„Onze Hassan is een intelligente
jongen en toch raakt hij achterop"
fieidaeSou/ia/i
brieven van lezei
CckUcSomatit
kerk
wereld
Gelijke rechten
protestanten en
joden in Spanje
beroepingen
Brits Lagerhuis nu akkoord met
priesterwijding gescheiden mannen
Haagse kerken present met
stiltecentrum op Floriade
JT CeidóeSouto/ni
GEESTELIJK LEVEN/OPINIE
DONDERDAG 22 FEBRUARI 1990 PA(
Wereldraad: juist nu druk op Zuid-Afrika vergroten
HARARE De internationale druk op Zuid-Afrika moet juist
nu vergroot worden om de veranderingen in het land te ver
snellen. Tot die conclusie kwamen deelnemers aan een confe
rentie over apartheid van de Wereldraad van Kerken in Hara
re. De vijftig vertegenwoordigers van kerken en anti-apart
heidsgroeperingen juichen de recente veranderingen in Zuid-
Afrika toe. Maar „de huidige euforie mag ons niet blind mag
maken voor de apartheidswetten die nog onverkort van kracht
zijn". Met een verwijzing naar Groot-Brittannië, dat inmiddels
heeft besloten sancties tegen Zuid-Afrika op te heffen, veroor
deelde de conferentie regeringen die „in strijd met internatio
nale overeenkomsten stappen zetten om de druk op Zuid-Afri
ka te verminderen".
Kerken Brooklyn verboden terrein voor gouverneur Cuomo
NEW YORK Voor de rooms-katholieke gouverneur van
New York, Mario Cuomo, zijn de katholieke kerken in het bis-,
dom Brooklyn verboden terrein. Aanleiding is de houding van
de gouverneur tegenover abortus. De nieuwe bisschop van
Brooklyn kiest in navolging van de aartsbisschop John O'Con
nor van New York, voor een „harde confrontatie" met Cuomo.
O'Connor heeft de gouverneur kort geleden verweten geen
goede katholiek te zijn, omdat hij staatsziekenhuizen onder
steunt waar abortussen worden uigevoerd. Brooklyn is met zes
eneenhalf miljoen katholieken het op twee na grootste bisdom
van de Verenigde Staten. Tot het bisdom behoren de New-
yorkse wijken Brooklyn en Queens. De andere delen van de
stad behoren tot het aartsbisdom New York.
Ontroerd zijn is
ademen met het hart
MOSLIMOUDERS HEBBEN ZORGEN OVER ONDERWIJS AAN HUN KINDEREN
DRIEBERGEN De
meeste moslimouders ma
ken zich ernstige zorgen
over de opvoeding van
hun kinderen. Het be
langrijkste motief voor de
oprichting van een isla
mitische school dat hun
kinderen achterop raken.
Dan denken ze: 'Onze
Hassan is best een intelli
gente jongen en toch kan
hij niet meekomen. Als
hij in Marokko zou wo
nen, zou hij het goed
doen. Laten we daarom
maar zelf een school be
heren'.
Aan het woord is
drs. Gé Speelman, in de Ne
derlandse Hervormde Kerk
functionaris voor de relatie
christenen-moslims.
Bijna alle moslimkinderen in
Nederland gaan naar een
openbare of een christelijke
school. Omdat de meeste kin
deren nog tot hun zesde de ei
gen taal spreken, hebben ze in
de eerste schooljaren proble
men met het Nederlands. Ze
raken wat achterop, worden
gepest, begrijpen niet alle
grappen; kortom ze voelen
zich buitengesloten. Voor die
ouders is dat een geweldig
probleem. „Dat is voor mij
een enorme motivatie hieraan
te werken."
De hoofddoekjes vormen dan
een symbool, maar zijn nooit
de enige of zelfs de belang
rijkste reden voor moslims om
een eigen school op te richten.
Zij beseffen ook dat daardoor
de integratie van hun kinde
ren in de samenleving nog
moeizamer zal gaan.
