Computer draait, leerling ploetert
„Stormen zijn niet toevallig'
Extra geld voor leraren
BINNENLAND
£eidóc(3ouuuit
VRIJDAG 16 FEBRUARI 1990 PAG^
Bom op Schiphol tot
ontploffing gebracht
SCHIPHOL De Explosieven Oprui
mingsdienst heeft gisteren op Schiphol-
Oost een Amerikaanse vliegtuigbom uit de
Tweede Wereldoorlog tot ontploffing ge
bracht. Bij de ontploffing deden zich geen
problemen voor. De EOD besloot de bom
met behulp van een springlading op te bla
zen nadat zij vergeefs had geprobeerd de
ontsteking te demonteren. De bom, een zo
genoemde tweehonderdvijftigponder werd
anderhalf jaar geleden aangetroffen op een
bouwterrein waar een parkeergarage
wordt gebouwd. Het opruimen van de bom
maakt deel uit van een anderhalf jaar du
rend opsporingsproject naar projectielen op
het terrein van Schiphol. Dit project kost
in totaal zeventien miljoen gulden.
Het tot ontploffing brengen van de bom op Schiphol ging ge paard met
een enorme rookwolk. foto: anp
Werkloosheid
licht gestegen
DEN HAAG De geregistreerde werk
loosheid in ons land lag tussen november
vorig en januari dit jaar op gemiddeld
373.000 personen. Dat is gemiddeld 8.000
hoger dan het gemiddelde in de periode
oktober-december 1989 (365.000). Dit blijkt
uit het gisteren gepubliceerde werkloos
heidscijfer van het CBS, dat is gebaseerd
op de Enquête Beroepsbevolking en cijfers
van de arbeidsbureaus. De enquête is een
steekproef, wat betekent dat de uitkom
sten geen volledig betrouwbaar beeld ge
ven. Daarom mogen alleen grote verschil
len tussen de driemaandscijfers, alsmede
ontwikkelingen die zich over een wat lan
gere periode blijvend voordoen worden be
schouwd als aanwijzingen voor de werke
lijke ontwikkeling van de werkloosheid.
Toenemend tekort
aan metselaars
UTRECHT In de nabije toekomst is een toene
mend tekort aan metselaars te verwachten. Nu al
treedt 14 procent per jaar uit. Vooral de werk
druk, het pendelen en het niet hebben van vast
werk bevorderen de uitstroom, zo blijkt uit een
gisteren gepubliceerd onderzoek van de Neder
landse Herstructureringsmaatschappij (Nehem).
Binnen de bouw neemt de metselaar een bijzonder
ongunstige positie in. pe gemiddelde arbeidsduur
is nog geen acht jaar.
Metselaars doen het grootste beroep op de ziekte
wet, in driekwart van de gevallen vanwege rug
klachten. Niet alleen de uitstroom is verontrus
tend hoog. In het lager beroepsonderwijs kiezen
steeds minder jongeren voor het metselvak, ter
wijl op de praktijkleerplaatsen 35 tot 40 procent
uitvalt.
Nederlander eet vijf
sneetjes brood per (tl
UTRECHT In 1960 bedroeg heffil
verbruik in Nederland gemiddeldsr
kilo per hoofd van de bevolking jfeal
Daarna ging het verbruik gestadig jid
totdat het verbruik in 1982 enigsfct
goede keerde. Nu is het verbruik gjj.
seerd op ongeveer 60 kilo per jaajer
ongeveer vijf sneetjes per dag pei li
van de bevolking. Dat zei directeuiter
ma van de Nederlandse Bakkerij Si z
gisteren tijdens een bijeenkomst |nc
band met de internationale bakhjra
toonstelling Nebato '90 volgende \*t.
