[aywood niet bang voor afgang
Veelzijdig dansvertoon vanNDT 2
ram Adriaanse bij De Appel:
ezelschap volstrekt uniek"
in
Felix Coolen tevreden met „De Brug"
NST RTV
3Ü-
VAVOND EERSTE VOORRONDE NATIONAAL SONGFESTIVAL
r NOODLOT' VOOR BREED PUBLIEK
3 -w
iimuleringsfonds
|)or popmuziek
Veronica
verslaat
Veronique
Ere-doctoraat
voor Cardenal
Leidse Courant: voor meer dan nieuws alleen. Een krant voor u!
QeidMQowuwt
VRIJDAG 16 FEBRUARI 1990 PAGINA 9
Muziektheater: NDT2 met ballet
ten van Lionel Hoche, Alida Chase,
Nacho Duate en Jiri Kylian. Gister-
Danstechnisch doen de leden
van NDT 2 niet onder voor
de cast van de grote groep.'
Ook wat hun persoonlijkheid
en uitstraling betreft kan
men eigenlijk moeilijk meer
spreken van jeugdigen tegen
over volwassenen. Het ver
schil zit uiteraard nog wel in
de doorstromingsfase, die
mede is afgestemd op de leef
tijd.
Het nieuwe programma, gis
teren in het Muziektheater
omvatte niet minder dan drie
wereldpremières. Het zijn de
choreografen die bepalend
zijn voor het publieke succes.
Als deze eisen dat er ge
schreeuwd en gesproken
moet worden - en dat laatste
kunnen dansers op een hoge
uitzondering na niet - dan
trekken techniek en uitstra
ling zo'n ballet wel naar de
winstkant, maar daar komt
het lang niet altijd aan. Wij
menen dat dit helaas het ge
val is met het bitterzoete scè-
nische pessimisme van Lio
nel Hoche in 'Coming up ro
ses'. Een doolhofje van draai
bare kouwe drukte en kippe-
drift, hele verhalen in het
Frans - uiteraard door slechts
weinigen verstaan - agressie
in het Engels, tapdans en
stoelendans en bij vlagen
mooie muziek verdoven de
toeschouwers een vol half
uur lang.
Met grote inzet en veel vaart
gedanst, maar de indruk zou
niet blijvend zijn. Met Nacho
Duato's voorlopig laatste bal
let voor het NDT, een plasti
sche ode aan de bedreigde re
genwouden in het Amazone
gebied, zou dit wel het geval
zijn. Duato combineert teder
heid en trots binnen een zui
ver lyrische sfeer en de raak-
gekozen muziek en zeer
sfeervolle decors van Walter
Nobbe stempelen deze pre
mière tot een grote aanwinst.
Interessant is ook de solo die
Alida Chase schreef voor de
hoogbegaafde danser Thomas
Graham. Diens veelzijdig in
zetbaar danslichaam voldoet
zowel mimisch als technisch
aan de veelheid van stem
mingen en bedoelingen. 'Tes
timony' wordt daardoor en
ondanks de niet zo geslaagde
geluidsmontage een getuig
schrift met een plastisch
'cum laude'. Dat Jiri Kylians
'Nomaden' - dierengedrag in
snelle bewegingen en vloei
ende lijnen - door dit NDT 2
een perfecte uitvoering zou
krijgen, was voorspelbaar. De
applausmeter scoorde hier
hoorbaar het hoogst.
FRANK DELBOY
iderland 3, 21.00-21.50, Na-
ongfastival, eerste voorron-
12.45 (na NOS-Laat) de uit-
t i de telefonische enquête
f liedjes van de kijkers door
aar de finale op 10 maart.
S ERSUM De op-
o Rijkste verschijning
J nationale songfesti-
o :us is dit jaar onge-
J d die van het duo
o Dod. In tegenstelling
0 negentien andere
Ifaten voor een fina
ls, die allemaal min
pr aan het begin van
fopbaan staan, lijken
1 en Caren May toch
je verliezen te heb-
1 {ang in de voorronden
>eeld past toch niet in
i ld dat Nederland heeft
i door de wol geverfde
dat al zo'n twintig jaar
vak meedraait en mag
l jp een aantal successen
1 rmaat. Toch treden de
rs vanavond aan in de
eerste voorronde, temidden
van pril talent als Harold Ver-
woert, Shan, Helen Carmine,
Marc Benz, Cha Cha en Rose
Glisten. „We zijn niet bang
voor een afgang", melden ze
desgevraagd. „We vinden het
gewoon leuk om er een keer
zelf aan mee te doen. Vorig
jaar hadden we een liedje in
de nationale finale, nu weer
bij de laatste twintig, en toen
aan de orde kwam wie het
moest zingen zeiden ze: waar
om doen jullie het niet zelf?
