/oor de Polen is alles te duur
Stakingen Curacao
breiden zich uit
JNSTIGSTE CRISIS SINDS DE TWEEDE WERELDOORLOG
«r
DDR-immigranten niet
langer welkom in BRD
Oostduitse stafchef
vóór fusie van legers
Fransen gaan weer
terug naar bronwater
AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
TENLAND
£cidóc6omcuit
DONDERDAG 22 FEBRUARI 1990 PAGINA 5
irand steken van
^erikaanse vlag mag
r
TLE De bijna vier maanden
Amerikaanse wet tegen het ver-
Men van de vlag is in strijd met
ondwet, zo heeft een federale
in Seattle bepaald. Vier Ame-
en die vorig jaar direct nadat de
.^van kracht was geworden het
r ikaanse dundoek in brand sta-
ai maakten volgens de rechter
s gebruik van hun grondwette-
egarandeerde vrijheid van me-
3 uiting. „Om ervoor te zorgen dat
Bg een symbool blijft van de vrij-
n dit land, moeten wij met even
kracht het recht beschermen om
te verscheuren en haar te ver
ijlen", aldus de rechter.
WILLEMSTAD Vrijwel alle scholen op Cura
sao bleven gisteren gesloten als gevolg van de sta
kingen van onderwijzers en lager overheidsperso
neel. De vuilophaaldienst bediende dinsdag al di
verse wijken niet en gisteren bleef in nog meer
buurten het vuilnis liggen. Stakende leerkrachten
en handarbeiders hielden gisteren urenlang Fort
Amsterdam, het bestuurscentrum in Willemstad,
bezet. De stakingen werden dinsdag voor onbe
paalde tijd uitgeroepen. Het overheidspersoneel
wil herinvoering van de prijscompensatie, de jaar
lijkse periodieke verhogingen en het vakantie
geld. De onderwijsvakbond eist gelijktrekking van
de lonen van gehuwden en bngehuwden en van
mannelijke en vrouwelijke leerkrachten.
Weduwen-
protest
Een groep weduwen
neemt een kleine
rustpauze voor de
voeten van agenten
van de oproerpolitie
in Seoul. Meer dan
duizend weduwen
demonstreerden
gisteren tegen de,
volgens hen, te lage
uitkeringen. Hun
mannen zijn in de
Koreaanse oorlog
van de beginjaren
vijftig gesneuveld.
FOTO: AP
Polen hebben het na
Le oorlog nog niet zó
s ht gehad. Sinds 1 janu-
>j zijn de prijzen met
veertig procent ge
en, terwijl de lonen
wel gelijk bleven.
j'( je maanden terug lag
)0iiets in de Poolse win-
en hadden de burgers
tief veel geld op zak,
K zijn de schappen goed
a uld en blijven de ko-
platzak weg. Opval-
genoeg blijven hoop
optimisme de boven-
RSCHAU Marzena
qZ is 24 jaar en journa-
/fotografe bij een re-
ile krant in Lödz. Ze
ient nog geen dertig
en per maand. Per
aatste foto krijgt ze
gulden extra. Ze
nt bij haar ouders, an-
zou ze van de honger
tomen.
zyslaw Kubiak is 67. Hij
it 's nachts over de auto's
•oor een hotel in Poznan
geparkeerd. Omgere-
verdient hij ruim een
feitje per uur. Kubiak
t na zijn nachtdienst een
tyOf drie. Daarna begint hij
betaald reparatie werk. Na
chauffeur te zijn ge-
een autobus, heeft hij
van 55 gulden
Te veel om van
te gaan, te weinig om
|rond te komen,
gilijn slechts willekeurige
Polen maakt de
piste periode door sinds de
wereldoorlog. Om geld
vragende kinderen
een normaal ver
en in grotere steden
ook volwassen bede-
te signaleren. Wie niet
handelt of zichzelf ver
kan het dagelijks brood
buik schrijven. Buiten
valuta is officieel inwis-
geworden tegen de
zloty, maar de zwarte
is er niet helemaal mee
tapijt geveegd. Hotels
selkantoren worden nog
bevolkt door duistere fi-
die een paar zloty meer
voor een mark of een
en ook de doorsnee taxi-
tracht op de wissel
een graantje mee te
Obers proberen in de
hotels uit de Sovjetu-
gesmokkelde kaviaar te
en in de avonduren zijn
bevolkt met kantoor
die met een avondje
een heel maandsa-
t (circa 150 gulden) bijeen-
wordt voor de Polen
moeilijker het hoofd bo
te houden. Vrijwel
is zo langzamerhand on-
geworden. Was het
geleden vrijwel onmo-
een taxi te krijgen, nu
er bij elke standplaats
tientallen. In januari
moest de passagier de rit-
met zeven vermenig-
een jaar later is de
IJselijke prijs 150 keer wat
aangeeft. Was tot
kort met vakantiewerk
le Bondsrepubliek Duits-
Nederland, België of
een flinke duit ex-
;rdienen, de Poolse
zijn elders
steeds minder welkom. Boven
dien, een visum voor een ver
blijf van een maand in Neder
land kost tegenwoordig 250.000
zloty's, ruim vijftig gulden.
