Haat
en
nijd
tussen Madrid en Barcelona
49
•I
Snoopy viert
veertigste
verjaardag
in Parijs
1 NO DOGS
ALLOWED
Ïfr4>
CcidócSouAOixt
BARCELONA - Een verhaal van
twee steden. Er zijn er veel van.
Charles Dickens' Sodom en Go-
morra, tot voor kort Berlijn en,
nog dichterbij, Amsterdam en Rot
terdam. Maar de rivaliteit tussen
beide laatste steden is slechts een
lief kindersprookje in vergelijking
met de haat en nijd waarmee Ma
drid en Barcelona elkaar in deze
tijd van politieke ontspanning nog
steeds bestoken. Twee metropolen
die zuchten onder de bijna on
draaglijke last in hetzelfde land te
liggen.
Dat laatste is overigens niet geheel
nauwkeurig. Madrid, in het hart van de
enorme Centraal-Spaanse hoogvlakte,
ligt wel in het midden van het 'echte'
Spanje, Castiliê, maar zeg tegen de inwo
ners van Barcelona niet dat ze in Spanje
wonen. Barcelona is volgens hen niet de
tweede stad van Spanje, doch de hoofd
stad van Cataloniè. En wie zichzelf er
gens de hoofdstad van vindt, accepteert
niet gauw suggesties en bevelen uit een
andere hoofdstad. Daarom die dagelijks
te bespeuren rivaliteit.
Dinsdag is het bijvoorbeeld op het voet
balveld weer eens zover. Twee keer per
seizoen - of vier, als het bekertoernooi
beide rivalen tot elkaar veroordeelt -
vechten Real Madrid en FC Barcelona
behalve een sportieve ook een politieke
strijd uit. De bal is het enige wapen en
verdringt alle andere argumenten voor
bijna twee uur naar de achtergrond. Nie
mand in het land is onbevooroordeeld.
Je bent voor Real of voor Barca en zelfs
binnen één en dezelfde familie spelen
zich strijdlustige taferelen af tussen de
hemelsbreed verdeelde kampen.
Franco
De strijd tussen de twee steden heeft al
les te maken met de recente, twintigste-
eeuwse geschiedenis. Bijna veertig jaar
dictatuur van generaal Franco en onder
drukking vanuit Madrid maakten van
Cataloniè een verbitterde streek. Franco
verbood bijvoorbeeld het gebruik van
andere talen dan het Castiliaans, het
pure Spaans. Op het gebruik van Gali-
cisch, Baskisch en Catalaans stonden
zware straffen. Een uiterst gevoelige zaak
in Barcelona, misschien het best te ver
gelijken met een situatie waarin Neder
landers verplicht zouden zijn Duits te
spreken.
Cataloniè heeft zich historisch en cultu
reel altijd al van Spanje (of beter: Casti
liê) onderscheiden. Toen de moslims in
de negende eeuw een fort genaamd Ma-
gerit (later Madrid) bouwden, was Cata
loniè al officieel een graven-dynastie.
Karei de Grote maakte van de Cata
laans-Spaanse grens de afscheiding tus
sen het christelijke Europa en het bar
baarse Afrika. Pas ver in de Middeleeu
wen bracht een koninklijk huwelijk Ca
taloniè en Castilié dicht bij elkaar, maar
beide streken hielden hun eigen regeer
ders, wetten en gewoonten.
Op die manier leefden beide grote ge
meenschappen eeuwenlang zonder wer
kelijk grote problemen met nog enkele
volken samen in het enorme gebied dat
Spanje heet. Deze eeuw, in 1932 tijdens
de Tweede Republiek, verwierf Catalo
niè het felbegeerde statuut van de auto
nomie, maar dat werd zeven jaar later
door de winnaar van de Burgeroorlog,
generalisimo Franco, ongeldig verklaard.
Voor hem bestond er geen Cataloniè.
Die decennia durende officiële ontken
ning van het bestaan van een Catalaans
land en zijn hoofdstad Barcelona probe
ren de Catalanen op dit moment met
een soms wel erg overdreven fanatisme
van zich af te schudden. Nu al meer dan
tien jaar lang komt er voor hen uit Ma
drid niets goeds meer. Het zelfbestuur
dat na de dood van Franco in 1975 werd
herwonnen, vinden velen niet genoeg.
De laatste weken is er door de Catalanen
op politiek niveau fel gediscussieerd
over de wenselijkheid van zelfbeschik
kingsrecht. Het Catalaans is inmiddels
de voertaal van zo'n vijf miljoen men
sen geworden en immigranten uit Zuid-
Spanje (in de jaren zestig op de rijke in
dustrie afgekomen) voelen zich in de
metropool Barcelona steeds meer een
vreemde in eigen land.
De taal is natuurlijk het beste en een
voudigste middel om zich tegen de rest
van het land en vooral Madrid af te zet
ten. Voor-, achter- en plaatsnamen heb
ben een Catalaanse vertaling gekregen.
