ans met veel fantasie
ie Klerk: Rechtse blanken
tiren aan op burgeroorlog
Chrysler Saratoga rustgevend mini-slagschip
'AGr-
CcidócSoinatit
ZATERDAG 10 FEBRUARI 1990 PAGINA 21
1RIJFSAUTO-RAI '90
Verder 'nieuws'
Er zijn nog veel meer oudere
nieuwtjes. Bij Subaru bijvoor
beeld, met de zeer verzorgde
nieuwe Legacy Stationwagen
1.8 (vanaf 22.781,-). En de
sinds kort van een 31 kW ster
ke viercilinder motor voorzie
ne Mini Jumbo (J 10.713,-).
Volkswagen heeft sinds vorig
jaar een uitgebreider gamma
dan ooit te bieden dank zij de
samen met Toyota ontwikkel
de en gebouwde Taro pickup.
Tevens is er opnieuw de Pas
sat Variant Van, met de on
langs gepresenteerde stille,
soepele 1,9 liter dieselmotor
naast de oudere 1,6 turbodie
sel. In de Golf Van is er de
nieuwe 1,6 milieudiesel met
katalysator, net als voor de
personenwagens.
Fiat doet aan de Van-mode
niet mee, maar heeft wel als
primeur de Ducato bestelwa
gen met permanente vierwiel-
aandrijving. Dat is eenzelfde
systeem als VW gebruikt voor
de Transporter Syncro. De
Ducato 4x4 komt 6500,-
duurder uit dan de achterwie-
laangedreven standaard-uit
voering. Interessant is dat alle
Fiat-dealers nu naast perso
nenwagens ook de bestelwa
gens kunnen leveren (en on
derhouden, uiteraard).
Nissan meldde eerder dat de
Patrol R nu de veel gecivili-
seerdere 2,8 liter zescilinder
diesel met of zonder turbo
krijgt van de (luxueuzer) Pa
trol GR. Isuzu liet al weten dat
de Trooper 2,8 turbodiesel met
directe injectie er nu ook is in
krachtiger intercooler-versie
(78 kW/106 pk). Nieuw bij Isu
zu is verder de Midi bestelwa
gen met verhoogd dak; op de
gecombineerde (General Mo
tors) stand staat verder de Ka-
dett Combo met vernieuwd,
nog meer gestroomlijnd ver
hoogd dak.
Nog een echte primeur biedt
Toyota met de ingrijpend ver
nieuwde Hi-Ace bestelwagen.
Hij werd groter, comfortabeler
en veiliger (kreukelzones, be
tere remmen, praktischer
dashboard), kreeg een ge-
stroomlijnder uiterlijk en nieu
we motoren. De prijzen van de
nieuwe Hi-Ace liggen tussen
21.535,- en ƒ31.991,- (versie
met vierwielaandrijving).
FOTO'S: PR
dat de Van sterker dan ooit
vertegenwoordigd is voor het
kleine vervoer. Net als bij per
sonenwagens wordt zeer veel
aandacht gegeven aan geïndi
vidualiseerde versies, desnoods
ook eerder luxueus dan puur
zakelijk uitgevoerd.
In het navolgende zullen be-
drijfsprijzen worden genoemd,
dus zonder btw, tenzij anders
vermeld.
Discovery - debuut
Vorig najaar kwam Landrover
met voor zijn doen sensatio
neel nieuws: een derde model
reeks. De Discovery vormt een
heel modern uitziende mid
denweg tussen RangeRover
luxe en Landrover zakelijk
heid. Extra bijzonder wordt
het model door een nieuwe,
direct ingespoten turbodiesel
motor in het gamma. De
Nissan de S-Cargo naar de
RAI. Dat is een mini-stadsbe-
stelwagen met automatische
transmissie en een styling uit
de jaren dertig. Het ding is in
Japan zelfs in beperkte oplage
te koop.
