Sterke man blijft impopulair;
CRI moest brein achter
aids-floppy laten lopen
Gebruik van anticonceptie aanzienlijk doelmatiger
vermoeidheid
veroorzaken
Storm kan
depressies en
AbvaKabo wil gesprs
over organisatie WV
SOCIOLOOG PROMOVEERT OP 'GEZAG IN NEDERLAND';
'mssmüa
ra
BINNENLANE
ftüdóeGomant
t
VRIJDAG 9 FEBRUARI 1990 PAGIli
UTRECHT Gemeten naar het
aantal ongeplande zwangerschap
pen is het gebruik van anticoncep
tiemiddelen in Nederland de laatste
twintig jaar aanzienlijk doelmatiger
geworden. Eind jaren zestig waren
twee van de drie zwangerschappen
van het eerste kind niet gepland,
eind jaren zeventig één op de vijf
en nu nog maar één op de twintig.
Dit is één van de conclusies van
een door het ministerie van WVC
gesubsidieerd onderzoek naar 'ge-
boorteregelend gedrag' in Neder
land. Het onderzoek is uitgevoerd
door het Nederlands Instituut voor
Sociaal Seksuologisch Onderzoek
(NISSO). De resultaten zijn van
daag bekendgemaakt op een sym
posium in Utrecht.
Van alle anticonceptiemiddelen is
de pil bij vrouwen het populairst.
Toch blijkt ruim een kwart van de
gebruiksters last te hebben van bij
verschijnselen als te dik worden,
hoofdpijn en tussentijdse bloedin
gen. Dat is ruim twee keer zoveel
als algemeen wordt aangenomen.
In 85 procent van de gevallen ver
dwijnen de klachten of verminde
ren ze sterk door met de pil te stop
pen.
Meer dan driekwart van de ge
bruiksters vergeet de pil wel eens.
Veel vrouwen weten niet wat ze
dan moeten doen; de informatie
daarover op de bijsluiters ontbreekt
of loopt uiteen. Minder dan de helft
van de vrouwen die informatie
willen over de verschillende moge
lijkheden van anticonceptie krijgt
deze informatie van de huisarts.
Vaak schrijft die min of meer auto
matisch de pil voor. Vrouwen bo
ven de dertig krijgen relatief vaak
(25 procent) een zwaardere. De
waarschuwing niet te roken we
gens een verhoogde kans op hart
en vaatziekten blijft nogal eens
achterwege.
Het aantal zwangerschappen en
abortussen bij tieners in Nederland
behoort tot de laagste ter wereld.
Toch worden jaarlijks zo'n 5500 tie
nermeisjes zwanger. Bijna de helft
besluit tot een abortus. Het percen
tage zwangerschappen dat wordt
afgebroken is in deze leeftijdsgroep
vijf keer zo hoog als dat voor alle
vrouwen in de vruchtbare leeftijd.
Het NISSO-onderzoek heeft uitge
wezen dat ruim 70 procent van de
jongeren bij het eerste seksuele
contact betrouwbare anticonceptie
toepast (pil of condoom). Drie op de
tien doen dat dus niet en bij één op
de tien blijft ook na de eerste keer
het anticonceptiegebruik onder de
maat.
Ruim driekwart van de jongeren
krijgt seksuele voorlichting van
één of beide ouders. Meisjes aan
merkelijk vaker dan jongens: één
op de drie jongens krijgt thuis hele
maal geen voorlichting. Meisjes die
een abortus hebben gehad nemen
minder zelf de verantwoordelijk
heid voor anticonceptie. Ze laten
zich vaker sturen door bijvoorbeeld
hun partner dan meisjes die wel
doeltreffend aan anticonceptie
doen. Bij hen thuis is het klimaat
voor een gesprek over seksualiteit
en anticoncptie ook duidelijk afwij
zender.
Als de pil uit het ziekenfondspak
ket wordt gehaald zou dat voor
ruim een derde deel van de meisjes
het blijven gebruiken ervan belem
meren. Vooral voor veel jongere en
lager opgeleide meisjes is het zelfs
een onoverkomelijk bezwaar.
