Bondsrepubliek zit in de tang"
Verzekeraars goed voor jardenschade
GELD GOED
£ekLóc6ou*ant
GRT
OOSTDUITSE REGERINGSADVISEUR PROF. KOCH:
Beurs van Amsterd
ECONOMIE
ZATERDAG 10 FEBRUARI 1990 PA(
Weer fusie op til
zuivelcoöperaties
LEEUWARDEN De bestu-
ren en directies van de zuivel
coöperaties ccFriesland en
Noord-Nederland gaan de mo
gelijkheden van een fusie tus
sen de twee concerns nauwge
zet onderzoeken. Beide onder
nemingen zijn van mening dat
een samenwerking op deelter
reinen leidt tot „gecompliceer
de constructies". Ze geven
daarom de voorkeur aan een
fusie. Binnen drie maanden
zullen concrete fusievoorstel-
len op tafel worden gelegd. Bij
een fusie ontstaat een groot
zuivelconcern met een jaarom
zet van 4,5 miljard gulden.
Financial Times klopt
Temps de la Finance
PARIJS Het in oktober gelan
ceerde Franse financiële dagblad
'Le Temps de la Finance' moet
op zoek naar een andere naam.
De huidige naam is overduidelijk
een letterlijke vertaling van die
van de Financial Times, zo heeft
een rechtbank in Parijs bepaald
in een zaak die was aangespan
nen door het Britse dagblad. De
rechter had er geen moeite mee
dat de Franse krant evenals de
Financial Times wordt gedrukt
op roze papier, zij het in een wat
lichtere tint. Aan de Financial
Times is een schadevergoeding
toegewezen van 30.000 frank
10.000).
Handelsoverschot BRD
groter dan van Japan
FRANKFURT Het over-
schot op de Westduitse handels
balans is vorig jaar met 5,2 pro
cent gestegen van 128 miljard
mark tot een recordbedrag van
134,7 miljard mark 152 mil
jard). Daarmee heeft de Bonds
republiek een aanzienlijk gro
ter overschot gekregen dan Ja
pan, dat zijn surplus vorig jaar
zag dalen van 77,6 miljard dol
lar tot 64,4 miljard dollar (J 122
miljard). Over geheel 1989 steeg
de waarde van de export met
dertien procent tot 641,3 mil
jard mark, terwijl de import
met vijftien procent groeide tot
506,6 miljard mark.
Goedkoop
stormhout
Door de stormen
van de afgelopen
tijd zit Gemeente
werken van Tiel met
een terrein vol
haardhout. Wie zelf
een kar vollaadt,
mag de keurig ge
zaagde mootjes
voor een tientje
meenemen. De eer
ste Tielenaren
stormden gisteren
al op dit buiten
kansje af. FOTO: ANP
(Van onze correspondent
Rink Drost)
OOST-BERLIJN „De eco
nomie van de DDR sjaat wer
kelijk op instorten. En dat
komt niet door gebrek aan
vakkennis of werklust, maar
door de politiek. Uiterlijk van
af het eind van de jaren ze
ventig hebben de partij - de
toen almachtige SED dus - en
de verregaand door haar ge
stuurde regering geprobeerd
het land economisch onafhan
kelijk van andere landen te
doen zijn. Eerst werd het Wes
ten als toeleverancier waar
mogelijk buitengesloten. Dat
was economisch gezien hoogst
onverstandig, want wat een
ander beter en goedkoper kan
moet je niet zelf gaan doen. Na
de opkomst van Gorbatsjov
met zijn vernieuwingsideeën
schotte de DDR zich ook nog
van het Oosten af. Dat was fu
nest, want ons land heeft nau
welijks grondstoffen. Zestig
procent van de produktiemid-
delen wordt nu in eigen be
heer vervaardigd. Dat is onbe
taalbaar. En nu komen we
zonder hulp van buitenaf niet
meer uit de problemen".
'Buitenaf', dat is voor prof. dr.
Burkhard Koch in eerste in
stantie de Bondsrepubliek
Duitsland. Koch is afdelings
hoofd van het Instituut voor
Internationale Politiek en Eco
nomie in de DDR, een econo
misch adviesorgaan van de re
gering.
Waarom is juist de Bondsrepu
bliek de aangewezen partij om
de vastgelopen kar van de
DDR uit de modder te trek
ken?
