iNC reageert
net instemming
>p rede De Klerk
VERGEET
ETHIOPIË
NIET
„Doorgaan
met sancties
GIRO 555, DEN HAAG
Topfunctionarissen regime
Ceausescu krijgen levenslang
Buitenland
QeidóaSowumt
ZATERDAG 3 FEBRUARI 1990 PAGINA 7
Bulgaarse partij kiest
oor gematigd hervormer
'FIA De Bulgaarse communisten hebben giste-
i op hun partijcongres Alexander Lilov (56) geko-
als nieuwe partijleider. Lilov staat bekend als
gematigd hervormer. Hij volgt Petar Mladenov
die aanblijft als staatshoofd.
lov, een oudgediende die na het vertrek van Ziv-
v weer van zich deed spreken, heeft verklaard in
zien dat de communistische partij geherstructu-
•rd moet worden voor de in mei te houden verkie-
gen, waaraan door meerdere partijen wordt mee-
laan.
filoloog Lilov was in de jaren '70 de ideoloog van
t politburo. In 1983 verdween hij uit de leiding, om
ar pas weer eind 1989 in terug te keren. Woensdag
hij in een rede tot het congres: „We lopen achter,
b we niet met competente en realistische program-
I's komen, zullen we verliezen".
DDR-president wil referendum over eenwording
(vervolg van de voorpagina)
OOST-BERLIJN De
waarnemend president van
de DDR, Manfred Gerlach,
heeft gisteren voorgesteld,
eind van dit jaar, op 2 de
cember, een referendum te
houden onder Oost- en West-
duitse kiezers over de here
niging van de twee Duitslan-
den.
Gerlach denkt dat de meeste
kiezers zich zullen uitspre
ken voor een verenigd Duits
land. Hij vindt dat daarna zo
snel mogelijk de twee parle
menten moeten worden sa
mengevoegd. Als toekomstig
president van een verenigd
Duitsland denkt hij aan het
Westduitse staatshoofd, Ri
chard von Weiszöcker.
Intussen liet de regering in
Bonn weten dat zij over con
crete hereniging met de eer
ste gekozen DDR-regering
wil praten, aldus plaatsver
vangend woordvoerder Die
ter Vogel. Dat betekent dat
het plan van DDR-premier
Modrow zal niet op de agen
da staat van het bezoek dat
deze op 13 en 14 februari aan
de Bondsrepubliek zal bren
gen.
Modrow heeft, zo zei Vogel,
het plan mede gelanceerd om
de aanhoudende uittocht van
DDR-burgers naar de Bonds
republiek af te remmen. Vol
gens officiële Westduitse cij
fers zijn dat er de afgelopen
maand 58.000 geweest.
Modrow en de Westduitse
bondskanselier Helmut Kohl
zullen in het weekeinde tij
dens een economische confe
rentie in de Zwitserse plaats
Davos een privé-ontmoeting
hebben om plannen te be
spreken ter voorkoming van
de economische ineenstor
ting van Oost-Duitsland.
Oud-partijsecretaris Leningrad
geroyeerd na aanschaf Mercedes
MOSKOU Joeri Solovjov, lid van het centraal comité
van de communistische partij in de Sovjetunie, is door de
partij-afdeling in Leningrad geroyeerd. Een onderzoek
heeft aan het licht gebracht dat Solovjov, die zo'n vier
jaar kandidaat-lid van het politburo en partijsecretaris
van Leningrad is geweest, in die tijd een buitenlandse
auto heeft gekocht. Het ging om een Mercedes die Solov
jov voor 9.000 roebel (bijna 30.000 gulden) had gekocht,
een bedrag dat ver beneden de prijs ligt die een Mercedes
normaal gesproken in de Sovjetunie kost. De partij-afde
ling in Leningrad heeft de lokale procureur gevraagd om
een onderzoek in te stellen of nog meer leidende partij
functionarissen zulke luxe auto's hebben gekocht. Solov
jov leed een grote nederlaag bij de parlementsverkiezin
gen in maart 1989. Hij werd daarna vervangen door Boris
Goeidaspov. In september stapte hij op uit het politburo.
