„Situatie wordt onleefbaar"
kerk
wereld
Franse theoloog M. D. Chenu overleden
Diaspora vast bestanddeel voortbestaan joodse volk*"
ficidócSotwoi
mT £cidóc0ouxant
FEESTELIJK LEVEN/OPINIE
LekLe Souiant
MAANDAG 12 FEBRUARI 1990 PA|
Raad van Kerken: kritiek minderhedenrapport WRR
AMERSFOORT De Raad van Kerken heeft kritiek op het
vorig jaar juni verschenen rapport Allochtonenbeleid van de
Wetenschappelijke raad voor het regeringsbeleid, een onafhan
kelijk adviesorgaan van de regering. Het belang van zwakke
en gemarginaliseerde mensen en groepen moet in de politiek
voorrang hebben boven het (vermeende) belang van degenen
die het grootste aandeel in de welvaart hebben, aldus een noti
tie van de werkgroep buitenlandse werknemers van de Raad
van Kerken. Daarom moet het minderhedenbeleid een twee-
sporenaanpak hebben. Enerzijds proberen mensen en groepen
vanuit hun minderheidspositie zelf hieraan een eind te maken.
Anderzijds^moet de samenleving ruimte aan minderheden bie
den. Dit heeft consequenties voor maatschappelijke instituties,
regels en strukturen.
RK kerk wijt genocide Yanomami's aan regering
BRASILIA De RK kerk in Brazilië legt de schuld voor de
verwoesting van het woongebied van de Yanomami Indianen
en de dood van zeker 1.500 van hen bij de Braziliaanse rege
ring. In een slotverklaring van de landelijke bisschoppenconfe
rentie werd gesteld dat de regering niets heeft ondernomen te
gen de illegale invasie van zo'n 40.000 gouddelvers, die het tra
ditionele woongebied van de Yanomami's sinds 1987 hebben
overspoeld. In tegendeel, de regering heeft deze invasie zelfs
aangemoedigd. „Het falen van de regering heeft geleid tot de
genocide van een groot deel van het Yanomami volk", aldus de
verklaring. Scherpe kritiek werd voorts geuit op het feit dat de
regering weinig vaart zet achter het vertrek van de gouddel
vers uit het woongebied van de Indianen.
Het leven straft
degene die met zijn
plannen te laat komt.
Michael Gorbatsjov
MGR. BAR:
Verlaging
defensielasten
niet te snel
ROTTERDAM De
kerk moet volgens bis
schop R.Ph. Bar van Rot
terdam in de discussie
over de omwentelingen
in Oost-Europa niet toe
geven aan het „geroep
van de straat" om verla
ging van de defensielas
ten. Alleen in het kader
van de NAVO kunnen de
uitgaven voor defensie
worden verminderd. De
kerk moet eraan mee
werken, dat in de discus
sie het verstand de emo
ties in de juiste banen
leidt, „opdat geen illusies
blijven bestaan".
Mgr. Bër, die ook legerbis
schop is, hield zijn krachtig
pleidooi voor een verstandige
reactie op de ontwikkelingen
in Oost-Europa tijdens een
bijeenkomst van het Her
vormd Beraad Vredesvraag
stukken (HBV) in Rotterdam.
Het HBV is tien jaar geleden
ontstaan uit onvrede met de
steun van de Hervormde
Kerk aan de campagne van
het Interkerkelijk Vredesbe
raad voor eenzijdige verwijde
ring van alle kernwapens uit
Nederland.
Tijdens de bijeenkomst stond
de relatie tussen Nederland
en Duitsland centraal. Bis
schop Bör onderstreepte dat
de verbondenheid tussen bei
de staten te danken is aan de
NAVO. „We zijn naar elkaar
toegegroeid en we hebben zo
veel gemeen, dat we elkaar
niet uit het oog mogen verlie
zen". Hij erkende dat deze
verbondenheid door de ont
wikkelingen in de DDR in
een ^ander perspectief is ko
men te staan.
