„De Brug" als ontmoetingsplaats
oektocht naar verloren geluk
roll-zanger
Shannon overleden
Museumvereniging wil verhoging
van post incidentele subsidies
fveringa
joseert
Skopen
VRIJE INTERPRETATIE VAN BOEKEN ANTOON COOLEN
Beeld in
Maas
in 1995
onthuld
Concertserie
winnaars
beroemde
concoursen
Leidse Courant: voor meer dan nieuws alleen. Een krant voor u!
-^fST/RADIO/TELEVISIE
QeidóaQowumt
ZATERDAG 10 FEBRUARI 1990 PAGINA 19
7It CLARITA De Amerikaanse rock roll-zanger
annon is donderdag op 50-jarige leeftijd in zijn huis in
Jciarita overleden. De politie vermoedt dat hij zich
fhijnlijk zelf door het hoofd heeft geschoten. Shannon
[iet een kogelgat in zijn hoofd en een geweer naast
jngetroffen. De zanger was vooral populair in de eer-
Ét van de jaren zestig. Zijn grootste hit was „Runa-
fcaarmee hij zeventien weken op de eerste plaats van
trikaanse hitparade stond. Del zong er echter in to-
Éintig naar de top waaronder „Hats off to Larry",
(town flirt" en „Keep Searchin". In de jaren zeventig
zanger, die op 30 december 1939 werd geboren als
Westover, vooral actief als producer van anderen.
1 bracht hij na lange tijd zelf weer een elpee uit,
[down and get me", die door de critici gunstig werd
Humanistisch Verbond en
NOS krijgen Broekszprijs
HILVERSUM De J.B. Broekszprijs, inge
steld door de VARA, zijn gisteren uitgereikt
aan het Humanistisch Verbond en aan de
NOS-radio. Het Humanistisch Verbond ont
ving de onderscheiding, een kunstwerk, voor
de televisie-documentaire „Afscheid". De
NOS-radio kreeg hem voor de documentaire
„Mesdag" uit de NOS-serie „Meer over min
der". Met de twee prijzen eert de VARA haar
oud-voorzitter J.B. Broeksz.
Behalve op kwaliteit worden de inzendingen
beoordeeld op de mate waarin zij bijdragen
aan humanisering van de samenleving, cultu
rele vorming van achtergestelde groepen en
vergroting van de betrokkenheid van een
breed publiek bij cultuur en maatschappij.
Ditmaal dongen veertien radio- en elf televi
sieprogramma's mee.
KEMA stelt internationale prijs in
ARNHEM Ter gelegenheid van het afscheid
van ir. J. Wijmans als voorzitter van de directie
van de NV KEMA heeft het bedrijf gisteren het
schilderij „Interieur" van Edgar Fernhout ge
schonken aan het Gemeentemuseum Arnhem.
Dr. ir. H.R. Klein, opvolger van Wijmans, meld
de bij deze gelegenheid, dat KEMA de interna
tionale „Ir. J. Wijmans Prijs" heeft ingesteld.
De „Ir. J. Wijmans Prijs" zal vijf jaar lang in ok
tober van elk jaar worden toegekend aan een
persoon, instelling of onderneming in Europa
die zich bijzonder verdienstelijk heeft gemaakt
op het gebied van de elektriciteitsvoorziening.
De prijs is ingesteld als waardering voor de bij
drage die Wijmans tijdens zijn acht jaar durende
voorzitterschap heeft geleverd aan de ontwikke
ling ervan. De prijs zal worden toegekend op
voordracht van een internationale jury. Wij
mans zelf zal de prijs jaarlijks uitreiken. Er is
een geldbedrag van 5000 ECU (f 11.500) aan ver-
AMSTERDAM De Nederlandse Museumvereniging (NMV)
dringt er bij de Tweede Kamer op aan maandag in te stemmen
met het voorstel de post incidentele subsidies op de kunstbegro
ting met een miljoen te verhogen tot 4,3 miljoen gulden. Dit is
voor het totale museumbestel van groot belang, zo heeft het
NMV-bestuur de Tweede Kamer gisteren per telegram laten we
ten. De post incidentele subsidies voor niet-rijksinstellingen
wordt gebruikt voor projecten die door de hoge kosten anders
niet te realiseren zouden zijn. Twee voorbeelden daarvan zijn
het betalen van verzekeringspremies voor tentoonstellingen en
het uitvoeren van restauraties. De Tweede Kamer overlegt
maandag tijdens een uitgebreide commissievergadering over de
eerste cultuurbegroting van minister D' Ancona van WVC. De
minister maakte deze week bekend dat zij de kunstbegroting in
vijf jaar structureel wil verhogen tot een bedrag van 40 miljoen
gulden per jaar. Voor dit jaar gaat het om een bedrag van vijf
miljoen gulden, waarvan de minister vier miljoen gulden wil be
stemmen voor rijksinstellingen.