BAKER GAAT VRAGEN
BEANTWOORDEN VAN
OPPERSTE SOVJET
WASHINGTON De Amerikaanse
minister van buitenlandse zaken, James
Baker, zal tijdens zijn bezoek aan Mos
kou volgenden week vragen beantwoor
den van de commissie van buitenlandse
zaken van de Opperste Sovjet. „Dit is
zonder precedent", zei een functionaris
van het ministerie in Washington. Ba
ker zal volgende week zaterdag eerst
een toespraak van tien minuten houden
en dan antwoord geven op vagen over
welk onderwerp ook van de leden van
de commissie. „Wij staan hier net zo te
genover als het beantwoorden van vra
gen van onze commissies in het Con
gres", aldus de functionaris.
'ervolg van de voorpagina)
|H ANNESBURG
'OCKHOLM De
(idafrikaanse oppositie-
weging ANC heeft met
(temming gereageerd op
aankondiging van pre-
lent De Klerk, dat
JC-leider Nelson Man-
spoedig zal worden
ijgelaten en dat het
ÏC zal worden gelegali-
èrd.
pen verklaring die door een
egatie van het ANC onder
Jing van Walter Sisulu in'
jckholm werd uitgegeven,
rd gesteld dat de aankondi-
g van De Klerk „een heel
d tegemoet komt" aan het
eppen van een sfeer waarin
i worden onderhandeld met
'®et ANC verklaarde ook te-
3JeJden te zijn met de afschaf-
n van de doodstraf, het her-
van de volledige vrijheden
ex-gevangenen en de op-
jfing van de restricties op
d^ media. De ANC-leiders eis
ten echter de onmiddellijke
vrijlating van Mandela, en we
zen de verklaring van De
Klerk, dat de vrijlating „om
veiligheidsredenen" nog even
moet wachten, van de hand.
Oliver Tambo, president van
het Afrikaans Nationaal Con
gres, liet vanuit Zweden weten
dat Mandela niet „spoedig",
maar „onmiddellijk" moet
worden vrijgelaten. Tambo,
die in Zweden herstelt van
een ernstige ziekte, noemde de
toespraak van De Klerk „een
belangrijke bijdrage aan het
scheppen van een klimaat dat
op den duur moet leiden tot
onderhandelingen".
De Zuidafrikaanse minister
Gerrit Viljoen, die is belast
met het "voeren van eventuele
gesprekken met zwarte lei
ders, verzekerde vrijdag dat
ANC-leider Oliver Tambo
zonder enig voorbehoud on
middellijk naar Zuid-Afrika
kan terugkeren. „Ook andere
ballingen hebben bij terugkeer
niets te vrezen, tenzij zij zich
hebben schuldig gemaakt aan
een strafbaar feit in de privé-
sfeer", aldus Viljoen.
Viljoen zei dat het nu aan het
ANC en aan Nelson Mandela
is om te beslissen of zij willen
deelnemen aan besprekingen
over het opstellen van een
nieuwe grondwet.
Walter Sisulu, die zelf in okto
ber werd vrijgelaten, zei zich
zorgen te maken over het feit
dat er nog steeds politieke ge
vangenen worden vastgehou
den, en dat de regering de be
voegdheid houdt om personen
zonder proces gevangen te
houden. Het ANC roept ande
re landen op nog geen maatre
gelen te nemen waarmee de
druk op de Zuidafrikaanse re
gering wordt verlicht, totdat
het apartheidssysteem hele
maal is opgeheven.
De Britse regering heeft ech
ter opgetogen gereageerd; pre
mier Thatcher heeft De Klerk
meteen uitgenodigd voor een
bezoek aan Londen, en ook
Mandela is welkom in Londen
zodra hij is vrijgelaten. De pre
mier liet verder weten dat de
regering in de toekomst arties
ten, geleerden en academici
die een bezoek aan Zuid-Afri
ka willen brengen, „niet zal
ontmoedigen". De rede van De
Klerk is volgens de verklaring
van Downing Street 10 „een
historische mijlpaal op de weg
naar een nieuw Zuid-Afrika".
