartheid' is gaan
heten.
Hetzelfde jaar zag de geboorte
van de wet op het onderwijs
voor zwarten. Het is een feit
dat sedertdien, mede door gro
te financiële bijdragen van de
centrale regering, het onder
wijs van de zwarte massa's
sterk is verbeterd, al blijft het
Het voortbestaan van tal van apartheidswetten betekent niet dat gewone mensen zich daardoor altijd aan banden laten leggen
Deze schaakpartij in een park in Johannesburg is daar een voorbeeld van. Dat de man links ook met wit speelt is niet meer dan een
toevalligheid. foto: afp
PARIJS Het leger in Angola maakt ge
bruik van chemische wapens. Dorpen die
in handen zijn van de verzetsbeweging
UNITA worden met gifgas gebombadeerd.
Dat heeft een team van internationale
deskundigen op het gebied van chemische
oorlogsvoering geconstateerd.
Op plaatsen waar bommen zijn geëxplo
deerd heeft het team monsters genomen.
Daaruit is duidelijk gebleken dat de be
volking al sinds enkele jaren bestookt
wordt met chemische bommen. Volgens
de Belgische deskundige professor Heyn-
drickx, die deel uitmaakt van het team,
zijn de slachtoffers niet te genezen.
Er wordt momenteel zwaar gevochten in
de zuidoostelijek regio-Mavinga. Het ver
zet heeft daar een vliegveldje en militaire
basis, die een opmars van het regeringsle
ger naar het UNITA-hoofkwartier in het
200 km zuidelijker gelegen Jamba verhin
dert. Bij de gevechten is de stad Mavinga
door vliegtuigen van de luchtmacht vrij
wel volledig plat gebombardeerd en zijn
veel burgers omgekomen. De drie landen
tekenden in 1988 onder toezicht van de
VN een akkoord. Daarbij beloofde Zuid-
Afrika om in ruil voor de Cubaanse af
tocht zijn steun aan de UNITA te staken
en Namibia onafhankelijk te laten wor
den. Inmiddels zijn 31.000 Cubanen ver
trokken. De komende maanden zullen de
overige 19.000 volgen, zodat de aftocht
medio volgend jaar kan zijn voltooid.
De Zuidafrikaanse minister van buiten
landse zaken, Roelof Botha, brengt op 1
maart een kort bezoek aan Angola voor
overleg met de regering over de aanhou
dende burgeroorlog in het zuidoosten met
de verzetsbeweging UNITA. Hij zal in Lu
anda praten met zijn collega De Castro
Van Dunem en mogelijk ook met presi
dent Dos Santos. Zij zullen pogen een
nieuwe datum vast te stellen voor de uit
gestelde bijeenkomst van regeringsdelega
ties van beide landen plus Cuba over de
opgelaaide burgeroorlog.
zo dat voor een blank kind
veel meer wordt uitgegeven
dan voor een zwart kind. De
wet is voor de autoriteiten een
perfect instrument de ontwik
kelingen te 'sturen', om te
voorkomen dat de zwarte
Zuidafrikanen een opleiding
krijgen voor beroepen die ze
toch nooit zouden mogen uit
oefenen.
In 1949 al was een wet aange
nomen die voorziet in aparte
universiteiten. Dergelijke on
derwijswetten zijn er later ook
gekomen voor de kleurlingen
en de Indiërs. In 1968 volgde
het wettelijk verbod op multi-
raciale politieke partijen.
Thuislanden
De Nationale Partij heeft altijd
geprobeerd de apartheid een
constitutionele basis te ver
schaffen. Dat heeft in de loop
van de afgelopen ruim veertig
jaar geleid tot vele wetten, de
creten, aanpassingen van de
grondwet en andere maatrege
len. In de vroege jaren vijftig
was het systeem van de stam
men het uitgangspunt. Dat
leidde uiteindelijk tot de doc
trine van de 'thuislanden', zo
als in de jaren vijftig en zestig
ontwikkeld door premier Ver
woerd. Voor de regering was
het in 1954 reden om de zwar
ten hun minieme vertegen
woordiging in het centrale
parlement (drie blanke afge
vaardigden gekozen door een
klein gezelschap zwarte kie
zers) te ontnemen. De wettelij
ke basis hiervoor ligt in de wet
op de politieke vertegenwoor
diging van 1951.