Voor de meeste arbeiders is dit
een half maandsalaris. Overi
gens, de meeste Poolse arbei
ders verdienen in een buiten
landse gevangenis nog altijd
meer dan in hun vaderland
met regulier werk.
De hoertjes zitten de laatste
maand in de meeste hotels
werkeloos aan hun colaatje en
trachten elkaar tegen steeds
geringere betaling bij potentië
le slachtoffers te overbieden in
gunsten. Wisselaars en hande
laars gaan steeds vaker over
de schreef en houden zich met
maffia-achtige praktijken be
zig. Dat wil zeggen: wissel
trucs, vals geld en narcotica.
Hun activiteiten zijn openlijk
waarneembaar in de restau
rants en bars van westerse ho
tels, waar duistere pakjes en
stapels geld net niet stiekem
genoeg van eigenaar wisselen.
Optimisme
In Polen staan steeds minder
rijen mensen in de winkels
vanwege de stijgende prijzen.
Als het gaat om luxe artikelen
zoals wasmachines en auto's is
zelfs sprake van regelrechte
kopersstakingen. Bussen Joe
goslavische, Turkse en Egypti
sche toeristen drommen het
land binnen. De Polen komen
vap de honger om, maar voor
buitenlanders is Polen een in
koopparadijs, waar de uitver
koop net is begonnen. Wel
graag contant afrekenen, want
het Poolse geld .vermindert
dermate snel in waarde dat
elke dag krediet goud kost.
Des te opmerkelijker is het op
timisme dat de meeste Polen
tentoon spreiden. Ze halen
met ogenschijnlijk masochis
tisch genoegen de buikriem
aan in de overtuiging dat de
economische schoktherapie
van minister van financiën
Balcerowicz, gesteund door het
Internationale Monetaire
Fonds, op korte termijn vruch
ten afwerpt. De plannen zijn
erop gericht het vrije-markt-
mechanisme in Polen in te
voeren, door uit de gaan van
de werkelijke kostprijs van de
produkten. Daarbij gaat Balce
rowicz ervan uit dat de wal
het schip zal keren en dat de
prijzen zullen dalen als de con
sumenten weigeren de hogere
prijs te betalen.
Ook wat dat betreft heeft Po
len het twijfelachtige genoe
gen met dit verregaande expe
riment het spits af te bijten in
het afbrokkelende Oostblok.
De doorsnee Pool is echter zó
blij dat de gehate communis
ten de benen hebben geno
men, dat hij wat extra honger
graag voor lief neemt. Slechter
kan het in zijn ogen haast niet
worden. Menigeen realiseert
zich dat een staking van enige
omvang de ondergang zou be
tekenen voor een land dat
nergens ter wereld nog krediet
kan krijgen.
De overheidsmaatregelen heb
ben overigens tot gevolg dat
vrijwel iedere Pool er naast
zijn gewone baan een particu
liere handelsonderneming bij
heeft. Hij haalt veelgevraagde
produkten uit West-Berlijn om
ze op lokale bazars in Poznan,
Warschau, Krakow of Katowi
ce aan de man te brengen.
Stofzuigers, ghettoblasters,
pinda's, sigaretten, (soft)seks-
bladen en zelfgecopieerde cas
settebandjes gaan vlot van de
hand. Met dit verschil dat de
kopers enkele maanden gele
den direct de vraagprijs be
taalden. Nu moet daar eerst
uitgebreid op worden afgedon
gen. Nieuw fenomeen in Polen
is het verkopen van vlees,
brood en boter vanuit de ach
terbak van personenwagens.
De prijs ligt lager, maar de
kwaliteit doorgaans ook.
Nieuwe auto's
Wladyslaw Bienlas - 35 jaar
oud, getrouwd, twee kinde
ren - krijgt als administratief
medewerker in een parkeerga
rage in Warschau maandelijks
inclusief premie negentig gul
den in het handje. Per lid van
het gezin krijgt hij van de
overheid een bijdrage van
twaalf gulden, zodat het ge
zinsinkomen zijn echtgeno
te heeft geen werk neer
komt op ongeveer 140 gulden.