Utrecht. Het verminderde broodvjs
heeft volgens Diekema te maken miAs
der zwaar werk, maar ook anderen
woonten en meer eten buitenshui^r;
daarbij een rol. iel
CITO HELP DE LERAAR EEN HANDJE
ARNHEM Leerlingen
in het voortgezet onder
wijs zullen in de toekomst
steeds vaker proefwerken
krijgen die zijn samenge
steld door de computer.
De leraar vraagt, de com
puter draait, en de leerlin
gen ploeteren. De docent
is daarmee ontlast van de
tijdrovende taak die het
samenstellen van een
proefwerk inhoudt. De
leerlingen op hun beurt
zijn verzekerd van een
toets die voldoet aan de
allerhoogste kwaliteitsei-
Het Instituut voor Toetsont
wikkeling (Cito) in Arnhem
heeft een computersysteem
ontwikkeld waarmee leraren
op middelbare scholen snel
proefwerken kunnen samen
stellen, nakijken en analyse
ren. De scholen kunnen het
nieuwe systeem 'Toetshulp' di
rect invoeren omdat compute
rapparatuur al voorhanden is.
„De docenten zijn laaiend en
thousiast over Toetshulp", zegt
projectleider Hans Feenstra
van Cito. Vorige week werd
het splinternieuwe programma
geïntroduceerd. Sindsdien
stromen de aanvragen bij het
Cito binnen.
Het is dan ook een bijzonder
programma, uniek in zijn soort
en met aanzienlijk meer moge
lijkheden dan alle voorgaande
systemen. 'Toetshulp' is ont
wikkeld door Cito, samen met
het Apeldoornse computerhuis
Bureau voor Systeem Ontwik
keling (BSO).
Inmiddels zijn voor twee vak
ken 'vragenbanken' klaar:
economie voor de hele mavo,
en studievaardigheden voor de
brugperiode van het voortge
zet onderwijs. Binnen afzien
bare tijd volgen ook de vak
ken biologie, scheikunde en de
moderne vreemde talen. Voor
economie zijn in totaal 1361
open- en meerkeuze-vragen
opgeslagen in de vragenbank.
Geld lenen
Het systeem werkt als volgt.
Het vak economie is onderver
deeld in een groot aantal
hoofdonderwerpen. De leraar
kiest bijvoorbeeld het onder
werp 'geld lenen'. Vervolgens
kan hij over dat onderwerp
kiezen uit een aantal subon
der werpen, bijvoorbeeld 'geld
lenen door particulieren'.
Daarop kan hij de computer de
opdracht geven daarover drie
vragen te selecteren. Maar hij
kan ook alle vragen oproepen
en zelf een selectie maken. Zo
kan de leraar onderwerp voor
onderwerp afhandelen, even
tueel zelf nog vragen toevoe
gen of 'computervragen' aan
passen. Uiteindelijk rolt daar
dan het proefwerk uit.
Toetshulp is verder in staat
proefwerken na te kijken. Wat
betreft meerkeuzevragen is
dat simpel: wanneer de vragen
op een computerkaart door de
leerlingen zijn aangekruist,
heeft de computer de correc
ties binnen de kortste keren
uitgevoerd.
Iets gecompliceerder ligt het
bij de open vragen. De leraar
moet die nog steeds 'handma
tig' nakijken. Wel kan hij de
resultaten invoeren in de com
puter en die neemt de beoor
deling mee in het eindcijfer
van de leerling.
Volgens projectleider Feenstra
moet het met Toetshulp moge
lijk worden dat een leraar bin
nen vijf minuten een proef
werk kan samenstellen. Het
nakijken vergt in bepaalde ge
vallen niet meer dan vijftien
minuten. Toch houdt hij er
niet van om over tijdwinst
voor de leraar te spreken.
„Mensen denken bij computers
altijd aan enorme tijdbespa
ring. Maar daar gaat het hele
maal niet om. Nog afgezien
van het feit dat het nog maar
de vraag is of leraren echt tijd
besparen. Want je kunt ook
met Toetshulp nog heel veel
tijd en energie aan het samen
stellen van een proefwerk
kwijt zijn, wanneer je zelf vra
gen toevoegt".
