Nederland
spreekt nog
steeds mee
op gebied van
atoomkennis
Simone Wiegel komt live het best tot haar recht
finale
£&idóc6ou/umt
Deze maand bestaat de
kerncentrale in het Gelderse
Dodewaard 25 jaar. Een jubileum,
dat samen valt met de poging van
CD A-minister Andriessen van
economische zaken kernenergie in
Nederland opnieuw ter discussie te
stellen. Voor de directeur van de
Dodewaard-centrale, dr. H.
Arnold, heeft de ooit uitgesproken
optie eenderde kolen, eenderde gas
en eenderde kernenergie nog niets
aan realiteitswaarde ingeboet.
DODEWAARD - Vanuit de direc
tiekamer wordt het uitzicht op de
Waal ontsierd door slierten prik
keldraad, dat de kleine kerncentra
le van Dodewaard overal omgeeft.
Toch heeft dr. Arnold (directeur
van de centrale) er ooit de schoon
heid van ontdekt. „Dat was op een
ochtend, dat het helemaal berijpt
was. En met die zon er op
Schitterend!"
Door alle beveilingsvoorschriften en af
schrikkingsmaatregelen (viervoudig hek
werk, prikkeldraadversperringen, een
uitgebreide bezoekerscheck en een sloot
rondom) is de kerncentrale Dodewaard
na 25 jaar veranderd in een vesting. Net
als de nog steeds niet opgestarte snelle
kweekreactor in het Duitse Kalkar,
waaraan Nederland intussen enkele hon
derden miljoenen heeft gespendeerd. Ge
volgen van de maatschappelijke onvrede
met het fenomeen kernenergie, die via
de Brede Maatschappelijke Discussie in
ons land een uitlaatklep kreeg. Het 'nee'
tegen kernenergie dat toentertijd klonk
acht dr. Arnold niet meer up to date.
„Tijdens die discussie vierden emoties
hoogtij. Door zo te discussiëren kom je
er niet uit. De C02-problematiek bij
voorbeeld kwam toen nog niet eens op
in de menselijke geest". Al met al con
cludeert Arnold dat er sprake is geweest
van 'een verstoorde discussie met een
navenante uitkomst'. Al vraagt hij zich
af of er een nieuwe maatschappelijke
discussie moet komen over de vraag of
kernenergie in ons land opnieuw een
kans moet hebben.
Goede centrale
De kernreactor van Dodewaard heeft in
de kwart eeuw van zijn bestaan een goe
de staat van dienst opgebouwd. Aan de
muur van Arnolds directiekantoor hangt
een onderscheiding voor ongestoorde
stroomleveranties. „Een grote mate van
betrouwbaarheid, gepaard gaande met
een totaal gebrek aan storingen", vat Ar
nold de laatste 20 jaar samen. „Een goed
gebouwde centrale, die goed bedreven
wordt". Over de recente 3 millimeter
diepe haarscheur in een afvoerpijp met
een wanddikte van 15 millimeter van
het reactorvat zegt hij, dat die reeds in
1983//84 werd geconstateerd. Vorig jaar
is de pijp afgeplugd en de leiding omge
zet. Arnold: „De reparatie gebeurde tij
dens een revisiebeurt; de reactor werd
daarvoor afgeschakeld".
Dit soort 'storingen' valt volgens dr. Ar
nold onder de categorie onderhouds
werkzaamheden, die om de zoveel tijd
aan elke technische installatie moeten
worden uitgevoerd. Bovendien dient
daarbij een onderscheid te worden ge
maakt tussen storingen aan het nucleaire
en het niet-nucleaire gedeelte van de re
actor. „We hebben veel stroom geprodu
ceerd op een efficiënte wijze", gaat Ar
nold verder. „Bovendien hebben we op
die manier een groot potentieel aan
know how opgedaan. Aan de opdracht
om via Dodewaard onderzoek te plegen
naar nieuwe vormen van energie-opwek
king hebben we dan ook ruimschoots
voldaan".