Maar ook in de normale ver
koopprogramma's zien we heel
wat Vans met luxueuze uit
straling. Om te beginnen
wordt er alles aan gedaan om
geblindeerde ramen zo goed
mogelijk te camoufleren door
glanzende kunststof panelen
in de plaats van echte ramen
te zetten of ramen met donke
re folie te beplakken. Maar er
wordt meer gedaan. Wederom
bij Ford zien we bijvoorbeeld
Twoseater-versies van de Fies
ta en Escort, met luxueus ge
stoffeerde laadruimte kenne
lijk eerder bedoeld als voorde
lige tweezits personenauto dan
als besteller. En er is de Fiesta
Fun Van met sportief RS-pak-
ket. De zakelijke kant wordt
niet vergeten, want er is ook
de Fiesta Hi-Cube met flink
hoge opbouw. Relatief nieuw
bij Ford is verder de P100
pickup met Sierra-uiterlijk,
vorige zomer gepresenteerd.
Toyota Hi-Ace 9-persoonsbus.
In de loop van het afgelopen
jaar bezon men zich op aange
paste 'Vans', die aan deze
nieuwe, specifiek Nederlandse
eisen voldoen. De Bedrijfsau-
to-RAI in Amsterdam (nog
open t/m 17 februari) laat zien
Nissan S-Cargo.
en
tters schijnen een
ste///tuurlijke vijanden
ak. J/ervult de inspec-
rol van jager, de
^kanten zorgen
ir/ afnerms als wild
fantasievolle
egen ter beschik-
an.
e- ^{jaar geleden werd de
oor de ombouw van
combi's tot be-
»n gewijzigd om ex-
sbruik tegen te gaan.
»rde zijramen wer
verplicht, of anders
iinimale afmetingen
laadruimte. Tevens
laadruimte zijn afge-
van de cabine door
schot; een goede vei-
jaatregel, want schui-
':ing bij een aanrijding
^^aarlijk.
Landrover Discovery is nu in
ons land leverbaar, de Be-
drijfsauto-RAI bood de eerste
gelegenheid voor een officieel
debuut. Wat betreft de be
drijfsauto-uitvoering werd de
Discovery meteen aan de Ne
derlandse markt aangepast: er
is een geblindeerde uitvoering
en een niet-geblindeerde ver
sie met verhoogd dak. Verder
is er keus tussen de bekende
3,5 liter V8 benzinemotor en
de nieuwe 2,5 liter viercilinder
turbodiesel (83 kW/111 pk).
De diesel zou een fraai gemid
deld verbruik van circa 1:12
halen, terwijl de V8 wel het
dubbele verbruikt.
Als personenwagen kent de
Discovery twee versies: de V8
voor 69.950,-, de Tdi diesel
voor ƒ72.950,- (beide incl.
btw); de bedrijfsauto-varianten
kosten tussen 42.152,- en
ƒ45.527,-.
Fiat Ducato 4x4.
Ook prototypes
In de personenauto-sfeer ver
wacht men een grote toekomst
voor vrijetijds-auto's, getuige
veel prototypes in die richting.
Die kunnen evengoed als lich
te bedrijfsauto gelden, vandaar
dat er op de RAI iets van te
zien is. Ford bedacht zeer ij
verig allerhande variaties op
de nieuwe Fiesta. Een daarvan
is de Bebop, een feestelijk uit
gedost pickupje. In Japan is de
nostalgiesfeer in de mode en
als exponent daarvan haalde
i najaar toonde
voor het eerst in Eu-
iieuwe sedan Sarato-
itroduktie in Neder-
d onlangs plaats. Het
ieuwe model, aldus
dat verschijnt sinds
de invasie van de
markt begon. Dat is
wee jaar geleden. Te
en is dat Chrysler nu
|e geleerd heeft over
luropese automobilist
dat verwerkte in die
aratoga. Het blijft op
;en echt Amerikaans
neer zelfs dan de
s ES en vijfdeurs
dans waarmee het
rtte (modellen die in
ia blijven, overigens),
jnlijk geen gek idee,
'lijkt of juist de Voya-
1 typisch Amerikaan-
I-auto - tot nu toe het
best aansloeg. Wat erop wijst
dat Chrysler weliswaar aan
dacht moet schenken aan rij
gedrag naar Europese smaak,
maar zijn Amerikaanse af
komst niet mag verloochenen.
