trul%
Buitenspelpositie
voor VS onthutsend
rijgt koningin Beatrix in 1994 een nieuw hart?
Politiek
Partij
Parlement
rficties dwongen regering
id-Afrika tot hervormingen
Genland /buitenland
£eidóc@omcutt
ZATERDAG 10 FEBRUARI 1990 PAGINA 5
395AAG Als konin-
jrstrix over vier jaar
1 Sittransplantatie no-
ou|ft. kriJgt zij die
pqs het aan de Ne-
)ani^e hartchirurgen
isk<s het antwoord
pjJDe vorstin is dan
è.-jc de leeftijdsgrens
r erd, waarop de
rP8 leerde snijmeesters
a transplantatie nog
"^foord achten.
5.-. zal men zeggen,
jeAle koningin wordt
,ce^ uitzondering ge-
diEn anders laat zij
Egph in het buiten-
ir lereren.
nkc
kei
invjt is nu precies de re-
«Irom de Nederlandse
!°r «ntenvereniging fu-
tenpft gereageerd op het
rtiefelijke advies dat de
°5Sansplantatieteams in
i (Rotterdam-Leiden-
~*;ein en Utrecht-Gro-
hebben uitgebracht
I latssecretaris Simons
-fesgezondheid. Als de
Ij/Jwindsman, zoals
(0. efluisterd, dat' advies
nt, wordt het voor ou-
SEirtpatiënten die geen
!S tloed of groene dui-
Rebben erg moeilijk
een transplantatie te
ondergaan of de kosten van
zo'n ingreep in het buitenland
vergoed te krijgen.
Het 'overzetten' van een hart
kost een kleine drie ton en
daarbij komt nog circa vijftig
duizend gulden voor elk jaar
dat de patiënt in leven blijft en
dus moet worden nabehan-
deld. Het aantal kandidaten
voor zo'n operatie wordt in
ons land geschat op 150 500
per jaar. In het ergste geval
gaat het dus om een jaarlijkse
uitgave van zo'n 200 miljoen
gulden. Vandaar dat de rege
ring, die zich ten doel heeft
gesteld de kosten van de ge
zondheidszorg beheersbaar te
maken, erg graag wil weten
welke categorieën patiënten
wel en niet in aanmerking
dienen te komen voor zo'n
dure ingreep.
Discriminatie
Ook het vorige kabinet had
zo'n advies gevraagd. Maar het
protocol dat de twee trans
plantatieteams toen opstelden,
veroorzaakte een storm van
verontwaardiging. Er stond
namelijk dat buitenlanders die
geen Nederlands spreken, niet
voor de operatie in aanmer
king mochten komen. Een
harttransplantatie vergt een
optimale communicatie tussen
artsen en patiënt en die is niet
mogelijk in het geval van de
doorsnee Marokkaanse of
Turkse gastarbeider, aldus het
protocol.
„Discriminatie!!!", schreeuw
den de critici en VVD-staats-
secretaris Dees, die toen op
Volksgezondheid zat, zag zich
gedwongen een nieuw advies
te vragen. In het nu geprodu
ceerde stuk wordt dus zorgvul
dig gezwegen over buitenlan
ders. Wel beklemtoont men
nog steeds de noodzaak van
een goede communicatie, maar
dat schijnt niemand nog te sto
ren. Iedere belanghebbende
heeft zich gestort op de 'discri
minatie naar leeftijd' die nu
wordt voorgesteld. Harttrans
plantaties zouden 'in beginsel'
alleen voor mensen onder de
55 jaar zijn weggelegd.
De Leidse hartchirurg Huis
mans, die de inhoud van het
nieuwe protocol onthulde, leg
de twee argumenten op tafel.
De eerste is dat de resultaten
van een transplantatie bij jon
gere patiënten over het alge
meen veel beter zijn dan bij
oudere. Het tweede punt van
Huismans is dat er sowieso ge
selecteerd moet worden, van
wege het geringe aanbod van
donorharten. Welnu, dan ligt
het dus voor de hand die har
ten alleen ter beschikking te
stellen van de jongeren, aldus
de chirurg-professor van het
Academisch Ziekenhuis Lei
den.