Daarmee is Arnold terecht gekomen op
het uitgangspunt, waarmee de 58 mega
watt kleine Waal-centrale werd ge
bouwd: kijken of kernenergie een reële
optie voor de Nederlandse elektriciteits-
KERNCENTRALE DODEWAARD 25 JAAR
voorziening zou kunnen zijn. In de Ver
enigde Staten werden rond die tijd
(1964) soortgelijke vragen gesteld, die re
sulteerden in de Humblebay-centrale, de
evenknie van Dodewaard. En in de
Westduitse Bondsrepubliek verrees in
Lingen eveneens een kleine kerncentrale.
Beide centrales zijn inmiddels 'in de
motteballen' gelegd. Voor de Ameri
kaanse reactor gebeurde dat op louter
bedrijfseconomische gronden, in Lingen
bleek het technische concept zo ver van
de thans geldende veiligheidsvoorschrif
ten af te staan, dat aanpassing een veel
te kostbare aangelegenheid zou worden.
Bovendien bleek Lingen-1 nogal storing-
gevoelig, hetgeen o.a. leidde tot lozing
van radio-actief besmet koelwater in de
Ems. (Intussen is daar echter een nieuwe
1.300 MW grote kerncentrale gebouwd,
die ondanks een reeks bezwaarschriften
van wethouder Coen Hamers van Dene
kamp c.q. het comité 'Burgerinspraak
over de grens' (Oldenzaal) al anderhalf
jaar stroom levert).
Consequenties
Zoals gezegd is kernenergie voor dr. Ar
nold een reële optie. Met meer kerncen
trales - thans staan er over de hele we
reld zo'n 400 opgesteld, die samen zo'n
300.000 MW elektriciteit produceren -
zou de toenemende uitworp van kool-
stofdioxyde (CO,) en het daaraan gekop
pelde broeikaseffect het meest doelmatig
worden aangepakt. „Doen we het
nietTja, dan zijn de consequenties
voor het nageslacht. En dat is heel droe
vig".
Probleem aan de andere kant is dat nog
al wat (fossiele) energie moet worden ge
stopt in o.a. de winning en verrijking
van uranium, hetgeen trouwens ook
geldt voor de winning van bijvoorbeeld
steenkool. Verder telt de vraag in hoe
verre elektriciteitscentrales voor het
broeikas-effect verantwoordelijk zijn.
Als derde punt geldt het via kerncentra
les in de atmosfeer brengen van (radio
actief) krypton-85, dat in hoge concen
traties eveneens kan zorgen voor bepaal
de weersveranderingen (wolkenvorming,
neerslag en onweer). Toch vindt dr. Ar
nold dat de keus voor kernenergie de
meest realistische is. „Ook wanneer je de
meest milieuvriendelijke vorm van elek
triciteitsopwekking neemt (wind en zon)
worden er fossiele brandstoffen gebruikt,
met als gevolg C02-emissies".
Hoewel kernenergie veel weerstand heeft
opgeroepen, is Arnold tot op zekere
hoogte blij met de milieukritiek, die in
Nederland alom heeft geklonken en nog
steeds klinkt. „Het kan een rem zijn op
wetenschappelijke euforie met betrek
king tot technologische oplossingen".
En: „Een maatschappelijk draagvlak
voor een zaak als kernenergie is belang
rijk. De bevolking moet er vertrouwen
in hebben, anders zullen politici er nooit
'ja' tegen zeggen".
Dank zij de grote aardgasvoorraden
heeft kernenergie in de Nederlandse
energievoorziening nooit die vlucht ge
nomen als bijvoorbeeld in België en
Frankrijk. Maar op het gebied van de re-
Simone Wiegel: „Ik ben niet bezig met
zoiets als carrièreplanning".
FOTO J.H. MEIJER
HILVERSUM - Simone Wiegel
(ver weg familie van die andere
Wiegel) is een van de drie gezich
ten van AVRO's Service Salon. Sa
men met Tineke de Groot en
Amanda Spoel presenteert ze dit
middagmagazine, waarin allerlei
uiteenlopende onderwegen kort,
bondig en niet al te diepgravend
worden behandeld.