Koch: „Tweeduizend DDR-
burgers melden zich per dag
voorgoed in de Bondsrepu
bliek. Tendens: stijgend. De
Bondsrepubliek krijgt hoe dan
ook de rekening gepresenteerd
van het wanbeleid dat in de
DDR is gevoerd. Wat is be
zwaarlijker: alle overgelopen
en nog over te lopen DDR-
burgers opvangen, aan werk,
huisvesting, infrastructurele
en sociale voorzieningen hel
pen, of onze economie weer op
de rails zetten?"
Is er een echte keus?
„Nee, eigenlijk niet. Het laat
ste vereist stellig meer creati
viteit en meer geld ineens,
maar zal op den duur veruit
het aantrekkelijkst zijn. Kijk,
die vereniging of hereniging
of hoe je de versmelting maar
mag noemen, is niet tegen te
houden, vooropgesteld dat ie
mand dat echt nog zou willen.
Met dat doel voor ogen mag de
DDR niet nog verder kapot
gaan".
„Het probleem van de eenwor
ding is niet de vorm waarin
die gestalte krijgt. Belangrijk
is het proces zo te leiden dat
het dragelijk wordt voor de
Duitsers in beide landen en
voor de rest van de wereld. In
De fysieke grenzen tussen Oost- en West-Duitsland opheffen is een licht karwei vergeleken bij de financiële, sociale en politieke
inspanningen die moeten worden geleverd om tot een herenigd Duitsland te komen waarmee alle Duitsers èn het buitenland
vrede kunnen hebben.
hun roes verliezen de Duitsers
die rest van de wereld trou
wens naar mijn smaak te veel
uit het oog".
Hoe heeft het communistische
regime de economie van de
DDR zo ongestoord zo kapot
kunnen krijgen?
„In de jaren zestig en zeventig
heeft de planeconomie in de
vorm van Kombinaten - het
niet altijd even gelukkig sa
menvoegen van bedrijven in
eenzelfde sector tot economi
sche eenheden die de produk-
tiegang van grondstof tot eind-
produkt in eigen beheer heb
ben - wel een positieve wer
king gehad. Het was een po
ging om de planeconomie aan
te passen aan de moderne in
dustrievoering. Zo werd toch
een beetje markteconomie be
dreven. Maar de politiek bleef
met de economie niet in de
pas. Het bureaucratische cen
tralisme van de partij, gemaks
halve stalinisme genoemd,
deed de poging jammerlijk fa
len. Partijdirigisme verdraagt
zich nu eenmaal niet met
markteconomie".
Niettemin heeft het in de DDR
veertig jaar lang stand gehou
den. Hoe kan dat?
„Er was sprake van een op
bouwfase. Daardoor werden
de problemen versluierd en
daarom heeft het systeem
waarschijnlijk zo lang gefunc
tioneerd. En nu blijkt het vol
strekt achterhaald. De demoti
vatie van de werkende bevol
king had niet groter kunnen
zijn".
Volgens Koch heeft de DDR
het wiel voor de tweede keer
uitgevonden. Prestige-objecten
binnen het socialistische blok
waren voor het regime belang
rijker dan het overeind hou
den van de verzorging met
consumptiegoederen van de
bevolking. Het volk werd
koest gehouden onder de
knoet van de alom tegenwoor
dige Staatsveiligheidsdienst
(Stasi).
Reusachtige investeringen zijn
bijvoorbeeld gaan zitten in de
micro-elektronica. Het Kombi-
nat Robotron heeft een prach
tige megachip ontwikkeld,
waarop echter in de wereld
niemand zat te wachten. De
internationale concurrentie-
waarde van het technische
wondertje is nihil. De Japan
ners hebben die chip al lang,
de Amerikanen ook en in
West-Europa hebben Siemens
en Philips er eentje ontwik
keld en produktierijp gemaakt.
Al die chips zijn aanzienlijk
goedkoper dan de DDR-vari-
ant. 'Dank zij' de beruchte Co-
com-lijst kan de DDR er alleen
zaken mee doen in Warschau-
pactlanden. Die betalen met
andere produkten, met grond
stoffen of met niet-converteer-
baar geld. De DDR heeft ech
ter juist behoefte aan conver
teerbaar geld: westerse valuta.
Waarom?
Koch: „Om de bevolking te
motiveren hier te blijven en
de schouders onder de opbouw
van de economie te zetten. We
naderen angstig de kritische
massa die nodig is om de zaak
nog enigszins draaiend te hou
den. Dat het als een ziek hart
nog een beetje doorvibreert
komt door de typisch Duitse
eigenschap dat de Bureaucratie
nog functioneert. 'Ordnung
muss sein' is het devies. Daar
om gaan de meesten, hoe on
gemotiveerd ook, toch maar
weer naar hun werk. Maar dat
blijft niet zo wanneer er niet
heel snel iets verandert. De
gewone mensen hebben nog
FOTO: AP
niet ervaren dat de democrati
sering vruchten afwerpt. Nog
steeds is hier niets te koop van
wat het Westen zo aantrekke
lijk maakt. Grote snelheid is
geboden".