In de transplantatiecentra be
grijpt men niets van de opwin
ding die het verhaal van Huis
mans teweeg heeft gebracht.
De criteria die hij publiek
maakte, worden al sinds jaar
en dag in Nederland gehan
teerd. Boven de 55 wordt men
niet geaccepteerd als kandi
daat voor een transplantatie.
Ook de ziekenfondsen gaan
daarmee akkoord. Officieel
delen zij het standpunt van de
Hartpatiëntenvereniging dat
niet de leeftijd in jaren doch
de biologische leeftijd de door
slag moet geven. Maar onder
tussen weigeren zij wel de kos
ten van een transplantatie aan
een 55-plusser te vergoeden.
Hollegien
Waar dat toe leidt, bleek deze
week uit het verhaal in onze
krant van Anton Hollegien.
Deze nu 64-jarige Deventenaar
kreeg vorig jaar van zijn car
dioloog te horen dat alleen een
harttransplantatie hem nog
zou kunnen redden. Maar in
ons land wilde men hem van
wege zijn leeftijd niet opereren
en in het buitenland kon hij
aanvankelijk niet behandeld
worden. Hij had niet voldoen
de geld.
Het Ziekenfonds Salland wei
gerde namelijk pertinent de
portemonnee te openen voor
een transplantatie in Brussel.
Hollegien had het aan zijn bu
ren, die geld voor hem inza
melden, te danken dat hij de
levensreddende ingreep toch
kon ondergaan. Door de op
brengst van de actie en het ne
men van een nieuwe hypo
theek op zijn woning zit de
Deventenaar nu weer thuis en
voelt zich naar eigen zeggen
„als een jonge kerel".
Maar hoe moet het nu, als ie
mand niet zulke aardige buren
heeft of geen eigen, reeds af
betaald huis? Tja, zo iemand
moet dan maar dood gaan,
vinden prof. Huismans en de
zijnen. Een beetje hard stand
punt, maar door het gebrek
aan ruilharten kan het echt
niet anders, zeggen zij. „Als
we een hart aan een 55-plusser
geven, onthouden we dat aan
een jongere en dus veel betere
kandidaat", luidt hun redene
ring. Zij trekken zich niets aan
van het feit dat bijvoorbeeld
Anton Hollegien op zijn 63e
volgens zijn cardioloog een uit
stekende kandidaat was voor
een transplantatie. „Hij had
een slecht hart, maar voor de
rest was hij kerngezond".
Gelukkig hebben de Huisman-
sen het in ons land niet alleen
voor het zeggen. Ook als
staatssecretaris Simons hun
advies overneemt, hetgeen
door ingewijden wordt ver
wacht, is er nog hoop voor de
mensen boven de 55. Wanneer
binnenkort een harttransplan
tatie erkend wordt als een 'ge
bruikelijke' operatie en dus
wordt opgenomen in het zie
kenfondspakket en in de polis
sen van de particuliere verze
keraars of de Wet Algemene
Bijzondere Ziektekosten, is er
waarschijnlijk geen grond
meer om bepaalde categorieën
patiënten uit te sluiten.
Premies
De advocaat mr. P. Dinge-
mans, die al eerder met succes
kort-gedingen over geweiger
de cardio-chirurgische behan
delingen heeft aangespannen,
ziet geen wetsartikel waarop
het stellen van een leeftijds
grens kan worden gebaseerd.
Een patiënt die altijd keurig
zijn premies heeft betaald,
heeft récht op elke normale,
niet-experimentele behande
ling. Dingemans meent dat zo
iemand zich dus met succes tot
de rechter zal kunnen wen
den.