Mgr. Bör beschouwt het als de
taak van de kerken te voor
komen dat consumptiedwang
de mensen in Oost en West
gaat overheersen. Hij keerde
zich tegen de gedachte dat de
kerk in Oost-Europa „terug
kan keren naar de sacristie",
nu de Oosteuropese landen in
snel tempo worden gedemo
cratiseerd. De kerk heeft als
„specialist in menselijkheid",
zoals paus Johannes Paulus II
eens heeft gezegd, in alle sa
menlevingen de taak om de
menselijke waarden te be
schermen. Tot deze waarden
behoren volgens de Rotter
damse bisschop vooral rede
lijkheid, geduld en het bestrij
den van illusies. Want illusies
brengen mensen alleen maar
in een „niemandsland van
verwarring".
Bescheidenheid
De ambassadeur van de
Bondsrepubliek in ons land,
O.M. von der Gablentz, riep
de Europeanen op tot beschei
denheid. De problemen van
Europa zijn slechts beperkt
van omvang in vergelijking
met bij voorbeeld de milieu
verontreiniging in de wereld
en de economische problemen
van de Derde Wereld.
De Nederlanders en West
duitsers kunnen van de om
wentelingen in Oost-Europa
leren, dat systemen die voor
geven alles te weten en alles
met machtsmiddelen te kun
nen regelen, niet kunnen
standhouden, aldus Von der
Gablentz. Hij pleitte voor
nauwe samenwerking tussen
Nederland en zijn land bij de
vormgeving van het toekom
stige Europa. Daarbij beschik
ken ze volgens de ambassa
deur over twee bouwstenen:
de EEG en het „grotere Euro
pa van San Francisco tot Wla-
diwostok", waarmee Von der
Gablentz doelde op alle
NAVO- en Warschaupactlan-
den.
PRIESTERS IN AARTSBISDOM UTRECHT:
UTRECHT Voor de
priesters in het bisdom
Utrecht „wordt de situa
tie steeds onleefbaarder".
Dat bleek het afgelopen
weekeinde op een bijeen
komst in Utrecht waar 34
priesters de gevolgen
voor hun functie bespra
ken naar aanleiding van
het conflict tussen de
Zwolse pastor André
Zandbelt en kardinaal Si-
monis. Hierbij gaat het
om de bevoegdheden van
de pastorale werkers.
Unaniem waren de priesters
van mening, dat het ambt van
priester in toenemende mate
wordt uitgehold. „Dat komt
omdat pastoraal werkers door
aartsbisschop Simonis in hun
hok worden teruggejaagd", zo
verklaarde een woordvoerder
van de priesters na afloop van
de vergadering.
De 34 priesters, die naar
Utrecht waren gekomen, wer
ken samen met pastorale wer
kers. In de praktijk zijn deze
pastorale werkers een steun
en toeverlaat voor de pries
ters in het parochiewerk. De
priesters hebben daarom het
gevoel dat „de situatie met de
dag onleefbaarder wordt".
Kardinaal Simonis nu echter
is van mening, dat het bedie
nen van de sacramenten ta
ken zijn, die niet door leken
pastors mogen worden uitge
oefend. Eind vorig jaar werd
de Zwolse pastor Zandbelt
daarover door kardinaal Si
monis onderhouden en sinds
die tijd heeft de inzet van het
conflict de gemoederen in be
weging gebracht in de Rooms-
Katholieke kerk.
De priesters in het bisdom
Utrecht vinden dat door het
terugfluiten van Zandbelt, zij
in een benarde positie zijn te
recht gekomen. Of zoals een
priester het verwoordde: „Ik
maak nog steeds deel uit van
de kerk in de hoop dat er iets
verandert, maar ik zie dat er
niets verandert. M'n eigen in
tegriteit staat op het spel. Ik
ben niet meer geloofwaardig
voor mijzelf noch voor m'n
vrienden".