Juan heet in Barcelona Joan, Angeles
wordt Angels en Gerona Girona. Op pa
pier minimale verschillen, qua uitspraak
een veel groter onderscheid. Het heet of
ficieel de 'linguistieke normalisering',
een politiek programma ontwikkeld
door de autonome deelregering met als
uitvalsbasis de scholen. Daar leren de
kleinsten eerst Catalaans, dan pas
DE ONDRAAGLIJKE
LAST
IN HETZELFDE
LAND
TE LIGGEN
'r r r r. r ;r
r ;r ;w r r r' p
- \r p r r
P" P P FfV
ïüiV 'tei--'
ia,» g-_
tv*®-
Rm t r '«s - c:r
r *r i -~rr
ffiRi - <~~iw
r
iv
Op tal van punten, zoals cultuur en architectuur, doet Barcelona (links) niet onder voor Madrid.
Spaans. En op de universiteiten hebben
studenten-van-buiten geregeld moeite de
colleges te volgen omdat die ook al in
het Catalaans worden gegeven.
Daarom is het ook logisch dat nu niet
alleen Barcelona zich tegen Madrid heeft
afgezet, maar dat Madrid op zijn beurt
steeds minder van Barcelona moet heb
ben. Madrilenen zijn volgens de Catala
nen 'chulos', opscheppers, bluffers; Cata
lanen zijn volgens de Madrilenen 'taca-
nos', gierigaards. Dat geld is natuurlijk
ook een van de twistpunten. Cataloniè is
de rijkste en meest ontwikkelde streek
van Spanje en brengt een groot deel van
het bruto-nationaal produkt in. De rege
ring in Barcelona vindt dat ze daarvoor
te weinig terugkrijgt uit Madrid en ver
zette zich deze week bijvoorbeeld tegen
het plan van het kabinet om meer belas-»
ting af te dragen om de arme streken
van Spanje wat vooruit te helpen.
Een Catalaan voelt zich op de eerste
plaats Catalaan, dan Europeaan en dan
pas Spanjaard, zo is uit verschillende en
quêtes gebleken. Dat 'Europese' gevoel is
te danken aan die grotere ontwikkeling
van Barcelona en omgeving. Door de
nabijheid van de Franse, of wel de Euro
pese grens hebben Cataloniè en het Bas
kenland zich sneller op het Westeurope-
se niveau van ondernemen en geldver-
dienen kunnen nestelen dan de rest van
FOTO'S: PR
het land. En de Catalanen voelen er nu
weinig voor het grote 'onderontwikkel
de' deel van Spanje op sleeptouw te ne
men.
Vijftien jaar geleden zat Barcelona nog
tegen een grote achterstand op Madrid
aan te kijken. De hoofdstad bleef na
Franco de zetel van de nationale, demo
cratische regering, het kernpunt van de
macht, al werden steeds meer verant
woordelijkheden aan de verschillende
deelregeringen overgelaten. Maar I
drid bleef op de eerste plaats staan,
alleen qua grootte (3,1 miljoen inwo
tegen 2,5 miljoen in de metropool B
lona) en op politiek gebied, ook o
reel, economisch en sportief gezien,
op die laatste drie punten is in de
tachtig veel ten gunste van BarcH
veranderd. Madrid beroemt zich nq
tijd op zijn 'movida', letterlijk bewe
een woord dat staat voor het gehele
turele leven in de stad. Film, the
kunst, uitgaan, tot voor kort was al)
Madrid eerder, beter en mooier en
gens de Madrilenen zelf is dat nog
zo. Maar in Barcelona zijn de moe
bars en discotheken met tientallen A
grond geschoten en de stad heeft ar
woners toonaangevende ontwerpers,
dekoningen en architecten, veel
over de hele wereld beroemd.
Spelen
Op sportief gebied was de toewijzing
de Olympische Spelen van 1992 T
Barcelona hèt teken dat de achters
op Madrid definitief was ingelopeif
meer dan dat. Sommigen willen hd(
direct weer overdrijven en hebbeng
Catalaans Olympisch Comité in hq.
ven geroepen dat nu wereldwijd lcL
om officieel erkend te worden. Medfj
pogingen hebben er al toe geleid di<
rest van Spanje zich niet of nauwtó
met de Olympische Spelen van k
identificeert. In Madrid lopen ze eij
warm voor de nominatie van cultt
hoofdstad van Europa, die Madrif
1992 is, dan voor de olympisch?1
spraak zeshonderd kilometer oostwdl
Maar na vijftien jaar democratie er
kenning van Catalaans zelfbestuur, h
die (vaak) geslaagde pogingen de ac
stand op Madrid in te lopen, met de,,
rele steun dat er in de buurt van M|
geen strand is, zit ze in Barcelona,
ding nog altijd niet lekker. Sinds 19[(
FC Barcelona pas één keer kampio^,
de voetbalcompetitie geworden, t
Real Madrid negen keer. En ook dit
zal het Barcelona, voor het vijfde ad
eenvolgende seizoen, niet lukkeii
sportieve afgezanten van de verfq,
centrale macht uit Madrid van de tjj
te stoten. Het houdt de rivaliteit tij
de twee steden alleen maar stevig^
stand.