Maar een magistraat kan toch
niet bij vonnis het gebrek aan
donorharten opheffen, zou
staatssecretaris Simons kun
nen tegenwerpen. Nee, maar
de bewindsman kan zelf wél
iets doen. Hij zou bijvoorbeeld,
zoals hem vorige week in de
Tweede Kamer werd ge
vraagd, haast kunnen maken
met het maken van een Wet
op de Orgaandonatie. In zo'n
regeling, die in ons land nog
altijd ontbreekt, zou bepaald
kunnen worden dat in princi
pe iedereen na z'n overlijden
orgaandonor is tenzij hij bij
zijn leven een officiële verkla
ring heeft opgesteld waarin
staat dat geen enkel orgaan
voor transplantatie-doeleinden
mag worden gebruikt. Zo luidt
de wet in België en daar is
geen tekort aan donorharten,
zoals Anton Hollegien inmid
dels heel goed weet.
De oplossing met de leeftijds
grens die nu in Nederland is
bedacht, is geen oplossing. Dat
is het ter dood veroordelen
van mensen met een ernstig
hartlijden, omdat zij toevallig
boven de 55 zijn. Vice-premier
Wim Kok heeft van de week
in Oost-Berlijn aan de DDR
ons sociaal- en christen-demo
cratische staatsbestel voorge
houden. Dat zou precies het
goede compromis zijn tussen
het rauwe kapitalisme en het
dictatoriale communisme.
Welnu, dan moet zijn partijge
noot Simons niet tezelfdertijd
overwegen een regel in te voe
ren, die alleen armen en weer
lozen treft.
RIK IN T HOUT
wier O
e$NESBURG De
72gische strafmaatre-
"iüegen Zuid-Afrika
vrucht afgewor-
3 at is de conclusie
jnomen en politie-
llisten, die menen
gevolgen van de
■maatregelen voor
zo zwaar begon-
wegen dat zij een
ei rijke factor waren
mi de door de rege-
5 Aankondigde vèr-
politieke hervor-
-3
irtheidsactivisten in de
reld begroetten het op-
Iran het verbod op de
jeweging ANC door
.Tt F.W. de Klerk en
__pfte ANC-leider Nelson
B spoedig vrij te laten
atij overwinning van het
7 ieleid. Sceptische ana-
7 lie voorheen vreesden
:ties er slechts toe zou-
len dat de blanke rege
lt alle kracht aan de
■bu vasthouden en haar
Bljkheid tegen de bui-
*d zou vergroten, er-
nu dat de strafmaatre-
en sleutelrol speelden
jlitieke veranderingen.
twijfel was het nood-
druk uit te oefenen op
ring om hervormingen
voeren. Niemand kan
jen dat sancties daarbij
speelden", verklaarde
Terreblanche, hoogle-
bnomie aan de univer-
in Stellenbosch. Ande-
1 het daar mee eens.
iu naief zijn te menen
loycotmaatregelen geen
llden", meende Ronnie
em, econoom van een
iwmaatschappij in Jo-
fcirg.
it vervolg stelde Terre
ll „Het antwoord nu is
-ér sancties in te stellen,
Verenigde Staten de
i opheffen, zou dat De
steunen bij het door-
et de aangevangen her
gen". „Dit spel van lij-
dreigen moet goed ge-
Worden", zei hij.
~~)en verwachten dat de
ïde Staten het voor-
Uien nemen bij het her
gen van sancties, zoals
in 1986 deden toen het
B een uitgebreide anti-
-Jidswetgeving aannam,
werd de import van
ikaans staal, ijzer, ko
len, landbouwprodukten en
Krugerrand-munten verboden
en werd een eind gemaakt aan
nieuwe investeringen en
bankleningen.
Tijdstip
Weinigen geloven dat de in
ternationale sancties zullen
worden ingetrokken voor de
Zuidafrikaanse regering Man
dela vrij laat en onderhande
lingen met de zwarte meerder
heid begint over het delen van
de macht.
„Heroverweging van de sanc
ties wordt nu gevraagd in de
Verenigde Staten en de Euro
pese Gemeenschap. Maar het
tijdstip is uiterst belangrijk.