De Klerk moet volgens Lon
den gefeliciteerd worden met
zijn besluiten, en Mandela zal
„een grote rol gaan spelen bij
het vormgeven van de toe
komst van zijn land".
President George Bush van de
VS noemde de aangekondigde
vrijlating van Mandela een
„positieve stap" en verklaarde
dat de tijd is aangebroken om
het beleid tegenover Zuid-
Afrika te herzien. Maar, zo
waarschuwde de president, het
intrekken van sancties is af
hankelijk van de vrijlating
van Mandela. Eerder nodigde
Bush de zwarte leider uit een
bezoek aan de VS te brengen.
Ook De Klerk is voor een be
zoek uitgenodigd.
Ook dc EG-commissie heeft
gisteren haar tevredenheid
uitgesproken over de door de
Zuidafrikaanse president, Fre-
derik de Klerk, aangekondig
de maatregelen. Maar de com
missie heeft er wel bij gezegd
lNC nam het voortouw
•Ti strijd tegen apartheid
^.APSTAD Het Afri-
ans Nationaal Congres
NC), dat dertig jaar ge
len verboden werd ver
aard door de Zuidafri-
'T anse regering, is veruit
belangrijkste anti-
ee&rtheidsbeweging.
Cjf. ANC telt naar schatting
)00 leden in ballingschap en
'V
ari
arnemers zijn ervan over-
jjd dat het ANC de verkie-
^*en zou winnen als de 28
joen zwarten in het land
nrecht zouden hebben,
ar legaliseren was een van
voornaamste eisen die Nel-
Mandela, de historische
[er van het ANC, had ge
ld voor zijn vrijlating die
[dra een feit zal zijn.
een stuk van het ANC dat
januari vorig jaar in de
ibabwaanse hoofdstad Ha-
e werd aanvaard door de
Janisatie van Afrikaanse
ïheid (OAE) eiste de orga-
itie als voorwaarde voor
openen van onderhande
len met Pretoria vrijlating
I de politieke gevangenen,
alisering van verboden or-
lisatie en opheffing van de
p drie jaar oude oude nood-
stand.
I ANC, opgericht in 1912, is
oudste nationalistische be
ging van het Afrikaanse
jtinent. Sinds 1960, toen de
beging in Zuid-Afrika werd
boden, is zijn hoofdkwar-
gevestigd in de Zambiaan-
jhoofdstad Lusaka. Alfred
(64) is secretaris-generaal,
functie die hij al zo'n
ntig jaar bekleedt, maar
j tijdelijk voorzitter als ver-
jger van Oliver Tambo die
lugustus vorig jaar werd ge
troffen door een hersenbloe
ding en nog steeds in het zie
kenhuis ligt.
Sinds het aantreden van de
Zuidafrikaanse president Fre-
derik de Klerk vier maanden
geleden is het ANC naar bui
ten getreden: op 29 oktober
hield het in de buurt van de
zwarte woonstad Soweto vlak
bij Johannesburg zijn eerste
massabijeenkomst sinds dertig
jaar naar aanleiding van de
vrijlating van zeven ANC-lei
ders, onder wie Walter Sisulu,
op 15 oktober.
Pasjeswet
Het ANC besloot in 1961, na
vijftig jaar lang de geweldloze
weg te hebben gevolgd, de wa
pens op te pakken naar aanlei
ding van het bloedbad in
Sharpeville waarbij 69 zwar
ten die tegen de pasjeswet be
toogden door de politie wer
den doodgeschoten. Er kwam
een gewapende vleugel, Umk-
honto we Sizwe, ofwel Speer
der Natie die volgens het Lon-
dense Instituut voor Strategi
sche Studies IISS over zo'n
10.000 strijders beschikt.
Het ANC, dat samenwerkt met
de communistische partij, is
voor een multir-aciale samenle
ving overeenkomstig zijn
handvest voor de vrijheid, een
socialistische manifest uit 1955,
en verschilt daarmee van me
ning met het meer radicale
Panafrikaans Congres (PAC),
een zwarte nationalistische or
ganisatie.