J HAAG Kunst-
t^- en -verzamelaar
|p iet Cleveringa stelt
Rijksaankopen 1984
een tentoonstelling
ip.die van 19 mei tot 9
te zien in het
brabants Museum in
Josch.
ijksdienst Beeldende
in Den Haag heeft Cle-
l hiertoe uitgenodigd,
lensteller heeft zich be-
iot wat hem het meest
;ekt: de schilderkunst.
iden alleen schilderijen,
es en tekeningen ge-
aangevuld met ruimte-
,-abants Museum kreeg
Kek de eerste jaarlijkse
prijs toegekend van
bilerende Prins Bern-
ir oids. Volgens de jury is
seum erin geslaagd een
istige huisvesting te
leien voor een op voor-
"fc wijze aangepast mo-
t, waarin de collectie
ordt beheerd en gepre-
d. De prijs, een bedrag
0.000 gulden, wordt op
il in Den Bosch uitge-
I" Ze is bedoeld voor een
n dat zich onderscheidt
Keuwe en vernieuwende
tefiten waarmee publie-
^andacht wordt getrok-
Jet Noordbrabants Mu-
roirijgt de priis voor het
achtige beleid in alle fa-
jj/yan het museale bedrijf.
B regionale historie en
®f|als uitgangspunt weet
tpkseum een landelijk ni-
te bereiken en in geheel
land belangstelling te
Jn, aldus de jury.
lersen weer met
urn Glas Water"
3AAG Literair Thea-
3rVtoul in Den Haag heeft
eth Andersen overge-
nog eens zes voorstellin-
l geven van de eenakter
"■Glas Water" van de
ïiila Petroesjevskaja, een
e belangrijkse vertegen-
igers van het nieuwe
-n:he drama. De eerste
felling is op 15 februari.
Glas Water" verhaalt
fcomisch van het leed
bee vrouwen in een sy-
dat mensen om het min-
iringste tot gekken met
jtest bestempelt.
HILVERSUM De achtdeli-
ge drama-serie „De Brug",
waarmee de KRO maandag
van start gaat, blijkt (achteraf)
te zijn voorzien van een dyna
mische titel. Hoewel de reeks
op het eerste gezicht niets an
ders lijkt dan de verfilming
van een streekroman, blijkt
„De Brug" vooral een ontmoe
tingsplaats. Het bouwwerk
verbindt niet alleen de schrij
vers Tomas Ross en Antoon
Coolen, maar vormt ook de
scheidslijn tussen het verleden
en het heden en is de plaats
waar de schoonheid van het
Engelse televisie-drama zijn
Nederlandse gelijke ontmoet.
„De Brug", gedraaid op 16
mm-film, maar met het uiter
lijk van een 35 mm-film, is
een serie waar we trots op mo
gen zijn. De hand-van-de-
meester is dus blijkbaar ook in
Nederland aanwezig. Om niets
aan kwaliteit in te boeten,
heeft de KRO gekozen voor
kleine zwarte balkjes boven en
onder in beeld. Visueel wordt
het verhaal over de dorpsdok
ter Anton Meerdink, zijn
vrouw Loes (die geen kinde
ren kan krijgen) en de strijd in
het dorp rond het wel of juist
niet aanleggen van een brug,
gegoten in een bijzondere
schoonheid. De beelden ade
men als geen andere Neder
landse serie de sfeer van het
tijdperk vlak voor de Tweede
Wereldoorlog: het Limburgse
land op de rand van de voor
uitgang, nog altijd diep gewor
teld in het (tweeledige) katho
lieke geloof, maar tevens met
de Duitse dreiging in de flank.
