Over het belang van
originele bonsai-aarde
Kort en krachtig
Spokerijen
van het been
De elegante picnic
UIT THUIS
Qeidóa.Qowuvnt
MAANDAG 19 FEBRUARI 1990 PAGI
Ongetrouwd is - je kunt
niet meer zeggen 'natuu
niet hetzelfde als celiba
Vandaag heb ik het ove
niet over celibaat of cel
leven. Mijn thema is:
ongetrouwd. En, om
misverstand te voorkom
deze column gaat óók n
over ongehuwd
samenwonen.
Ik wil vandaag even sti
bij een nog altijd grote i
van meest oudere vrouw
haar hele leven ongètro
gebleven. Onder haar zi
die daar welbewust vooi
hebben gekozen. Maar i
categorie lijkt mij klein.
Van een veel groter aai
vrouwen is mij geblekei
die ongetrouwde status j
keuze is geweest. Warei
niet moeders mooiste?
Bepaalden de omstandig
het? Hebben ze nooit de
Jozef ontmoet?
Ikzelf geloof niet in toe\
andere argumenten lijkt
meer geldigheid te hebb
Hoewel, die van 'niet m
mooiste' toch nauwelijks
Schoonheid is óók voor
vrouw niet alles bepalei
Intelligentie, gevoel voo.
humor, schalksheid, cha
persoonlijkheid, dat alle
toch van meer waarde 1
bagage van een trouwlu
vrouw. We hebben, voo
het verleden, dikwijls z\
gedaan over die ongetri
vrouwen. Wat werd vai
gezegd? Dat ze een feek
of minstens dat ze 'de b
aan had'. Dat ze een do
ouwe juffrouw was, of i
had gemist.
Gebruiken we zulke
denigrerende uitdrukkii
tegenwoordig niet meer
het nu geen schande is
ongetrouwd te zijn? Dat
wel eens waar kunnen
Ons oordeel is niet mee
scherp. Maar handelen i
daarnaar? Toen Marga
Kerklaan haar t.v.-progi
maakte en daar later eei
over publiceerde, leerde
daarvan 'Zodoende was
vrouw maar een mens o
kinderen te krijgen.Zij
uiteraard het volste rech
kiezen voor deze categoi
Maar ik heb niet mindei
recht om erop te wijzen
nog andere vrouwen wa
Dikwijls waren deze de j
dochter in een groot gez
ene zus na de andere tn
en zij raakte meer en m
gebonden aan het ouder
huis en daarmee aan de
ouders. Opleiding en eei
buitenshuis waren spora
voor dezulken weggeleg
werd kloosterzuster, troi
of bleef thuis.
Wat me nu tegenwoordi
dikwijls schrik aanjaagt
feit dat die ongetrouwde
vrouw-op-leeftijd nog al
uitstek de aangewezene
om voor de ouders of dt
overgebleven ouder tot
het einde te zorgen. En
bijv. om haar vakantie
wie springt dan in? Nee,
moeders en vaders van
gezinnen hebben het te
Kinderen vragen veel
aandacht, zijzelf hebben
baan, het leven is zó
gecompliceerd. Opa of o
logeren vragen is teveel
Op bezoek gaan is vervt
voor de kinderen die, al
om een bejaardenhuis gi
helemaal niets daar heb
zoeken. En o wee, als d(
oude ouders ziek wordei
nog thuis zijn. Thuis wil
blijven ook. Er is toch ii
hulp. Meer dan ooit een
wordt de ongetrouwde d
belast met de zorgen. V/
komt men in zulke fami
zelden op het idee om e
soort aanwezigheids/
verzorgingsrooster same
stellen.
Heeft die ongetrouwde
vroeger de boot gemist?
weet ik niet. Dat ze hen
mist is wel duidelijk. Al
vijftig/zestigjarige mist 1
elke kans om haar levei
eigen goeddunken in te
richten. Het is dus toch
helemaal waar dat zodot
de vrouw maar een men
om kinderen te krijgen. 1
-niet eens zo weinig- vn
die op latere leeftijd hun
of moeder als kind moei
baren. En zo 'n kind blijfl
tot soms een bitter eind,
last. Daar hebben zij
vermoedelijk ook nimm
voor gekozen. Ze bleven
zichzelf, maar ze bleven
alleen. Hebben zij het n.
verdiend eindelijk eens
aantal jaren uit te rustel
haar nooit aflatende zoi\
Moet de familie daarvoo
in het geweer komen?