Twijfelaars
Eén op de vijf Nederlandse vrou
wen tussen de 21 en 40 jaar twijfelt
over de vraag 'wel of geen kind'.
Gemiddeld duurt dat drie en een
half jaar en ruim 30 procent van de
vrouwen ervaart het als eeni
probleem. Van de twijfelaal
schuift tweederde de leeftijd i
op ze kinderen willen steeds
voor zich uit. Dat leidt bij bij
helft tot klachten als hoofdpij!
pressies, buikklachten en r»!
ventilatie. In tegenstelling
eerder onderzoek dat verbant
de tussen twijfel en onzorg\(
gebruik van anticonceptie (en
een beslissing te forceren), blii
het NISSO-onderzoek eerde|
tegenovergestelde: ongept
zwangerschappen komen juist£
der vaak voor bij twijfelende
Defensie schenkt
Polen medische
instrumenten
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG Het ministerie
van defensie zal medische ap
paratuur ter waarde van
100.000 gulden schenken aan
Polen. Het gaat hierbij om chi
rurgische instrumenten, rönt-
genbeeldschermen en beade-
mings- en operatiekamer-ap-
paratuur, die afkomstig zijn uit
defensie voorraden
Staatssecretaris Van Voorst tot
Voorst heeft dit gisteren be
kend gemaakt in Utrecht, bij
de viering van het bereiken
van het hoogste punt van het
nieuwe Militair Hospitaal. Dit
ziekenhuis, dat 45 miljoen gul
den kost, zal op 1 december
van dit jaar officieel in ge
bruik worden genomen. De
fensie zal dan beschikken over
een grote polikliniek en een
verpleeggedeelte voor honderd
patiënten. Het hospitaal wordt
gebouwd naast het Acade
misch Ziekenhuis Utrecht,
waarmee nauw zal worden sa
mengewerkt. Naast het Mili
tair Hospitaal in Utrecht wor
den er nog vijf medische teams
van Defensie gevestigd in al
gemene ziekenhuizen, ver
spreid over het land. De be
staande militaire hospitalen in
Utrecht en O verveen zullen op
termijn worden gesloten. Een
deel van de medische appara
tuur van het oude hospitaal in
Utrecht zal eveneens ter be
schikking worden' gesteld voor
hulp aan Oost-Europese lan
den.
DE BILT Volgens oud
weerman Joop den Ton-
kelaar heeft de storm van
de afgelopen weken aan
wijsbare effecten op de
gemoedstoestand van
„Niet iedereen heeft er last
van", zegt Den Tonkelaar,
„maar vooral kinderen wor
den nogal eèns onrustig door
de storm. Dat heeft te maken
met het dalen van de lucht
druk. Doordat die buiten lager
wordt dan de druk in je hoofd,
moet de buis van Eustachius,
je evenwichtsorgaan, een gelij
ke luchtdruk realiseren. Dat
gebeurt door veel te bewegen.
Volwassenen ondervinden
daar minder moeilijkheden
door".
Volwassenen kunnen volgens
Den Tonkelaar wel te maken
krijgen met onbehaaglijke re
acties, zoals spierkrampen, de
pressies, concentratiestoornis
sen, pleinvrees en vermoeid
heid. „Dat kan gebeuren wan
neer een storm zachtere lucht
aanvoert. Dan treedt het zoge
naamde föhn-effect op. Het
grensgebied tussen warme en
zachte lucht doet het trommel
vlies trillen en dat heeft effec
ten op je vegetatieve zenuw
stelsel, dat onder andere je
hartslag en spijsvertering re
gelt. Sommigen hebben daar
ook last van wanneer een
sneeuwbui in aantocht is, maar
vermoedelijk heeft dat dezelf
de oorzaak. De klachten tre
den op voordat zo'n weersver
andering zich heeft voltrok
ken. Wanneer het activerende
effect in de atmosfeer verdwe
nen is, zijn ook de klachten
over", aldus de oud-weerman.