Het is de periode dat de aristo
cratie verder verpaupert en
een stroming nouveau-riche
de kop opsteekt, maar ook de
tijd dat de arbeider van zijn
hongerloontje af wil.
Leidraad
Het is de schrijver Antön
Coolen (1897-1961) die het ver
haal aangedraagt, maar Tomas
Ross die voor een stevige be
werking zorgdraagt, waardoor
„De Brug" kon ontstaan. Heel
even doemt de vraag op waar
om Tomas geen eigen scenario
schreef, maar dan blijkt dat
vooral de sfeer en de onder
werpkeuze uit „Stad aan de
Maas" en „De Grote Voltige"
de leidraad van deze serie zijn.
Grofweg kun je zeggen dat
Coolen verantwoordelijk is
Mare Klein Essink als Anton Méerdink, die als dokter een sleutelrol speelt in het conflict om de brug.
voor de plaats van handeling,
de personages en de sfeerteke
ningen en dat Ross ervoor
heeft gezorgd dat deze ingre
diënten geschikt werden voor
uitzending.
Ross: „Ik heb een paar hobbels
moeten nemen. De anekdoti
sche verteller Coolen is toch
vooral schrijver en geen sce
narist. Mijn taak was ervoor te
zorgen dat de kijker elke week
opnieuw uit het enorme kijk-
aanbod voor deze serie kiest.
Daarom heb ik er een extra
spanningslijn aan toegevoegd.
Ik heb de overkoepelende the
ma's van Coolen zoals incest,
maar ook zijn anekdotes (in
elke aflevering zit er een) ge
handhaafd. Wel moest ik om
verschillende redenen voor
een vrije bewerking kiezen. Zo
bleek het materiaal van twee
boeken niet genoeg om 360 mi
nuten televisie mee te vullen.
Bovendien is Meerdink in de
boeken een dokter-verteller,
die samen met zijn vrouw, te
rugkijkt op zijn leven. Ik heb
er een actieve figuur van ge
maakt, een hoofdrolspeler. Bij
mij staat Anton Meerdink nog
aan het begin van zijn carriè
re".
Het verhaal begint met de
komst van de Meerdinks in
het kleine Brabantse dorpje.
Daar start Anton met veel te
genzin in de voor hem door
zijn schoonouders gekochte
dokterspraktijk. Hij wordt in
zet van de strijd om de brug,
een bouwwerk dat ook een
ontmoetingsplaats van conflic
ten blijkt te zijn. De strijd tus
sen voor- en tegenstanders bij
voorbeeld, maar ook het toneel
voor de conflictsituatie tussen
Anton en zijn vrouw. Tomas:
„Wat ik aan de Coolen-verha-
len heb toegevoegd zijn de
kinderloosheid van het echt
paar, waardoor een extra
spanningsveld wordt ge-
creeërd, het feit dat Anton
niet katholiek is, waardoor de
katholieke waarden tegenover
de medische komen te staan.
En ik heb hem vreemd laten
gaan. Dat zou Coolen nooit
hebben gedaan".
Interessante periode
„Bovendien heb ik voor een
geschiedkundig, interessante
periode gekozen. De boeken
van Coolen spelen in de jaren
vijftig, dat biedt misschien een
aardig decor voor een streek
roman, maar niet voor een te
levisie-serie. Het succes van
veel buitenlandse produkties
ligt volgens mij namelijk ook
verborgen in het decor. Daar
om heb ik voor de vooroorlog
se jaren gekozen. Het bood de
FOTO: KRO
mogelijkheid er extra drama
aan toe te voegen. De vriend
schap bijvoorbeeld tussen de
NSB'er Jaap ter Mors (Hugo
Haenen) en de dokter. De op
komst van de NSB heeft in
Brabant nogal wat consequen
ties gehad. Die lijn is dan ook
geheel eigen makelij. Het gaf
mij de mogelijkheid mijn voor
liefde voor thrillers en detecti
ves aan het verhaal toe te voe
gen. Bovendien intrigeerde het
mij dat er nooit eerder was ge
schreven over de invloed van
de NSB in Brabant, het feit dat
toen de fascisten terrein be
gonnen te verliezen in het zui
den, ze de aristocratie ronsel
den als lijsttrekkers. Opper
vlakkig gezien zou je dus kun
nen zeggen dat ik veel heb
toegevoegd, maar deze serie
was nooit tot stand gekomen
zonder de boeken van Coolen.