Ja, waarom ook niet, zeiden
we tegen elkaar. We hebben
momenteel toch niet veel om
handen in Nederland, we
brengen geen plaat uit, dit past
er prima tussen."
Festivalervaring brengen ze
genoeg mee, zoveel is zeker.
Maywood haalde al prijzen
weg op liedjesfestivals in exo
tische landen als Korea en Ja
pan, en mag zich ook laten
voorstaan op een hechte repu
tatie in het oostblok. Festivals
in de DDR en Polen, pas nog
een fikse tournee door Rus
land met 22 uitverkochte con
certen in grote zalen voor zo'n
zesduizend bezoekers gemid
deld.
Voor deze keer hebben ze zich
dus overgeleverd aan de nuk
ken van 'het Nederlandse
volk', dat zich via telefoonen
quêtes van Bureau Intomart
vanavond en volgende week
vrijdag mag uitspreken over
welke liedjes in de nationale
finale (op 10 maart) zitten en
op die dag via provinciale ju
ry's de nummer één kiest, het
liedje waarmee Nederland op 5
mei in Zagreb aantreedt op het
Eurovisie Songfestival.
Eerste voorronde
Vanavond, tijdens de eerste
van de twee voorronden, pre
senteert Paula Patricio de vol
gende liedjes en artiesten:
1. 'Oh wat een heerlijke tijd',
een opgewekt niemendalletje
van Eldert Kok, door het vro
lijke duo Cha Cha (Annelies
en René Portegies).
2. 'Niet zonder jou' van Maar
ten Peters, een nostalgische
liefdeslied, met heldere stem
ten gehore gebracht door Rose
Glisten.
3. 'Gini' van Carel Alberts en
Peter van Asten, een feestelij
ke meezinger, met bravoure
vertolkt door Gordon.
4. 'Ik wil alles met je delen' is
dan het liedje van en door
Maywood, een statige ballad,
door solozangeres Alice met
gevoel neergezet. Mooi arran
gement.
5. 'Anne' van Coen Bais, een
gevoelig liedje in chansonstijl,
gezongen door Sietze Hansen
(artiestennaam Shan), die her
inneringen oproept aan een
konge Herman van Veen.
maar dan een stuk minder zui
ver zingend.
6. 'Freedom Freiheit Liberté'
van Piet Souer en Peter van
Asten, een op actuele politieke
trends inhakend dansnummer
met mediterrane inslag, neer
gezet door de zespersoonsgroep
Jeans Ltd. (deel van de cast
van de musical Jeans). Pasjes
toch wat houterig.
7. 'Later' van Piet Souer, een
pathetisch liefdeslied, gezon
gen door Angelina van Dijk
die vorig jaar al opviel door
haar schriele gestalte en for
midabel stemvolume. Nog niks
veranderd.
8. 'Blijf maar bij mij' van
Maarten Peters, een romanti
sche ballad, met warme stem
gezongen door Harold Ver-
woert (vorig jaar finalist in
'Sterrenjacht').
9. 'Morgen' van P. Smit, een
elegant liedje in mineur maar
met optimistische tekst, ver
tolkt door Helen Carmine, die
beschikt over een mooi gevoi-
Alice en Caren Maywood.
leerde stem.
10. 'Geef mij een kans' van het
schrijverscollectief Cat Music
(vorig jaar al actief achter de
schermen van 'Blijf zoals je
bent'), een vrolijk schlager
achtig lied, vertolkt door Mare
Benz, die eruit ziet en zich be-
FOTO: DIJKSTRA
weegt als een levend afgietsel
van een beginnende Lee To
wers.
RENÉ DE COCQ
IAAG Het kwam
Bonnie Stuart. ,,Ik
bij, toen zij in het
o.lrdamse theater De
Couperus fileerde in
5 van vijf minuten.
