Niemand wil het van
Gorbatsjov overnemen s
Eiosovo aan
lie rand van
burgeroorlog
BUITENLAND
CcidócSotruxnt
DONDERDAG 1 FEBRUARI 1990 PAGINA 5
^hatcher verontschuldigt
^ch over leugencampagne
INDEN De Britse premier Margaret
atcher geeft toe dat zij er verkeerd aan
eft gedaan het bestaan te ontkennen van
T p desinformatie-campagne in Noord-Ier-
[d in de jaren '70. Hiermee reageert zij op
onthulling van de regering eerder deze
>rt lek dat de veiligheidsdienst MI5 onder de
n- aenaam „Clockwork Orange" geheime ope-
?n ies heeft uitgevoerd om personen in
er lord-Ierland in diskrediet te brengen van-
- ge hun (vermeende) banden met het Ierse
oé publikeinse Leger (IRA). De zaak was aan
?n t licht gebracht door Colin Wallace, die als
rsattaché van het leger in Ulster betrokken
t zijn geweest bij het laten uitlekken van
fkeerde informatie aan de media. Wegens
li onthullingen werd Wallace in 1975 ont-
gen.
Amerikanen schieten
op Cubaans schip
HAVANA Een schip van de Ame
rikaanse kustwacht heeft gisteren ge
schoten op een Cubaans vrachtschip
dat. verdacht werd van drugssmokkel.
Volgens het Cubaanse persbureau
Prensa Latina liep het schip, dat on
der Panamese vlag voer, schade op
aan de brug, het dek en de machine
kamer. Er zijn geen gewonden geval
len. Het schip bevond zich in de inter
nationale wateren voor de kust van
Mexico en had geweigerd zich door de
kustwacht te laten inspecteren. De
Amerikaanse kustwacht staakte de
achtervolging van het Cubaanse schip
toen dat de Mexicaanse territoriale
wateren bereikte.
Echtpaar New York
berooft 92 meisjes
NEW YORK De politie in
New York heeft een einde ge
maakt aan de beroving van tien
tallen jonge meisjes in de wijk de
Bronx. De 23-jarige Victor Gon
zalez en zijn 24-jarige echtgenote
Denise Aonte hebben bekend de
laatste twee maanden 92 meisjes
tussen de zes en veertien jaar te
hebben beroofd. Onder bedrei
ging van een pistool werden de
jonge slachtoffers, die allen de
zelfde school bezochten, gedwon
gen hun geld, ringen en oorbel
len af te staan. Het stel, dat zelf
vijf kinderen heeft, zei het geld
nodig -te hebben voor drugs.
Geen pensioen voor
immigrerende Stasi's
BONN Om te voorkomen dat leden
van de voormalige Oostduitse staatsvei
ligheidsdienst naar de Bondsrepubliek
komen om van de riante sociale zeker
heid te genieten heeft de Westduitse re
gering de pensioenregeling voor Duitse
immigranten gisteren gewijzigd. Etni
sche Duitsers die zich in Oost-Europa
schuldig hebben gemaakt aan schendin
gen van de mensenrechten, krijgen in
de toekomst geen pensioen uitgekeerd
als zij zich in de Bondsrepubliek vesti
gen. De nieuwe regeling is van toepas
sing op mensen die de mensenrechten
hebben geschonden of die als lid van
geheir»e of staatsveiligheidsdiensten
medeplichtig zijn geweest aan politieke
onderdrukking.