Het is soms echt heerlijk als
iemand anders de grote lijnen
heeft bedacht".
Rabo-bank
De opnamen van de serie heb
ben zeven maanden in beslag
genomen, terwijl er bijna een
jaar is gewerkt aan de monta
ge. Er werd in de 115 draaida
gen 35 kilometer film opgeno
men, waarin honderd acteurs
en vijfhonderd figuranten zijn
te zien. De produktie werd
vervaardigd door dertig tech-
nici-in-vaste-dienst. Hoewel
het verhaal speelt in het Bra
bantse Weerde werd tijdens de
verfilming vooral gebruik ge
maakt van het Zuidlimburgse
Stevensweert.
Regisseur Rimko Haanstra:
„Het authentieke stukje Ne
derland dat we zochten, was
nergens te vinden. Ook niet in
Brabant. Altijd was er weer
die moderne Rabo-bank, plan
tenbakken of een openlucht
museum dat het onmogelijk
maakte om daar te filmen.
Uiteindelijk bleek na een
zoektocht van tweeënhalve
maand Stevensweert het
meest geschikt. Het straatle
ven speelt zich daar dan ook
af, al hebben we ook gefilmd
in het Gelderse Dieren. De
brugscènes zijn daar onder
meer opgenomen. Hoewel het
gaat om een brug over de
Maas, hebben we dus gefilmd
aan de IJssel".
In eerste instantie had de
KRO het idee er een dertien
delige serie van te maken. Ge
rard Hulshof (programmalei
der televisie): „Het bleek te
veel van het goede te zijn, te
kostbaar ook. Daarom zijn het
nu acht delen en eindigt de se
rie op 10 mei 1940. We hebben
wel moeten bloeden voor we
aan deze produktie konden be
ginnen. Het budget voor „De
Brug" bedroeg meer dan zes
miljoen gulden. Geld werd,
met veel moeite, bijeenge
bracht door middel van het
Stimuleringsfonds (2,4 mil
joen) de BRT (vier ton), de
RKK en de COBO (2 ton). Na
aftrek van alle fondsen bleek
dat elke aflevering van vijftig
minuten de KRO ongeveer
400.000 gulden kostte, er is
echter maar 46.000 gulden
voor beschikbaar. Uitzenden
van een dergelijke serie is dus
alleen mogelijk als er per afle
vering tien uur van de goed
koopste programmacategorie
tegenover staat. De extra uit
gaven zullen over een periode
van vier jaar worden gecom
penseerd. Maar ondanks deze
problemen zijn we uiterst te
vreden over de serie. Mis
schien komt er zelfs een ver
volg. We hebben in de achtste
aflevering in elk geval voor
een open einde gekozen".
HANS PIËT
Lost. Driedelige Engels/Au-
:he serie. VPRO-televisie. Ne-
1 2 om 21.58 uur. Zondag.
'ERSUM De VPRO
a de keuze van zijn series
een opmerkelijke voor
aan de dag voor Britse
ikties. Wie deze makelij
ft, weet waarom. Hoewel
Brhalen niet altijd even
jckelijke thema's aansnij-
hebben ze wel altijd een
telend uiterlijk. Je zou
jdenken dat de Britse om-
n hun kijkers het televi-
Iradijs op aarde bieden.
tchter kabeltelevisie heeft
(armee ook naar de Britse
lomroep kan kijken, weet
Ook aan de andere kant
je Noordzee ligt het geld
-voor het opscheppen en
t ter compensatie van
i kwaliteitsprodukten ook
f uitgezonden om de
üjd te vullen.