Voor de huur van het huis is
Wladyslaw per maand inclu
sief gas en elektra 26 gulden
kwijt. Dagelijks spendeert hij
twee gulden aan woon-werk-
verkeer. Wladyslaw heeft zijn
woning toegewezen gekregen
na een opgelopen kolendamp
vergiftiging in zijn vorige on
derdak. Normaal moeten ge
zinnen in Warschau veertig
jaar wachten voordat ze aan
de beurt zijn.
De kleinste auto, de Pools-Ita-
liaanse 126p, kost ruim vier
mille, de iets grotere 125 gaat
nieuw 'over de toonbank' voor
5,5 mille. Enkele maanden ge
leden was het vrijwel onmoge
lijk een nieuwe auto te pakken
te krijgen, nu raken de hande
laren ze vanwege de recente
prijsstijgingen niet meer kwijt.
De Poolse premier Mazowiecki (I) in gesprek over de economie van zijn land met de directeur van
de Werefdbank, Barber Conable.
FOTO: AFP
Populair is de Poolse praktijk
om zelf een auto te bouwen uit
reserve-onderdelen. De prijs
ligt dan rijklaar bijna de helft
lager en de eigenaar hoeft niet
te wachten op 'aankooptoes
temming'. Benzine doet in Po
len vijftig cent per liter, een li
ter diesel kost nog geen vier
dubbeltjes. Als je slechts vier
gulden per dag verdient, is dat
een forse prijs. Buitenlanders
zijn verplicht brandstofcou
pons te kopen voor ruim het
dubbele van deze prijs, maar
de meeste pompstations zijn
best bereid te onderhandelen
over het delen van de 'winst'.
Nog enkele prijzen: pak was-
poeder 0,70, fles Bulgaarse
wijn 1,50, Duitse landwijn
3,-, halve liter bier 0,25, een
ei f 0,09, een liter slaolie 2,-,
pakje boter 0,60, pot jam
f 0,60, kilo suiker 1,60, brood
0,60, pakje thee 0,40 en
Duitse shampoo f 2,50.
Explosief
Jarenlang hebben de Polen ge
vochten voor goede produkten
en nu ze deze hebben, kunnen
ze zich die spullen niet meer
permitteren. Met name de be
jaarden, kinderrijke gezinnen
en gehandicapten hebben het
in Polen sinds 1 januari moei
lijk. Pensioenen en uitkerin
gen blijven gelijk, terwijl de
prijzen explosief stijgen. Para
dox: veel Westeuropese kle
ding komt in Poolse weeshui
zen terecht. De kinderen lopen
er vervolgens in Poolse ogen
zó piekfijn bij dat ze voor een
overheidsbijdrage nauwelijks
meer in aanmerking komen.
Aan de andere kant van de
economische medaille vinden
we Polen die puissani rijk
worden dank zij min of meer
illegale handel, in dikke Mer-
cedessen rijden, elke avond in
dure restaurants eten en een
legertje mensen in dienst heb
ben.
Steeds meer winkels melden
prijzen, gedeeltelijk in stabiele
DM en gedeeltelijk in Poolse
zloty's. In Je Pewex-winkels,
de 'etalages van het Westen'
waar alle mogelijke westerse
produkten te kust en te keur
liggen uitgestald, moeten de
kopers ook in buitenlandse va
luta betalen. Dat betekent:
eerst wisselen, doorgaans in
het grijze circuit. „Waarom ga
,je niet weg", vroeg ik daarom
aan een 24-jarige Poolse elek
trotechnisch ingenieur uit Poz
nan, Jerzy Królikowski. „Om
dat niemand ons wil hebben",
luidde zijn bittere antwoord.
„De DDR wordt door de
Bondsrepubliek geholpen,
maar Polen moet alles op ei
gen kracht doen. Aan de west
grens hebben we straks een
sterk Duitsland, aan de oost
grens een arm Rusland. Zoals
zo vaak in de geschiedenis zit
Polen weer eens tussen twee
vuren. Wij zijn de mat waar
iedereen onderweg zijn .schoe
nen aan afveegt. Als we het
niet op eigen kracht redden, is
het afgelopen".
Regelmatig valt hij ten prooi
aan depressies. Polen is een
land dat uitgemergeld is door
nazi's en communisten. Alles
is te vies om beet te pakken.
Het milieu is grondig verziekt
en het stadsbestuur van Poz
nan heeft zelfs het ouderwetse
natuurstenen plaveisel in de
binnenstad verkocht aan en
kele Westduitse steden. Króli
kowski: „Eten versieren, rus
tig blijven en overleven, aan
meer hoeven we de komende
maanden niet te denken".