Natuurlijk willen da ouders
dat hun kinderen een goede
islamitische opvoeding krij
gen, zegt Speelman. Daardoor
maken ze nog wel es de ver
gissing dat alles wat vroeger
in hun dorp gebeurde, als isla
mitisch wordt beschouwd. Ze
maken geen onderscheid tus
sen de culturele en de reli
gieuze aspecten. Maar de kin
deren krijgen een heel ander
idee van wat de islam is,
enerzijds door westerse in
vloeden, anderzijds doordat ze
moslimkinderen uit andere
landen ontmoeten. Dan zie je
reacties als: 'ons kind drijft af.
Het verliest het geloof'.
Om zulke kinderen echt te
helpen, schiet je er niet mee
op door te zeggen dat ze
moeten doen zoals hun ouders
deden. De ouders van hun
kant moeten inzien dat hun
kind niet slecht is als het an
dere kleren draagt. Het stre
ven moet er op zijn gericht
dat deze kinderen Europese
moslims worden. Ze moeten
zich wapenen tegenover de
meerderheid van de Westeu-
ropese bevolking die het bela
chelijk vindt dat ze nog mos
lim zijn.
Scholen
Ideaal noemt Speelman een
ontmoetingsschool, zoals de
Juliana van Stolbergkazerne
in Ede, die vanaf 1 januari
niet langer een christelijk-na-
tionale school is. Daar zijn
moslims in het bestuur geko
men. Zij kunnen nu zelf aan
de leerkrachten uitleggen wat
voor hen belangrijk is. Dat is
heel wat anders dan dat er
ook een verhaaltje over mos
lims wordt gehouden. Op zo'n
open school is er veel meer
gelijkheid tussen de religies.
Voor de meeste leerkrachten
is de islam echter onbekend
terrein. Bovendien krijgen de
moslimkinderen van huisuit
weinig gerichte islamitische
vorming mee. Beide feiten
wordt binnen de moslimge
meenschap erkend. Daarom
willen moslims meer aan
dacht aan het onderwijs beste
den. Maar hoe komen ze aan
geschikt personeel en aan het
benodigde geld? Om die reden
zie je dat er de laatste jaren
meer moslimjongeren voor
het vak van onderwijzer kie-
Drs. Gè Speelman
Ook de imams, de religieuze
leiders, spelen in dit hele
vraagstuk een grote rol, aldus
Speelman. Je zou verwachten
dat zij wel het onderscheid
tussen de islam en de traditio
nele cultuur kunnen maken,
want zij kennen tenslotte de
Koran. Meestal blijken ze zelf
aan de kant van de ouders te
staan, vooral omdat ze weten
wat er van hen wordt ver
wacht.
De imams zitten bij wijze van
spreken dag en nacht in de
moskee. Ze hebben het te
druk met pastorale gesprek
ken en met het gebed. Dat
heeft wel tot gevolg dat ze de
Europese situatie onvoldoende
kennen en het Nederlands,
Frans of Engels vaak te slecht
spreken.
Volgens Speelman is ook de
theologische opleiding van
veel imams onvoldoende. Ze
weten te weining van de Is
lam. Daarom hebben ze, hoe
merkwaardig het ook klinkt,
behoefte aan meer theologie
en niet aan minder. In dit
verband ziet Speelman veel
heil in een wetenschappelijke
imamopleiding, waarvoor in
Amsterdam al enige jaren
plannen bestaan. Een bijzon
dere leerstoel voor islamolo-
gie, waartoe het Amsterdams
centrum buitenlanders het
initiatief heeft genomen,
voorziet volgens haar in een
grote behoefte.
In Londen bestaat er voor
imams een zes-weken trai
ning, waarin aandacht wordt
besteed aan kennis van de sa
menleving, de ontmoeting
met andere godsdiensten („dat
is voor ook moslims heel be
langrijk") en het islamitisch
recht. Die nascholing ge
schiedt onder leiding van Z.
Badawi, een zeer open man.
Die heeft de moed om tijdens
conflicten, zoals over de
hoofddoekjes, te roepen: 'Hou
toch op. Dit is toch niet we
zenlijk'.
Wetgeving
Alle problemen van de mos
lims in West-Europa hangen
samen met de sjarie'a, de isla
mitische wetgeving, zo bleek
vorig jaar uit een enquête on
der imams en andere islamiti
sche sleutelfiguren. Als mi-
algemene conclusie.