De Bond van Nederlandse Militaire Oorlogs- en Dienstslachtoffers (BNMO) bestaat 45 jas
wordt dit jaar herdacht met een lustrumboek, vieringen in alle afdelingen en als hoogtepui
landelijke bijeenkomst in Apeldoorn. Het eerste geld werd destijds bijeengebracht met de 'pi,
en steentjesloterij' van de Rotterdamse organisator A. Bergers en acties van filmster Audrei
burn.
f
Britse 'loodmelk'
mogelijk weer op
Nederlandse markt
LONDEN Britse zuivelpro-
dukten gemaakt van met lood
vergiftigde melk mogen weer
gewoon op de markt verkocht
worden. Het gaat om 700 ton
boter en 1400 ton magere
melkpoeder. De partij zal wor
den aangemerkt als tweede
rangs produkt.
Het is niet uitgesloten dat de
zuivelprodukten ook op de Ne
derlandse markt komen, zo
heeft een woordvoerder van
de Britse Milk Marketing
Board (zuivelraad) meege
deeld. De Keuringsdienst van
Waren kan de loodhoudende
zuivelprodukten alleen weige
ren, als die niet aan de eisen
van de Warenwet voldoen. De
melk was vorig jaar oktober
besmet geraakt met lood als
gevolg van vergiftigd veevoer.
(Van onze
parlementaire redactie)
DEN HAAG De ambtena
renbond AbvaKabo heeft hef
tige kritiek op het functione
ren van het ministerie van
WVC. Leden van deze bond
die zelf werkzaam zijn op het
departement, hebben een nota
en een brief aan minister
d'Ancona gestuurd. Ze willen
een gesprek met haar over een
betere organisatiestructuur.
„De toelagen en snoepreisjes
voor hoge ambtenaren illustre
ren de gang van zaken op
WVC", zegt secretaris E. Van
der Marck van de afdeling
Rijswijk van Abvakabo deze
week in het bondsblad 'Aan
één'. Het ministerie wordt vol
gens hem veel te centralistisch
bestuurd, waardoor het contact
met de samenleving verloren
■■■■■■11
dreigt te gaan.
Van der Marck: „De L
gaat naar boven; de on
laag ,de afdelingen wajj
contact met de samen)!
plaatsvond, wordt opgeb
Vroeger hadden de uitv#
de ambtenaren contact rt
organisaties in het velf
ligt die bevoegdheid H
hoofden en de directeur^
Volgens de secretaris ka|'
gesprek met D'Ancona vf
derend werken. „In l
nieuwjaarstoespraak gè
minister aan dat ook zij?
op een hogere kwalitei
het beleid en van een <f
satiestructuur die dat mtf
maakt. Dus een mindtf
laagde organisatie met vf
woordelijkheden die zó
mogelijk in de organisatf
gen", zegt hij.
kende studie van Belgische en
Nederlandse socialisten in de
jaren 1933-1946.
Volgens Jeroen Winkels blijkt
dat de democratie in Neder
land stevig verankerd is. Voor
aantasting van de democrati
sche waarden bestaat geen
vrees. Kritiek op politici en
het parlement is „van alle tij
den". In het algemeen geldt
dat de belangstellng voor de
politiek niet groot is, maar
vijftien jaar geleden was dat al
niet anders.
Enige schommelingen treden
overigens wel op. De promo
vendus signaleert dat in het
begin van de jaren zeventig
het gezag van de politieke in
stituties enigszins afneemt.
Herstel treedt op in de tweede
helft dat decennium. In de ja
ren tachtig groeien de protes
ten weer, maar de aanvaar
ding van het parlement loopt
geen deuken op. De sterke
man blijft impopulair.