De bal ligt nu bij de regering,
het parlement en de Ronde
Tafel in de DDR, nu na aan
vankelijk tegenstribbelen het
aanbod van de Bondsrepubliek
staat, de D-mark als betaal
middel in de DDR in te voe
ren. Hoe staan de kansen?
„Er zijn verschillende moge
lijkheden om in de DDR fi
nancieel en economisch orde
op zaken te stellen. Gepraat
wordt over een geldhervor-
ming. Maar dat is een ondeug
delijk middel. Zonder gelijktij
dige ingrijpende, snelle econo
mische hervormingen blijft de
magneetwerking van het Wes
ten volop van kracht. Zulke
sociale spanningen kan de
Bondsrepubliek moeilijk en de
DDR helemaal niet verwer
ken. Een andere mogelijkheid
om het bestaande koopkrach-
toverschot weg te werken is
het verkopen aan de burgers
van wat in de DDR aanwezig
is: gebouwen, woningen, on
derdelen van Kombinaten die
zich lenen voor midden- en
kleinbedrijven, grond, werk
nemersaandelen van onderne
mingen die nu nog in staats-
handen zijn bijvoorbeeld. Dat
kan gebeuren naast alle ande
re maatregelen. Net als een ra
dicale ombouw van het prijs-
en subsidiestelsel. Die had al
lang moeten worden doorge
voerd, ondanks de aanvanke
lijk pijnlijke gevolgen voor de
burgers."
En de invoering van de D-
mark?
„Dat zou de kortste klap zijn.
De Bondsrepubliek kan tegen
een overeen te komen' koers
de gehele geldvoorraad van de
DDR opkopen. De adjunct-di
recteur van onze staatsbank
heeft al gesputterd en via een
radio-interview geprobeerd de
bevolking ervan te overtuigen
dat er geen plannen in die
richting bestaan. Maar dat is
natuurlijk onzin. Ja, het bete
kent het prijsgeven van een
belangrijk stuk soevereiniteit.
Maar we staan met de rug te
gen de muur. We zullen tot al
les bereid moeten zijn om de
totale ineenstorting te voorko
men".
Heeft zo'n financiële unie van
Bondsrepubliek en DDR ook
negatieve bijverschijnselen
voor de burgers?
„Zeker, voor velen zal zo'n
geldhervorming, die onvermij
delijk gepaard gaat met een
ingrijpende economische om
bouw tot een vrije-marktëco-
nomie, akelige gevolgen heb
ben. Wat blijft er over van de
tegoeden die menigeen op zijn
bankrekening heeft? En hoe
worden de niet-produktieve
mensen uit de bedrijven opge
vangen die tientallen jaren de
werkloosheid onzichtbaar heb
ben gehouden? Er moet een
sociaal vangnet worden ge
schapen".
Wie moet dat betalen?
„De Bondsrepubliek! Beter zou
het natuurlijk zijn wanneer de
EG dat deed, maar die staat bij
de hele operatie stellig niet te
juichen. Voordat welke sane
ringsmaatregel dan ook kan
worden doorgevoerd zal de
Bondsrepubliek over de brug
moeten komen met een solida
riteitsbijdrage om het allererg
ste te voorkomen. Die bijdrage
zal tussen de tien en vijftien
miljard D-mark moeten lig
gen. Voor dat geld moeten in
eerste instantie die consump
tiegoederen worden geïmpor
teerd die nu nog onze mensen
naar de Bondsrepubliek lok
ken".
Weggegooid geld voor de
Bondsrepubliek?
„Dat lijkt maar zo. Als die
hulp niet komt moet het geld
binnen de Bondsrepubliek zelf
worden uitgegeven, aan de op
vang van DDR-burgers. Wel
ke oplossing ook zal worden
gevonden, de Bondsrepubliek
zit financieel in de tang".
Ik ben nieuwsgierig naar
de financiële resultaten
waarmee onze verzeke
raars het stormachtige
eerste kwartaal zullen af
sluiten. De stormen van
de laatste weken hebben
miljoenenschades veroor
zaakt. Die schades zullen
ongetwijfeld in sterke
mate de resultaten van
hun schadebedrijven en
daarmee hun concern
winsten drukken.