Het kapsel blijft
belangrijk voor
het uiterlijk. Na
tuurlijk is er weer
een nieuwe lijn
om de lente tege
moet te gaan.
Voor man en
vrouw is die zeer
eenvoudig. Het
lijkt zelfs of men
er zelf de schaar
in kan zetten.
maar dit is een
misvatting. Er zit
een gedegen
kniptechniek
achter om een
korte kop aan
vaardbaar te ma
ken. Intercoiffure
Interbeaute Ne
derland brengt als
trend het oude,
populaire 'Bob
kapsel in een
nieuw 'jasje' dat
de naam 'In ter t-
rend' krijgt. De
coupe is geba
seerd op een sa
menspel van ver
schillende leng
tes. De lange ha
ren voor de man
en het punkkap
sel lijken verle
den tijd, hoewel
niet iedereen het
daarmee eens zal
zijn.
Bij al die verhalen over medische
vooruitgang zou je bijna vergeten
dat de geneeskunde een boel niet
kan. Zo ligt er een verzameling
huis-, tuin- en keukenkwalen hoog
.in het medisch rommelhok opge
tast, die door het medisch intellect
nooit echt serieus zijn genomen,
nooit grondig zijn onderzocht, en
waar nauwelijks een kruid tegen
gewassen is. Die kwalen zijn meest
al onschuldig, maar leuk is anders.
Neem nou kuitkramp, of anders
dat merkwaardige 'restless-legssyn-
droom'. Laten we ze eens allebei
tegelijk nemen.
Bijna iedereen, zeker meer dan de
helft van alle mensen, is ooit het
volgende overkomen. Je maakt een
verkeerde beweging, of vaak dat
niet eens, en plotseling schiet een
hevig stekende en krampende pijn
het been in. De kuitspier, want die
is meestal de boosdoener, heeft zich
dan op eigen gezag krachtig en blij
vend tot een keiharde bal samenge
trokken en dwingt de voet in een
stand alsof je op je tenen wilt lopen.
Dit kan gebeuren na een fikse li
chamelijke inspanning, maar heel
vaak gebeurt het in de slaap. Som
mige ongelukkigen overkomt dit zo
geregeld dat ze elke nacht met het
lood in de schoenen het bed in
stappen.
De oorzaak is niet bekend. Maar
theorieën genoeg natuurlijk. Bij
voorbeeld. Spieren zijn nooit slap,
want het ruggemerg houdt ze altijd
precies op de juiste spanning. Is die
spanning te hoog, dan geeft een ap
paraatje in de pees - het Golgi ap
paraat - een seintje door aan het
ruggemerg om de betreffende spier
wat af te remmen. Welnu. Als er
iets mis is met dat Golgi-apparaat,
dan kan de betreffende spier onge
hinderd en maximaal samentrek
ken en schiet prompt in een
kramp. Het aardige is, dat deze the
orie ook verklaart waarom het
helpt om bij kuitkramp de tenen
naar je toe te trekken. Daarmee
rek je de Achillespees op en in één
moeite door ook het Golgi-appa
raat. De laatste geeft dan aan het
ruggemerg het bericht door om het
wat kalmer aan te doen en de
kramp verdwijnt. Een andere theo
rie beweert dat deze krampen ont
staan door een soort elektrische
kortsluiting in de spier zelf. Beide
theorieën hebben hun aanhangers
en waarschijnlijk ligt de waarheid
in het midden. Hoe dan ook, een
echte behandeling bestaat er niet
voor. Met het oprekken van de
pees kan men de aanval onderbre
ken, massage zou wat uithalen en,
als de kramp vooral voorkomt na
hevige inspanning, helpt rust. Dan
is er een arsenaal aan geneesmid
delen die misschien wat tegen
spierkramp uithalen, en dat lukt
soms wel eens en heel vaak niet.