Op een vervolgconferentie in
Engeland over huwelijk en
echtscheiding lieten enkele
sjeiks de klacht horen dat de
Engelse wet polygamie ver
biedt („dat is een heel theore
tisch probleem, hoor," aldus
Speelman. „Zij zitten thuis
bijna allemaal onder de
plak"). Enkele moslimstuden
tes zeiden daarop dat zij juist
heel blij met de Engelse wet
zijn. „Maar voor die sjeiks is
het een symbool voor de be
perking die het Westen hen
oplegt."
In haar werk probeert ze zo
wel op plaatselijk vlak als op
landelijk niveau de relatie
tussen christenen en moslims
te bevorderen. Daarin werkt
ze nauw samen met haar ge
reformeerde collega drs. J.
Slomp en haar rk collega pa
ter dr. P. Reesink. Een facet
van het werk is mensen on
dersteunen die binnen de ker
ken proberen begrip voor de
situatie van de moslims in ons
land te wekken, het midden
kader trainen, bijstand verle
nen aan organisaties zoals het
Christelijk Pedagogisch Stu
diecentrum (CPS) te Hoevela
ken, meewerken binnen de
sectie interreligieuze ontmoe
ting van de Raad van Kerken,
assistentie bij de predikants
opleiding, lid van de redactie
van 'Begrip' (moslims en
christenen) de werkzaam
heden van Speelman zijn di
vers en uitgebreid.
Zelf noemt ze zich een „leer
ling" van dr. D.C. Mulder, de
vorige hoogleraar niet-chris-
telijke godsdiensten aan de
VU. „Ik gebruik dat woord
niet zonder reden. Hij heeft
ook werkelijk school ge
maakt. Bovendien was het
een reuze spannende tijd.
Mulder was toen voorzitter
van het dialoogprogramma
van de Wereldraad van Ker
ken. Hij kwam altijd met
prachtige verhalen terug over
vooraanstaande moslims die
de wereldvrede preekten en
zo."
In dezelfde periode ontmoette
ze heel andere moslims in de
Indische buurt in Amsterdam,
waar zij toen woonde. „In een
leeg winkeltje gaven we Ma
rokkaanse vrouwen taalles
sen. Je leerde zo wel de socia
le structuur kennen. Zij leef
den nog alsof ze op het Ma
rokkaanse platteland woon
den. 'Nee, met die vrouw lo
pen we na de cursus niet mee
naar huis. Want zij komt uit
een ander dorp in Marokko',
hoorde je dan."
Toen ze haar doctoraal exa
men haalde, dacht Speelman
„predikant kan ik altijd nog
worden". Ze studeerde toen
een jaar in Egypte.
Na vijf jaar in tijdelijk ver
band te hebben gewerkt, is ze
sinds kort in vaste dienst van
de Nederlandse Hervormde
Kerk. Dat weerspiegelt de
(langzame) erkenning dat in
de afgelopen kwart eeuw het
aantal moslims in Nederland
van 40.000 naar 360.000 is ge
stegen.
DIRK VISSER
MADRID De Spaanse
regering heeft gisteren
een eind gemaakt aan de
bevoorrechte status van
de rooms-katholieken
door protestanten en jo
den dezelfde juridische
en financiële positie te
geven als rooms-katholie
ken.
Hoewel de grondwet van 1978
vrijheid van godsdienst ga
randeerde en er daarmee offi
cieel een einde kwam aan
eeuwen van onderdrukking
van andere gelovigen dan
rooms-katholieken, kende tot
op heden alleen de katholieke
kerk een overeenkomst waar
in de juridische en financiële
verhouding met de staat was
'orig jaar juli erkende het
ministerie van justitie de is
lam als een nationale religie,
de eerste stap op weg naar
een akkoord als nu met de
drie andere godsdiensten be
staat. Spanje kent naar schat
ting 200.000 moslims, 250.000
protestanten en 12.000 joden.
Van de 39 miljoen Spanjaar
den geldt de overgrote meer
derheid als rooms-katholiek.