Hier en daar wordt gesproken
over totale schades die het
miljard overtreffen. Of in dit
angstig hoge totaal ook begre
pen zijn de schades, berok
kend aan de infrastructuur
(kustbescherming, wegen en
spoorwegnet, zendmasten van
radio en televisie) weet ik
niet. Aan de hand van een en
kel voorbeeld zal ik proberen
u te laten zien welke risico's
onze verzekeraars door een
calamiteit als de recente or
kaan lopen. Ik neem daartoe
de Nationale-Nederlanden
(NN), die tot de heel grote en
uiterst solvabele verzeke
ringsconcerns van West-Euro
pa behoort.
In het eerste kwartaal van
tot een bedrag van naar schat
ting 50 miljoen gulden.
1989 bedroeg het premie-in
komen van het gehele schade
verzekeringsbedrijf van NN
1,8 miljard gulden. Het resul- Aanzienlijk
taat van dit bedrijf (motorrij
tuigen, brand, inbraak, storm,
ziekte en ongevallen) kwam
uit op een magere 19 miljoen
gulden. Dat is dus op zichzelf
geen indrukwekkend cijfer,
maar daarbij moet bedacht
ijkb
resultaat in het overeenkoms-
dij r
worden, dat het vergelijkbare
Hóe het resultaat over de eer
ste drie maanden van dit jaar
zal uitvallen staat in de ster
ren geschreven en zal in ze
kere mate afhankelijk zijn
van de herverzekering. In het
NN-verslag over de eerste
maanden van 1989 wordt on
der meer gemeld, dat de scha
debedrijven in de Verenigde
Staten de invloed ondervon
den van de gevolgen van een
reeks natuurrampen, waarvan
de orkaan Hugo de meeste
schade veroorzaakte. Door
een voorzichtig herverzeke-
ringsbeleid bleven de gevol
gen voor het concern beperkt
De schade van de recente or
kaan, die 25 januari verwoes
tend over ons land trok, zal
voor de Nationale-Nederlan
den en de andere grote verze
keringsconcerns aanzienlijk
zijn. Er behoeft dan ook niet
aan getwijfeld te worden, dat
die schade de resultaten voor
de eerste drie maanden on
gunstig zal beïnvloeden. Het
zou mij zelfs niet verbazen als
het schadebedrijf dat eerste
kwartaal met verlies zou af
sluiten. De NN is, als gezegd,
een van de grootste verzeke
ringsconcerns van Europa
met eigen bedrijven in het
Verenigd Koninkrijk, Ierland,
België, Spanje, Griekenland,
de VS, Canada, het Caribisch
gebied, Suriname, Australië,
Japan, Zuid-Korea, Taiwan,
Hongkong, de Filipijnen, Ma
laysia, Singapore en Indone
sië. Van deze landen zijn be
halve ons land ook België en
het Verenigd Koninkrijk door
de orkaan geteisterd.
Het moet een tragische ge
beurtenis zijn voor de verze
keraars, die na een lange
reeks verliesgevende jaren
door middel van premiever
hogingen en efficiencymaat
regelen in hun schadebedrij
ven weer orde op zaken had
den gesteld, dat zij nu met gi
gantische schades en de bijbe
horende, zij het incidentele
negatieve resultaten worden
geconfronteerd. In hoeverre
deze ontwikkeling op langere
termijn tot verdere premie
verhogingen zal leiden moet
uiteraard worden afgewacht.
Het mag in elk geval een ge
luk heten, dat het Nederland
se verzekeringsbedrijf in zijn
totaliteit buitengewoon renda
bel en liquide is.
Geweldige kracht
Een concern als de Nationale-
Nederlanden is een sprekend
voorbeeld van de geweldige
financiële kracht van deze
onmisbare bedrijfstak, die kan
bogen op een onafgebroken
krachtige winststijging en een
groot vertrouwen in de toe
komst. In het rapport over de
gang van zaken in de eerste
negen maanden van 1989 lees
ik onder meer dit: 'Op grond
van de thans beschikbare ge
gevens verwacht het bestuur
voor geheel 1989 dat de winst
per aandeel zal stijgen ten op
zichte van die over 1988. Ge
zien de uitbreiding van het
aantal aandelen door de aan
delenemissie en de keuzedivi
denden impliceert dit een stij
ging van de nettowinst met
meer dan 15 procent'.