Dansbenen
Een andere spokerij in het been is
het zogeheten 'restless-legssyn-
droom'. 'Restless legs' is Engels
voor 'rusteloze benen' - in Neder
land wordt de kwaal ook wel 'dans
benen' genoemd - en dat geeft de
kwaal aardig weer. Vijf op de hon
derd Nederlanders worcfen gere
geld bezocht door een akelig gevoel
dat diep in de kuiten lijkt te zitten,
en dat gepaard gaat met een biina
onweerstaanbare drang om de oe
nen te bewegen. Dit buitengewoon
vervelende maar niet pijnlijke ge
voel overkomt ze meestal als ze in
bed liggen. Het enige wat dan lijkt
te helpen is afkoeling van de be
nen, of een tijdje ijsberen, maar zo
gauw ze weer in bed stappen komt
dat hinderlijke gevoel vaker wel
dan niet prompt weer terug.
Men heeft werkelijk geen flauw
idee wat hier de oorzaak van zou
kunnen zijn. Wel kwamen bij on
derzoek in slaaplaboratoria merk
waardige zaken aan het licht. 'Rest
less legs', zo bleek, gaat in de slaap
vaak gepaard met een aantal onbe
grijpelijke maar wel meetbare ver
schijnselen. Tijdens de slaap bewe
gen af en toe een of beide benen,
waarbij bovendien de grote teen en
de hele voet in de richting van de
neus buigen. Die bewegingen du
ren een halve tot vijf seconden en
komen met een tussenpauze van
zo'n halve minuut voor. Tegelijker
tijd verandert het hartritme, de
bloeddruk en de ademhaling op
een manier waaruit blijkt dat de
slaapdiepte is verminderd.
Deze bewegingen moeten niet ver
ward worden met die plotselinge
schok waarmee je, op de grens van
slapen en waken, ineens wakker
kunt schrikken. Dat is een normaal
ontladingsverschijnsel van de zenu
wen waar iedereen wel eens last
van heeft. Nee, dit is voortdurend
bewegen van de benen, schoppen
in bed, waarvan op dat moment
wel de partner weet van heeft
maar niet de patiënt. Die weet dus
van niets, maar wakker er van
worden doet hij in bijna de helft
van de gevallen wel. Ook heeft bij
na de helft van deze mensen moei
te met inslapen, is een even groot
deel overdag overmatig slaperig en
klaagt een minderheid over te
vroeg ontwaken. Toegegeven, een
onschuldige kwaal. Maar aan de
andere kant is er niets zo ellendigs
als voortdurend van je nachtrust te
worden beroofd, en dat is precies
waar veel 'restless-legs'-patiënten
stelselmatig last van hebben.
Soms heeft de kwaal wat te maken
met zwangerschap, bloedarmoede
of een aandoening van de zenuwen
in de ledematen. Dan verdwijnt de
kwaal als het kind is geboren, of de
ziekte afdoende behandeld. Meestal
treedt het 'restless-legssyndroom'
schijnbaar 'zomaar' op, zonder eni
ge verklaring of geldige reden.
Men heeft, en dat is een slecht te
ken, alle denkbare en ondenkbare
middelen uit de medicijnkast tegen
'restless legs' uitgeprobeerd. Van
clonazepam, een broertje van vali
um, is een gunstige werking aange
toond. Als dat niet helpt, of als de
gunstige werking ervan terugloopt,
dan komen zwaardere middelen in
aanmerking. Levodopa, bijvoor
beeld, het klassieke geneesmiddel
tegen de ziekte van Parkinson. Het
nadeel ervan is dat het spul niet
zonder bijwerkingen is. Dat gaat al
helemaal op voor alle van opium
afgeleide medicijnen. Die schijnen
voortreffelijk te werken, maar he
laas, wat de bijwerkingen ervan
zijn kan elke junk u zo vertellen.
door Joke Forceville-Van Rosjj
f)
ONGETROUi
Ik bleef mijzelf, maar óóiv
ik bleef alleen.
Jan Melis
Mevrouw Quist te
midden van haar
bonsaitjes: „Als je
ze tegemoet treedt
met onverschillig
heid, gedijen ze
merkbaar minder
goed".
FOTO: CEES VERKERK
In één woord: prachtig.
Een kunstwerk. En door
dat het groeit en bloeit
en ademt misschien nog
wel mooier dan een ge
woon kunstwerk. Maar
niet goedkoop. Voor een
eerste klas bonsai-boom
pje vitaal, goed in het
blad, evenwichtig van
vorm is men in de
winkel al gauw een paar
honderd gulden kwijt.
