Euthanasie laat zich niet
regelen in vlotte formule
De Vries wil beter inzicht uitkeringen
Lubbers: geen hoofdp
van sociale vernieuwi?
BINNENLAND
ËeicUc&xruMit
r
DINSDAG 13 FEBRUARI 1990 PA(£
Onder invloed
van Cosby-show
HENGELO Twee Hengelose meisjes ziin
gisteren zo zwaar onder de invloed geraakt
van de Cosby-show, dat ze in een zieken
huis moesten bekomen van de gevolgen.
Het tweetal, vriendinnen van 15 jaar oud,
had in de loop van de middag het idee ge
kregen een spelletje na te spelen dat dit
weekend in de Cosby-show te zien was ge
weest: een letterspelletje, waarbij elke mis
ser bestraft moest worden met een borrel.
De meisjes vonden een drank naar hun
smaak en begonnen hun spelletje. Vrijwel
buiten bewustzijn troffen de ouders de
meisjes aan. Ze waarschuwden de politie,
die voor vervoer naar het ziekenhuis zorg
de, waar de aard van de kwaal en later de
oorzaak kon worden vastgesteld.
Jeugdigen niet
in politiecel
DEN HAAG Het is buitenge
woon onwenselijk dat minderjari
gen door gebrek aan ruimte in jus
titiële jeugdinrichtingen in een po
litiecel moeten verblijven. Maar
dank zij uitbreiding van de capaci
teit in Amsterdam, Groningen,
Zeist en Breda zal dit probleem
vermoedelijk aan het eind van dit
jaar zijn opgelost. Dat heeft staats
secretaris Kosto van justitie giste
ren in de Tweede Kamer gezegd
tijdens een debat over de jeugd
hulpverlening. Volgens Kosto ver
bleven vorig jaar dagelijks gemid
deld dertien minderjarigen in een
cel van een politiebureau.
„Pleegzorgvergoeding
niet fiscaal belasten"
DEN HAAG De vergoeding die
wordt betaald bij de vrijwillige pleeg-
zorg moet niet door de fiscus als belast
baar inkomen worden beschouwd. Het
belasten van de vergoeding is een van
de redenen dat het aantal beschikbare
pleegouders terugloopt. Een motie met
die strekking is gisteren ingediend door
Groen Links-kamerlid Lankhorst bij
het debat over de jeugdhulpverlening.
De motie kreeg de steun van CDA,
PvdA, VVD, D66 en RPF.
De kamerleden kwalificeerden de ka
merbreed gesteunde motie als een steun
in de rug van minister D'Ancona
(WVC) in het meningsverschil over
deze kwestie met het ministerie van fi
nanciën.
Eis drie jaar cel
voor wurgen vader
DEN BOSCH Omdat zij haar 61-jarige va
der zou hebben gewurgd, is tegen een 34-jarige
vrouw uit Best gisteren door de officier van
justitie bij de rechtbank in Den Bosch drie jaar
gevangenisstraf geëist. De vrouw kwam op 13
november haar vader halen om de begrafenis
bij te wonen van zijn schoondochter, die bij
een ongeval was omgekomen. De vader moest
toen hard lachen, wat de vrouw niet kon ver
dragen. Zij zei te hebben geprobeerd de lach
met een das te smoren, maar dat zij hem beslist
niet had willen doden. Uit het psychiatrisch
onderzoek is gebleken dat de vrouw op dat
moment sterk verminderd toerekeningsvat
baar is geweest, en dat de kans op herhaling
uiterst klein is. Op verzoek van de raadsman
doet de rechter vervroegd uitspraak op maan
dag 19 februari.