„Ik ben al tevreden wanneer
leerkrachten er door dit sy
steem niet méér tijd aan kwijt
zijn. We beogen met Toetshulp
een stukje bij te dragen aan
kwaliteitsverbetering".
Superleraar
Feenstra wijst erop dat een le
raar die op de ouderwetse ma
nier zijn eigen proefwerk in
elkaar zet, nooit op kan tegen
de 'superleraar' die het Cito
volgens hem is. „Neem nou
een vierkeuzevraag. Het moet
niet zo zijn dat een leerling al
na een eerste blik weet, dat
twee antwoorden onzin zijn.
Wij als 'superdeskundigen'
zullen er sneller voor kunnen
zorgen dat zoiets wordt voor
komen en dat er inderdaad
vier antwoorden verschijnen
die alle vier aannemelijk zijn
voor een leerling die de stof
niet echt goed beheerst".
De projectleider wil daarmee
niet zeggen dat leraren slechte
toetsen maken. Maar feit is dat
die van het Cito vaak „beter
en afgewogener" zijn, zegt hij.
Dat heeft er vooral mee te ma
ken dat het Cito vragen ver
zint samen met vier tot vijf
vakleraren. „Zo'n groep vult
elkaar aan, corrigeert elkaar.
Een leraar die alles in z'n een
tje doet, mist die collegiale on
dersteuning en dat gaat ten
koste van de kwaliteit".
In het ernstigste geval kan dat
er*zelfs toe leiden dat een leer
ling voor zijn examen zakt,
„domweg door een verkeerde
Hans Feenstra met zijn superleraar, het systeem Toetshulp
beoordeling. Een leraar kan op
grond van een slechte toets
concluderen dat een leerling
de stof slecht beheerst terwijl
dat niet zo is. Andersom kan
het voorkomen dat een leer
ling overgaat terwijl hij de stof
juist niet onder de knie heeft".
De opgavenbanken van Cito
moeten per stuk drie tot vier
jaar dienst kunnen doen, voor
dat ze aan verversing toe zijn.
Een compleet pakket econo
mie kost de school 350 gulden.
In 1992 wordt het hele project
geëvalueerd en eventueel aan
gepast. Overigens blijft ook de
foto: pei
ouderwetse schriftelijk
en klare Cito-toets l
Volgens Feenstra blijft
misbaar, omdat de to
aangewezen instrumen
het niveau van een
vergelijken met de ri
het land.
LEX VAN K(
PETER CRUYFF BEPLEIT GROOTSCHALIG ONDERZOEK
Stormdeskundige Peter Cruyff pleit voor de
totstandkoming van een team dat zorgt voor
stormwaarschuwing. Weerbureaus en -publi
cisten die hun kwaliteiten in deze hebben be
wezen, zouden gezamenlijk de verwachting
voor de windsnelheid moeten vaststellen
Daaraan moeten allen zich dan houden.
Dat het publiek niet moet worden bestookt
met diverse voorspellingen zoals onlangs met
de zware storm op 25 januari, daarover is ie
dereen het eens. Verwarring en onnodige pa
niek moeten worden voorkomen. Cruyff
staat met dat idee niet alleen. Een eenduidige
.voorspelling is bij voorbeeld ook de wens van
het KNMI. Dat heeft voor maandag een bij
eenkomst voor het groeiend aantal weerman
nen en -instituten uitgeschreven. Ongeveer
25 weerkundigen nemen in De Bilt aan tafel
plaats.
DE BILT/WAGENIN-
GEN/DEN HELDER
Na drie weken van opeen
volgende stormen begin
nen we er zowaar aan ge
wend te raken. Er staan
geen spullen meer buiten
de deur die door een plot
selinge rukwind weg kun
nen waaien, auto's parke
ren we bij voorkeur niet
in de buurt van bomen en
als we met de fiets weg
moeten, gaan we wat
eerder van huis.