Als de sancties te snel worden
opgeheven zou dat het ANC
kunnen vervreemden", zei een
westerse diplomaat in Preto-
De Britse premier Thatcher,
een tegenstander van sancties,
zei dinsdag dat de EG het ver
bod op nieuwe investeringen
in Zuid-Afrika zou moeten op
heffen wanneer Mandela vrij
komt. Maar politieke analisten
zeiden dat Thatcher de voeling
met de zwarten dreigt te ver
liezen als zij te luid om ver
lichting van de druk op Zuid-
Afrika zou vragen. Zij wezen
er op dat buitenlandse bedrij
ven niet graag in het land zui
len investeren zo lang het
ANC voorstander is van natio
nalisering van belangrijke be
drijven.
Economen noemden als „wa
terscheiding" een rede in 1988
door de oud-gouverneur Ger
hard de Koek van de Zuidafri
kaanse nationale bank, waarin
hij zei dat Pretoria een even
wichtiger politiek systeem
moest ontwikkelen om te kun
nen hopen op het stoppen van
de kapitaalvlucht en herstel
van de economische groei. Zij
zagen in de toespraak sporen
van paniek in hoge regerings
kringen over hoe de zware
sancties de Zuidafrikaanse
economie steeds meer in een
wurggreep namen.
Standpunten
De standpunten in Zuid-Afri-,
ka over de gehate strafmaatre
gelen zijn zo duidelijk als de
rassenscheiding zelf is. De
meeste zwarte leiders van
het ANC, anti-apartheidsgroe-
pen, de kerken en vakbon
den steunen ze. De meeste
blanken zijn er tegen.
„Sancties hebben een grote rol
gespeeld dat Züid-Afrika nu
zo ver is. Het opheffen van de
druk is te vroeg. De tijd om de
sancties op te heffen is als er
politieke onderhandelingen
zijn begonnen", zo meende do
minee Allan Boesak van de
hervormde kerk.
Inmiddels zijn zakenlieden ex
perts geworden in het omzei
len van de maatregelen. En
Zuidafrikaanse bedrijven in
het buitenland hebben geleerd
de herkomst van hun produk-
ten te verhullen uit vrees voor
genante aanvallen op hun wa
ren en cliënten. De Zuidafri
kaanse handel is nu een on
doorzichtig web van stroman
nen, facade-ondernemingen,
valse vrachtpapieren en ver
scheping van illegale ladingen
via politiek neutrale landen.
Ondanks de bravoure die met
het omzeilen van de sancties
gepaard gaat, zijn de psycholo
gische gevolgen van het terug
trekken van investeringen
door een reeks bekende inter
nationale ondernemingen en
de ontwikkeling van een ves
ting-economie aanzienlijk.
Minder groei
De economische groei is in
Zuid-Afrika in de jaren tachtig
gedaald tot onder de twee pro
cent per jaar, waar die in de
jaren zeventig gemiddeld vier
procent bedroeg. De waarde
van de Rand-munt is in tien
jaar tegenover de dollar met
tweederde en tegenover het
Britse pond met de helft in
waarde gedaald.
De werkloosheid onder de
zwarte bevolking, die wordt
geschat op 35 procent, stijgt
verder. Economen stellen dat
Zuidafrika zonder buitenland
se investeringen en leningen
niet kan hopen op de vier of
vijf procent groei die nodig is
om alleen de bevolkingsgroei
te dekken.
De kapitaalvlucht is enorm
ongeveer 25 miljard gulden
sinds 1984 waarvan het
grootste deel is gebruikt voor
afbetaling van buitenlandse
schulden, nadat de internatio
nale bankkrediteuren in 1985
de leningen opschortten. Ve
len menen dat dit de maatre
gel is die het land de meeste
schade heeft berokkend.
„De Klerk realiseert zich dat
de huidige toestand niet kan
voortduren. Het dilemma waar
hij nu voor staat is hoe de eco
nomie weer op gang te krij
gen", zei Robert Schrire, hoog
leraar politieke wetenschap
pen in Kaapstad.
(c) Standaard Ultgeverij/Wavery Productions
onderdelen.
De president
krijgt hier
toelichting bij
een oefening
bij Fort Irwin
in Californië.