Het ANC wordt erkend door
de Verenigde Naties als een
belangrijke vertegenwoordiger
van de zwarte. Zuidafrikaanse
bevolking en beschikt over
zo'n veertig buitenlandse ver
tegenwoordigingen. Zo is er
een ANC-kantoor in Amster-
Een feesten
de ANC-aan-
hanger s
met een hou
ten geweer
op het stand
beeld van de
voormalige
Zuidafrikaan
se premier
Jan Smuts.
Duizenden
mensen trok
ken gisteren
juichend door
de straten
van Kaap
stad.
FOTO: AP
Deelname
Zuid-Afrika
Olympische
Spelen
nog niet
dichterbij
LONDEN Deelname
aan de Olympische Spelen
en andere internationale
sportevenementen is voor
Zuidafrikaanse sportlie
den niet dichterbij geko
men nu president F.W. de
Klerk een aantal wijzigin
gen in het rassenbeleid
heeft aangekondigd. Dat
heeft de voorzitter van
het Zuidafrikaanse Niet-
Raciale Olympisch Comi
té, Sam Ramsamy, giste
ren gezegd.
„Het is een stap in de goede
richting, maar we willen af
wachten hoe de verklaring
wordt vertaald in actie. Waar
wij in zijn geinteresseerd is
de ontmanteling van apart
heid", aldus Ramsamy. Zuid-
Afrika is sinds 1964 uitgeslo
ten van deelname aan de
Olympische Spelen en in
1970 werd het Zuidafrikaans
Olympisch Comité uit het
IOC gezet. Vooral de laatste
jaren heeft het IOC, onder
aanvoering van zijn voorzit
ter Juan Antonio Sama
ranch, ferm stelling geno
men tegen de Zuidafrikaanse
apartheidspolitiek.
ANTI-APARTHEIDSORGANISATIES
President F.W. de Klerk tijdens zijn historische rede gisteren waarin hij de vrijlating van Mandela
aankondigde en de opheffing van het verbod op het ANC.
dat ANC-leider Nelson Man
dela nu zonder uitstel vrijgela
ten moet worden en dat de
noodtoestand in Zuid-Afrika
moet worden opgeheven.
De maatregelen die Zuidafrika
heeft aangekondigd dragen
volgens de commissie in be
langrijke mate bij tot het
scheppen van de juiste voor
waarden die nodig zijn voor
het voeren van een brede na
tionale dialoog. Die dialoog
moet leiden tot de volledige
afschaffing van de apartheid
en tot een nieuw democratisch
en multi-raciaal Zuid-Afrika.
AMSTERDAM De aan
gekondigde vrijlating van
Nelson Mandela en het le
galiseren van het ANC
zijn een grote stap vooruit,
maar er is nog geen reden
de sancties tegen Zuid-
Afrika te beëindigen. Dat
is de mening van de ver
schillende anti-apartheid-
sorganisaties en kerken in
ons land.
Ook premier Lubbers stelde
zich, „hoe verheugend Mande-
la's vrijlating ook is", voor
zichtig op. „Vandaag is de situ
atie in Zuid-Afrika fundamen
teel veranderd", aldus Lub
bers. „Er is daar óók een muur
omgevallen. Het is echter zaak
om eerst in Europees verband
tot een standpunt en eventueel
een gewijzigd beleid te komen.
Het is te vroeg om nu al de ba
lans op te maken".
Bij de anti-apartheidsorganisa-
ties Kairos, AABN en Komitee
Zuidelijk Afrika (KZA) heer
ste gisteren een opgetogen
stemming. „Een ongelooflijke
stap voorwaarts", was de eer
ste reactie van KZA-woord-
voerder Kees de Pater, nadat
de inhoud van de toespraak op
de telex was verschenen.
Klimaat
In Zuid-Afrika lijkt nu de weg
open naar onderhandelingen
tussen de regering en de tot
dusver verboden oppositie. De
anti-apartheidsorganisaties be
schouwen de toespraak van De
Klerk als een erkenning van
het failliet van de apartheids
politiek. „Het is een overwin
ning voor hen die zo lang strij
den tegen het misdadige apart
heidssysteem", aldus De Pater.