Het Landbouwschap
wil rampenplan
DEN HAAG Het Landbouwschap wil samen
met onder andere de drie Centrale Landbouwor
ganisaties, coöperaties en veilingen een rampen
plan maken om, indien nodig, schade door na
tuurrampen en andere calamiteiten snel te kun
nen inventariseren. Het schap heeft als voorbeeld
het waarschuwingsnetwerk in het Westland voor
ogen, dat de drie regionale landbouworganisaties
en de veilingen coördineren. Doel van het plan is
tweeledig. Enerzijds moet, zoals bij de storm van
25 januari, snel de inzet van hulp kunnen worden
geregeld. Anderzijds kan het nodig zijn snel de
omvang van schade en de financiële gevolgen
daarvan in kaart te brengen. Voorbeelden van
het laatste zijn de plotsklapse luchtvervuiling sep
tember vorig jaar boven het Westland en de lood-
vergiftiging van koeien.
Voeding beter t
cholestrol dan
UTRECHT Meer danc
van de Nederlanders |e
veel cholesterol in het bl<a
gens de Gezondheidsrad
daar iets aan gebeuren, r
Massale bevolkingsond»i<
en veel geneesmiddelen d
ter niet de juiste (en goecj
oplossingen. h
De beste aanpak is dei
verbeteren. Een' grotereo
voor de diëtist, een versir
die bovendien vergoed n$(
den door de ziektekosten;
raars.
De raad adviseert dat
aan de bewindslieden van
Tijdens de kabinetsformatie speelde euthanasie een
belangrijke rol. Regeringspartners CDA en PvdA be
sloten tot de instelling van een Commissie Onder
zoek Medische Praktijk Euthanasie, die als opdracht
kreeg de euthanasiepraktijk in Nederland in kaart te
brengen. Vandaag was de officiële installatie en vóór
1 augustus 1991 moet het eindrapport klaar zijn.
Voorzitter van de commissie is prof.mr. J. Remme-
link, procureur-generaal bij de Hoge Raad der Ne
derlanden en oud-hoogleraar strafrecht aan de Vrije
Universiteit in Amsterdam. „Kras gezegd: het is en
blijft een moeilijk onderzoek, degenen die misschien
wel de belangrijkste informatie zouden kunnen ver
schaffen zijn er niet meer".
SUSKE EN WISKE
DE BEZETEN BEZITTER
86.000 WERKLOZEN ZOEK; FRAUDE NIET UITGESLOTEN
VVD: Duitse
COMMISSIEVOORZITTER PROF. J. REMMELINK:
DEN HAAG Minister
De Vries en staatssecreta
ris Ter Veld van sociale
zaken vermoeden dat de
groep van 86.000 mensen
met een rww-uitkering,
die niet bij de arbeidsbu
reaus zijn ingeschreven,
voornamelijk bestaat uit
mensen die ontheven zijn
van de inschrijvingsplicht.
Toch sluiten ze fraudege
vallen niet uit.
Dat bleek gisteren uit hun re
actie op een ambtelijke aanbe
veling om tot betere ramingen
van de omvang van het aantal
werkloosheidsuitkeringen te
komen. De Vries en Ter Veld
willen nader onderzoek naar
het juiste aantal en de samen
stelling van de groep mensen.
Het CBS schat deze groep op
86.000 personen en baseert
zich hierbij op een vergelij
king tussen de uitkomsten van
de eigen enquête beroepsbe
volking en het feitelijke aantal
mensen met een uitkering.
De oorzaak van de onvoldoen
de betrouwbare ramingen is
enerzijds dat er groepen werk
zoekenden zonder uitkering
worden meegeteeld voor het
officiële werkloosheidscijfer
(schoolverlaters; werklozen
met een verdienende part
ners). Anderzijds tellen groe
pen werkzoekenden met een
uitkering niet mee voor de ge
registreerde werkloosheid. Dat
zijn bijvoorbeeld mensen die
een aanvullende uitkering op
hun loon ontvangen, werklo
zen in scholingsmaatregelen
en werklozen van 57,5 jaar en
ouder.