Nog duidelijker dan dit kwar
taalbericht was mr. J.J. van
Rijn, voorzitter van de raad
van bestuur, tijdens de tradi
tionele 'Presidents' lunch' van
het PR-bureau Van Hilten op
8 januari: „Nationale-Neder
landen heeft een weloverwo
gen eigen visie op 1992, con
cern- en werkmaatschappij-
grootte, spreiding over de we
reld, basisverbreding via an
dere financiële activiteiten
die bij haar leest passen en sa
menwerkingsverbanden. Die
visie, haar financiële kracht
(eigen vermogen 10 miljard
gulden), haar management
skills en haar enorme erva
ring in Nederland en in de
hele wereld zullen haar een
zeer goede toekomst geven en
de Nederlanders trots maken
op deze nationale onderne
ming".
Opvallend
Van Rijn betreurde het als
voorzitter van de raad van
bestuur geen naar zijn mening
goedkope NN-aandelen te
mogen kopen. Een opvallend
facet in zijn rede ging over
het vervagen en mogelijk
zelfs verdwijnen van het on
derscheid tussen verzekeraars
enerzijds en andere aanbie
ders van financiële diensten,
zoals banken, anderzijds. „Ik
denk dat banken en verzeke
raars zich in toenemende
mate op eikaars terrein zullen
gaan bewegen. Ook mag niet
worden utgesloten dat combi
naties van banken met verze
keraars tot stand zullen ko
men".
Van Rijn is op zijn wenken
bediend. Kortgeleden is het
samengaan aangekondigd van
de verzekeringsgroep AMEV
met de Verenigde Spaarbank-
groep (VSB), die op 1 januari
de status van algemene bank
verkreeg.
Niet alleen door stormen en
orkanen komen de verzeke
ringsconcerns in het brand
punt van de belangstelling te
staan. Ook de EG en natuur
lijk de omwenteling in Oost-
Europa maken deze branche
bijzonder interessant. Ik
denk, dat dit een van de be
drijfstakken wordt die wij in
1992 door de geweldige veran
deringen niet meer zullen
herkennen.
WIM VAN DER MEULEN
Noteringen van vrijdag 9 februari 1990 (tot
jgeei
16;30 uur) alger
noec
110.30 U'tSt<
116.70 Pdrai
124.70 vas 1
39.50 Schu
in d<
lolar
enral-non c
eriks hold c 130.00
flexovit c 93.50
furness c 125.00
gamma hold 81.00
gamma h 5 pr 5.70
getronlcs 30.50
geveke 45.20
1.94 ital.lire (10.000)
1,48 jap.yen (10.000)
5,53 joeg.din. (100 nieuw)
1,62 noorse kroon (100)
30,30 oost schill.
114,25 port.escudo
3,29 spaanse pes.
(100)
126,00 ge
00,00 ia
27,65 ae
15,72 5
1,18
GOUD Nieuw Vorige ZILVER
onbewerkt 25020 - 25520 25000 - 25500 onbewerkt 285 - 355
bewerkt 27120 27100 bewerkt 400
Opgave: Drijfhout, A'dam
AMSTERDAM Op de Am
sterdamse effectenbeurs is gis
teren de obligatiemarkt getrof
fen door de uitspraken van
Bundesbank-president Pöhl
over een krappe kredietpoli-
tiek in verband met de mone
taire unie tussen de beide
Duitslanden.
Maar ook de Londense future-
markt, waar de Duitse obliga
ties zwaar onderuit gingen
door de Duitse ontwikkelin
gen, werd door handelaren als
een grote boosdoener aange
wezen. „Daar is iedere realiteit
met betrekking tot de onder
liggende waarden verdwenen.
Het is eigenlijk één groot gok
huis geworden", zei iemand.
De laatste staatslening van
8,25 procent die donderdag
nog sloot op 97,45, noteerde
gisteren uiteindelijk 96,95. 's
Ochtends had deze lening nog
98,05 op het bord gezien. Het
rendement steeg van 8,59 pro
cent tot 8,74 procent. De omzet
van deze laatste staatslening
bedroeg 267 miljoen el<
daarmee veruit het mee#
handelde obligatiefonds, r
taal werd gisteren voir
miljard aan obligaties vö<
deld.
De aandelenmarkt kenè
grillig verloop, waarbl
stemmingsindex met eend
van 0,3 punt opende opl
Die zakte vervolgens wc
een slot van 110,4. De ko|
dex daalde met 1,3 puf
193,4. De aandelenomzef
gisteren 730 miljoen.!
ninklijke Olie kende mee
miljoen de grootste omza
volgd door Nationale N
landen met 65 miljoel
Unilever met 45 miljoel
Alle internationals nrw
terrrein prijsgeven. Zo
Hoogovens 2,60 terug ot
KLM ƒ1,60 op ƒ34,80,1
ninklijke Olie 1 op f\
en Philips, Unilever en I
zeven tot zes dubbeltjes.