J tig compact. Het
o had ik niet gelezen,
J toen ze vijf minuten
o loodlot had gedaan,
oik dat het geschikt
0 Dor drama".
Ie Brouwer kende ik
'De min in het laza-
6' bij de Haagse Come-
Hans de Wolf, schrijver,
fis. Ze waren er allebei,
(kten in gesprek en we
1 er alledrie wel voor,
pdlot van Couperus in
pel te spelen. Carline
let wel aan de artistiek
fan De Appel Erik Vos
llen en ook Erik was er
iarline werd Eve, René
knicq Bergmann werd
pn Stef Feld werd kla-
Bertie, vriend van
jZo kwam het",
kram Adriaanse, de 35-
tegisseur die tientallen
41 regisseerde bij een
pntal beroeps- en ama-
|epen, Trins Snijders re-
jle in haar gedurfde
produktie van 'Suster Bertken'
en toneelgroep De Appel 'vol
strekt uniek' noemt. „Het zijn
acteurs die weten wat ze
waard zijn en om kunnen gaan
met inspraak. Bovendien is De
Appel zo'n gezelschap dat niet
meteen uitgaat van volle zalen
en produkties waarmee je op
reis móet. Dat het er achteraf
tóch van komt, is vers twee,
maar het stond nooit voorop.
Dat is. prettig werken".
Heel voorzichtig, zijn woorden
manoeuvrerend als een eerste
klas binnenschipper, probeert
Adriaanse duidelijk te maken
waarom Couperus aanzienlijk
meer te zeggen had dan door
gaans wordt verondersteld,
waarom juist dit stuk zo ge
schikt is voor De Appel en
waarom De Appel met dit
soort stukken tegen elke opzet
in zo'n groot publiek trekt.
Geen uitgever
„Couperus kón aanvankelijk
voor Het Noodlot geen uitge
ver vinden omdat zijn onder
werp te maken kon hebben
met mannenliefde en ook zijn
boodschap niet werd geaccep
teerd: dat de mens zijn noodlot
niet kan ontlopen, maar wel
kan beïnvloeden, dat noodlot
bestaat. Dat heeft Couperus
prachtig vormgegeven, met de
schitterende rfiguur van Frank:
-ERDAM De Stichting
jziek Nederland (SPN)
iterdam heeft het „Sti-
ïgsfonds Popmuziek-
opgericht. Met fi-
steun aan popmusici
fonds de kwaliteit van
ejederlandse popmuziek
ïren en de concurren
te ten opzichte van bui-
produkties verster-
3i| popgroepen en popmu-
jrf niet genoeg geld heb-
eP een plaat of bij voor-
ten videoclip te maken,
hl in aanmerking voor fi-
f|e steun. Voorwaarde is
tjproduktie een hoge ar-
waarde kent en origi-
r]
[%ds is volgens de SPN
Akelijk omdat de in Ne-
gevestigde platenindu-
''bnvoldoende aandacht
Jan platen van Neder-
a( popgroepen die vanuit
leer artistieke achter
lijn gemaakt.
3e financiering van het
fonds wil de SPN een beroep
doen op een deel van de op
brengsten van verschillende
heffingen op blanco cassettes
die in de toekomst mogelijk
worden. De Tweede Kamer
behandelt binnenkort enkele
wetsvoorstellen die dergelijke
heffingen mogelijk moeten
maken, als compensatie voor
het 'thuiscopiëren' van met
name popmuziek. De SPN
verwacht voor 1 januari vol
gend jaar een heffing op lege
cassettebandjes. Uit onderzoek
is gebleken dat ruim 70 pro
cent van het thuiskopieëren
popmuziek betreft.
De SPN meent ook dat een
deel van de opbrengsten van
uitgeleende platen en CD's
naar de musici moet. Verder
moeten de ondersteunde ar
tiesten een deel van de op
brengsten op de rekening van
het stimuleringsfonds storten
wanneer de gesteunde projec
ten succesvol blijken te zijn.
WVC steunt de initiatieven
met 250.000 gulden.
met een heel groot lijf, maar
een aarzelend hartje".