De Vries en Ter Veld vermoe
den dat het gros van de „zoek
geraakte werklozen" bestaat
uit mensen die zich niet langer
bij de arbeidsbureaus hoeven
laten inschrijven en uit moei
lijk plaatsbare werklozen van
wie de inschrijving niet is ver
lengd. Ontheffing van de in
schrijvingsplicht kan worden
verleend op medische of socia
le gronden. Bovendien wordt
ontheffing verleend aan men
sen met een uitkering die
deelnemen aan jeugdwerk-
maatregelen.
Mocht het nader onderzoek
ook fraudegevallen aan het
licht brengen, dan zal het
fraudebestrijdingsbeleid wor
den verscherpt, wat al gebeurt
door de invoering van het sofi-
nummer door de gemeentelij
ke sociale diensten in de loop
van dit jaar.
eenwording
Nederland gi
MAASSLUIS VVD|
leider Voorhoeve vind
kabinet de Tweede R
korte termijn de finan
volgen van de Duitse
ding voor het Nederla
geerakkoord moet voo
Voorhoeve verwacht
rentestijging en inflati
herenigd Duitsland
zullen uitwerken op
den, onze export en
heidsfinanciën. De V^
tieleider zei gisterav
Maassluis dat de somn
het regeerakkoord
gemaakt moeten woni
de onbetaalbare koppe
sen lonen en uitk
steekt het kabinet „de I
de economie" in een sl
dus Voorhoeve. Hij vi
dat het kabinet binne
tijd steeds verder in de
men zal komen. i
CDA BIJEEN IN ARTIS IN AMSTERDA
E
(Van onze
parlementaire redactie)
AMSTERDAM „Sociale
vernieuwing is geen be
grip waarvan ik hoofdpijn
krijg. Het is een uitdaging,
laten we er wat van ma
ken". Dat zei premier
Lubbers gisteravond in
Amsterdam, waar Artis
het toneel was van de
'Grote-Stedenmanifesta-
tie' van het CDA.
Lubbers trachtte enige duide
lijkheid te scheppen omtrent
de sociale vernieuwing die
hem voor ogen staat. In poli
tieke en maatschappelijke or
ganisaties heerst veel onbegrip
over de bedoeling van de rege
ring. Dat is niet zo vreemd.
Zelfs binnen het kabinet be
staat er onzekerheid over.
Volgens Lubbers moet sociale
vernieuwing beginnen bij „po
litiek geïnteresseerden en be
stuurders". „Het is het motive
ren van en appelleren aan de
mens", hield Lubbers zijn par
tijgenoten voor. „De samenle
ving moet van onderuit kwali
teit leveren. Iedere mens moet
daarop worden aangesproken.
Bestuurders moeten daartoe
uit hun traditionele rol treden.
Een land is werkelijk meer
dan het geheel van wetten, re
gels en voorzieningen".
Lubbers zei dat Nederland op
zich welvarend is, maar gaf te
gelijkertijd toe dat „er het no
dige is dat niet zo geweldig
mooi is". De premier meent
dat de samenleving „geheeld"
moet worden en dat iedereen
moet meetellen. „Het gaat om
het aanvaarden van gedeelde
verantwoordelijkheid".
Met een blik op de ontwikke
lingen in Oost-Europa, de Sov
jetunie en Zuid-Afrika stelde
Lubbers dat er historisch ge
zien een ongebruikelijk en
nieuw klimaat is ontstaan: „De
mensen hebben weer respect
voor elkaar. Daaraan heeft
Nederland een bijdrage te le-
De premier noemde d
ting en de daaropf
rede van Nelson Maner
heel bijzonder momei1
stond daar ongebrotf
voor z'n idealen. Hij vv1
tuigend op een manier
loften inhield voor F
komst". Wel vindt Lulf
alle partijen in Zuid
geweld en conflictenf
tegengaan. Hij bevestfl
eens dat Nederland hl1
tiebeleid tegen Zui#
voorlopig niet zal verf
Vertraging j
Net als Lubbers ging i
De Vries (sociale zal
werkgelegenheid) op c
le vernieuwing in. „D(
op sociale vernieuwinj
billijk. Er wordt hard
werkt", aldus De Vrie
verband toonde hij zid
rust over de behandel
het wetsvoorstel voor f
ganisatie van de arbë
ziening dat nog door dj
Kamer moet worden!
deld.