Maar zo langzamerhand wor
den heel wat Nederlanders be
slopen door een wat onbehaag
lijk gevoel; loopt het nou niet
de spuigaten uit met die stor
men? En dat niet alleen: ook
lijkt het maar geen echte win
ter te kunnen worden. Sneeuw
en ijs blijven, althans in Ne
derland, weg. Wat is er mis
met het weer?
„Niets", zegt A.W. Donker,
werkzaam bij de klimatologi
sche dienst van het KNMI.
„Niets", zegt ook W. van den
Berg van Meteo Consult in
Wageningen. „Deze periode
van stormen is een voorbode",
zegt weerman en stormdes
kundige Peter Cruyff uit Den
Helder. „Er zullen in de toe
komst steeds meer stormen
Nederland bereiken. En het
wordt tijd dat het KNMI dat
soort informatie gewoon
brengt in plaats van aan
struisvogelpolitiek te doen en
het grote publiek te betutte
len".
Eerst dan ook het kalmerende
commentaar van het KNMI.
Volgens Donker van het insti
tuut hoeft niemand zich zor
gen te maken over broeikasef
fect, ozonlaag, klimatologische
verschuivingen of wat dan
ook. „De oorzaak van deze on
stuimige periode is gewoon
een hele brede westelijke stro
ming over de Atlantische
Oceaan die naar ons toe loopt.
Dat is niets bijzonders".
„Daarbij zijn de temperatuur
verschillen tussen de warme
subtropische lucht en de koude
polaire lucht in de hogere
luchtlagen bijzonder groot. Die
koude en warme luchtmassa's
worden boven de oceaan tegen
elkaar, aangedrukt waardoor
depressies en dus stor
men optreden. Elke rimpel
in de scheidslijn tussen de
luchtmassa's groeit uit tot een
orkaan".
Het is mogelijk dat de ene
storm de andere opvolgt door
dat de brede stroming blijft
waar hij is en voorlopig geen
aanstalten maakt om te ver
trekken. Grote atmosferische
gebeurtenissen, zoals deze stro
ming of een hogedrukgebied,
kunnen er zo'n twee maanden
over doen om weer te verdwij
nen, dus de kans bestaat dat
we de stormen nog een poosje
houden.
Afwijkend
„Het enige afwijkende is dat
de westelijke stroming wat
meer naar het zuiden ligt dan
normaal", vertelt Donker.
„Daardoor krijgen wij dit weer
op ons dak. Als de stroming
noordelijker lag dan normaal,
dan hadden we er helemaal
geen last van en zou niemand
er iets van zeggen".
„Wél opvallend is dat de uit
schieters in temperatuur veel
spectaculairder zijn dan voor
heen", zegt hij. „Het weer ver
andert gemiddeld bekeken
niet, maar de pieken zijn ex
tremer". Een reden daarvoor
heeft Donker niet. „Het is ook
Weerman Peter Cruyff.
nog te vroeg om dat gegeven
getalsmatig te onderbouwen".
Volgens Van den Berg van
Meteo Consult weten we pas
over tien, vijftien jaar echt ze
ker of deze derde zachte win
ter op een rij de voorbode is
van een lange rij winters zon
der kou. „Het is best mogelijk
dat dit het geval is, maar dat
weten we pas bij het terug
blikken", legt hij uit.
„Nu is er nog niets vreemds
aan de hand, want periodes
van storm en een zachte win
ter, dat hebben we allemaal al
vaker meegemaakt. Bovendien
is het niet overal even mild.
Zo is het in Canada nu heel
koud. Door de koude lucht die
daar vandaan komt, ontstaan
die stormen juist ook".
Verschuivingen
„Al die stormen zijn helemaal
niet toevallig", sneert Peter
Cruyff, die zichzelf als een
stormdeskundige beschouwt.