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
WASHINGTON De ge
beurtenissen in Europa
drijven Washington tot
wanhoop. De rapportage
over de ontwikkelingen
in de communistische we
reld die president Bush
elke ochtend krijgt van de
inlichtingendiensten,
bleek ook deze week met
een alweer achterhaald
door de krantekoppen.
De agenda van de president en
zijn ministers valt niet meer
behoorlijk te plannen. George
Bush moest dezer dagen zijn
eerder gemaakte afspraken
nakomen en dus bezoeken
brengen aan een serie militai
re bases. Terwijl de hele we
reld kon waarnemen hoe de
Sovjetunie de weg naar de de
mocratie insloeg, kwam Bush
op de buis als een ouderwetse
havik. In gevechtstenue be
zocht hij een tankoefening en
in de Livermore-fabriek in
Californië bekeek hij goedkeu
rend de vervaardiging van
atoombommen. Pijnlijker kon
niet duidelijk worden dat de
wereldmacht Amerika aan de
zijlijn van de geschiedenis is
komen te staan en dan nog
wel met de rug naar het veld
gekeerd.
Ook het bezoek van minister
van buitenlandse zaken James
Baker aan Moskou markeert
de rol van „volger" in plaats
van leider, die de VS heeft ge
kregen. Baker moest in de
Russische hoofdstad vooral af
wachten wat er op datzelfde
moment in het Kremlin ge
beurde en hij mocht alleen
maar hopen dat de Sovjetlei
ders niet met nog verdergaan
de ontwapeningsvoorstellen
zouden komen dan zijn eigen
president Bush pas vorige
week heeft gedaan.
De buitenspelpositie is voor de
supermogendheid Amerika
een ontstellende ervaring en
begint een obsessie te worden.
Vooral in de kwestie van de
Duitse hereniging, waarin de
ontbinding van de hele Oost-
West-tegenstelling zich con
centreert, voelt de VS zich van
al zijn politieke, strategische
en zelfs economische zekerhe
den beroofd. Het zijn op dit
moment in Amerika meer de
politieke wetenschappers, de
historici en de columnisten,
die stem geven aan de nieuwe
realiteit dan de door de ge
beurtenissen afgeblufte politi
ci.
Radeloos
De professionele waarnemers
beginnen te beseffen dat de
veranderingen in Oost-Europa
als in een soort spiegelschrift
even revolutionaire gevolgen
hebben voor „het Westen",
voor zover zelfs die term nog
kan gelden. De NAVO lijkt in
tussen net zo snel te verdwij
nen als het Warschau-pact en
daarmee verdwijnt het strate
gische - en dus mede het poli
tieke en economische - huwe
lijk tussen het grote Europa en
de Verenigde Staten.
De neiging van West-Europese
regeringen om de NAVO fei
telijk te vervangen door de
groot-Europese CVSE-organi-
satie van 35 landen, is uiterst
ontwortelend voor de Ameri
kanen. Razendsnel komt de
realiteit dichterbij dat de
vraag of Duitsland al dan niet
„neutraal" mag zijn, geen en
kele relevantie meer heeft,
omdat heel Europa neutraal
zal ziin. Onderhandelingen
tussen blokken over ontwape
ning kunnen bij gebrek aan
blokken niet voortgaan en
evenmin dus de leidende rol
daarin van de Verenigde Sta
ten.
Radeloos zoeken de strategen
in het Pentagon dan ook naar
argumenten voor handhaving
van toch ten minste 195.000
Amerikaanse militairen in
West-Europa, waarvan de
meesten in West-Duitsland. De
nieuwste vondst: de andere
Europese landen zullen het
toch geruststellend vinden, als
er een groot Amerikaans leger
Oorlog
Te voorzien valt een Ameri-
kaans-Europese handelsrelatie,
waarin Europa en in feite
Duitsland veel meer de con
frontatie zal aandurven met
Amerika. Economische con
flicten tussen beide continen
ten zijn tot dusverre steeds po
litiek beheersbaar gebleven,
dank zij de notie dat men om
militair-strategische redenen
volkomen op elkaar was aan
gewezen.