Service Salon - een soort tv-dames-
blad - geniet een redelijke populariteit
en is een van de best bekeken middag
uitzendingen. Een niet controversieel
programma (zoals dat past in de traditie
van de nette AVRO) waarin zowel psy
chisch geweld tegen kinderen als ver
schillende soorten gehakt door de molen
worden gehaald. Simone gunt ons een
kijkje in de keuken.
„Ik ben heus niet bezig met carrièreplan
ning. Als ze me niet voor dit programma
gevraagd hadden, zat ik vermoedelijk nu
nog bij Veronica. Service Salon is vrese
lijk leuk om te doen; met name het live
aspect en de variatie aan onderwerpen
spreken me aan".
In de kantine van het statige AVRO-
complex aan de 's Gravelandseweg in
Hilversum vertelt de 33-jarige Simone
Wiegel over de vier maanden dat ze deel
uitmaakt van het team van AVRO's Ser
vice Salon. Ze maakt een bescheiden in
druk, hoeft niet zo nodig een eigen talk
show - einddoel van menige Gooise co
ryfee - en lijkt tevreden met datgene
wat ze nu bereikt heeft.
Simone blijkt in gezegende omstandighe
den te zijn. Kortgeleden heeft ze dat we
reldkundig gemaakt, in de hoop dat dit
een einde maakt 'aan die achtentachtig
miljoen vragen'.
„Na de geboorte van m'n kind wil ik wel
blijven werken, maar ik zal het beslist
rustiger aan gaan doen. Twee keer Servi
ce Salon in de week gaat je niet in de
koude kleren zitten. In die zin, dat er
een hoop tijd in gaat zitten en dan denk
ik met name aan de voorbereiding van
de interviews".
Nieuwsradio
Al weer zo'n zes jaar maakt Simone deel
uit van de snelle mediawereld. Nadat ze
eerst Nederlands en later Theaterweten
schap had gestudeerd en ook laatstge
noemde studie met succes had afgerond,
informeerde ze min of meer vrijblijvend
bij Lex Harding, toen nog radiobaas bij
Veronica, of ze niet bij hem aan de slag
kon. Dat kon en via een sportrubriek be
landde ze bij Veronica Nieuwsradio,
waarin ze naast de ervaren Jaap van
Meekren en Koos Postema opereerde.
„Een boeiende tijd", herinnert ze zich.
„Snel en afwisselend werk. Doordat je
aan de actualiteit was gebonden sneuvel
de er wel eens een onderwerp. Had je
bijvoorbeeld net een reportage over een
congres over migraine kant en klaar, dan
kon je die schrappen omdat er een
staatsgreep op de Filipijnen was ge
pleegd. Ik had waarschijnlijk nog bij dit
programma gezeten als ik niet voor Ser
vice Salon was gevraagd".
Simone kwam in de plaats van Catheri
ne Keyl die bij Veronique het grote geld
rook en daar emplooi vond. Ze werd
naar eigen zeggen goed opgevangen en
begeleid door Tineke de Groot en
Amanda Spoel en draait nu, zonder veel
problemen, al weer vier maanden mee.
„Vantevoren dacht ik dat het nogal wat
zou uitmaken of ik samen met Tineke of
Amanda zou werken, maar in de prak
tijk blijkt er weinig verschil te bestaan",
zo laat ze weten.
„Of drie omroepsters voor één program
ma niet wat veel is? Man, we kunnen nu
het werk al nauwelijks aan; we zijn ten
slotte ook betrokken bij het maken van
een soortgelijk programma op Radio 1.
En het gebeurt ook geregeld dat een van
ons voor een reportage naar het buiten
land moet. Zo was ik laatst in Oosten
rijk en is Amanda net terug uit Bangla
desh".
De kritiek op het programma is dat veel
onderwerpen summier behandeld en dus
niet uitgediept worden. Er zijn dan wel
telefoonnummers waar je verder terecht
kunt, maar het wordt allemaal vrij op
pervlakkig gehouden.
„Die kritiek, daar kan ik wel inkomen.