„Er is een heel grootschalig
onderzoek noodzakelijk om er
achter te komen hoe klimato
logische verschuivingen optre
den waardoor we steeds meer
met stormen te maken krijgen,
maar dat het zo is staat buiten
kijf".
Lichtelijk geagiteerd bena-
foto: pers unie
drukt Cruyff dat hij na eigen
onderzoek in de jaren zeventig
al verkondigde dat Nederland
steeds vaker door hele zware
stormen bezocht zal worden.
„Ons land komt in een warme
sector terecht waarin we
steeds vaker met cycloonres
tanten te maken krijgen".
„Of dat komt door het broei
kaseffect, de stand van de pla
neten of een veranderende
stand van de aarde laat ik in
het midden. Maar wat zou het
leuk zijn als dat eens erkend
werd en ik in Nederland niet
langer een roepende in de
woestijn was".
ELLIS WIENDELS
Twee lijken aangetroffen in uitgebrande auto
ROTTERDAM De Rotterdamse politie heeft gis
teravond in een uitgebrande auto die stond gepar
keerd op de Strandboulevard in Hoek van Holland
de stoffelijke resten van twee personen aangetrof
fen. Volgens een politiewoordvoerder is het vol
strekt onduidelijk wat er is gebeurd. De identiteit
van de doden is nog niet bekend.
De politie werd gealarmeerd dat er een auto in
brand stond. Nadat de brandweer de brand had ge
blust, werden de verkoolde lichamen aangetroffen.
SUSKE ENWISKE
DE BEZETEN BEZITTER
(c) Standaard Uitgeverij/Wavery Productions
(Vervolg van
de voorpagina)
DEN HAAG Inmiddels
heeft minister Ritzen van on
derwijs door een afspraak met
zijn collega-minister Dales van
binnenlandse zaken 155 min
gulden voor de onderwijssala-
rissen kunnen veilig stellen.
Dit geld was aanvankelijk be
doeld om oudere leerkrachten
vervroegd "uit te laten treden
en zou nu in de kas van Bin
nenlandse Zaken terugvloeien,
omdat deze regeling niet door
gaat. Dales heeft echter toege
zegd zich in het ambtenaren-
overleg sterk te maken de 155
miljoen vrij te maken voor de
onderwijssalarissen. „Een ma
jeure stap", aldus Ritzen.
Op welke manier het onder
wijzend personeel profiteert
hangt af van het overleg dat
Ritzen met de onderwijsorga
nisaties zal voeren. Het VVD-
kamerlid Franssen wil dat het
geld gebruikt wordt om de zo
geheten WlISO-korting op de
lerarensalarissen af te schaf
fen. Ritzen wilde echter zijn
inzet in het overleg met de on
derwijsorganisaties niet aan de
Kamer prijsgeven.
Over de WlISO-korting zei
hij: „Ik begrijp de gevoelens
over deze specifieke korting
voor het onderwijzend perso
neel heel goed, omdat ik zelf
ook jaren onder deze korting
gebukt ben gegaan". Toch
geeft Ritzen daaraan niet de
voorkeur. Maar er valt in het
overleg wel over te praten.
Andere mogelijkheden voor de
besteding zijn het verhogen
van de aanvangssalarissen en
verbetering van scholing van
leerkrachten.
Met het sluiten van een 'con
venant' met de onderwijsorga
nisaties hoopt Ritzen het ver
trouwen van het onderwijs
veld in de politiek te herstel
len. Ook moet het een verbe
tering van de positie van het
leraarschap opleveren. Dat is
nodig, omdat door het slechte
imago van het leraarsberoep
de komende jaren een groot
tekort aan leerkrachten dreigt
te ontstaan. In dit verband
voert Ritzen op dit moment
gesprekken met minister Ter
Beek van defensie om aanko
mende leraren te kunnen ont
heffen van de militaire dienst
plicht. Ook onderzoekt hij de
mogelijkheid om studenten
naar de lerarenopleidingen te
lokken door kwijtschelding
van hun studieschuld en de
mogelijkheid van vergroting
van kinderopvang voor vrou
wen die destijds het onderwijs
verlieten.