Deze 'grote apartheid' staat
nog steeds overeind. Een van
de gevolgen is het massaal op
pakken en naar de thuislan
den terugsturen van miljoenen
mensen. Omdat blank Zuid-
Afrika grote behoefte had (en
heeft) aan niet-blanke arbeids
krachten heeft vrijwel elke
zwarte Zuidafrikaan toestem
ming om, zonder familie, 'tij
delijk' in blank gebied te wo
nen: in de townships. Dat
heeft geleid tot ontwrichte ge
zinnen, armoede, drankmis
bruik, promiscuiteit en veel
misdaad. In 1961 kregen de
townships wettelijk de moge
lijkheid voor 'eigen' bestuur
ders met beperkte bevoegdhe
den op lokaal niveau.
Daarna is de blanke wetgever
gestaag voortgegaan met het
uitvaardigen van wetten die
het stelsel van de thuislanden
moeten versterken. Er zijn nu
enkele geheel 'zelfstandige'
thuislanden, maar die zijn al
leen erkend door Zuid-Afrika.
Het systeem van de 'grote
apartheid' is nog onaangetast,
ondanks de wassende stroom
zwarte Zuidafrikanen naar de
steden, hun groeiende zelfbe
wustzijn en betere vaardighe
den, het ontstaan van illegale
zwarte vakbonden, de rellen
van de jaren zeventig en tach
tig, de noodtoestand, interna
tionale druk, sancties,
langzame ontwaken van het
blanke geweten en wat al niet.
De vorige president, P.W. Bot
ha, bracht wel een hervor
mingsproces op gang. Dat leid
de tot twee dingen: consti
tutionele hervormingen met
als doel de kleurlingen en de
Indiërs bij het landsbestuur te
betrekken zonder de machts
positie van de blanken aan te
tasten en tegelijkertijd het idee
van aparte staten voor zwarte
Zuidafrikanen in stand te hou
den;
geleidelijke afbraak van de
'kleine apartheid'; op dit ter
rein zijn de veranderingen de
afgelopen jaren zeer ingrij
pend.
LEO ENTHOVEN
(Van onze correspondente
Willy Werkman)
JERUZALEM De Is
raëlische Arbeiderspartij,
onder leiding van Simon
Peres, heeft een ultima
tum gesteld aan de rege
ring van nationale een
heid. „De komende twee a
drie weken zullen beslis
send zijn", zo zei vice-pre-
mier Peres gisteravond.
Sprekend in Jeruzalem voor
het Internationaal Centrum
voor Vrede in het Midden-
Oosten zei Peres dat «r nu een
wezenlijke kans bestaat voor
een vredesdialoog met de Pa-
lestijnen. Als de regering van
premier Yitschak Shamir daar
niet op ingaat, zal de Arbei
derspartij de regering doen
vallen en een nieuwe coalitie
vormen met de religieuze par
tijen. „We hebben nu een dui
delijke meerderheid in het
parlement, de Knesset", zei
Peres, „vóór het voortzetten
van het vredesproces".
Volgens Peres heeft Jeruzalem
„min of meer bevredigende
voorstellen" ontvangen voor
een eerste ontmoeting van Is
raëli's en Palestijnen in de
Egyptische hoofdstad Cairo.
De voorstellen hebben te ma
ken met de samenstelling van
de Palestijnse delegatie en de
agenda. „Wij, de Arbeiders
partij", zo zei Peres gister
avond, „zeggen daarop ja". Het
Midden-Oosten moet nu ein
delijk beseffen dat .kinderen
niet gevoed kunnen worden
met kogels voor het ontbijt" en
dat „oorlog alleen maar men
senlevens kost en verwoesting
brengt", aldus Peres.