Maar daarmee is, zo benadrukt
hij, de apartheid nog niet afge
schaft.
Hij wordt daarin bijgevallen
door zijn collega Bart Luirink
van de Anti Apartheidsbewe
ging Nederland: „De Klerk
heeft een aantal belangrijke
beslissingen genomen. Het kli
maat is duidelijk veranderd.
Maar de belangrijkste apart-
heidswetten zijn nog niet afge
schaft. Daarover zal, zo zegt de
regering, moeten worden on
derhandeld".
Ook de anti-apartheids-organi-
satie Boycot Outspan Actie
(BOA) in Leiden is verheugd
over de op handen zijnde vrij
lating van Nelson Mandela.
Maar de euforie waarvan ve
len gewag maken, dient ver
vangen te worden door het be
sef dat de economische, poli
tieke en militaire macht nog
onverkort in handen is van de
blanke minderheid van nog
geen 14 procent van de totale
Zuidafrikaanse .bevolking, al
dus de reactie van BOA.
Praten
Volgens de werkgroep Kairos
(christenen tegen apartheid)
„gaat nu serieus iets verande
ren in Zuid-Afrika", aldus se
cretaris Erik van den Berg. De
interkerkelijke werkgroep ziet
het nu als haar taak „heel
zorgvuldig te bestuderen wat
er in Zuidafrika aan repressie
resteert". Kairos baseert zich
daarvoor, zoals altijd, vooral
op de oordelen van de belang
rijkste partners in Zuidafrika:
de Raad van Kerken, de Belij
dende Kring en bekende
apartheidsstrijders als dr. A.
Boesak en dr. C.F. Beyers
Naudé.
Dr L.J. Koffeman, secretaris
oecumene buitenland van de
Gereformeerde Kerken in Ne
derland, vindt het spijtig dat
de (blanke) Nederduitse Gere
formeerde Kerk niet eerder
heeft gepleit voor wat De
Klerk nu voorstelt. „De NG
Kerk hobbelt achter de feiten
aan". Koffeman ziet mogelijk
heden yoor nieuwe contacten
tussen zijn kerk en de blanke
kerk, als deze kerk de hervor
mingen van De Klerk steunt
en zich onomwonden tegen
het apartheidssysteem uit
spreekt. De NG Kerk verbrak
in de jaren 170 de relatie met
de Gereformeerde Kerken we
gens de grote meningsverschil
len over de situatie in Zuid-
Afrika.
De voorzitter van de gerefor
meerde synode, ds. E. Over-
eem, wil eerst de mening van
de zwarte kerken en van er
kende tegenstanders van de
apartheid horen, voordat hij
reageert. „Stel dat dit de zo
veelste dooie mus van de Zuid
afrikaanse regering is", zo zegt
hij. Volgens de voorzitter van
de hervormde synode, ds. B.
Wallet, zal de rede van De
Klerk zeker aan de orde ko
men tijdens het „pastoraal
overleg' dat het synodebe-
stuur dit weekend met 70 Her
vormde werknemers van Shell
heeft. Dit overleg is een gevolg
van de herhaalde oproepen
van de Hervormde synode aan
Shell om zich uit Zuid-Afrika
terug te trekken.
Pax Christi
Volgens de rooms-katholieke
vredesbeweging Pax Christi is
er voor De Klerk „geen weg
meer terug". Het komende
halfjaar is volgens secretaris
Gruijters van levensbelang
voor Zuid-Afrika. De regering
zal duidelijk moeten maken of
zij echt uit is op een non-raci
aal democratisch Zuid-Afrika,
of toch nog teveel als bescher
mer van de blanke minder
heid optreedt.
Namens de rooms-katholieke
bisschoppen noemt bisschop
H.C.A. Ernst van Breda de ko
mende vrijlating van Nelson
Mandela en de opheffing van
het verbod van de anti-apart
heidsorganisaties „een stap in
de richting van beëindiging
van de apartheid". De weg is
nu vrij voor onderhandelingen
tussen de regering en het ver
zet, aldus de bisschop.