Ter Veld: gerichte aanpi
van arbeidsongeschikth
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Staatssecreta
ris Ter Veld van sociale zaken
heeft gisteren enkele maatre
gelen bekend gemaakt die zijn
gericht op de aanpak van het
nog steeds groeiende aantal ar
beidsongeschikten. De defini
tieve maatregelen verschijnen
over enkele weken. Nu is 1 op
de 7 werknemers (gedeeltelijk)
arbeidsongeschikt. Ter Veld
denkt onder meer aan het
aanbrengen van een differen
tiatie in de ziektewet-premie.
Bedrijven met relatief veel
zieken gaan dan meer premie
betalen dan bedrijven met
weinig ziekteverzuim. Daar
naast bepleit de staatssecreta
ris een loonkostensubsidie
voor werkgevers die gedeelte
lijk arbeidsongeschikten in
dienst nemen.
Wat betreft de fraude met so
ciale uitkeringen zei Ter Veld
„geen heksenjacht te willen
openen op fraudeurs". Ter
Veld vindt dat sancties „maat
werk" moeten zijn die indivi
dueel moeten worden toege
past. Ze deelt de mening van
de VVD'er Linschoten dat
mensen die zich niet voor
werk beschikbaar stellen op
hun uitkering gekort moeten
worden. Volgens de staatsse
cretaris is met uitkeringsfrau
de minder dan tien procent
van alle gevallen gemoeid.
„Maar de regering is verant
woordelijk er op toe te zien dat
dit geld dat binnenkomt met
kwartjes en dubbeltjes, opge
bracht door iedereen, doelma
tig wordt uitgegeven", aldus
Ter Veld.
Tijdens het begrotingsdebat in
de Tweede Kamer ble
nister De Vries niet
spreken over de werkg
heidsafspraken in de
overeengekomen
vond het echter te vr
werkgevers en vakbe
nu al te wijzen op het
zij de afspraken over
pak van de werklooshe
zijn nagekomen.
De gemiddelde loonont
ling in de cao's is volgt
bewindsman geen belj
ring voor de koppeling^
enerzijds lonen en and
de uitkeringen en de arm
rensalarissen. De loon(i
in de marktsector bedi|J
procent waarvan 2,6 p
(contractloonstijging) M
werkt in de koppeling.
De „tripartisering van
beidsvoorziening" (het
velen van de bevoegdhei
het gebied van de a$
markt naar sociale partij
lagere overheden) zat
voor 1 januari 1991 in h
gaan. De vertraging
vooral veroorzaakt doo»
nisatorische problemeij
vendien zal de wet die
ander regelt, pas in junP
Eerste Kamer worden f
deld. Desondanks kun»
regionale besturen al mf
werkzaamheden beginnf
Gisteren werd overigef
kend dat werkgeversorf
ties, vakbeweging en d$
niging van Nederlands
meenten (VNG) een l
braak hebben bereikt I
overleg over instelling
nenpools voor langduj
moeilijk bemiddelbare v
zen. Verwacht wordt dl
gende week een definitl
koord kan worden bere
Blijdorp verwelkomt nieuwe bewoner
Ter kennismaking met zijn nieuwe verzorgers
stak het één jaar oude olifantje Ben alvast zijn
slurf door de opening toen hij vannacht in een
krat in de Rotterdamse diergaarde Blijdorp arri
veerde. Ben werd met een vrachtwagen uit een
dierentuin in Parijs naar Nederland gebracht.
Nadat hij uit zijn krat bevrijd was, viel hij i
met zijn nieuwe metgezel Douanita (m
gretig aan op het Rotterdamse drinkwater
anita is anderhalf jaar ouder dan Ben.