„Sociale zaken heeft <j
jaar aan gewerkt. Ik
de Senaat nog een li
nodig heeft om het a(
ken", aldus De Vries.'
graag aan de slag gaj
nieuwe wet, die het
van de arbeidsbureaus,
den legt van overheid
gevers en werknemej
volgens De Vries op 1
„volledig" in de prakt'
den gebracht. De bewj
verstaat onder sociale
wing „het geven van
aan mensen met een
stand".
Op een spreekbeurt inf
liet CDA-fractieleider.
man weten zich ernsj
gen te maken over n
aantal arbeidsongesch
Nederland. Brinkman
dat het de hoogste tijd
maatregelen. De CDJ
zal De Vries morgen
het debat over de tj
van sociale zaken en
legenheid om een
standpunt vragen.
DEN HAAG Prof.
Remmelink: „Het is niet
onze taak om een recep
tuur, een soort handlei
ding voor euthanasie te
ontwerpen. Wat wij
moeten nagaan is hoe de
feitelijke praktijk is rond
de levensbeëindiging in
Nederland. Het gaat om
empirisch onderzoek, dus
om het vergaren van har
de gegevens op basis van
ervaringen. Daarna is het
aan de regering om con
clusies te trekken".
De voorzitter van de onder
zoekscommissie euthanasie is
voorzichtig, maar duidelijk als
hij de taakopdracht van 'zijn'
commissie toelicht. Hij bena
drukt dat de commissie nog
niet echt met de werkzaamhe
den is begonnen en dat hij al
leen voor zichzelf kan spre
ken. Want hij wil zijn mede
commissieleden niet binden.
Prof. Remmelink: „Onze op
dracht is om uit te zoeken hoe
dat nu werkt, de euthanasie en
de medische stand. Er bestaan
tegenstrijdige opvattingen
over euthanasie. Ook doen
alarmerend aandoende cijfers
de ronde over zoveel duizend
euthanasiegevallen per jaar in
Nederland. Ik weet niet of die
kloppen. Eén van onze taken
is om het begrip euthanasie te
formuleren, te omlijnen. We
kunnen niet zomaar ergens
beginnen, we moeten een
werkdefinitie, een model aan
houden. Wellicht komen we
aan het einde van de rit tot
een andere omschrijving, die
hanteerbaarder is en meer in
overeenstemming met de wer
kelijkheid".
„Het komt mij voor dat we on
derscheid moeten aanbrengen
tussen aan de ene kant ster
vensbegeleiding en aan de an
dere kant euthanasie. Bij ster
vensbegeleiding ziet de arts
zich geconfronteerd met een
patiënt die enorm lijdt en die
elk moment kan sterven. Hij
probeert dat lijden te verzach
ten en het mogelijke gevolg is
dat de patiënt eerder overlijdt.
Dat is een oeroude medische
praktijk die, naar ik ergens
las, zelfs de paus niet afkeurt.
Ik geloof niet dat enig zinnig
mens daar ooit problemen
over maakt. Waar wij ons
vooral mee bezig moeten hou
den is euthanasie bij mensen
die nog niet stervende zijn
maar wel ernstig lijden en die,
misschien, nog niet gestorven
zijn omdat de medische hulp
zodanig goed is dat die mensen
inderdaad langer in leven zijn
gebleven dan anders het geval
geweest zou zijn".
Criteria
Hij legt uit dat dit probleem
zich de afgelopen jaren een
aantal keren heeft gemanifes
teerd toen artsen toegaven eu
thanasie te hebben toegepast.