De Saratoga ziet er bepaald in
drukwekkend uit, al valt hij
op basis van zijn feitelijke ma
ten tussen grotere Europese
middenklassers. Met een leng
te van 4602 mm en een wiel
basis van 2624 mm is hij te
vergelijken met een Opel
Omega of Ford Scorpio. Door
de vrij hoge en wat vierkante
bouw straalt hij de sfeer uit
van een echt Amerikaans
snelweg-slagschip. Heilig
schennis, misschien, maar de
achtersteven doet denken aan
een Rolls Royce Silver Spirit,
voornamer kan al niet. De af
rondingen van de carrosserie
en het beperkt gebruik van
chroomversiering geven er
een Europees tintje aan.
De Saratoga krijgt luxueuze
uitrusting mee met stuurbe
krachtiging, elektrisch bedien
de spiegels, ramen en deurver
grendeling en in het algemeen
fraai verzorgde aankleding.
Modern is de voorwielaandrij
ving met dwarsgeplaatste mo
tor, vijfbak of elektronische
viertraps automaat, schroef-
vering en schijfremmen rond
om. De basisversie heeft een
2,5 liter viercilinder met 71
kW/97 pk en vijfbak, de luxe
versie met nog meer uitrusting
heeft een 3,0 liter V6 van 104
kW/141 pk en automaat (als
extra ook bij de vierpitter mo
gelijk).
Het rijgedrag van de Saratoga
komt overeen met het uiter
lijk: in wezen Amerikaans,
met een handreiking naar Eu
ropese smaak. Sterke stuurbe
krachtiging, maar toch nog re
delijk gevoel in het stuur. Zeer
soepele vering, maar nog geen
deinen op kort achter elkaar
volgende hobbels. De draaicir-
kel is groot (13,1 meter), waar
door parkeren met de over
zichtelijke en niet overdreven
grote auto wat wordt bemoei
lijkt. De interieurruimte is
heel behoorlijk, de rechtop
staande achterruit doet goed
voor de ruimte achterin. De
bagageruimte is redelijk van
omvang, moderne kenmerken
zijn de kofferklep die tot de
bumper reikt en een in delen
omklapare achterbankleuning.
De zitgelegenheden zijn niet
diep geprofileerd, maar best
comfortabel. Het dashboard
bevat veel meters en verklik
kers (maar geen klok, helaas).
De knoppen zijn wat ongebrui
kelijk geplaatst (zoals ruitewis-
ser-bediening in de linker
stuurkolomhendel). Maar dat
went snel genoeg. Eerder dan
het onbegrijpelijke arrange
ment van deursloten die met
een knopje in het portier cen
traal bediend kunnen worden.
Waarom niet gewoon van bui
ten, met de sleutel, dat is toch
veel handiger?
Ook de motor gedraagt zich
Amerikaans. Het basisontwerp
van zowel vier- als zespitter is
echter van Mitsubishi, waar
mee Chrysler veel samen
werkt. In principe is de 2,5 li
ter gelijk aan die van de ES en
GTS. Hij is echter kennelijk
nogeens verfijnd, want zijn ge
drag in de Saratoga beviel ons
veel beter dan in eerder ge
noemde modellen. Veel trek
kracht bij laag toerental, na
tuurlijk, maar ook voldoende
bereidheid om hoger in toeren
te klimmen. Dan is de motor
niet meer zo mooi stil, doch
wel levendiger en minde! luid
dan we in oudere modellen er-
vaarden. Er is met die vierpit
ter in de Saratoga prima te le
ven, het verbruik viel met
even gunstiger dan 1:10 lang
niet tegen. Het schakelen van
de vijfbak leek me ook een
stukje soepeler en preciezer te
gaan dan vroeger.
De wat vierkante carrosserie
roept nogal meer windgeruis
op dan bij Europese concur
renten,. maar verder is de Sa
ratoga stil en comfortabel.