Israëlische functionarissen
hebben gisteren Amerikaanse
beschuldigingen over het mis
handelen van Palestijnen in de
bezette gebieden toegegeven,
maar tegelijkertijd gezegd dat
zulk optreden nodig is om de
Palestijnse opstand te bedwin
gen. Het is het tweede rapport
binnen twee dagen dat het
Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken over Israël
uitbracht. „Onze maatregelen
zouden direct ophouden, in
dien er een einde komt aan
het geweld en de onrust", al
dus Moshe Raviv van het Is
raëlische ministerie van bui
tenlandse zaken.
Geldboete geëist tegen oud-minister
LAUSANNE In het proces tegen de Zwitserse oud-minister
van justitie Elisabeth Kopp heeft de bijzondere openbare aankla
ger woensdag 8.000 Zwitserse frank boete geëist wegens schen
ding van het ambtsgeheim. Tegen twee voormalige medewerk
sters van Kopp eiste de aanldager boetes van respectievelijk
3.000 en 2.000 Zwitserse frank.
Kopp staat in Lausanne terecht omdat zij vertrouwelijke infor
matie zou hebben doorgespeeld aan haar man, over een onder
zoek naar een bedrijf dat bij drugshandel betrokken zou zijn. Zij
zou haar man hebben gewaarschuwd zijn zakelijke contacten
met het bedrijf te verbreken, nadat haar ter ore was gekomen
dat het bedrijf verdacht werd van witwassen van drugsgelden.
Partijvoorzitter De Mita treedt af
ROME De al lang smeulende crisis binnen de Italiaanse chris
tendemocratische partij (DC) is uitgelopen op het aftreden van
partijvoorzitter Ciriaco De Mita. Binnen de partij wordt gespro
ken van een „afstand nemen" van de linkervleugel van de par
tij, terwijl de Italiaanse pers het houdt op een voorlopige afsplit
sing. De Mita, de vorige premier van Italië en oud-partijleider,
noemde als reden voor zijn ontslag vooral „te grote concessies"
van de DC aan de socialistische partij (PSI) van Bettino Craxi.
Een coalitie van DC, PSI en drie kleine partijen vormt sinds vo
rig jaar onder premier Giulio Andreotti de 49e naoorlogse rege
ring van Italië.
Hasjvangst op plezierjacht
LISSABON De Portugese autoriteiten hebben in de monding
van de Portugees-Spaanse grensrivier Guadiana het Nederlands
plezierjacht 'Inexplorato' aangehouden met aan boord 1068 kilo
gram aan hasj. De opvarenden, een 43-jarige Nederlander en een
24-jarige Argentijnse, zijn gearresteerd. De boot werd al enige
tijd gevolgd door de autoriteiten.
WASHINGTON De situatie
van de mensenrechten in Suri
name is het afgelopen jaar iets
verbeterd, maar de militairen
in Suriname blijven de belang
rijkste bedreiging voor de de
mocratie in Suriname. Dat
staat in het jaarlijkse rapport
over de situatie van de men
senrechten in 1989 dat het
Amerikaanse ministerie van
buitenlandse zaken gisteren
heeft gepubliceerd.
„Gedurende het hele jaar heb
ben Surinaamse militaire lei
ders de uitvoering van rege
ringsbesluiten verhinderd in
zaken waarbij zijn meenden
een belang te hebben", consta
teert het rapport. Het rapport
noemt met name de campagne
die de militairen gevoerd heb
ben tegen het Vredesakkoord
van Kourou.
De Nationale Vergadering
heeft weliswaar de noodtoe
stand afgeschaft, maar de mili
tairen kunnen nog steeds bur
gers aanhouden en ondervra
gen. Verder zijn de militairen
nog steeds belast met het ver
strekken van visa, houden toe
zicht op de douane en pas
poortcontrole op de vliegvel
den en in de havens, als ware
de noodtoestand nog van
kracht.