Het openbaar ministerie riep
hen voor de rechtbank ter
verantwoording. Door de Hoge
Raad, en trouwens ook door
Prof.mr. J. Remmelink: „We zijn er niet op uit artsen uit te leveren aan de officier van justitie".
lagere rechters, zijn toen crite
ria geformuleerd waaraan een
arts moet voldoen om straffe
loos euthanasie te kunnen toe
passen, de zogenaamde 'recht
vaardigende noodtoestand'. De
wet is weliswaar overtreden,
maar de ingreep wordt als ge
rechtvaardigd beschouwd.
Prof. Remmelink: „Er zijn des
kundigen die bepleit hebben
dat je euthanasie helemaal niet
als een wetsovertreding moet
beschouwen, maar als een acte
médicale, een medische han
deling. Vergelijk het maar met
de tandarts. Die doet zijn pa
tiënt pijn. Niemand beschouwt
dat als mishandeling. De vor
men van levensbeëindigend
handelen die wij gaan onder
zoeken hebben die deskundi
gen ook als zodanig willen ru
briceren. Daar heeft de Hoge
Raad nooit voor gevoeld, die is
euthanasie blijven beschouwen
als een uitzondering op de re
gel, niet als een normale be
roepshandeling van de arts.
Die uitspraak van de Hoge
Raad was wel een doorbraak,
al was en is euthanasie nog
steeds strafbaar. De Hoge Raad
heeft heel duidelijk euthanasie
binnen het strafrechtelijk sy
steem willen houden".
„Het openbaar ministerie heeft
daar een vervolgingsbeleid op
gebaseerd. Sommigen vinden
dat het nu vrij redelijk func
tioneert. Anderen menen dat
toch een betere regelgeving
nodig is, dat de wetgever de
wet moet aanpassen. Alvorens
ze óf tot het een óf tot het an
der kan beslissen wil de rege
ring eerst inzicht hebben in
aard en omvang van de eutha
nasie".
Vertrouwen
De commissie, aldus Remme
link, zal deskundigen inscha
kelen die het vertrouwen ge
nieten van de medische stand.
Want, zo realiseert hij zich, de
commissie zal vooral bij de art
sen moeten aankloppen om de
gewenste gegevens boven wa
ter te krijgen. Als de artsen
weigeren mee te werken zal
de commissie haar werk niet
goed kunnen doen. Remme
link: „De perspectieven zijn
niet ongunstig. Ik heb goede
hoop dat de artsen het volle
vertrouwen hebben in de com
missie en de deskundigen die
we willen inschakelen. Ik ga
ervan uit dat we in Nederland
met een heel fatsoenlijke me
dische stand te maken hebben.
Ik heb er best begrip voor dat
artsen zich terughoudend op
stellen, maar we hebben niet
de bedoeling om hen nodeloos
angst aan te jagen, we zijn er
niet op uit om hen uit te leve
ren aan de officier van justitie.
Bovendien moeten we deugde
lijke vragen stellen willen we
goede antwoorden krijgen".
De commissievoorzitter is niet
bang dat het medisch beroeps
geheim roet in het eten zal
gooien. De gegevens zullen
anoniem worden verwerkt.
„Ook voor artsen is het van
belang dat nu eindelijk duide
lijkheid ontstaat en dat goede
afspraken tot stand komen.
Het kan zijn dat de regering,
als ze kennis neemt van onze
onderzoeksresultaten, van me
ning is dat de euthanasieprak
tijk bevredigend functioneert.
Het kan ook zijn dat de rege
ring verbeteringen in de wet
wil of voorstelt om euthanasie
gevallen tuchtrechtelijk af te
handelen. Het is niet de taak
van de commissie om tot der
gelijke conclusies te komen.
Wij dienen slechts dermate
harde gegevens aan te bieden
dat de conclusies vrij gemak
kelijk getrokken kunnen wor
den
FOTO: CEES VERKERK
„Ik ben van mening dat deze
problematiek uitermate moei
lijk is en dat moet blijven ook.