De bescheidener rol waarin
Amerika zich zal moeten
schikken, zal in alle overleg
structuren ter wereld evident
worden. Ook in de jaarlijkse
wereldtop van de zeven rijkste
landen, die in juni in Texas zal
plaatshebben en waar aller
ogen niet meer op de leider uit
Washington zullen zijn geves
tigd, maar op die uit Bonn (of
Berlijn?).
Intussen zorgt de wereldvrede
voor politieke oorlog binnen
de Amerikaanse samenleving
rond de nieuwe defensiebegro
ting van president Bush. De
beoogde uitgaven voor bewa
pening zullen weliswaar voor
het eerst reeel dalen, maar zijn
nog altijd kolossaal: 600 mil
jard gulden in 1991. De rond
reis van Bush deze week langs
de militaire bases in het wes
ten van Amerika, was bedoeld
om politieke steun van het
Congres te krijgen voor die
defensiebegroting. „Ik word
liever voorzichtig genoemd
dan roekeloos", zo vatte de
president de
jegens een Sovjetunie met een
nog altijd formidabel militair
potentieel.
Masker
Maar op Capitol Hill (het
Amerikaanse Binnenhof)
maakt de begroting geen
schijn van kans meer. De De
mocratische (meerderheids
partij stort zich gretig op het
zogeheten vredesdividend, de
mogelijkheid om eindelijk de
fensiefondsen aan te gaan
wenden voor sociale en mi
lieudoeleinden. Toch is er ook
begrip bij de Democraten voor
de economische noodzaak tot
geleidelijkheid in de afbouw
van de wapenindustrie. Er ligt
toch al een recessie op de loer
en de Amerikaanse economie
kan thans geen grote schok
ken hebben. Er lagen zowel
militaire als economische
overwegingen ten grondslag
aan Bush's uitspraak deze
week: „We moeten alles wat
we hopen te bereiken, niet in
gevaar brengen door onge
duld, geboren uit euforie over
wat er vandaag in Moskou ge
beurt".
Maar vooral is de voorzichtig
heid van Bush toch een mas
ker van wijsheid op een ge
zicht vol verbazing. In een
moment van vermoeidheid liet
de president van de Verenigde
Staten zich dan ook ontvallen:
„De wereld beweegt te snel
voor mij om te weten wat nu
volgt en om ferme besluiten te
kunnen nemen".
Uitgeput
Het is die, voor de supermo
gendheid onthutsende omstan
digheid, die de politieke we
tenschappers en commentato
ren dezer dagen uitdaagt tot
verbale typeringen van de
nieuwe werkelijkheid. „De
wereld draait zichzelf onder
de controle van Amerika uit",
zo valt te lezen, en „ons ver
mogen tot vreugde over de
onttakeling van het commu
nisme is uitgeput".
Caspar Weinberger, de ex-mi-
nister van defensie, die voor
ex-president Reagan het huidi
ge buitensporige militaire ap
paraat tegen het communisti
sche „rijk van het kwaad" op
bouwde, laat weten verbijsterd
te zijn „nu mensen in Moskou
dingen te horen zeggen zonder
dat ze daarvoor worden dood
geschoten". En Peggy Noonan,
destijds speechschrijfster voor
Reagan, zegt: „Misschien is het
wel goed voor de Amerikanen
te merken dat de wereld ook
kan veranderen zonder onze
toestemming of aanmoedi
ging"
Zijn er overeenkomsten tussen
Jen Dales en Hanja Maij-
Weggen? Nauwelijks, behalve
dan dat ze beiden tot het
vrouwelijk geslacht behoren
en hetzelfde beroep
uitoefenen. Deze week hadden
de twee dames echter nog iets
anders gemeen: zij
veroorzaakten allebei op
dezelfde dag en op een
identiek tijdstip een incidentje
door op belangrijke
vergaderingen een half uur te
laat te arriveren.