Aan de andere kant is de kracht van het
programma de snelheid waarmee allerlei
verschillende onderwerpen gepresen
teerd worden, zonder die af te raffelen.
Ben je niet geïnteresseerd, dan komt er
even later vast wel wat van je gading. In
anderhalf uur worden fragmenten van
vier maar ook van twaalf minuten ge
presenteerd. Twaalf minuten is wel erg
lang voor een item, onderzoek heeft na
melijk uitgewezen dat de aandacht bij
veel mensen verslapt als je er langer mee
bezig bent".
„We presenteren een programma voor
een gemêleerd publiek. In principe is de
doelgroep alle mensen die 's middags
thuis zijn. In de praktijk houdt dit in dat
veel vrouwen kijken, maar net zoals
mannen ook wel eens in een Libelle of
Margriet bladeren, zullen we zeker ook
mannelijke kijkers trekken. Een pas ge
houden onderzoek heeft uitgewezen dat
steeds meer jonge mensen, zeg maar in
de leeftijdsgroep tussen 25 en 35 jaar,
naar Service Salon kijken en dat is een
verheugende ontwikkeling".
„Service Salon is een live-programma
met publiek en in die formule kan ik me
volledig vinden. In live-uitzendinge
kom ik het beste tot m'n recht. Door di
spanning haal ik meer uit mezelf da
wanneer het van te voren wordt opgenc
men. Goed op de hoogte zijn, alert rei
geren, het hoort er allemaal bij om ran
pen te voorkomen. Goddank ben ik no
niet door het ijs gezakt en afgezien va
de altijd aanwezige lichte nervosite)
voor een uitzending ben ik daar ook ni«
echt bang voor. Dat er publiek bij zl
maakt het volgens mij alleen maar gezel
liger. Er zijn altijd mensen die het leuj
vinden zo'n programma mee te maker
Service Salon scoort in elk geval waan
zinnig".
Aardappel
„Wat ik ook prettig vind, is het werke
met twee presentatrices. Zo kun je lichl
en zware onderwerpen op een prettig
manier verdelen en afwisselen. Ik bi
doel, als je net met een psychiater ee
gesprek hebt gehad over kindermishal
deling en je onmiddellijk daarna zeg
'En nu zullen we het eens over de aart
appel hebben komt dat toch licht
lijk vreemd over. In zo'n geval is het b
ter dat een ander zich daarmee bezi;
houdt. Het maakt alles een stuk geloo
waardiger".
HENK WANING
De kerncentrale Dodewaard, die gisteren
(2 februari) 25 jaar bestond. Tot en met
1997 zal deze 58 MW 'grote' kokend-wa
terreactor elektriciteit blijven leveren. Of
hij dan afgebroken zal worden is de
vraag, ook al omdat het reactorvat voor
40 jaar gegarandeerd is. Komt het echt
tot stilleggen dan staan de technici twee
mogelijkheden open. De ene houdt on
middellijke afbraak van de reactor in, de
andere betekent dat Dodewaard 'in de
motteballen' wordt gelegd. In dat laatste
geval wordt wel de splijtstof verwijderd.
De 'snelle' d.w.z. hoog-radio-actieve ele
menten laat men dan 'uitsterven'. Na 30
jaar vindt de daadwerkelijke afbraak
plaats. Beide mogelijkheden vergen een
uitgave van'circa 100 miljoen gulden.
FOTO PERS UNIE
actorveiligheid heeft ons land altijd wel
zijn woordje meegesproken. „Nederland
loopt wat betreft de know how nog
steeds in de pas", meent dr. Arnold.