DSKOU Bijna ver-
itschuldigend keek pre-
lent Gorbatsjov op naar
n lange collega Fernan-
Collor de Mello uit
;azilië toen hij ant-
jordde op een vraag uit
jt kleine groepje Zuida-
brikaanse journalisten
t vanwege De Mello's
irzoek in het Kremlin
as toegelaten. De vraag
idde: ,,Bent u inderdaad
|n plan om af te treden
partijleider, zoals het
nerikaanse tv-station
NN beweert?
|ee, ik heb geen plannen in
richting", zei Gorbatsjov,
hij vervolgde: „het is mode
worden in de internationale
rs om allerlei verzinsels te
angen als er iets belangrijks
jat te gebeuren",
langrijk is de vergadering
n het centraal comité van de
(nmunistische partij, die
nstaande maandag en dins-
g in Moskou zal worden ge-
uden, zeer zeker. Het is zelfs
belangrijk dat de Ameri-
nse minister van buiten-
idse zaken Baker zijn eerste
zoek van dit jaar aan Mos-
u er een volle dag voor
eft uitgesteld. Baker komt
l pas volgende week donder-
gavond aan, zodat de verga-
Fing, als het moet, nog een
g verlengd kan worden,
je kans is zeker aanwezig,
Int meer dan ooi't zal het
ntraal comité (het 320 man
'rke partijbestuur, aange-
jld met een onbekend aantal
|arnemers) Gorbatsjov ter
rantwoording gaan roepen.
Er zijn een paar agendapunten
die stuk voor stuk een gemid
delde politicus de kop zouden
kosten. Maar Gorbatsjov is tot
dusver steeds weer een niet
om te krijgen duikelaartje ge
bleken en de meeste voorspel
lingen gaan dan ook in de
richting dat Gorby het ook dit
keer weer zal halen. Wellicht
is de droge opmerking van re
geringswoordvoerder Gerasi-
mov „niemand wil zijn baan"
wel de sleutel tot het geheim
van Gorbatsjovs politieke
overlevingsepos.
Monopolie
Eerst nu de canard van CNN,
toch niet het slechts geïnfor
meerde tv-station hier in Mos
kou. Geen rook zonder vuur.
Het is immers allang een aan
gekondigde strategie van Gor
batsjov om de macht in dit
land die al snel na de dood
van Lenin tot monopolie van
de communistische partij
werd, weer terug te brengen
bij de gekozen volksvertegen
woordiging. Gorbatsjov is als
partijman het perestrojka
avontuur begonnen, heeft
zichzelf vervolgens via het
congres van volksafgevaardig
den het presidentschap laten
aanmeten en is daarna tot ve
ler verbazing, werkelijk met
de ontmanteling van het par
tij-apparaat begonnen. De
nieuwste ontslagronde van
rayon-secretarissen (de conser
vatieve partijbazen Kalasjni-
kov van Volgagrad is de laat
ste) is daar een voorbeeld van.
Door afstand te doen van het
partij-secretariaat en zich, te
concentreren op het president
schap zou Gorbatsjov, zo zegt
de theorie, willen aangeven
dat de macht voortaan daad
werkelijk bij de democratisch
gekozen instanties berust:
„Alle macht aan de Sovjets",
zoals de revolutionaire kreet
van 1917 luidde. En de presi
dent is de logische leider van
die nieuwe machtsstructuur.
Volgens de Amerikaanse tv-
makers zou Gorbatsjov zijn als
partijsecretaris indienen omdat
hij ongelukkig is over de inzet
van legertroepen in Azerbajz-
jan. Als er al een kern van
waarheid in het gerucht mocht
zitten (Gorbatsjov heeft vaker
met aftreden gedreigd), dan is
het zeker niet om deze reden.
De beslissing om het leger in
te zetten in Bakoe is door Gor
batsjov als president onderte
kend en hij stond er achter,
zoals hij voor het front van de
natie heeft verklaard.
Blijft over de vraag of Gor
batsjov het komende plenum
ongeschonden doorkomt, of
dat het centraal comité hem
het partijleiderschap toch zal
ontnemen - waartoe het de
bevoegdheid heeft.