Woensdagmorgen klokslag
tien uur. In een vergaderzaal
van het ministerie van
binnenlandse zaken drentelen
vertegenwoordigers van de
ambtenarenbonden rond, in
afwachting van de komst van
minister Dales met wie zij
zullen onderhandelen over de
salarissen van het
overheidspersoneel. Er heerst
een wat gespannen sfeer. Men
hoopt dat de maandag in
Amsterdam gehouden
ambtenarendemonstratie („Ien
wees geen krent, maar geef
ons vijf procent") niet vergeefs
is geweest. Dales is immers
geen makkelijke tante en aan
een vergadertafel moet je
heleméll met haar oppassen,
want voor je het weet laat je je
overdonderen. Het PvdA-
kamerlid Flip Buurmeijer gaf
daar onlangs in weekblad De
Tijd een rake schets van: „Als
zij een vergaderzaal
binnenkomt, ja, dan komt er
wat binnen. Zij vult de hele
vergadertafel zowat. De
stoelen in haar directe
omgeving gaan aan de kant,
haar tas komt op tafel, ze zegt
„mogge" tegen de aanwezigen
en ordent vervolgens
uitgebreid haar stukken. Ien
schuift niet aan, Ien drapeert
zich aan een vergadertafel. Ze
zit graag in de eerste positie en
dat merk je zodra ze
binnenkomt". Maar dat laatste
is nu juist een probleem. Jaap
van de Scheur en zijn makkers
kijken nog eens op hun
horloge. Kwart over tien al en
nog steeds geen glimp van de
minister.
Zeshonderd meter verderop
spelen zich vrijwel dezelfde
taferelen af. Ergens in het
Binnenhof-complex wacht de
kamercommissie voor verkeer
en waterstaat sinds tien uur
met smart op de komst van
Hanja Maij. Op de agenda staat
een bespreking met de
minister over de tarieven voor
het openbaar vervoer Zou ze
de bijeenkomst misschien
vergeten zijn omdat er alleen
maar spitsvignetten,
snelheidsbegrenzers en
toltunnels door haar hoofd
spoken? Men rommelt nog
eens in de papieren en tuurt
gelaten door de nog
openstaande deur naar de
gang. Geen Hanja.
Op Binnenlandse Zaken zijn
de ambtenarenbonzen het
wachten op Ien inmiddels beu.
Vijf voor half elf is het nu al.
„Dit wordt te dol!", roept één
van hen, en eendrachtig wordt
het besluit genomen de
minister verder in haar sop te
laten gaarkoken. De
onderhandelaars pakken hun
biezen en vertrekken.
Nauwelijks hebben ze echter
de garderobe bereikt of daar
nadert Dales de lege
vergaderzaal. De op hun
schreden terugkerende en nog
altijd mokkende
vakbondslieden worden
overladen met excuses; sorry,
er was plots een spoedoverleg
tussengekomen. Zo kon om
half elf dan toch het
onderhandelen beginnen.
Dales lag echter al twee slagen
achter. Zij had immers niet de
hierboven beschreven
imposante entree kunnen
maken en bovendien moest ze
zich inhouden om haar
gesprekspartners niet nog
méér tegen zich in 't harnas te
jagen. Kwam het misschien
daardoor dat er een paar uur
later enkele lichtpuntjes voor
de ambtenaren aan de duistere
hemel gloorden?
Ook in de Tweede Kamer
kwam alles na- een half uur op
z'n pootjes terecht. Hanja
bleek in haar dienstauto, op
weg van haar woonstee
Eindhoven naar Den Haag, te
hebben vastgezeten in een file.
De kamerleden glimlachten
fijntjes. Eigen schuld, dikke
bult. Had dan de trein
fenomen! Bits antwoordde de
ewindsvrouwe dat dit
onmogelijk was gezien de
grote hoeveelheid bagage die
ze bij zich had. „Ik haa u best
willen helpen die te dragen,
hoor", zei de PvdA 'er Frits
Castricum, „want ik zit
's morgens ook in die trein".
Daarmee was het ijs gebroken.
Hanja beloofde zowaar dat ze
vaker per spoor wilde gaan
reizen! De conclusie van dit
alles is duidelijk. Laten Hanja
en Ien maar eens vaker ergens
te laat komen want dat heeft
een heilzame uitwerking op
hun toegeeflijkheid.
TRUBBELS