De priesters waren tevens
van mening dat het priester
schap wordt gereduceerd tot
sacramentsbediening en be
stuurlijke functies. Zij hebben
het gevoel het contact met het
alledaagse leven en de samen
leving te verliezen. „De litur
gie en verkondiging komen zc
volledig in de lucht te han
gen", was een reactie tijdens
de bijeenkomst. Besloten
werd om het gevoel van on
vrede kenbaar te maken bij
andere bisdomparochies en
collega's. De verontruste
priesters willen proberen om
de groep zo groot mogelijk te
maken.
Marga Klompéprijs voor
Rotterdamse
jongerenpastor
TILBURG Uit handen van oud-minister Gar-
deniers-Berendsen heeft zaterdag de Rotterdamse
jongerenpastor Louk Hentzen in de aula van de
Katholieke Universiteit Brabant een aanmoedi
gingsprijs van 5000 gekregen van het Marga
Klompé Fonds. Het Marga Klompé Fonds werd
vorig jaar opgericht en heeft tot doel „de christe
lijke bewogenheid voor de mens in de samenle
ving, waarvan oud-minister Klompé tijdens haar
leven blijk heeft gegeven, levend te houden".
De Stichting, die onder voorzitterschap staat van
oud-minister Gardeniers-Berendsen, wil jongeren
aanmoedigen om het streven naar vrede en ge
rechtigheid te bevorderen.
De franciscaan Louk Hentzen startte zeven jaar
geleden de Stichting Frans Tweedehands in Rot
terdam. Frans Tweedehands wil jonge mensen
die een moeilijke periode achter de rug hebben
(verslaving aan alchohol xen drugs, gevangenis
straf) helpen een nieuwe start te maken. Voor
deze mensen is er plaats in de woongemeenschap
en werk in het baanlozenproject. In dat project
worden overtollige goederen en tweedehands
spullen opgehaald, opgeknapt en verkocht.
In zijn dankwoord stelde de Rotterdamse jonge
renpastor dat „het leven en werken ten dienste
van mensen wier leven gekwetst en op vele ma
nieren stuk gelopen is, de zin van mijn bestaan
raakt". „Aan deze mensen heb ik te danken, dat
ik zelf mocht ontdekken dat onze God een liefde
volle barmhartige God is voor alle mensen. Nie
mand is buitengesloten. Het doet mijzelf plezier
dat het verhaal van Jezus mij steeds weer over
mijn eigen kleinmenselijkheid heentilt en mij de
Mevrouw Gardeniers-Berendsen biedt pater Louk Hentzen de Marga Klompé-prijs aan. foto: van eyndhoven ander doet ontmoeten als broer en zus".
Bisschop Kocsis:
Hongaarse
kerken trouw aan
Evangelie
VLAARDINGEN De ker-
ken waren niet de drijvende
kracht achter de revolutionai
re veranderingen in Honga
rije, maar zij waren met hun
trouw aan het Evangelie en
hun verkondiging van de wil
van God wel het enige alter
natief voor de marxistische
opvatting van de geschiede
nis. Bovendien waren de
„beste" vertegenwoordigers
van de kerken van meet af
aan betrokken bij de hervor
mingen en leverden zij er een
beslissende bijdrage aan.
Aldus de Hongaarse hervorm
de bisschop van Debrecen,
Elemer Kocsis. Hij srak zater
dag tijdens de jaarlijkse infor
matiedag over Oost-Europa
van de Europacommissie van
de Hervormde Kerk en de
Gereformeerde Kerken. Bij
de Hervormde Kerk van
Hongarije, de enige calvinisti
sche kerk in de wereld die
bisschoppen kent, zijn 2 van
de 11 miljoen Hongaren aan
gesloten. De kerk heeft over
1400 gemeenten.