Daar komt veel ellende van,
maar het drietal, dat dit stuk
draagt, vraagt ook wel een
beetje om ellende. „Frank ont
moet zijn oude studievriend
Bertie, die aan lager wal is ge
raakt, terwijl Frank de wind
in de zeilen heeft. Wanneer
Frank een vriendin krijgt,
Eve, probeert Bertie met veel
gekonkel en geroddel die twee
weer uit elkaar te drijven; hij
raakt immers op het tweede
plan. Aanvankelijk lukt het
Bertie, Eve verdwijnt. Maar
Bertie loopt zijn doodklap op,
letterlijk, wanneer Frank er
achterkomt dat hij brieven
heeft achtergehouden en zijn
hele geroddel wordt doorzien.
Eve en Frapk komen weer sa
men, maar kunnen toch niet
meer zonder Bertie leven".
Adriaanse: „Achteraf blijkt,
dat iedereen gelijk had. Frank
had die Bertie al veel eerder
plat moeten slaan; maar zijn
vriendschap voor hem zat daar
weer tussen. Ook Eve had re
denen om dat geroddel niet te
pikken, maar voelde zich weer
machteloos door haar liefde
voor Frank en haar respekt
voor zijn vriendschap met
Bertie. En geef ook Bertie
maar eens ongelijk: wat moet
je doem als je beste vriend een
vriendin krijgt? Je gunt het
hem, maar je plotselinge twee
de plaats is óók moeilijk te ac
cepteren. Achteraf blijken al
ledrie gelijk te hebben. Het
mag misschien vreemd lijken
dat Frank en Eve aan het slot
vergif innemen, maar dat is
het toch niet. Die twee kun
nen immers niet meer leven
zonder Bertie, die zo van in
vloed op hun leven is geweest:
Frank voelt schuld, Eve ook
door haar betrokkenheid.
Noodlot. Daar zit het stuk vol
mee en Couperus is daarom
meer dan een Haagse schrij
ver; dat vind ik wel".
Geschikt
„Juist voor De Appel is dit
zo'n geschikt stuk, omdat van
literatuur drama kon worden
gemaakt. Hans de Wolf heeft
vier versies geschreven, waar
in alle dialogen letterlijk van
Couperus zijn. Je zou kunnen
zeggen dat hij vier skeletten
schreef, met steeds meer vlees
eraan. En we ontdekten fou
ten; bijvoorbeeld dat we bij de
eerste te veel voorkennis bij
de toeschouwers veronderstel
den. We moesten styleren,
zien wat te spelen viel en wat
niet, in een stuk van vijf akten
van totaal anderhalf uur".
Het publiek komt, althans in
de produkties voor de grote
zaal, met bussen vol. En dat
niet een weekje, maar soms
maanden achtereen. Adriaan
se: „Een geruisloos, muisloos
publiek, schitterend. Het
Noodlot is dan wel bedoeld
voor de kleinere zaal omdat
het toch iets van een experi
ment betrof, maar dat we de
eerste week al volledig uitver
kocht waren, verbaasde me.
En weer dat stille, maar meel
evende publiek, alsof ze we-
Aram Adriaanse: „Kom, hoe zeg ik het".
ten: we zitten in het Appelthe
ater, dus is het goed. Die naam
heeft het ensemble de afgelo
pen jaren al opgebouwd. Eerst
was de Haagse Comedie het
grote theater en de Appel het
kleintje, nu is die zaak totaal
omgedraaid, al heet de Haagse
Comedie nu Nationale To
neel".
Geen pretentie
Toch valt die verbazing bij
Adriaanse achteraf wel mee.
„We hebben niet de pretentie
iets heel bijzonders te maken
van iets, dat al een opvoe
ringstraditie heeft. We willen
iets spelen dat door z'n inhoud
een breed publiek moet trek
ken. Niet dat we, kom hoe zeg
ik het, iets voor jan en alleman
willen spelen, we zijn geen
Theater van de Lach. Maar
iets dat diep-menselijk is, waar
iedereen mee te maken kan
krijgen, dat iewdereen raakt.
Liefde, ontrouw, noem maar
op. Ook in Het Noodlot komen
die elementen voor: verdriet,
hartstocht, eenzaamheid en de
angst alleen te worden gelaten.
Onvermogen; daar zit het stuk
vol mee en dat wordt door ie
dereen herkend. Daardoor
komt het, dat beide Appelthe
aters, het grote en het kleine,
steeds vol zijn: het publiek
weet inmiddels in welk genre
de Appel speelt.