De oplaaiende strijd in de jun
gle heeft tot een groot aantal
schendingen van de mensen
rechten geleid. Zowel het leger
als het Jungle Commando
heeft zich in Pokigron schul
dig gemaakt aan het in brand
steken van huizen van dorps
bewoners die ervan verdacht
werden met het andere kamp
samen te werken. Verder is er
na het begin van het offensief
van het leger in juni 1989 veel
vuldig op ongewapende bur
gers geschoten. De toevoer van
voedsel, medicamenten voor
de burgers werd door de mili
tairen bemoeilijkt, waardoor
medische posten zijn gesloten
en verschillende patiënten zijn
overleden.
Hoewel er in Suriname geen
sprake is van systematisch
martelen van gevangenen,
komter volgens het rapport
weinig terecht van de door de
regering beloofde verbetering
in de situatie van de mensen
rechten.
ALF MILJOEN MENSEN JUICHEN VOOR SANDINISTEN-LEIDER
4&.NAGUA De rege
nde Sandinistische partij
>LN heeft vannacht
eer dan een half miljoen
a insen op de been ge
acht voor de slotmani-
itatie van de verkie-
v igscampagne.
ij idag kunnen 1,7 miljoen
ïaraguanen een nieuwe pre-
u ent, een parlement en ge-
;enteraden kiezen,
huidige president Daniel
T tega leidde uit de grote op-
'mst al af dat hij ook de vol-
(X nde zal zijn. In het Park van
Revolutie liep de campag-
•machine van de FSLN ge
smeerd.
Er viel geen wanklank te be
speuren, ordebewaarders had
den de zaak volledig in de
hand en de beste dans- en mu
ziekgroepen van Nicaragua
hielpen de menigte bij het
wachten op de komst van de
grote leiders: Daniel Ortega en
zijn vice-president Sergio Ra-
Er was de FSLN alles aan ge
legen de UNO, de Verenigde
Nationale Oppositie, de loef af
te steken. Dit monsterverbond
van linkse en rechtse opposi
tiepartijen wist afgelopen zon
dag op zijn afsluitende verkie
zingsbijeenkomst tot grote
schrik van de FSLN naar
schatting 300.000 mensen op de
been te brengen.
Ortega, die vroeger wat houte
rig zijn speeches van papier
voorlas, liet zien dat hij zich de
kritiek op zijn presentatie had
aangetrokken. „De haan", zo
als zijn troetelnaam luidt, had
als bewijs van zijn „machismo"
zijn volledige nageslacht van
wel tien kleine Ortega's bij
zich, evenals zijn vrouw Rosa-
rio Murillo, van wie iedereen
al weet dat ze zijn vrouw niet
meer is. Met zijn jongste op de
arm liet hij zich door de verza
melde menigte toejuichen, ter
wijl hij op zijn laarzen met
hakken veerkrachtig over het
podium heen en weer sprong.
„De revolutie is van ons, de
revolutie is van vandaag", riep
hij. En een gescandeerd „Si,
si" (Ja, ja) was het antwoord.
Zijn stem kreeg iets vertrou
welijks toen hij het volk voor
hield dat het nu tijd is voor
vrede en dat het geweld ge
staakt moet worden, maar
zwol aan toen hij ging fulmi
neren tegen de Verenigde Sta
ten die de oorlog van de Con
tra's tegen de Sandinisten met
geld en wapens hebben ge
steund en die ook de UNO van
geld hebben voorzien. De hon
derden oorlogsinvaliden in
rolstoelen op de eerste rijen
staken de gebalde vuisten in
de lucht.
Aanhangers van de Sandinisten maken er geen geheim van: Ortega wordt
LONDEN De albatros doet
de wetenschappelijke Wereld
versteld staan. De zeevogel
blijkt bij een kruissnelheid
van bijna 80 kilometer per uur
in één dag een afstand van 900
kilometer te kunnen over
bruggen. De albatros vliegt
zelfs 15.000 kilometer om een
nieuwe voedselvindplaats te
bereiken, zo meldt het Engelse
blad Nature. Een groep Franse
wetenschappers had op een
vogel een radiozender aange
bracht die signalen verzond
naar een satelliet. Albatrossen
blijken een hele nacht te kun
nen doorvliegen met slechts
één uur rust.