Het kerkbezoek is volgens
Kocsis de laatste twee jaar
aanzienlijk toegenomen. Op
feestdagen zitten de kerken
weer vol. Er is overigens een
tekort aan gemeentepredikan
ten, maar ook aan catecheten,
jongerenpredikanten en gees
telijk verzorgers in ziekenhui
zen en gevangenissen.
Hervormd Jongeren Synode Beraad heft zich waarschijnlijk op
UITHOORN Het Her-
vormd Jongeren Synode
Beraad (HJSB) heft zich
waarschijnlijk op. Een bij
eenkomst waarin een
voorstel van het modera-
men (bestuur) van de
Hervormde synode voor
participatie in de synode
zou worden besproken,
trok zaterdag naast de
twee initiatiefnemers
slechts een belangstellen
de. Te weinig om door te
gaan, aldus initiatiefne
mer Luuk Heijlman.
Het moderamen had het
HSJB voorgesteld als „klank
bordgroep" te fungeren,
„waardoor U enkele jaren in
nauwe relatie met het mode-
ramen. van de generale syno
de uw taak kan vervullen".
Voorts zou het HJSB tijdens
een synodevergadering over
een agendapunt het woord
kunnen voeren.
Heijlman stelt het moderamen
verantwoordelijk voor de op
heffing van het HJSB. Vijf
jaar geleden heeft het beraad
al om erkenning gevraagd. De
afgelopen jaren heeft het on
geveer 60 belangstellenden
om zich heen verzameld,
maar hun geduld werd te lang
op de proef gesteld. Het mo-
deramen kwam pas vorig jaar
december met een reactie.
De aarzelende houding van
het moderamen is volgens
Heijlman te wijten aan „de
angst dat het beraad te radica
le geluiden zou laten horen en
dat het vooral als actiegroep
zou gaan optreden". Hij ver
denkt het moderamen er
daarom van dat het „mis
schien wel blij" is met het
mislukken van het HJSB.
De voorzitter van de Her
vormde synode, ds B. Wallet,
spreekt krachtig tegen, dat
angst voor een radicaal geluid
van jongeren de handelwijze
van het moderamen heeft be
ïnvloed. Het moderamen
heeft er alles aan gedaan om
het HJSB een kans te geven,
maar de achterban was te
zwak, aldus Wallet die de op
heffing van het beraad „erg
jammer" vindt.
Het synodebestuur gaat zich
nu bezinnen op de vraag, hoe
jongeren bij het werk van de
synode kunnen worden be
trokken. Wallet denkt erover
de provinciale kerkvergade
ringen in te schakelen.
PARIJS De rooms-ka-
tholieke theoloog Marie-
Dominique Chenu is op
95-jarige leeftijd in Parijs
overleden. Chenu, specia
list op het gebied van de
middeleeuwse filosofie en
theologie en leermeester
van Edward Schille-
beeckx, behoorde tot de
belangrijkste theologen
van deze eeuw. In de
Rooms-Katholieke Kerk
was hij niet omstreden,
wat blijkt uit het feit dat
twee van zijn geschriften
door Rome ooit op de lijst
van verboden boeken (in
dex) werden geplaatst.
Chenu, die zich eens be
schreef als een „soort kwajon
gen die rent in de loopgraven
van de kerk", werd 7 januari
1895 geboren in Soisy-sur-Sei-
ne bij Parijs. Hij trad in 1913
in in de orde der Dominica
nen en werd in 1919 in Rome
priester gewijd. Van 1920 tot
1942 doceerde Chenu geschie
denis aan het theologische op
leidingsinstituut van de Do
minicanen in het Belgische
Le Saulchoir. Van 1932 tot
1942 was hij rector van deze
instelling.
Chenu was van 1947 tot 1953
hoogleraar aan de Sorbonne
in Parijs en werkte vervol
gens aan het katholieke insti
tuut in de Franse hoofdstad.