Het verdrag dat gisteren met
de protestanten en joden is
overeengekomen, werd in
1979 al met de katholieken
gesloten. Dat akkoord verving
het traditionele concordaat
met het Vaticaan.
Spanje kent een lange en
bloedige geschiedenis van on
derdrukking van andere reli
gies dan het katholicisme. Een
mijlpaal vormde het edict van
koningin Isabella in 1492
waarbij duizenden sefardische
joden en moslims voor de
keuze werden gesteld rooms-
katholiek te worden of hun
koffers te pakken.
In tegenstelling tot de katho
lieke kerk hebben de protes
tanten en joden ervoor geko
zen geen financiële bijdrage
van de overheid te accepte
ren. De overeenkomst voor
ziet in godsdienstlessen voor
joden en protestanten in het
openbaar onderwijs; de gees
telijken van beide godsdien
sten mogen profiteren van de
volksverzekeringen die de
overheid biedt; voor kerken
en synagogen geldt de belas
tingvrije status; huwelijken
die door een dominee of een
rabbijn zijn ingezegend wor
den wettig erkend; en ook
feestdagen van beide geloven
worden erkend.
Nederlandse Hervormde Kerk
Aangenomen naar Pijnacker L. Ro
mein te Rotterdam. Beroepen te Wa-
geningen J. van Meerveld te Sellin-
gen. Beroepen door de Generale Sy
node tot pred. voor buitengewone
werkzaamheden (geestelijk verzorger
bij de Koninklijke Landmacht) G.
Bikker te Zuid-Beijerland; door de
Generale Synode tot pred. voor bui
tengewone werkzaamheden (geeste
lijk verzorger bij de Koninklijke
Luchtmacht) C. 't Hart, kand. en vi
caris te Barneveld (deelgem. Imma-
nuelkerk); door de Generale Synode
tot pred. voor buitengewone werk
zaamheden (geestelijk verzorger bij
de Koninklijke Marine) H. Poot te
Stadskanaal, wonende te Gouda; te
Lemmer G.A. de Roos te Heemse.
Aangenomen naar Borne drs.A.P.
Llevense, kand. te Scherpenzeel.
Gereformeerde Kerken
Beroepen te Zoetermeer drs.J.A.
Koole te 's-Gravenzande. Beroepen
te Blokzijl als legerpredikanten
mw.drs. J.W. Hogenhuis-van 't Riet,
pred. aldaar (part-time) en drs.A.C.
Hogenhuis te IJsselmulden-Graf-
horst, die deze beroepen hebben
aangenomen; te Zwolle als predikant
bij de Stichting PERKI (vereniging
van protestants-christelijke Indone
siërs) H. Olde te Zwolle als missio
nair toeruster van de kerken in de
classis Zwolle, die dit beroep heeft
aangenomen.
Christelijke Gereformeerde Kerken
Aangenomen naar Katwijk aan Zee
J. Veenendaal te Barendrecht.
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt
Beroepen te Leek J.P. van der Wal
te Vlaardingen; te Zwolle-Zuld H.J.
Boiten te Enschede-Zuid.
Terwijl het Lagerhuis sprak
over gescheiden mannen die
wel of geen priester mogen
worden, was de Anglicaanse
synode in vergadering bijeen.
Dr. Robert Runcie, aartsbis
schop van Canterbury en
hoofd van de Britse Angli
caanse kerk, werd tijdens de
zitting gefotografeerd in een
'mediatief moment', foto: ap
LONDEN Het Britse
Lagerhuis heeft groen
licht gegeven voor de wij
ding van gescheiden
mannen tot priester in de
Anglicaanse Kerk. Het
parlement heeft daarmee
de weg gebaand voor een
nieuwe kerkelijke wet op
dit gevoelige terrein.
Het Lagerhuis stemde met 228
tegen 106 stemmen voor in
trekking van zijn eigen be
sluit uit juli 1989. Daarin werd
een besluit van de Anglicaan
se synode van een jaar eerder
om gescheiden mannen tot
het priesterambt toe te laten
afgewezen.. De afwijzing door
het parlement is door de En
gelse staatskerk fel bekriti
seerd. Het Hogerhuis had
eerder geen problemen met
het besluit van de anglicaanse
synode gehad.