„Maar dat betekent wel dat er op heel
redelijke termijn, zeg maar 10 jaar, dui
delijkheid over kernenergie in ons land
moet zijn, wil je jonge academici hier
voor nog interesseren". Naar de mening
van de directeur van de Dodewaard-cen
trale is heroverweging van kernenergie
in ons land zeer zeker actueel. Over 10
jaar moet een aantal elektriciteitscentra
les worden vervangen, terwijl daarnaast
een nieuwe type kernreactor is ontwik
keld, dat is voorzien van een zgn. passief
veiligheidsconcept. Dat betekent geen re
circulatie-pompen en nooit een geheel of
gedeeltelijk versmolten reactorkern, zo-
ZATERDAG 3' FEBRUARI 1990 PAGINA 28
Temeer niet omdat naarstig
gewerkt wordt aan een nieuwe
generatie kernreactoren die prat
kunnen gaan op het systeem van
'passieve veiligheid'. De
jubileumreactor aan de Waal, die
zeker nog tot 1997 stroom zal
blijven leveren
- het reactorvat is bovendien voor
40 jaar gegarandeerd - speelt in de
ontwikkeling hiervan een
belangrijke rol.
als in zowel Harnsburg (1979) als Tsjer-
nobyl (1986) het geval was. Ook bij lei
dingbreuk zal de kern altijd onder water
blijven staan, omdat de druk in de reac
tor in dat geval zal dalen en er - door
de wetten van de zwaartekracht -
(koel)water van hoger gelegen bassins
naar de reactorkern zal stromen. Deze
blijft derhalve altijd onder water staan.
Dit systeem, dat nog vervolmaakt is
door het ingrijpen van het bedienings
personeel per computer te laten bewa
ken, moet de nieuwe generatie kerncen
trale een 'inherente' veiligheid verschaf
fen. Of zoals prof.dr. H. van Dam (hoog
leraar reactorfysica aan de TU in Delft
en het Interfacultair Reactorinstituut)
oplangs schreef: „Bedoeld wordt dat de
processen binnen veilige grenzen blijven
op grond van fysische wetten, die nim
mer falen. Hiermede is men niet meer
afhankelijk van systemen die kunnen fa
len en tevens is een verkeerd ingrijpen
van bedienend personeel onmogelijk -
een operator kan niet de wetten van
Newton buiten werking stellen". (NB:
een element in het bezwaarschrift van
Coen Hamers tegen de nieuwe kernreac
tor in Lingen was het mogelijk foutief
handelen (met al dan niet fatale afloop)
van het bedieningspersoneel van Lingen-
2).
in nederland
In de ontwikkeling van dit nieuwe reac
tortype, dat bekend staat onder de naam
Simplyfied Boiling Waterreactor, heeft
de Dodewaard-centrale aan de Waal een
belangrijke rol gespeeld. Volgens dr. Ar.
nold zijn diverse rekenprogramma!
(omtrent natuurlijke watercirculatie) i'
Nederland ontwikkeld. Op grond daai
van is het optimale reactorontwerp ge
vonden: 600 MW. „Dodewaard doet we
tenschappelijk gezien nog altijd goej
mee", zegt Arnold. „Het is de enigi
plaats in de wereld waar testen kunnel
worden uitgevoerd met als resultaat da
de reactorveiligheid met de factor 10 td
100 wordt verbeterd". Hij denkt dat hé
ontwerp van deze reactor in 1995 toegd
past zal kunnen worden in een feitelijl
bouwproject. In elk geval is het concep
reeds aan de Amerikaanse staatsveilig
heidscommissie voorgelegd. Ook Japal
is zeer geïnteresseerd in het nieuwe onj
werp. Ook voor andere reactortypen zo
als de drukwaterreactor (Borssele) zij
nieuwe veiligheidsprogramma's voor:
handen, die ervan uitgaan dat men nid
(meer) afhankelijk is van externe factd
ren, maar die gebaseerd zijn op meer na
tuurlijke veiligheid. Bovendien is hö
concept zo uitgedacht dat wanneer pro
blemen mochten ontstaan, de reactcj
zichzelf uitschakelt; ingrijpen door pei
soneel is gedurende de eerste dagen zel|
niet nodig. Met andere woorden: ook a
heeft minister Andriessen gezegd dat i
deze kabinetsperiode zeker geen bouvl
besluit omtrent een nieuwe kerncentra
in ons land te verwachten is, de nuclea
re splijtingstechnologie is geenszins u
het zicht verdwenen. Het prikkeldraa
rondom de Dodewaard-centrale te
spijt.
KLAAS GOING