In 1932 richtte hij in Ottawa
(later Montreal) het instituut
voor middeleeuwse studiën
op. Zes jaar later was hij
mede-oprichter van het Do
minicaans instituut voor oos
terse studiën in Cairo. Dit in
stituut richtte zich op het on
derzoek van de Islamitische
cultuur.
In 1937 kwam het voor het
eerst tot een conflict met het
Vaticaan, toen Chenu het
boekje 'Een theologische
school. Le Saulchoir' publi
ceerde, dat een nieuwe inter
pretatie van de opvattingen
van Thomas van Aquino gaf.
Paus Pius XII was zo ge
schokt dat hij het boekje in
1942 op de index plaatste.
Chenu, bekend om zijn gevoel
voor humor, reageerde kalm.
„Nu zal ik de tijd hebben om
te werken".
In 1954 wekte de theoloog
nogmaals de woede van de
paus, nadat hij het in een arti
kel had opgenomen voor de
Franse priester-arbeiders. Hij
werd gedwongen zich in Le
Havre terug te trekken.
Paus Johannes XXIII nodigde
Chenu uit deel te nemen aan
het Tweede Vaticaans Conci
lie (1962-1965). Hij behoorde
er met zijn ordegenoten Yves
Congar en Edward Schille-
beeckx tot de leidende theolo
gen. Over het concilie zei hij
eens: „Men heeft ontdekt dat
waar het in het geloof om
gaat niet direct God en de
eeuwige waarheden zijn maar
het werk van God in de ge
schiedenis".
In Frankrijk was Chenu bii
vele niet-christenen bekend
om zijn belangstelling voor
een dialoog met hen. De
Franse communistische partij
heeft hem herhaaldelijk voor
partijbijeenkomsten uitgeno
digd.
r>r>
AMSTERDAM Diaspora:
vloek of zegen. Tussen deze
twee polen beweegt zich nog
steeds de existentiële proble
matiek van het joodse volk.
Naast en met de joodse staat
blijkt ook de diaspora een vast
bestanddeel van het bestaan
van het joodse volk te zijn.
Dit zei dr. R.G. Fuks-Mans-
feld in haar oratie, waarmee
zij vandaag het ambt van bij
zonder hoogleraar in de ge
schiedenis en cultuur van het
hedendaagse jodendom aan
vaardde aan de Universiteit
van Amsterdam. In de joodse
geschiedenis zijn er twee te
gengestelde visies op het ver
schijnsel diaspora. In de Ba
bylonische Talmoed wordt ge
sproken van de „weldaad van
de verstrooiing", terwijl in
een vierde-eeuws commen
taar de ballingschap 'een zwa
re last' wordt genoemd.
Lang is in het (rabbijnse) jo
dendom de diaspora gezien als
straf voor het niet opvolgen
van de wetten en voorschrif
ten van Gods verbond met Is
raël. Tegelijkertijd geldt de
belofte dat het verbond nooit
zal worden opgegeven en dat
het volk in vrede en voor
spoed in het beloofde land zal
leven.
Deze opvatting werd vastge
legd in de Babylonische Tal
moed, die de grondslag voor
de religieuze cultuur van het
joodse volk in de diaspora
heeft gelegd.
Slechts met Gods wil en op
een door Hem bestemde tijd
zal Israël door de Messias
worden verlost en in het land
der vaderen terugkeren. Dit
leidde ertoe dat de joden in
het algmeeen in hun balling
schap berustten. Nadat het
Babylonische rabbijnse joden
dom de overhand had gekre
gen, verdween de belangstel
ling voor de geschiedenis. De
cruciale lotgevallen van het
volk Israël waren vastgelegd
in de Heilige Schrift. De lange
wachttijd tussen de verwoes
ting van de tempel in het jaar
70 en de komst van de Messi
as was te onbelangrijk om er
serieuze aandacht aan te wij
den.