Geen auto om sportieve toeren
mee uit te halen, maar de nei
ging om in bochten rechtdoor
te willen blijft binnen de per
ken. De remmen doen be
trouwbaar aan, de prestaties
zijn bij de hier toegestane snel
heden zeker niet onder de
maat. Een top van 167 km/h
wordt beloofd, acceleratie tot
100 km/h in 13,5 seconde, en
een wat schikwekkend ver
bruik in stadsverkeer van 1:7.
In de praktijk valt dat dik
mee. De enorme motorsouples-
se is bij het inhalen nuttiger
dan de hogere maximum-pres
taties die Europese concurren
ten neerleggen, we noemden
al het gemiddeld verbruik dat
bij gepast statige rijstijl heel
redelijk blijft. In deze versie
kost de Chrysler Saratoga
ƒ44.495,-, de erg luxueuze zes-
cilinder is bijna tien mille
duurder. Daarvoor biedt de
auto een geslaagde synthese
van Amerikaans rijgemak met
een behoorlijke dosis Europese
detaillering (verbruik, com
pactheid, weggedrag).
'PETER FOKKER
14
INLAND
-trde Israëlische
in met amputatie
^LEM De 84-jarige Israeli-
h Trabelsi heeft toch besloten
ÜBimen met amputatie van haar
^et. Ze deed dat, nadat het Is-
ekt ministerie van welzijn een
HEhad ingetrokken dat het bij de
Jnsk had ingediend om de vrouw
en de operatie te ondergaan. De
ËDprong Tunesische vrouw heeft
inofl overtuigen door rabbijn Mor-
ippfliahu, de geestelijk leider van
Middeneuropese en Noord
afkomst. De amputatie is no-
voorkomen dat de vrouw zal
aan gangreen. De vrouw wei-
omdat ze zoals ze
voeten het Hof van Eden
Veel doden bij onrust
in Papua-Nieuw-Guinea
PORT MORESBY Bij het neerslaan
van een afscheidingsbeweging op het
eiland Bougainville heeft het leger van
Papua-Nieuw-Guinea ten minste tien
separatisten gedood. Dit hebben de au
toriteiten in Bougainville bekendge
maakt. De aanval van de strijdkrachten
was een reactie op de vernieling van
een cacaoplantage, een dag eerder. Het
incident is een nieuw hoogtepunt in de
nu al vijftien jaar durende strijd voor
onafhankelijkheid van Bougainville van
Papua-Nieuw-Guinea. Bougainville is
een rijk eiland, maar de opbrengst ver
dwijnt geheel in de staatskas. De eiland
bewoners, die hier al tientallen jaren te
gen te hoop lopen, zien afscheiding nog
als enige mogelijkheid.
Singapore verscherpt
strenge anti-drugswet
SINGAPORE In Singapore, dat
een van de strengste anti-drugswet
gevingen ter wereld kent, wordt een
nog zwaardere wet van kracht omdat
de problemen met verdovende mid
delen zijn verergerd. Op het bezit
van 500 gram marihuana of 200 gram
hasj is in de Aziatische stadstaat ook
de doodstraf gesteld. Tot dusver
stond in Singapore de doodstraf op
het bezit of het smokkelen van 15
gram heroine. Sinds de invoering
van de wet in 1975 zijn 26 mensen,
onder wie een Australiër, terechtge
steld. Volgens de regering moet de
nieuwe wet drugssyndicaten af
schrikken Singapore te gebruiken als
doorvoerhaven.
Namibia klaar voor
onafhankelijkheid
WINDHOEK De grondwetgevende
vergadering van Namibia heeft gisteren
de nieuwe grondwet goedgekeurd. Hier
mee is de laatste horde genomen op weg
naar de onafhankelijkheid, die op 21
maart geproclameerd wordt. Eenstem
mig gingen de leden van de grondwet
gevende vergadering akkoord met de
constitutie, die voorziet in een meer-
partijenrepubliek waarin sprake zal zijn
van een onafhankelijke rechterlijke
macht. Namibia krijgt een president met
uitvoerende bevoegheden die maximaal
twee ambtstermijnen van vijf jaar mag
vervullen. Het uitgestrekte land met
maar 1,3 miljoen inwoners krijgt een ge
mengde economie met particuliere en
staatsbedrijven.