EDWIN WINM
PARIJS - Kenners weten dat
Snoopy niet alleen een briljant pi
loot is, maar ook een groot kunst
liefhebber. Zo bezat hij eens een
echte Van Gogh. Helaas ging dit
meesterwerk in 1966 verloren, toen
zijn hok afbrandde
Ter gelegenheid van de veertigste ver-
jaardig van Charles Schulz' wereldbe
roemde strip 'Peanuts' heeft het Musée
des Arts Decoratifs in Parijs een heuse
expositie gewijd aan het fenomeen
Snoopy. Sinds de avonturen van Charlie
Brown in 1950 voor de eerste keer wer
den afgedrukt in het Amerikaanse week
blad Saturday Evening Post heeft de re
belse brak carrière gemaakt als weinig
andere stripdieren. Snoopy is onderhand
in 2293 kranten verschenen, in 67 ver
schillende landen. De hond die zelf
nooit een hond zou willen hebben filoso
feert dagelijks in tientallen talen, waar
onder het Servisch, Papiamento en Ta-
galog ofwel Filipijns.
Alle mogelijke uitvoeringen van Snoo-
py's zijn in Parijs te zien. Van de eerste
originele tekeningen van Schulz (inmid
dels 67), knuffelhonden en een met goud
en diamanten ingelegd horloge tot en
met Snoopy-spaarpotten, bestek en de
afbeelding van de naar hem gedoopte
NASA-maanlander van de Apollo X-
missie. Een speciale modeshow wordt
aan hem gewijd, waarop zo'n honderd
vijftig Snoopy's paraderen met hun gele
genheidszusje Belle. Ze zijn aangekleed
door de beroemdste couturiers, onder
wie Lacroix, Ungaro, Lagerfeld en Ken-
zo. Het zomerse bloemetjeskostuum van
de laatste is verreweg het elegantste en
fraaiste ooit voor een hond ontworpen.
De groen-gele combinatie van het Ne
derlandse collectief 'Soap Studio' is wat
vaal. Alsof één Snoopy nog niet genoeg
is bedacht Jean-Charles de Castelbajac
een mantel bestaande uit tientallen
'beagles'.
Uitslover
Aardig is te zien dat de hond een steeds
bélangrijker rol opeist. Aan het begin
van de jaren vijftig dartelt hij nog op
vier poten en bijna verlegen rond de
Peanuts-kinderen. Nadat Charlie Brown
in 1953 heeft geconstateerd dat zijn
huisdier „de enige persoon is die iemand
van verre marshmallows kan horen
eten", komt Snoopy overeind. Op twee
poten gaat hij zijn eigen mening steeds
belangrijker vinden. Hij dicht zich fan
tastische rollen toe als versierder op het
strand, schrijver, hopman, spion enzo
voort. In 1971 komt daar het personage
van Joe Cool bij, een oorlogsheld, kunst
schaatser, advocaat en onverbeterlijk
showman. Zijn lijfspreuk: „Hang loose,
mother goose, and have a good day".
Snoopy is dan een karikatuur geworden
van de omhoog gevallen uitslover. Het
liefst werkt hij aan zijn eigen memoires.
Maar net als Charlie Brown weet
Snoopy dat hij eigenlijk een 'loser' is,
een anti-held. Het is het geheim van zijn
charme.
De Franse samenstellers van de exposi
tie hebben Snoopy tot een eminente ver
tegenwoordiger van de Amerikaanse cul
tuur uitgeroepen. Vijfenvijftig miljoen
Amerikanen volgen in elk geval trouw
zijn belevenissen op de televisie, gelijk
tijdig met die van de andere Peanuts-
helden. Een musical met baasje Charlie
Brown in de hoofdrol was 23 jaar gele
den een van de grote successen op
Broadway.
Charles Schulz, die de Snoopy-tentoon-
stelling persoonlijk opende, is veel be
scheidener dan zijn geesteshond. „Wat
ik doe beschouw ik zeker niet als Grote
Kunst. Ik schaam me niet voor mijn
werk en heb er geen spijt van gerekend
te worden tot een domein dat in het al
gemeen tot de onderste trede van het
amusement wordt gerekend".
Die onderste trede heeft hem overigens
geen windeieren gelegd. Dank zij de
rechten op Peanuts werd Schulz de op
zes na rijkste man van Amerika. Snoopy
kan dus trots op hem zijn.
BOB VAN HUËT
De tentoonstelling 'Snoopy viert zijn
veertig jaren' (die na Parijs alleen
nog Tokyo en Los Angeles zal aan
doen) is' tot 22 april te zien in het
Musée des Arts Decoratifs, 107 Rue
de Rivoli (metro: Palais-Royal). Da
gelijks geopend van 10.00 tot 18.00
uur. dinsdag gesloten. Toegang: 20
francs, kinderen 15 francs.
Snoopy, de hond die zelf nooit een hond zou willen hebben.