Tot het midden van de acht
tiende eeuw heeft dit voortge
duurd. In eerste instantie was
het een Franse Hugenoot, de
theoloog en politicus Jacques
Basnage, die (in 1706) de lot
gevallen van het joodse volk
objectief beschreef. Radicale
nieuwe inzichten braken pas
na de Franse Revolutie door.
Met de intrede als staatsbur
gers in de Westeuropese sa
menleving was (in West-Eu
ropa) de ballingschap opgehe-
De opkomst van het liberale
jodendom (de Reform) onder
bouwde deze visie. Deze be
weging streefde naar aanpas
sing van de joodse godsdienst
aan de behoeften van geë
mancipeerde joden. Zij ver
wierp een deel van de rab
bijnse wetgeving en ook het
denkbeeld van de diaspora als
straf voor de zonden van Is
raël en de opheffing
door de komst van de
Daarentegen komt de vol
strekte afwijzing van het dias-
pora-verleden tot uiting in de
hebreeuwse werken van his
torici in het joodse land. Tot
op heden leggen Israëlische
historici bij overzichten van
de joodse geschiedenis meer
nadruk op de oude geschiede
nis van het volk in het eigen
land. Door de oprichting van
de staat Israël is de breuk met
het diaspora-verleden volko
men. Het joodse volk heeft de
niet meer nodig, het
heeft zijn lot in eigen handen
genomen.
De jodenvervolging tijdens de
Tweede Wereldoorlog leidde
in de jaren '50 en '60 tot het
inzicht dat de diaspora alleen
maar een vloek was. Diaspora
betekende ballingschap, ver
volging, onderdrukking en
kon uiteindelijk slechts tot fy
sieke vernietiging of totaal
verlies van de eigen identiteit
leiden. De laatste twee decen
nia tekent er zich een wat ge
nuanceerdere visie op de dias
pora af, hoewel het nog te
vroeg is om van een waar
keerpunt in de historiografie
te spreken, aldus Rena Fuks-
Mansfeld maandag in haar
oratie.
Samen verder in Zuid-Af!
MANDELA'S vrijlating ging dit weekeinde gepaj
een golf van enthousiasme, niet op de laatste plaatsjl
Afrika zelf, hoewel daar zoals eveneens verw^'
worden behoudende groepen blanken ook uitin
aan ongeloof, woede en verbijstering. Bovendien'
blijdschap en opluchting in Kaapstad verstoord door,
geldheden van, naar het zich laat aanzien, kleine i
zwarten, waardoor ingrijpen van de oproerpolitie
uitblijven. Buiten Zuid-Afrika is de vreugde welisv"
verdeeld, maar lopen de meningen uiteen over de
de tijd al gekomen is de druk op Zuid-Afrika te v^
De veroorzakers van de rellen en plunderingen ii
stad hebben de al grote spanning in het veranderen»'
Afrika een extra explosieve lading gegeven. De tq
ders van president De Klerk, met voorop de Conse
Partij, zullen deze betreurenswaardige omlijsting v
met recht een historische dag voor Zuid-Afrika gencx
worden, aangrijpen om zich verder te mobiliseren. H
ren op hun molen om de pogingen te torpederen
Klerk en de zwarte oppositie om gezamenlijk de fui
ten te leggen voor een nieuw Zuid-Afrika.
HEEFT ook Nelson Mandela zélf met zijn eerste j
toespraak sinds dertig jaar olie in het vuur gegooid'
wonden maakte hij op het bordes van het stadhuis ij
stad duidelijk, dat zijn anti-apartheidsorganisatie, hj
caans Nationaal Congres (ANC), de „zuiver defensi»
wapende strijd nog niet kan afzweren. „De oorzaak
die strijd ten grondslag ligt, het apartheidsgeweld,]
vandaag immers nog steeds", aldus Mandela. Om dj
acht hij ook de tijd nog niet gekomen het buitenlail
roepen tot het verzachten van de strafmaatregele.
Pretoria.