De problemen die de KRO had
de indrukwekkende serie „De
Brug" (vanaf 12 februari) te fi
nancieren en de toegepaste
noodgreep daar goedkopere
produkties tegenover te zetten,
is dus een internationale
kwaal. Margaret Fink, produ
cent van „Edens Lost", de
reeks, waarmee de VPRO zon
dag begint, kan daar over
meepraten. Al in 1979 ver
wierf ze de rechten van dit
drieluik van schrijver Sumner
Locke Elliot, het zou echter tot
1987 duren voordat de eerste
filmrol kon worden volgescho
ten. „Edens Lost" werd uitein
delijk een co-produktie tussen
Central Films (dat onderdeel
is van het commerciële Engel
se tv-station Central Indepen
dent Television), de Australian
Broadcasting Corporation
(ABC) en de eigen maatschap
pij van Margaret Fink. Dat
deze Australische vrouw een
gevecht moest leveren met fi
nanciers is op z'n minst op
merkelijk omdat ze in eigen
land, maar ook daarbuiten, in
middels een behoorlijke repu
tatie had opgebouwd. Zo lever
de ze bij voorbeeld wat jaren
geleden de onderscheiden film
„My Brilliant Career" af. Vol
gens Fink is co-produktie nog
de enige manier om een pro
ject als „Edens Lost" van de
grond te krijgen. De Neder
landse omroepen kunnen er
over meepraten.
Kwaliteit
Maar wat de kijker in deze
Engels/Australische reeks
krijgt voorgeschoteld, is van
bijzondere kwaliteit. Het is een
drieluik gemaakt met oog voor
detail, humoristisch maar tege
lijkertijd uiterst triest en gego
ten in een decor dat je bijna
het eerstvolgende vliegtuig
naar Australië zou doen ne
men. Het verhaal handelt over
de welgestelde familie St. Ja
mes, die een hotel exploiteert
in de schitterende Blue Moun
tains. De drie delen bestrijken
de periode rond de Tweede
Wereldoorlog van 1938 tot
1951. Rode draad in elke afle
vering is een van de vrouwen
van de familie St. James. Het
gaat om de ijskoude Eve, haar
aantrekkelijke blonde dochter
Stevie en haar gevoelige doch
ter Bea.
In de eerste aflevering maakt
de kijker kennis met de fami
lie door middel van de naïeve
17-jarige Angus Weekes. Hij
fungeert als de toeschouwer
die een gecompliceerd web
van gemiste kansen, intriges,
misverstanden en opgekropte
wraakgevoelens bij de leden
blootlegt. Na de dood van zijn
voogd krijgt Angus een uitno
diging van Eve St. James, een
oude vriendin van zijn moe
der, om een kijkje te komen
nemen in het familiehotel in
de Blue Mountains. Vanuit
Sydney arriveert hij in een
voor hem fascinerende wereld,
die echter langzaam zijn ge
verniste laagje elegantie ver
liest. Wat zich binnen en bui
ten de muren van het familie
onderkomen Belvue Hill af
speelt, wordt met het nodige
cynisme en een behoorlijke
dosis humor doorspekt. Zo
merkt Eve over Angus' leeftijd
op; „de enige manier om ero
ver heen te komen, is door ou
der te worden, jongen".
Australisch uiterlijk
„Edens Lost" heeft een duide
lijk Australisch uiterlijk. De
serie oogt als het Engeland uit
de eerste helft van deze eeuw,
maar dan wat minder armoe
dig en met een duidelijk zon
niger uiterlijk. Bovendien is de
keuze van Bruce Hughes als
Angus een schot in de roos. Hij
is een echte Aussie.
Dat de familie St. James een
nogal merkwaardig samen
raapsel van karakters is, blijkt
al snel. Zo spelen ze omwille
van vader Heath intellectuele
spelletjes aan tafel. Voor de
kijker blijkt het een verrassen
de manier om de familie beter
te leren kennen. Tijdens een
van die gesprekken mag ieder
kiezen met welke twee perso
nen hij aan tafel zou willen
zitten. De oudste zoon Tip St.
James kiest voor Hirohito en
Stalin. Als Heath opmerkt dat
ze elkaar niet zouden verstaan,
laat Tip daarop volgen „ik zou
mij daar dus heel erg thuisvoe-
len".