De synode besloot in novem
ber nogmaals een poging te
wagen bij het Lagerhuis, op
een moment dat er meer par
lementsleden aanwezig zou
den zijn dan op 18 juli 1989.
Op deze dag werd er tussen
twee en drie uur 's middags
gestemd, toen er van de 650
leden nog geen honderd aan
wezig waren, van wie er 51
tegen en 45 voor het synode
besluit stemden.
De nieuwe maatregel biedt
mannen die na hun echtschei
ding zijn hertrouwd of die ge
trouwd zijn met een geschei
den vrouw, de mogelijkheid
diaken of priester te worden.
Voor gescheiden vrouwen zet
de maatregel de deur open
naar het ambt van diaken.
DEN HAAG De Haag
se kerken, vertegenwoor
digd in de gemeenschap
van kerken, en de ker
ken uit Zoetermeer zijn
in 1992 present op de Flo
riade. De bedoeling is dat
er een groots stiltecen
trum wordt ingericht.
Tijdens de wereldtuinbouw
tentoonstelling over twee jaar
worden zo'n vier miljoen be
zoekers verwacht. De kerken
hopen deze mensen op een of
andere manier te bereiken.
„Als de mensen de kerken
niet meer kunnen vinden,
moeten de kerken naar de
mensen toe", zegt de Haagse
pater L. Bergen (msc) van de
inmiddels tot stichting uitge
groeide „commissie kerkelijke
presentie Floriade 1992".
Hierin werken de Haagse Ge
meenschap van kerken en de
interkerkelijke Opbouwcom-
missie Zoetermeer samen.
De kerken hebben gekozen,
zoals het promotieboekje zo
mooi zegt „voor een dienstba
re presentie".
Bergen: „We willen er niet
zijn om de mensen te beke
ren. We gaan ons daar dus
niet verkopen of presenteren.
Maar we zijn er; we zijn pre
sent. We bieden de bezoekers
in de drukte de mogelijkheid
om zichzelf in een rustpunt te
ontdekken".
Het is de bedoeling dat op het
terrein van de Floriade, in het
gebied met als thema tuin
bouw en welzijn, een stilte
centrum wordt ingericht.
Daar kan de bezoeker vanuit
zijn eigen „gelovige, of mis
schien niet-gelovige achter
grond stil zijn". „De ruimte op
het Floriadeterrein is al gere
serveerd. Ook de voorzitter
van de stichting Floriade
heeft zeer enthousiast op onze
plannen gereageerd".
In de in te richten ruimte
kunnen bezoekers bidden en
mediteren „vanuit de ervarin
gen die opgedaan zijn bij het
ronddwalen tussen de bloe
men en planten. Tekens van
de scheppende God en de
werkende mens". Volgens
Bergen gaat het er om dat in
de ruimte de mensen de kans
krijgen om „het diepere in het
leven te ontdekken".
Tegenover het stiltecentrum
moet een kloosterhof en
kloostergang komen. Daar
wordt een tentoonstelling in
gericht over hoe men op „bij
bels-liturgische manier bloe
men kan schikken". Bij vol-
doende belangstelling worden
ook verschillende cursussen
gestart. Bergen: „Bij een
trouwdienst maak je een an
der bloemstuk voor in de
kerk, dan als iemand is over
leden. Ook kan je met ge
bruik van bloemen, kleur en
vorm, bepaalde bijbelverhalen
en symbolen overbrengen.
Rood als kleur voor de liefde
en van bloed. De distel is het
beeld van de onthechting en
de klimop van het verbond".
Volgens Bergen kan je veel
van het geloof zeggen met
bloemen. „Ook in andere reli
gies speelt de bloem een be
langrijke rol. Denk aan de
hindoe die zijn bloemoffers
brengt, de boeddhist die al
bloemschikkend mediteert
over leven en dood (ikebana)
en de jood tijdens het loofhut
tenfeest".
In de kloosterhof is voor de
bezoeker ook gelegenheid om
met een van de gastvrouwen
of heren te spreken. Voor de
realisering van het stiltecom
plex is ruim twee ton nodig.