Roemenië heeft
interimregering
BUKAREST In Roemenië regeert het Front
voor Nationale Redding niet meer alleen, maar
samen met 37 andere partijen, vertegenwoordi
gers van de nationale minderheden en drie leden
van de vereniging van voormalige politieke ge
vangenen. Dit interimbestuur, dat eigenlijk een
soort parlement is, moet het land leiden naar de
verkiezingen van 20 mei, waken over de voorbe
reidingen en het uiteindelijke verloop ervan. De
voorzitter van het interimbestuur is Ion Iliescu,
die ook de leiding had over de omstreden, nu op
geheven Raad van het Front voor Nationale Red
ding.
Deze raad trad de afgelopen twee maanden op als
tijdelijke regering. Maar tegen de raad bestond
veel bezwaar vanwege de overmacht van (gewe
zen) communisten.
Polen kan schulden
nu niet aflossen
WARSCHAU De Poolse premier Ta-
deusz Mazowiecki heeft zeventien kre-
dietlanden in een brief laten weten dat
Polen niet in staat is zijn buitenlandse
schuld van veertig miljard dollar terug
te betalen. Hij vraag toestemming om
onmiddellijk alle betalingen stop te zet
ten en de schuld voorlopig te bevriezen.
De brief van Mazowiecki houdt verband
met de komende vergadering van de
Club van Parijs, een organisatie waarbij
de meeste schuldeisers van Polen ziin
aangesloten en die de economische hulp
aan Polen moet coördineren. De brief
stelt voor dat de Club van Parijs een
werkgroep in het leven roept om de lan-
ge-termijnproblematiek aan te pakken.
Bij natuurrampen
sinds '79 drie
miljoen slachtoffers
LONDEN Bij natuurram
pen zijn sinds 1970 drie mil
joen mensen om het leven ge
komen. Ze hadden verder in
grijpende gevolgen voor nog
eens achthonderd miljoen
mensen. Dit hebben sprekers
verklaard op een internationa
le conferentie over het verhin
deren van natuurrampen en
het beperken van de gevolgen
daarvan, die deze week in
Londen is gehouden. De con
ferentie had plaats in het ka
der van het „internationale
decennium voor de beheersing
van natuurrampen".
Nederland stuurt
vijf waarnemers
naar Nicaragua
DEN HAAG Nederland
heeft vijf verkiezingswaarne
mers ter beschikking gesteld
voor de verkiezingen in Nica
ragua. Zij nemen deel aan de
slotfase van de verkiezings
campagnes, de verkiezingsdag
(25 februari) en het tellen van
de stemmen. De Nederlanders
maken deel uit van de groep
VN-waarnemers (Onuven) die
door de secretaris-generaal
van de Verenigde Naties, op
verzoek van de Nicaraguaanse
regering, is ingesteld. De Ne
derlandse leden van Onuven
zijn dr.Th. G.J. Kerstiëns (Ce-
bemoj, drs. P. Nelissen (Clat-
Nederland), prof.dr. R.Th.J.
Buve (bijzonder hoogleraar
economische en sociale ge
schiedenis van Latnns-Ameri-
ka), mevrouw dr. Thurénczcy
(Nederlands Migratie-Insti
tuut) en drs. A.J. Cornelissen
(Nederlandse permanente ver
tegenwoordiging in New
York).
EG remt wetenschappelijke samenwerking met Israel
BRUSSEL De Europese
Commissie heeft besloten
de wetenschappelijke sa
menwerking tussen de EG
en Israël af te remmen.
De maatregel is bedoeld
als protest tegen de toene
mende onderdrukking
van de Palestijnen in de
bezette gebieden.
Een hoge EG-functionaris zei
dat de commissie een „belang
rijk politiek signaal" aan Israël
wil geven. De wetenschappe
lijke samenwerking is één van
de minder belangrijke terrei
nen in de samenwerking,
waarin de EG ongeveer 3,6
miljoen gulden per jaar stopt.