Turbulent
De reden voor die spelletjes en
daarmee de soms turbulente
conversaties is om te voorko
men dat Heath wegzinkt in
een depressieve stemming. Hij
was vroeger rechter, maar gaf
zijn baan op, nadat hij een
man ten onrechte had veroor
deeld voor een aanranding. En
zo licht „Edens Lost" telkens
een tipje van een behoorlijk
excentrieke sluier op. De wor
tels van deze tegelijkertijd
trieste en vrolijke kijk in het
leven van de familie St. James
liggen in een zoektocht naar
verloren geluk. Het beleeft
zijn hoogtepunt wanneer Eve
in het laatste deel een aantal
verrassende bekentenissen
doet.
HANS PIËT
ROTTERDAM Het mo
numentale beeld van de
kunstenaar Niek Kemps
in de Maas in Rotterdam
komt er waarschijnlijk
alsnog, zij het pas in 1995.
B en W willen het beeld
realiseren in samenhang
met een nieuw te bouwen
stadsbrug over de rivier.
Het college heeft gisteren
besloten twee miljoen gul
den te reserveren voor de
bouw van het beeld.
Het beeld van Kemps, tien tot
twaalf koperen wanden die tot
een hoogte van veertien meter
boven het water uitsteken, zou
oorspronkelijk op 2 september
1990 worden onthuld in het
kader van 50 jaar wederop
bouw en het 650-jarig bestaan
van Rotterdam. Het Rijk
schonk de jarige stad hiervoor
een miljoen gulden. Het stads
bestuur was er aanvankelijk
van uitgegaan dat het hierbij
slechts 700.000 gulden moest
bijleggen. De kosten van het
beeld bleken echter uiteinde
lijk uit te komen op een totaal
bedrag van 3,8 miljoen gulden.
Na een rekensom blijkt dat
nog een gat van 800.000 gulden
gaapt, waarvoor op korte ter
mijn geen dekking kan wor
den gevonden. Dat is een van
de redenen waarom de realisa
tie van het beeld is verschoven
naar 1995, aldus het college.
Daarnaast waren er technische
problemen die realisatie op de
in eerste instantie geplande
korte termijn moeilijk maak
ten. Die problemen hingen sa
men met het niet gelijktijdig
realiseren van beeld en brug,
die dichtbij elkaar komen te
„staan". De nu ontstane tijd
winst zal volgens het college
worden gebruikt om de finan
ciering geheel rond te krijgen
en de constructie van het
beeld te verbeteren.
ROTTERDAM Jeunes-
ses Musicales, de wereld
wijde organisatie op het
gebied van jeugd en mu
ziek, heeft het initiatief
genomen tot een Tour van
Laureaten. Het is een se
rie van drie concerten ge
worden en ze wordt voor
het eerst in De Doelen in
Rotterdam gepresenteerd.
De drie talenten zijn gere-
cruteerd uit de beroemd
ste muziekcompetities ter
wereld.
De Chileense gitarist Luis Or-
landini die het concours in
München won, opent de rij op
18 februari. Op 11 maart treedt
de Russische pianist Alexei
Sultanov op. Hij won het Van
Cliburn Concours in Fort
Worth in Texas Tenslotte
speelt op 25 maart de violiste
Katrin Scholz uit Oost-Berlijn.
Van haar had men hier nog
weinig gehoord tot zij met gro
te overmacht de eerste prijs
won van het concours in Ja
pan, het belangrijkste van
Azië. Jeunesses Musicales wil
het publiek kennis laten ma
ken met de winnaars van de
top-tien van de internationale
muziekconcoursen. Om zo'n
onderlinge wedstrijd te win
nen moet een jong musicus tot
de absolute top van zijn gene
ratie behoren. Directeur Huub
van Dael van De Doelen in
Rotterdam hoorde van het ini
tiatief en was er meteen voor
te vinden. Door sponsoring,
met name door het internatio
nale chemieconcern ICI,
draagt De Doelen geen finan
cieel risico.
Julia Blake als Eve St. James en Bruce Hughes als de naïeve Angus.
FOTO: VPRO