Mevrouw M.G. Quist, secre
taresse van de Nederlandse
Bonsai Vereniging heeft wel
honderd bonsai-boompjes in
huis. Een kapitale investe
ring? Ze wijst op een Kon-
mar-kamerden. Drie jaar ge
leden bij het boodschappen
doen in huis gehaald voor de
prijs van een pak koffie. Des
kundige behandeling met
snoeimes en (aluminum-
)draad alsmede gedurig en
geduldig „onttoppen" hebben
ertoe geleid dat hieruit thans
een bonsai is gegroeid die
zich absoluut niet voor zich
zelf hoeft te generen.
De secretaresse: „Rond bon
sai is een sfeer van chique en
van veel geld ontstaan die
nergens op slaat. Bonsai is
een kweektechniek. Toepas
sing daarvan is heel goed
koop. En de planten die je er
voor nodig hebt hoeven ook
geen geld te kosten. Alles is
bruikbaar zolang het maar
om planten gaat die een ver-
houtende stam hebben en dus
boompjes worden. Daarnaast
mogen ze geen al te grote
bladeren hebben".
Japan
Bonsai. Twintig jaar geleden
was het fenomeen nog vrij
wel onbekend. Maar met de
Mazda's, de Toyota's en de
Sony's kwam ook dit meer
sympathieke aspect van de
Japanse cultuur naar ons
land overwaaien. Hoewel de
klank associaties wekt met
de mantra van een geheime
Oosterse meditatie-vorm, be
tekent „bonsai" eenvoudig
„een boom in een pot".
Potplant zouden ze in het
Westland zeggen. Maar an
ders dan bij de Westlandse
potplanten is het bij bonsai
de bedoeling een struikje te
creëren van maximaal enke
le decimeters hoog dat vol
doet aan een welomschreven
schoonheidsideaal. Volgens
Japanse traditie gaat het
daarbij om eigenschappen als
de afstand van de stam tot de
eerste tak, de tapse vorm van
de stam en de afstand van de
takken onderling.
Het interessante is nu dat
volgens tal van inventieve
handelaren hier te lande
deze vorm kan worden beïn
vloed door een speciaal soort
aarde. De zogeheten bonsai-
aarde. Deze wordt verkre
gen, weet mevrouw Quist,
door 50 liter eenvoudige pot
aarde te mengen met 50 liter
ongecompliceerd schepzand.
Goed door elkaar husselen,
overscheppen in zakjes van
één liter en voor vijf gul
den per zakje gaat die bonsai-
aarde dan grif over toon
bank. Commercieel helemaal
niet gek bekeken, en ook uit
het oogpunt van humor wel
te waarderen, maar biolo
gisch absolute lariekoek!
Mevrouw Quist: „Zo heb je
ook speciale bonsai-mest.
Even effectief als verdunde
Pokon, maar drie keer zo
duur. En bonsai-gaasjes, die
moeten voorkomen dat de
aarde wegzakt door het gat
onderin je bloempot. Bonsai
gaasjes! Zelf gebruik ik het
misschien wat proletarische,
maar buitengewoon prakti
sche horregaas. En wat zou u
denken van de exclusieve
étuis met bonsai-gereed
schap? Honderden, soms wel
duizenden guldens worden
daarvoor neergeteld. Als ik u
nu vertel dat ik mijn hobby
beoefen met een Hema-
schaar, een borduurschaartje
van wijlen mijn tante en een
simpele concaaftang!"
Vermoedelijke achtergrond
van de windhandel en de
champagne-achtige sfeer
rond bonsai is dat het kwe
ken van dit soort boompjes
veel tijd en zorg vergt.
Kweektechnische deskundig
heid is nodig, maar ook een
groeiklimaat dat goed is afge
stemd op het soort struik
waarop de techniek wordt
beoefend. Dat laatste lijkt
voor de hand te liggen. Maar
men zou niet graag de kost
geven aan de tallozen die bij
de handelaar zo'n schitteren
de podocarpus kopen, zo'n
podocarpus die in het warme,
vochtige Taiwan voortreffe
lijk heeft kunnen gedijen, en
die deze jongen dan in een
gortdroge c.v.-gestookte huis
kamer zetten. Pal tegen het
's nachts ijskoude raam. Ja,
daar wil hij zijn aardse leven
wel beëindigen. Ongeacht de
hoeveelheden bonsai-aarde,
de bonsai-mest en de bonsai-
apparatuur waarmee de
goedwillende verzorger, op
advies van de commercie, het
tij tracht te keren.