De commissie kan er geen 'ge
makkelijk' probleem van ma
ken. Het kan nooit zo zijn dat
we een of andere vlotte for
mule in elkaar zetten en daar
mee de zaak regelen. Ik weet
zo gauw geen beter woord,
maar de arts moet blijven tob
ben als het om levensbeëindi
ging gaat. Hij moet het voort
durend vanuit de medische
ethiek bekijken".
Uniek
„Elke mens is uniek en dat
moeten we vasthouden. Soms
worden zaken heel overtui
gend voorgesteld. Sommige
mensen zeggen wel eens 'kijk
eens naar deze demente oude
man, die weet niet eens meer
dat hij leeft, hem in leven
houden kost heel veel moeite
en heel veel geld, dat zouden
we beter aan jongeren, die we
nou niet kunnen helpen, kun
nen besteden'. Voor sommige
mensen zijn dat verleidelijke
redeneringen. Daar mogen we
nooit aan toegeven. Dat is vol
gens mij in Nederland ook de
heersende mening, ongeacht
de levensbeschouwelijke in
stelling. Humanist en christen
hebben beiden uit de geschie
denis van de jaren dertig en
veertig lering getrokken".
Remmelink sluit niet uit dat
de commissie behalve de art
sen ook anderen zal raadple
gen, zoals het openbaar minis
terie, advocaten, ethici, de me
dische inspectie, levensbe
schouwelijke organisaties en
de Nederlandse Vereniging
voor Vrijwillige Euthanasie.
Hij verwacht dat de commissie
de methode van de representa
tieve steekproef zal hanteren.
Daarbij is zorgvuldigheid ge
boden omdat bijvoorbeeld de
indruk bestaat aat euthanasie
in de Randstad vaker voor
komt dan in de rest van het
land. Remmelink: „Ik heb wel
eens gehoord dat ze in een stad
als Amsterdam in dit opzicht
wat soepeler zijn, om het zo
maar eens uit te drukken, dan
op het platteland. Ik weet niet
of dat zo is. Het is een goed
voorbeeld van dingen die we
moeten onderzoeken".
Taakopdracht
De commissie heeft, zo blijkt
uit de Staatscourant, een vrij
ruime taakopdracht. Die ver
meldt onder andere dat het
onderzoek 'gericht is op het
verwerven van inzicht in de
medische praktijk van levens
beëindigend optreden (hande
len of nalaten) en in de facto
ren die daarbij een rol spelen'.
En: 'Het onderzoek zal in het
bijzonder een inzicht moeten
bieden in de relatie tussen dê
levensbeëindiging enerzijds en
de geschiedenis van de medi
sche behandeling, de context
van de medische behandeling,
alsmede de alternatieven voor
het levensbeëindigend hande
len of nalaten anderzijds'. Uit
de Staatscourant blijkt verder
dat de regering de commissie
gevraagd heeft in elk geval
bijzondere aandacht te beste
den aan drie aspecten: de op
vatting van de artsen over de
grenzen van hun zorgplicht;
de pijn- en symptoombestrij
ding met als neveneffect le
vensverkorting; het nalaten
van een medische behandeling
met als gevolg levensbeëindi
ging-
Over het verwijt dat de rege
ring opnieuw een euthanasie-
commissie heeft ingesteld om
tijd te winnen zegt hij: „Ik heb
de stellige indruk dat dat niet
de bedoeling is van de minis
ter. De vorige staatscommissie
heeft heel veel uitstekend
werk verricht. Die heeft ech
ter niet de gelegenheid gehad
na te gaan hoe de feitelijke
euthanasiepraktijk in Neder
land is. Er zijn op dit moment
kleine, lokale, zeer serieuze
onderzoeken gaande, maar een
landelijk onderzoek, represen
tatief voor wat in heel Neder
land gebeurt, is er niet ge
weest. In die zin gaan wij iets
nieuws doen. Ik acht het niet
uitgesloten dat een of meer
van die lokale onderzoeken
door de commissie van zodanig
belang worden geacht dat we
er serieus kennis van willen
nemen".
LEO ENTHOVEN