Winkels voegt geen nieuwe
gegevens toe aan de vloed van
enquêtes die over Nederland is
gespoeld. Wat hij wel deed is
de meest representatieve en
quêtes tussen 1970 en 1985 aan
een analyse onderwerpen en
de ontwikkeling van gezagsre
laties in kaart brengen. Hoe
evolueerde de relatie tussen
ouders en kinderen en wat ge
beurde er met de relatie tussen
burgers en politieke gezags
dragers, vroeg hij zich af.
De gezagsrelaties binnen het
gezin ontwikkelden zich „heel
langzaam" tot een vrijere rela
tie tussen ouders en kinderen.
De trend gaat in de richting
van een gelijkwaardige relatie
waarin de kinderen van de ja
ren tachtig meer te zeggen
hebben dan hun leeftijdgeno
ten in de jaren zeventig. De
promovendus benadrukt dat
die trend langzamer gaat dan
veel mensen wellicht veron
derstellen. Hij spreekt liever
van „een zwakke trend".
In de beginjaren tachtig open
baarde zich juist onder jonge
ren „een anti-trend". Ouderen
bleven zich liberaler opstellen,
maar jongeren gingen traditio
neler denken dan in het de
cennium ervoor. Dat was ook
in 1985, het laatste onder-
zoeksjaar van Winkels, nog
het geval. Jongeren kregen
meer behoudende opvattingen
over bijvoorbeeld de opvoe
ding van kinderen.
De promovendus concludeert
dat jongeren over het alge
meen toch minder traditioneel
denken dan ouderen, maar de
afstand tussen beide groepen is
in de jaren zeventig en tachtig
aanzienlijk kleiner geworden.
„Het is wel grappig te consta
teren dat de anti-trend onder
jongeren zich blijft doorzetten,
maar dat bij ouderen van een
omslag in het denken geen
sprake is".
Opleidingen
Een verklaring van de trend
naar minder strakke gezags
verhoudingen binnen tf
zin ziet Winkels in de S
van het niveau van op|
gen. De gemiddelde Neo
der is in 1985 beter oj)
dan in 1970. In diezelfdet
de zette ook de ontki
king fors door. Dat is evl
merkbaar in het gezin.
In de periode tot 1975 1
ontkerkelijking van 1
land parallel aan de <f
van liberale, humanistisl
socialistische stromingdj
dat jaar verminderde dl
trekkingskracht van gol
sten nog steeds, maar'
lauwde ook de aandacK
de niet-godsdienstige F
beschouwingen. Die I
bleef aanhouden tot 198|
In algemene zin grot
groep mensen die zich if
dagelijks handelen niet;
een bepaalde richting gjj
laat liggen. Die groep,j
Jeroen Winkels, wordt k
groter en neemt een dui|
middenpositie in. l
ED VAN TELLlJ
DEN HAAG De Cen
trale Recherche Informa
tiedienst (CRI) heeft in
december vorig jaar
machteloos moeten toe
zien hoe het vermoedelij
ke brein achter de zoge
noemde 'aids-floppy' en
kele dagen in ons land
verbleef. De recherche
had veel moeite gedaan
de man die grote schade
aan personal computers
heeft aangericht, te ach
terhalen maar vervolging
bleek niet mogelijk vol
gens onze wetgeving.
Mede dank zij de Neder
landse nasporingen en
technische analyse van de
floppy is de man, een 39-
jarige Amerikaan, nu op
gespoord en vastgezet in
de Verenigde Staten.
Tandenknarsend heeft A. de
Groot, expert op dit gebied bij
de CRI, het moeten constate
ren. Hij wil geen verwijten
richting Openbaar Ministerie
uiten, eerder richting straf
rechtelijk systeem. Maar als
het aan hem had gelegen, had
ons land wel de gok moeten
nemen van vervolging. Niet
alleen vanwege alle moeite
maar, omdat het een test-case
is waaruit jurisprudentie had
kunnen voortvloeien.
De Groot: „Wat we willen is
kennis opdoen en het publiek
laten zien dat we wel iets kun
nen doen tegen computercri
minaliteit. We zijn druk bezig
het landelijk aanspreekpunt
computercriminaliteit om te
bouwen tot een 'help-desk'
voor computerfraude: als de
politie dit soort zaken binnen
krijgt kan ze bij ons terecht
voor hulp".