Vochtigheid
Dat al die bonsaitjes van me
vrouw Quist er zo prachtig
bij staan, ligt dan ook niet op
de laatste plaats aan de om
standigheid dat niet alleen
haar kasje, maar heel haar
huis zowel de juiste tempera
tuur als de juiste vochtig
heidsgraad heeft. Overal op
de radiatoren staan, met
bamboe aan het oog onttrok
ken, grote bakken met water.
'Dubbel glas en rol-gordijnen
voorkomen tocht en een te
grote afkoeling tijdens de
nacht. En twee keer per dag
krijgen alle bonsaitjes een
sproei-bui over hun kop.
Waarbij bovendien nog komt
dat mevrouw Quist heel haar
bevolking gedurig toespreekt.
In bemoedigende en waar
nodig ook bestraffende be
woordingen. Desgewenst
zelfs in hun moerstaal, want
zij is het type liefhebber dat
de zaken graag grondig aan
pakt. En zich dus niet alleen
de techniek van de bonsai
maar in één moeite door ook
het Japans heeft eigen ge
maakt.
Mevrouw Quist: „Je bent be-
trokkén bij die struikjes. Je
ziet ze groeien, hun best
doen, en dan gaat het praten
vanzelf: 'Ja jongen, wat je
nou doet lijkt nergens op. Je
moet je ook zelf een beetje
inzetten'. Wanneer ik ga
snoeien, waarschuw ik on
willekeurig: 'het doet even
pijn, maar het is voor je eigen
bestwil'. En als ze naar een
expositie mogen: 'Hoor 's
hier, jullie mogen mee, maar
dan moet je daar en daar nog
wel wat mooie blaadjes ma
ken".
„U denkt: flauwekul. Het is
ook flauwekul in die zin dat
ze allicht geen taal verstaan.
Maar de gezindheid waarmee
je planten benadert heeft wel
degelijk invloed. Als je ze te
gemoet treedt met onver
schilligheid, gedijen ze merk
baar minder goed dan wan
neer je een duidelijke wel
willendheid aan de dag legt.
Hoe dat nou komt begrijp ik
zelf ook niet, maar dat het zo
is staat voor mij vast. Planten
waarop ik minder gesteld
ben, krijgen van mij dezelfde
verzorging als andere. Ik
knip ze even keurig bij, en
toch: op den duur gaan die
allemaal dood".
Milieu
Toen de Nederlandse Bonsai
Vereniging in 1972 werd op
gericht telde ze 30 leden.
Rond 1985, op de vleugels
van de alom toegenomen be
langstelling voor natuur en
milieu, begon de animo
opeens sterk toe te nemen en
sindsdien laten zich honder
den nieuwe leden per jaar in
schrijven. Op dit moment telt
de club 1700 contribuanten,
verdeeld over veertien regio
nale afdelingen. Voor hen,
maar ook voor belangstellen
de niet-leden fungeert me
vrouw Quist als landelijke
vraagbaak.
Voortdurend wordt ze aan de
telefoon geroepen, geeft ad
vies en neemt misverstanden
weg. Nee, voor bonsai heb je
geen stokoude boompjes no
dig. Ze kunnen stokoud wor
den, vele honderden jaren
zelfs, maar een bonsai van
een jaar of vier kan ook heel
mooi zijn. En ja, de bonsai-
techniek kan ook worden
toegepast op „gewone" bo
men als eik, beuk, berk, iep
of Oostenrijkse den. En nee,
bonsai speelt zich niet per de
finitie Dinnenshuis af. Bij
voorkeur zelfs buiten. Alleen
geïmporteerde, tropische
soorten moet je in huis hou
den.
Ring ring, een meneer met
een karmona-probleem. Zijn
karmona-bonsai, vers uit Ja
pan, is van de emigratie der
mate gedeprimeerd geraakt
dat van een toestand van
acute levensmoeheid moet
worden gesproken. Een voe
dingsprobleem, diagnostiseert
mevrouw Quist: „Voor het
vervoer vanuit Japan wordt
keiharde klei gebruikt. Maar
op de langere duur is dat
fnuikend. Die karmona moet
in veel lossere aarde staan".