HANS BOS
HAMBURG De immi
granten uit de DDR, die
vier maanden geleden nog
in de Bondsrepubliek als
helden werden binnenge
haald, ondervinden steeds
minder begrip.
Veel Westduitsers begrijpen
niet waarom hun „broeders en
zusters" hun land nog verla
ten. Het stalinistische bewind
is uiteengevallen, de grenzen
van het voorheen IJzeren
Gordijn zijn opengesteld, de
eerste vrije verkiezingen staan
voor de deur en beide Duitse
staten hebben afgesproken een
economische en monetaire
unie aan te gaan.
Ondanks deze vérgaande ver
anderingen kwamen dit jaar al
weer 90.000 DDR-burgers naar
het Westen, waar zij in nood-
onderkomens als barakken en
sporthallen wachten op huis
vesting en werk. Met de toene
mende woningnood en twee
miljoen werklozen in de
Bondsrepubliek, verdwijnt de
bereidheid van de Westduit
sers om met de nieuw aange-
komenen te delen steeds meer.
Volgens een opiniepeiling is
nog slechts één op de drie
Westduitsers er voorstander
van om alle immigranten op te
nemen. In oktober was nog 63
procent tot de hulp bereid.
Steden als Bremen en Ham
burg weigeren verder immi
granten te ontvangen omdat ze
geen onderdak meer kunnen
bieden of de sociale uitkerin
gen niet langer willen betalen.
Onder de Oostduitse immi
granten verslechtert de stem
ming snel. In de grote sport
hallen, waar gezinnen slechtsi
door dunne houten wanden of'
gordijnen van elkaar worden
gescheiden, neemt de agressie
toe. Hulpverleners maken
melding van alcoholmisbruik
en vechtpartijen.
Problemen geeft ook de on
derlinge verstandhouding tus
sen immigranten uit de DDR
en Duitstalige vluchtelingen
uit Polen. Veel Oostduitsers
behandelen de Polen met de
zelfde wraakgevoelens die zij
ondervinden van de Westduit
sers. Het dagblad „Frankfurter
Rundschau" schreef: „In de
ppvangcentra zijn er Duitsers
van de eerste en de tweede ca
tegorie".
Ook de samenstelling van de
stroom immigranten is gewij
zigd. Onder de 340.000 DDR-
burgers die in 1989 arriveer
den waren vooral jonge, goed
opgeleide en tot hard werken
bereide gezinnen. Nu staan bij
veel opvangcentra criminelen
en alcoholici voor de poort.
Vele komen direct na amnes
tie uit een gevangenis in de
DDR.
De hoop bij de regeringen in
Bonn en Oost-Berlijn op ver
mindering van de stroom im
migranten na de vrije verkie
zingen in maart is gering. Veel
immigranten motiveren hun
stap naar het Westen te gaan
met de wens tot het spoedig
bereiken van een westerse le
vensstandaard. De „Süddeut-
sche zeitung" haalde een jonge
immigrant aan die zei: „De
koek is een Duitse koek en die
is dik geworden, en wij willen
ook een stuk".
Voorstellen voor een offer ten
behoeve van de DDR in de
vorm van extra belastingen of
inleveren van een stuk loon
worden door de meerderheid
van de Westduitse bevolking
van de hand gewezen. „Men
zou bijna terug verlangen naar
het Duitsland met de grenzen
van oktober 1989", schreef het
weekblad Der Spiegel.
OOST-BERLIJN De
Oostduitse onderminister
van defensie en stafchef
van het leger, Manfred
Graetz, is gisteren met het
voorstel gekomen de
strijdkrachten van de bei
de Duitslanden te laten
fuseren en deze gemeen
schappelijke troepen ver
volgens over geheel vere
nigd Duitsland te legeren.
„Iedere soevereine staat heeft
het recht zijn soevereiniteit te
verdedigen", zei Graetz in een
interview met de krant Junge
Welt. „Er zijn ook neutrale
staten die een leger hebben. Ik
vind dat ook het toekomstige
Duitsland dit recht toekomt".
Graetz verwierp de'suggestie
om het huidige Oost-Duitsland
na de eenwording bij het terri
torium van de NAVO te trek
ken. Daarnaast verklaarde hij
zich ook niet te kunnen voor
stellen dat het Oostduitse
grondgebied „niemandsland"
zal worden. De suggesties van
Graetz beloven de discussies
over de militaire rol van het
toekomstige Duitsland verder
te compliceren. De DDR heeft
tot dusverre, net als de Sovjet
unie, aangedrongen op een
neutrale status voor het vere
nigde Duitsland. De Bondsre
publiek en de overige NAVO-
landen zien Duitsland het
liefst in zijn geheel onder de
NAVO vallen.