Een deel hiervan wordt door
dé Haagse kerken opgehoest.
„We hopen door giften van
particulierenen en geld uit
verschillende fondsen het be
drag bij elkaar te krijgen".
Paus: God
won in
Oost-Europa
VATICAANSTAD God
heeft volgens paus Johannes
Paulus II in Oost-Europa ge
wonnen, want bijna alle revo
lutionaire veranderingen van
het afgelopen jaar zijn op een
geweldloze manier verlopen.
Tegenover Poolse pelgrims zei
de paus woendag tijdens zijn
wekelijkse audiëntie, dat „met
één pijnlijke uitzondering"
(Roemenië) Oost-Europa een
„vreedzame revolutie" heeft
doorgemaakt, „of eerder een
evolutie, geleid door kennis
van de waarheid en van een
rechtvaardige vrijheid".
De paus herinnerde aan de
Poolse koning Jan III Sobies-
ki, die in 1683 de beroemde
woorden van Julius Caesar
„Veni, vidi, vici" (Ik kwam,
ik zag, ik overwon) parafra
seerde. Nadat hij een belang
rijke slag had gewonnen
stuurde de koning een bood
schap naar paus Innocentius
XI, waarin hij schreef „Veni,
vidi, Deus Vicit" (Ik kwam, ik
zag, God overwon).
Volgens de paus moeten de
woorden 'Deus Vicit' worden
gegraveerd in de ikoon van
de Zwarte Madonna van
Czestochowa als herinnering
aan de overwinning van de
democratie in Polen en de an
dere landen van Oost-Europa.
it voorbeeld l
Slecht voorbeeld
ONDER leiding van VVD-kamerlid Dees heeft een ej
sie onderzocht of de inkomens van kamerleden toen
zijn. Heel veel woorden had Dees gisteren nodig om
leggen dat de voorstellen van zijn commissie niet gezi i
gen worden als voldongen feiten. Of de Tweede-Kam i
de voorgestelde inkomensverhoging van circa tien<
gulden per jaar ofwel een kleine tien procent ook ech
krijgen, hangt af van het politieke oordeel van de
sprak Dees keer op keer met grote nadruk.
DiE opvallende voorzichtigheid vloeit waarschijnlijl
uit de zwakke onderbouwing van de voorstellen van
missie. Die bestaat overigens alleen uit leden van
PvdA en VVD. Dees en de zijnen beroepen zich op „o
vaardigheden uit het verleden die weggenomen moeti
den". l
MAAR hoe zit het dan met bijvoorbeeld de verpleeg J
gen? Die hebbeji toch ook een grote achterstand opg'
De Tweede Kamer heeft dat echter nimmer gezien
doende reden om deze misschien nog wel zwaarder 1
beroepsgroep de gevraagde salarisverhoging van acl
cent te geven.
NOG wonderlijker is het voorstel van de commiss
om de fracties financieel in staat te stellen hun voorzi
een auto met chauffeur te laten rijden. „Alleen al om
redenen is dat noodzakelijk", zei Dees, die meent dat
oud-staatssecretaris van volksgezondheid verstand he i
dat soort dingen. Ria Beckers vertelde dat zij als fract
zitter, eerst van de PPR en nu van Groen Links, al jat
al haar beroepsmatige reizen per trein maakt. „En ik
daar prima bij", verklaarde zij stralend. y
Op zich is het begrijpelijk dat bijvoorbeeld Elco Bri
ook als CDA-fractievoorzitter zijn vervoer minder vej
end wenst te regelen. Hij ervaart zijn huidige functie 1E
niet als minder inspannend dan zijn vorige ambt, heti:
terschap van WVC.
Alle partijen roepen inmiddels echter om het harp
het milieu beter beschermd moet worden. Tegen die
grond zou het van meer politieke wijsheid getuigd heb1
de commissie-Dees een gelijkwaardige status voor de
voorzitters zou nastreven door te pleiten voor h'et ont,
van de dienstauto aan de leden van het kabinet. Dat i
tuurlijk een nogal bizar voorstel zijn. Maar hoe verw,
politiek ooit een beter milieugedrag van de bevolking
reiken, als zij zelf steeds het slechte voorbeeld geeft?