De vraag waarom ik een Ap
pel-regisseur zou zijn, moet
Erik Vos maar beantwoorden,
al heb ik wel een idee, omdat
ik eerder stage bij de Appel
heb gelopen. Regisseur en ac
teurs praten veel met elkaar,
gezamenlijk maken we die
produktie en de acteurs doen
niet mee, omdat ze een rol
krijgen opgedragen, maar om
dat in overleg rol en acteur
FOTO: PERS UNIE
bijelkaar komen. Zo werkt het
bij De Appel, maar het is wèl
uniek".
Appel-regisseur
Erik Vos: „Om welke produk
tie het gaat, kan ik nu nog niet
zeggen Wel is een plan in ont
wikkeling om de lijn met
Aram Adriaanse voort te zet
ten. En wat hem dan tot Ap
pel-regisseur bestempelt, tja.
Kijk, bij de Appel zijn acteurs
en regisseurs met z'n allen
mede-verantwoordelijk. Voor
het stuk en voor de anderen.
Eigenlijk is die struktuur heel
eenvoudig: we spelen voor een
breed publiek, dat zelf al een
belangrijke rol speelt. Adri
aanse begrijpt dat en is het
soort regisseur dat meebouwt,
vanuit zijn plaats en functie en
als onderdeel van het totaal.
Heel eenvoudig, eigenlijk".
FRITS BROMBERG
HILVERSUM „De
Brug", de zes miljoen gul
den kostende serie van de
KRO, gebaseerd op de
boeken van Antoon Cool
en, is inzet van hevige
meningsverschillen. Let
terkundigen menen dat
de makers van de serie
het werk van Coolen heb
ben verminkt. De woede
richt zich behalve op de
makers ook op de zoons
van Coolen, Felix (56) uit
Zwolle en Guido (58) uit
Den Haag: „Voor een berg
duiten hebben zij hun toe
stemming eraan gegeven",
aldus de Brabantse letter
kundige Carel Swinkels.
Felix Coolen, leraar Engels
aan een scholengemeenschap
in Zwolle, blijft minzaam on
der de kritiek; hij is eerder ge
amuseerd dan gekrenkt. Hij
vindt namelijk dat televisie
makers recht hebben op een
eigen interpretatie: „Ik wil, als
erfgenaam niet dicteren wat
anderen met mijn vaders werk
moeten doen".
De Brug is gebaseerd op de
boeken „Stad aan de Maas" en
„De Grote Voltige". „Dertig
jaar na de dood van mijn va
der staan ze zo ver van de
schrijver af dat ze het bezit
van het publiek zijn geworden.
Ik vind dat een lezer meer
rechten krijgt naarmate de au
teur langer dood is".
Samen met zijn broer beheert
Felix Coolen de nalatenschap
van zijn vader. Guido doet de
juridische zaken, Felix de in
houdelijke kant.
Over de veelbesproken toe-
stemmming voor de serie
praat hij lakoniek: „Als je be
gint met perfectie te eisen,
komt er bij Nederlandstalig tv-
drama nooit een traditie van
de grond. Je mag blij zijn dat
iemand weer een Coolen wil
verfilmen. Het is pas de derde
film die van m'n vaders werk
is gemaakt. Het is opmerkelijk
dat iemand zes miljoen in zo'n
serie wil steken. Dat houdt al
een zekere garantie in. Als die
inspraak of vetorecht eist ligt
een eindeloze reeks conflicten
in het verschiet. Met de kans
dat zo'n serie niet doorgaat!".
Felix Coolen is zelf zeer con
tent over de eerste aflevering
van De Brug, afgelopen maan
dag. „Het is het filmisch equi
valent van beschrijvingen in
de boeken".
Voor Felix hoeft z'n vaders
werk niet strikt naar de letter
te worden bewerkt. „In zijn
boeken gaat het vooral om de
toonhoogte, de toets, de milde
ironie. Die bepalen het weefsel
van het boek in hogere mate
dan de beschreven voorvallen.
Binnen bepaalde grenzen kun
je daarom best veranderingen
aanbrengen. Bij een televisie
serie gelden andere uitgangs
punten. Voor mij is het niet
zo'n punt als de lijnen wat af
wijken".