De rellen én Mandeia's zinsnede over de gewapenj
worden ongetwijfeld door oerconservatieve Afrikani
gegrepen om nog nadrukkelijker dan voorheen te!
dat de weg van De Klerk naar totale anarchie zal leiij
de blanken als voornaamste slachtoffers. Toch is er b
te brengen voor de woorden die Mandela sprak. Neti
sident De Klerk heeft hij rekening te houden met e
deelde achterban. Voor een oplossing van de problei
het desastreus zijn indien militante zwarte groeperin)
aan de controle van Mandela zouden onttrekken.
Met zijn uitspraken heeft hij zonneklaar gemaakt
van zijn kant geen enkele concessie is gedaan eni
ANC zich in geen enkel keurslijf zal laten persen.
heeft laten weten dat er aan het overleg straks partij
nemen die als gelijke met elkaar dienen om te gaan e
alleen gesproken kan worden als de lei brandschoor
zal nog wel enige tijd duren alvorens het ANC, als'
rijkste anti-apartheidsorganisatie, onderhandeling!
Pretoria zal beginnen om de vernieuwingen in 1
mede vorm te geven. Mandela wees in Kaapstad an
op zijn absolute eisen tot vrijlating van alle politieke
genen en een volledige opheffing van de noodtoestan
al dat laatste zal een probleem vormen, alleen al van1
gewelddadigheden, die zich vrijwel dagelijks in
voordoen.
Ondanks de grote hindernissen die er nog ligg
weg naar een Zuid-Afrika waar geen apartheid meei
en waar het gedaan is met de ongekende voorrech
een wel heel kleine minderheid, is er gelukkig gë
meer terug. President De Klerk heeft ruim een wef
den in zijn opzienbarende rede tot het parlement d
gemaakt, dat Zuid-Afrika's toekomst alleen gestalte k|
gen samen met de zwarte meerderheid.
Er zal een vergelijk op tafel moeten komen over <j
waarden die Mandela heeft gesteld. Indien het AL(
vasthouden aan het opheffen van alle speciale veilj
maatregelen voordat er van daadwerkelijk overleg
kan zijn, dan zou de winst van de laatste dagen snel q
gen kunnen worden in verlies voor de zwarte bevoll
Er moet niet te licht gedacht worden over de weerst
De Klerk binnen zijn eigen Nationale Partij ondervi
gen zijn aanpak, die in de ogen van veel van zijn pari
ten véél te vooruitstrevend is. Daarnaast moet rekenil
den gehouden met het verzet van de Conservatieve P
van radicaalrechtse groeperingen als de Afrikaner
standsbeweging. Zij zullen voor nog verder oplopend
ningen kunnen zorgen in een land dat na Mandela'i
ting ook de komende tijd volop in beweging zal zijn.
DAARBIJ is het aan De Klerk en Mandela om, als
van de blanke en de zwarte gemeenschap, in gezari
inspanning verder te bouwen aan een niet-raciale, dc
tische toekomst. Alleen als die samenwerking slaagl
de extreme krachten van links én rechts kunnen wor|
dwongen. En dan zal de historische vrijlating van j
het begin kunnen worden van een, even 'historisch
komst waarin de apartheid eindelijk echt is uitgebari
Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers).
Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden.
Telefoon: 071 - 122 244.
Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden.
Hoofdkantoor: Koopmansstraat 9, Rijswijk.
Telefoon: 070 - 3190 933
Postadres: postbus 9, 2501 CA
Abonnee service
Telefoon: 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u.
Nabezorging
Telefoon: 071 - 122 248
van ma. t/m vr. van 18.00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15.00
Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.)
Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girolj
per maand 24,85 per maand f. I
per kwartaal f. 74,10 per kwartaal f.
per jaar f. 284,50 per jaar f. 21
Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan.
Advertenties
Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244.
Telefax voor uitsluitend advertenties 071 - 134 941.
Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijswi
070 - 3902 702.
Bankiers
AMRO BANK NV 473 576 515
POSTBANK NV 663 050