Verder heeft de EG-commissa-
ris die is belast fhet de relaties
met de landen rond het Mid
dellandse Zeegebied, de Span
jaard Abel Matutes, besloten
een bezoek dat hij half maart
aan Israël zou brengen, uit te
stellen, in verband met „de re
cente ontwikkeling in het vre
desproces in het Midden-Oos
ten Het Europese parlement
heeft half januari al om een
totale stopzetting van de we
tenschappelijke samenwerking
met Israël gevraagd.
President
irk van Zuid-Afri-
I vorige week her
gen van de apart-
ankondigde, heeft
blanken er-
ïschuldigd dat zij
Jn een burgeroor-
te lokken.
_jen debat in het parle-
soalde De Klerk fel uit
jre Conservatieve Partij,
,rtit laten weten dat zij
:htig zal verzetten als
ing met de zwarten
Jerhandelen over het
!0en van de apartheid,
isionale Partij praat
mieuwing en moed en
het over racisme en
Zij zullen dit land in
jeroorlog storten", zei
t. „De regering en ik
toestaan dit
brand te zetten. De
dile Partij is niet bang
limidatie en dreige
ment hief vorige week
1 op meer dan dertig
ttheidsgn
bekend dat ANC-lei-
-adela zal worden vrij-
In een televisie-inter-
_pnderdag, gaf minister
tienlandse zaken Roelof
ioe dat het verkeerd
j'eest om het ANC (Af-
*ational Congress) in
verbieden. Hij voegde
toe: „Ik denk dat we
(geleden met het ANC
moeten praten, toen zij
In Johannesburg werd gisteren een dankdienst gehouden voor
de aangekondigde vrijlating van Nelson Mandela.
FOTO: AFP
daarom vroegen. Ik geloof dat Intussen ontving Mandela gis-
zij dan nooit hun toevlucht tot teren een groep van 22 voor-
geweld hadden gezocht, maar aanstaande leden van het tot
dat is achteraf gepraat". vorige week verboden Vere
nigd Democratisch Front
(UDF), de grootste groep be
zoekers die hij in 27 jaar ge
vangenschap mocht ontvan
gen. Met hen besprak Mandela
de politieke toekomst van het
UDF en de banden die hij met
de organisatie zal hebben na
zijn vrijlating. Het UDF, een
coalitie van anti-apartheids-
groepen, wordt beschouwd als
de binnenlandse tak van het
ANC dat noodgedwongen van-
üit Zambia opereerde.
Na afloop maakte de delegatie
bekend dat men met Mandela
een beleidsdocument had be
sproken, dat behelst dat onder
handelingen met de regering
niet eerder kunnen plaatsvin
den dan nadat er volledig vrije
verkiezingen hebben plaatsge
vonden om een volksvertegen
woordiging samen te stellen
die een nieuwe grondwet moet
schrijven. De regering heeft
deze eis tot nu toe steeds ver
worpen.
De bijeenkomst leverde geen
verdere aanwijzingen op voor
de datum waarop Mandela zal
worden vrijgelaten. Een van
de delegatieleden zei bij aan
komst alleen dat hij „zeer
hoopvol" was dat het de laat
ste keer zou zijn dat een on
derhoud tussen Mandela en
anti-apartheidsactivisten in de
fevangenis moest plaastvin-
en. Volgens zegslieden ver
wacht Mandela maandag de
hele dag bezoekers, onder wie
de Amerikaanse zwarte politi
cus Jesse Jackson, die een be
zoek van twaalf dagen aan
Zuid-Afrika brengt.
Alcoholtekort
Wat in vrijwel alle landen verboden is, is in Bra
zilië een must. Zonder alcohol kom je er als au
tomobilist niet ver in het verkeer. Het zijn echter
niet zozeer de bestuuders zelf, alswel de moto
ren die lopen op een mengsel van alcohol en
benzine. Door een tekort aan alcohol dreigt de
brandstof schaars te worden en staan er dage
lijks lange rijen wachtende auto's bij de tank
stations.