Politiek
Als de maatregelen die de
Zuidafrikaanse president De
Klerk heeft aangekondigd
worden uitgevoerd dan gaat
het om een historische door
braak, zo reageerde minister
Van den Broek van buiten
landse zaken. Ook na deze
aankondiging is er overigens
nog een lange weg van onder
handeling te gaan, stelt Van
den Broek vast.
De Tweede Kamer zal voorlo
pig nog niet aandringen op een
bijstelling van het boycotbe-
leid ten aanzien van Zuid-
Afrika. Dat kan worden opge
maakt uit de reacties van de
woordvoerders van de vier
grote partijen op de rede van
president De Klerk. De Kamer
wil met wat .voor maatregelen
dan ook wachten totdat de re
gering met haar aangekondig
de evaluatie komt over de si
tuatie in Zuid-Afrika komt.
E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
HET RAADSEL VAN STRAAT MAGELHAES
1752 De 12de februari gaat de vloot weer onder zeil en tien
en later bereiken de schepen het eiland San Sebastiaan. Van
irt vindt een beschutte ankerplaats; er is water en de schepe-
en kunnen zo veel vis vangen als ze maar willen. Doch het
nd wordt bewoond door woeste Indianen, die voortdurend
hun kano's aanvallen doen op de schepen en Van Noort ver-
Jt dan ook zijn mannen het binnenland in te gaan om vruch
ten en groente te zoeken. En toch hebben de opvarenden daar
zo'n behoefte aan. Verscheidene mannen lijden al aan de ge
vreesde scheurbuik. Waarhepn nu de steven gewend? Naar St.
Helena, besluit Van Noort, ondanks de bezwaren, die de vice-
admiraal oppert. Twijfelt hij aan zijn eigen kennis om de juiste
koers te bepalen?
(ADVERTENTIE)
DE SAMENWERKENOE HULPORGANISATIES
Geen krant ontvangen Bel tussen
18.00 en 19.00 uur, zaterdags tussen
14.00 en 15.00 uur, telefoonnr.071-
122248 en uw krant wordt nog dezelf
de avond nabezorgd.
BUKAREST Vier voor
malige topfunctionarissen
uit de regering van de af
gezette en geexecuteerde
Roemeense dictator Nico-
lae Ceausescu zijn gisteren
door een militair tribu
naal tot levenslange ge
vangenisstraf veroordeeld
wegens medeplichtigheid
aan volkenmoord.
Het was het eerste proces te
gen voormalige topfiguren van
het oude regime in Roemenie.
De vier mannen werden
schuldig bevonden aan onder
steuning van het bevel van de
dictator om te schieten op be
togers. Van de zwaardere be
schuldiging van „mede-dader-
schap van volkenmoord" wer
den zij vrijgesproken.
De persoonlijke bezittingen
van de vier beklaagden wer
den verbeurd verklaard en te
vens werden de mannen hun
burgerrechten ontnomen.
Het gaat om Emil Bobu (62),
voormalig secretaris van het
centraal comité van de com
munistische partij en na Ceau
sescu en diens vrouw Elena de
derde figuur uit het vroegere
regime, voormalig vice-presi
dent Manea Manescu (74),
voormalig politburo-lid Ion
Dinca (62) en oud-minister
van binnenlandse zaken Tu
dor Postelnicu (59). Alleen
Dinca zei niet tegen het vonnis
in beroep te zullen gaan. Ma
nescu zei een lichtere straf te
willen dan de drie anderen,
omdat hij geen deel zou heb
ben gehad in het neerslaan
van de betogingen, die de de-
cemberrevolutie tegen Ceau
sescu inluidden.
De vier politburoleden gaven
toe dat zij achter het bevel van
Ceausescu hadden gestaan om
te schieten en dat zij niets had
den ondernomen om aan de
dictatuur een einde te maken.
Zij ontkenden directe bevelen
te hebben gegeven om de de
monstraties neer te slaan.