Brieven graag kort jn duidelijk geschreven.
De redactie behoudt zich het recht voor ingezc,
stukken te bekorten.
Zuid-Afrika
Nu Nelson Mandela duidelijk
heeft gemaakt dat de blanken
in Zuid-Afrika niets te vrezen
hebben staat president De
Klerk weinig meer in de weg
om de noodtoestand op te hef
fen. De vrijlating van Mandela
heeft bij de zwarten niet geleid
tot een chaotische opstand,
hetgeen bewijst dat Mandeia's
leiderschap door zijn volk
wordt gedragen. Men wacht op
instructies. Jahimer natuurlijk
dat er toch sommigen waren
die het moment van de vrijla
ting als een machtsoverdracht
zagen en die zich daardoor ge
rechtigd achtten tot plunderin
gen over te gaan.
De verwachting alom van de
komende gebeurtenissen in
Zuid-Afrika is een langdurig
proces van onderhandelingen.
Dat is niet noodzakelijk het
geen zal gebeuren. Zowel
Mandela als De Klerk zullen
zonder twijfel weinig heil zien
in een slepende zaak die uit
eindelijk toch moet leiden tot
hetgeen reeds in het verschiet
ligt: het einde van de apart
heid. Tijdverlies kan er aleen
maar toe leiden dat het volk
ongeduldig wordt en het Ver
trouwen in Mandela en De
Klerk teloor gaat. Een pro
bleem apart vormen de politie
ke gevangenen. Mandela staat
erop dat zij allemaal worden
vrijgelaten, president De
Klerk wil degenen die geweld
hebben gebruikt niet laten
gaan. Deze kwestie kan een
breekpunt zijn.
Men heeft de keuze: ofwel de
zaak wordt van geval tot geval
bekeken, waarbij de betrokke
ne slechts dan als terrorist
wordt aangemerkt wanneer
zijn geweld onschuldigen en/
of niet betrokkenen heeft ge
troffen, óf De Klerk kiest voor
volledige amnestie. Of Mande-
la met die laatste oplossing blij
zou moeten zijn is zeer de
vraag. Dit maakt het immers
voor de rechter te bren,
als de aanstichters
bloedbaden in Sharpvi
weto.
P.W.J. v.d. Zwaan,
LEIDSCHENDAM.
Rekeningrijden (5
Rekeningrijden brengt
moederen in beweging,
een milieumaatregel
een plan) en voor de i
bilisten geen erg aantr
ke. Persoonlijk zie ik
rekeningrijden geen op
De automobilisten zul
zich niet door laten af
ken, vrees ik. Maar ookj
verbeteren van het opj
vervoer (hoe nuttig o
ook) zie ik geen oploss'
openbaar vervoer kan
mij niet zo worden ver
dat het alle automobilis
toe brengt bus, tram e
te pakken. Ook zou het
gelijk zijn de capaciteit
frequentie ervan derm
te voeren dat al die
ook daadwerkelijk binn
redelijke tijdspanne ve
kunnen worden. Neen.
ten nu eenmaal met u
opgescheept en we zulle
uit dat gegeven verder
denken en werken.
De oplossing zal liggen a
vervuilingsvrije auto
En dat wordt een ai
door elektriciteit wordt
dreven. Wanneer de pt
wil om forse investerin
doen er is, kunnen er
winderige landje grote
molenparken worden
legd om de benodigde
volkomen milieuvriendi
winnen. Feitelijk is all
kwestie van toekomstv
werkelijke politieke w t
auto terugdringen is g<
sie. Dit komt neer op
schaffen, Verbieden v;
verworvenheid.
J.L. De Haan,
WASSENAAR.
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244
Postadres: postbus 11,2300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, Rijswijk.
Telefoon: 070 - 3190 933.
Postadres: postbus 9, 2501 CA 's-Gravenhage.
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u.
Nabezorging
Telefoon: 071 -122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girok -
per maand 24,85 per maand f
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal
per jaar f. 284,50 per jaar f.
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijsw
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 576 515
POSTBANK NV 663 050