Spreekuur
Het beste is dat meneer zijn
karmona meeneemt naar het
bonsai-spreekuur in het
Haagse clubhuis van de vere
niging. Dan kan daar een uit
gekiend mengseltje voor de
patiënt worden samengesteld:
„Elke soort stelt nu eenmaal
zijn eigen specifieke eisen.
Een steeneik is dol op kalk,
een azalea houdt het op zure
grond. Daartussen heb je
honderd varianten. Die kun
nen we op het spreekuur ter
plekke bereiden uit ons uit
gebreide assortiment metsel-
zand, potgrond, klei, turf
molm, flugzand noem
maar op".
Bonsai. In de winkel kosten
de boompjes goudgeld. Zelf
opgekweekt gaat het om lut
tele guldens. In beide geval
len echter vergt het in stand
houden van eenmaal verkre
gen schoonheid onafgebro
ken zorg. Waarbij men, be
klemtoont mevrouw Quist,
de traditionele Japanse richt
lijnen voor schoonheid ook
ook weer niet al te spastisch
moet gehoorzamen:
„Mooi is tenslotte wat je zelf
mooi noemt. Neem nou deze
juniperus hier. Zelf vind ik
hem niet veel soeps. Met die
rare scheerkwast op z'n kop.
Maar iemand anders zegt
misschien: mooi! Bonsai!".
WILLEM SCHEER
Het door mevrouw M.G.
Quist beheerde landelijk se
cretariaat van de Nederland
se Bonsai Vereniging is te be
reiken onder nummer
070 3521126
De 'Latino Girl' van Foxy Fashion. De
bloemenprint is vrouwelijk, 129,95,
de bandplooibroek met smalle pijpen
en omslag kost 129,95. Turtlenecktrui
met glansborduursel 49,95.
FOTO: PR
vormgevingen.
Voorkeur hebben
de rust- en ont
spanning uitstra
lende comfortabe
le kleren. Van
daar de her
nieuwde belang
stelling voor jeans
en denims.
Daarnaast zijn de
stoffen op te de
len in de linnens,
de katoen/canva-
sachtigen. Er is
ook belangstelling
voor soepele ka
toenen die zacht
aanvoelen als ka
toenen voile, ka
toen/viscose en
andere combina
ties. Verder zijn
er stoffen met een
mat- of glansef
fect. De dessins
zijn veelal gewe
ven, bijvoorbeeld
brede, lange stre
pen en vervaagde
madrasruiten.
Op lente- en zo
merjurken zijn
opgestikte ton-
sur-ton bloemmo
tieven geen uit
zondering. Grijs
op grijs, wit op
wit, lavendel op
lavendel. Hierbij
passende motie
ven zijn ook hel
dere, zonnige
bloemdessins, kla
prozen en veld
bloemen. Voor
deze lente- en zo
merjurkjes of
rokken worden
stoffen gebruikt
als katoen, linnen
katoen, damast en
fijne katoenga
rens voor jaqua-
rd truien, even
den, een trend.
Mensen gaan
meer tijd nemen
voor ontspanning.
Dat komt tot ui
ting in de mode.
Een duidelijk be
wijs is de hang
naar natuurlijk
heid in stoffen en
Een model van Laura Ashley in klein
bloemmotief en hooggesloten hals, be
staande uit 100% katoenen T-shirt
49,-) met bijpassende broek 89,-).
Het 100% katoenen vest (wit met geo
metrisch/bloemetjesmotief) kost
189.-.
FOTO: PR
eens voorzien van
veldboeketten -
motieven. De
kleuren hebben
(bij voorbeeld bij
Laura Ashley)
namen als 'Pro
vence Pink', 'La-
lique', 'Passion
Pink', 'Sea
Green'Bardot
Blue', 'Saffron'
(saffraan), 'Parel',
'Crème en wit'
White).
TINY FRANCIS
Met eenpicnic-
mand achter in
de auto of op de
bagagedrager van
de fiets hoef je
niet chic te zijn.
Comfort telt.
'Comfort' trou
wens is een mo
dewoord gewor-