Gevlucht
Volgens Westduitse kranten is
de voormalige spionagechef
van de DDR, Markus Wolf,
naar de Sovjetunie uitgeweken
om aan dreigende arrestatie te
ontkomen. Wolf was, totdat hij
in 1987 ontslag nam, dertig
jaar hoofd van de geheime
dienst. Hij zou connecties heb
ben gehad met Alexander
Schalck-Golodkowski, de
vroegere 'deviezenkoning' van
de DDR, die miljoenen uit de
staatskas heeft ontfutseld en
momenteel in West-Berlijn
verblijft. Wolf zou in Moskou
werken aan een boek over de
veranderingen in de DDR.
Piloten verongelukte Airbus onbevoegd
TOULOUSE Het neerstorten van de Airbus van de nationale
vliegmaatschappij van India vorige week woensdag bij Bangalo
re is mogelijk veroorzaakt door het optreden van onbevoegde
piloten. Dat schrijft de Franse krant „Depeche du Midi".
Als co-piloot van de Airbus trad de Indiër C.A. Fernandez op.
Volgens de krant had Fernandez tijdens zijn opleiding in Tou
louse zoveel fouten gemaakt dat de instructeurs hem het certifi
caat van piloot hadden onthouden. Besloten was tot een vervolg
opleiding in India.
In de krant wordt het vermoeden uitgesproken dat gezagvoer
der S.S.Gopujkar bij de rampvlucht, die aan 90 mensen het le
ven kostte, als instructeur van Fernandez is opgetreden. Gopuj-
kar beschikt niet over de bevoegdheid om als instructeur op te
treden.
President-directeur Henri Martre van het Franse vliegtuigcon
cern Aerospatiale SA, dat de Airbus fabriceert, verklaarde
woensdag dat er geen bewijzen zijn gevonden van een techni
sche oorzaak voor het neerstorten van het toestel.
HET RAADSEL VAN STRAAT MAGELHAES
(Over dit stripverhaal loopt tot 11 juni een tentoonstelling in
het Maritiem Museum in Rotterdam).
PARIJS Na alle perike
len rond Perrier en ande
re Franse bronwaters (het
door Vittel geproduceerde
Hepar werd gisteren in
heel het land uit de han
del genomen) kampen
verschillende regio's in
Frankrijk nu met een ern
stig leidingwaterpro
bleem.
flessen mineraalwater. In
ChSteauroux werd zondag al
salmonella-alarm geslagen.
Twee dagen later kwam in
Lyon een troebele en licht
bubbelende vloeistof uit de
kraan. Daarvoor was aan
zwangere vrouwen en baby's
in Bretagne al ontraden het
kraanwater te drinken. De
problemen zijn voor een deel
terug te voeren op de onge
kende droogte die Frankrijk
het laatste anderhalf jaar
heeft getroffen. Vanwege het
extreem lage peil in de
drinkwaterbassins hebben
zich schadelijke bacteriën
ontwikkeld of en kon kool
zuurgas zich ophopen.
Speels
Magadi, de een maand oude zwarte neushoorn van de Port
Lympne dierentuin in Kent (GB) speelt wat met zijn moeder Nai-
vasha in de modder. De zwarte neushoorn is een in de natuur
bedreigde diersoort, maar in de Britse dierentuin verwacht men
in juli na Magadi en een in januari geboren voorganger een der
de zwarte neushoorn-baby.
De inwoners van het Oost
franse departement Belfort is
het voorlopig afgeraden lei
dingwater te drinken vanwe
ge een te hoge bacteriecon
centratie. Ze kregen het ad
vies de dorst te lessen met
Bij het aanbreken van de dag is de wind iets in sterk-
maar er staat een zware deining en een sterke
ijjiom probeert het schip mee te sleuren. „Dat houden we niet",
i Rob; „we zullen een tweede anker moeten uitbrengen." Rob
Olivier gaan aan dek. Op slechts enkele tientallen meters van
Vrijheid rijzen steile rotsen op uit zee. Ja, nu laat Straat Ma-
gelhaes zich wel van haar grimmigste zijde zien! En nauwelijks
zijn Rob en Olivier aan dek, of Rob schreeuwt: „Hou je vast! De
ankerketting begeeft het!" Op hetzelfde moment wordt de Vrij
heid opgenomen door een reusachtige golf. De opvarenden kun
nen tegen deze natuurkrachten niets uitrichten. Maar wat zal er
van het schip worden?