De aids-floppy werd medio de
cember ontdekt: een diskette
met informatie over aids, ver
spreid door de PC Cyborg Cor
poration uit Panama, die zich
schuilhield achter een postbus
nummer. Door een zogenoemd
interactief programma - vraag
en antwoord - kon de gebrui
ker vrij simpel bepalen hoe
veel kans hij op een aids-be-
smetting liep.
Wie het programma echter in
stalleerde op de harde schijf
van zijn personal computer
ontdekte na enige tijd de el
lende. Het programma hield
daar stevig huis in de bestan
den. Na negentig keer gebruik
raakten de bestanden op de
harde schijf zwaar beschadigd.
Dat was wel te verhelpen:
doodleuk meldde het beeld
scherm dan dat je voor een
jaar gebruik ('leasing') 189 dol
lar moest betalen en voor de
gehele 'levensduur' van de
harde schijf, geschat op zestig
jaar, 378 dollar. In theorie zou
er dus een floppy met medicijn
bestaan maar daar werd wei
nig over bekend, evenals over
degene die achter het postbus
nummer zat en te zijner tijd
zou incasseren.
Het venijn zat in de staart. In
dit geval was dat de bijsluiter
met de beroemde kleine letter
tjes: de waarschuwing dat je
problemen met je pc zou krij
gen als je niet wilde betalen.
Maar de onschuldige gebrui
ker had de gratis en vrijblij
vend toegestuurde diskette op
dat moment natuurlijk al geïn
stalleerd en zat met de gebak
ken peren.
De Groot wijst erop dat de
aids-floppy geen besmettelijk
virus bevatte. Het was een
programma gericht op het ver
nietigen van gegevens. In Ne
derland bleef de schade be
perkt. Er zouden nog geen
twintig diskettes gecirculeerd
hebben onder diverse gezond
heidsinstellingen. De vraag
blijft echter op hoeveel pc's die
zijn diskettes zijn ingelezen en
hoeveel kopieën er zijn ge
maakt. Bekend is in elk geval
dat de aids-specialist Coutinho
van de Amsterdamse GG en
GD aangifte heeft gedaan van
vernieling van bestanden.
Door een goede back-up (extra
opslag) bleef alles beperkt tot
herstelschade.
MMMt'lS
BNMO jubileert
Er moet meer vervoer van de weg naar
railtransport en binnenscheepvaart wor
den overgeheveld, zo zei minister J. Maij-
Weggen van verkeer en waterstaat giste
ren bij de opening van dè bedrijfsauto-
RAI in Amsterdam. Over enkele maanden
komt zij met een concrete aanpak hier
voor in deel D van het Structuurschema
Verkeer en Vervoer. De bewindsvrouw
liep niet alleen rond op de Bedrijfsauto-
RAI (open t/m 17 februari), maar nam ook
plaats achter een vrachtwagenstuur.
FOTO'S: DIJKSTRA
SUSKEENWISKE DE BEZETEN BEZITTER
GRONINGEN Neder-
landers blijven het parle
ment aanvaarden als een
algemeen besluitvormend
orgaan. Een regering zon
der Tweede Kamer wordt
slechts door weinigen ge
wenst. De roep om een
sterke man is nauwelijks
hoorbaar. Dat was al zo in
de jaren zeventig, en dat is
in de jaren tachtig niet
veranderd.
Zo luidt één van de uitkom
sten van een onderzoek naar
het 'Gezag in Nederland 1970-
1985', dat de socioloog en his
toricus Jeroen Winkels uit
Maastricht heeft verricht.
Vandaag promoveert hij aan
de Rijksuniversiteit van Gro
ningen. Aardige bijkomstig
heid is trouwens dat Annemie-
ke Klijn, zijn echtgenote, van
daag ook in Groningen promo
veert, en wel op een vergelij