Serieus
Felix Coolen heeft geen in
spraak in het script bedongen.
„Zeg nou zelf: zou u dat als
filmmaker accepteren? Daar
komt nog bij dat er rond films
als „De Avonden" en „Het Bit
tere Kruid" zoveel gezeur is
geweest, dat wij de neiging
hadden om niet teveel te roe
ren. We zijn niet van plan om
de werken van Antoon Coolen
tot een evangelie uit te roepen.
Het zijn geen gewijde teksten,
de boeken waren door mijn
vader bedoeld als een vorm
van entertainment". Daarom,
denkt Felix, zou ook vader
zelf met zo'n serie hebben in-
Geld heeft niet de doorslag ge
geven bij de verkoop van de
filmrechten. Voor Felix is het
belangrijker dat z'n vaders
werk weer in de belangstelling
komt. „Het gaat me aan het
hart dat de grote naam die hij
destijds had, nu zo volledig is
verdwenen. Als zonen hebben
we de roem langzaam zien
verdwijnen. Nu zijn er mensen
die zeggen, ach, het was maar
een schrijver van streekro
mans, dat steekt toch, al vind
ook ik dat er nu uiteraard
weer andere auteurs aan de
beurt zijn. Criticus Kees Fens
zei laatst nog: 'Ik zie Antoon
Coolen nu als een niet al te
goed schrijver. Maar ik word
kwaad als dat wordt gezegd,
want ik heb hem. 40 jaai- gele
den, de grootste gevonden'.
Een mooier compliment", zegt
Felix, „had m'n vader nauwe
lijks kunnen krijgen".
JELLE BOONSTRA
HILVERSUM Ondanks een
intensieve advertentiecampag
ne heeft RTL Veronique
woensdagavond met „De Zet
'm Op 4-Show" aanzienlijk
minder kijkers getrokken dan
haar Nederlandse 'zusje' Vero
nica. De terugkeer op het
scherm van sterren als Henny
Huisman, Jos Brink en Ron
Brandsteder deed 1,4 miljoen
mensen afstemmen op Veroni
que, maar 2,5 miljoen mensen
keken naar de James Bond
film „Never Say Never Again"
van Veronica. De film werd
gewaardeerd met 7,3, de ster
renshow met 6,8.
Amelingconcours
werkt samen met
Elisabethconcours
DEN HAAG Het is vrijwel
zeker dat het Internationaal
Elly Ameling Liedconcours in
1992 gaat samenwerken met
het prestigieuze Belgische Ko
ningin Elisabethconcours. Het
befaamde Brusselse concours
zal de publiciteit van beide
concoursen verzorgen, de ju
ry's worden in gemeenschap
pelijk overleg samengesteld en
er zullen workshops worden
opgezet. Van 11 mei tot 24 mei
1992 wordt in Brussel het Ope
ra-concours gehouden, tussen
25 mei en 31 mei 1992 vinden
de workshops plaats en van 1
tot met 6 juni 1992 zal in het
Haagse Diligentia het Elly
Ameling Liedconcours worden
gehouden. Het eerstkomende
Elly Amelingconcours zal dit
jaar in Diligentia plaatsvinden
van 26 mei tot en met 2 juni.
De jury bestaat uit Manus Wil-
lemsen (voorzitter), Elly Ame
ling, Sonja Stenhammer, Wal
ter Berry, Gerard van Blerk,
Thomas Hensley en Zeger
Vandersteene.
AMSTERDAM De Vrije
Universiteit (VU) in Amster
dam kent ter gelegenheid van
haar 22-ste lustrum een ere
doctoraat toe aan de dichter,
oud-minister van cultuur en
priester Ernesto Cardenal (64)
uit Nicaragua. Cardenal is als
ere-doctor voorgedragen we
gens „zijn onvermoeibare inzet
voor de culturele ontwikke
ling van de armsten uit de Ni
caraguaanse samenleving". De
Nicaraguaan was van 1979 tot
1988 minister van cultuur in
zijn land. Er zijn verder ere
doctoraten voor de huisarts-
epidemioloog dr D. Hoocen-
doorn, directeur van het Wa
terleidingbedrijf Noord-Hol
land C. Sprey en de Indonesi
sche natuurkundige dr L. Wi-
tardjo. De eredoctoraten wor
den op 22 oktober uitgereikt.