Balans
Het vervelende in de prognos
tiek is dat niemand precies de
krachtsverhoudingen tussen
conservatieven en progressie
ven in de vergadering kent. Er
heeft in dit gezelschap ander
half jaar geleden een massale
wisseling plaatsgevonden,
waarbij de gekende „diehards"
zoals Gromyko vrijwillig (naar
hun zeggen) vertrokken. Maar
de opvolgers hebben zich niet
als voorlopers van het pere
strojka-proces ontpopt en nu
lijkt het moment gekomen dat
zij een akelige balans voor bij
na vijf jaar perestrojka aan
Gorbatsjov zullen presenteren.
De eerste kwestie betreft Li
touwen, waarvoor dit plenum
in december is bijeengekomen.
Men verdaagde toen om Gor
batsjov naar Vilnius te sturen
om de Litouwse kameraden,
die zich als communistsche
partij van Moskou hadden af
gescheiden, op andere gedach
ten te brengen. Zelden is een
„mission impossible" zo totaal
mislukt: Gorbatsjov kwam met
lege handen terug: de Litou
wers volhardden in hun zelf
standigheid. In beide andere
Baltische republieken over
weegt men nu soortgelijke
stappen en afscheiding van het
Baltikum uit de USSR ligt in
een reëel verschiet.
Vervolgens de Kaukasus: De
inzet van het leger in Azer-
bajzjan was ongetwijfeld nodig
om anarchie te voorkomen
denk aan de grensbeveili-
gingen met Iran die door de
locale bevolking werd vernie
tigd. Hele generaties Sovjet
burgers zijn opgevoed met het
idee dat de grenzen heilig
zijn Een binnenslands Af
ghanistan ligt nu op de loer,
terwijl het conflict met Arme
nië allerminst is opgelost. Bo
vendien heeft de communisti
sche partij in beide republie
ken alle achting verloren -1- al
leen al in Azerbajzjan hebben
in een paar weken tijd 17.000
partijleden hun lidmaatschaps
kaarten openbaar verscheurd
of verbrand. De ongeregeldhe
den hebben hun onafwendba
re schokgolven in Georgië
(waar men het bloedbad van 9
april 1989 niet vergeten is),
Moldavië en zelfs in de Oek
raïne, waar een volksfront de
heilige Slavische broederband
met de Russen dreigt aan te
tasten.
Oorlogsmonument
Buitenslands is de oogst van
vijf perestrojka-jaren al even
min bemoedigend. Zonder slag
of stoot is de buffer van het
Oostblok opgegeven, overal
zijn de communisten in onher
stelbaar diskrediet geraakt en
wat voor talloze Sovjets het
ergste is: de hereniging van de
beide Duitslanden lijkt onaf
wendbaar. In een land waar
elk dorp een oorlogsmonu
ment en elke huiskamer wel
een foto met rouwband op het'
dressoir heeft staan, zijn de
soepele woorden die Gorbats
jov daar deze week over heeft
gebezigd moeilijk te vatten.
Vooral de ouderen, die de pijn
van de oorlog zelf hebben on
dervonden, zien in die Duitse
hereniging een bedreiging. De
frustratie is ook niet mis: ruim
20 miljoen doden, en wat heeft
het opgeleverd?
Tenslotte, strijdend om de
voorrang op het lijstje van
rampspoed, de binnenlandse
economische situatie. Sinds
vice-premier Abalkin in Ne
derland is geweest, kan het ge
vaar niet meer ontkend wor
den: dit jaar moet het volk
naar behoren gevoéd en voor
zien worden met gewone le
vensbehoeften (van ijskast tot
scheermes), anders komt het
in opstand en zullen anderen
de macht grijpen.
Onheilspellend, zeker uit de
mond van een deskundige als
de econoom Abalkin. Des te
erger is, dat niemand ziet hoe
dat wonder van de betere be
voorrading binnen afzienbare
tijd tot stand kan komen.
Daarvoor is de infrastructuur
van dit land te zeer in de rats-
modee geraakt.
Bij elkaar opgeteld staat Gor
batsjov dus voor een schier on
menselijke opgave. En dat is
wellicht zijn politieke redding.
Want er heeft zich nog nie
mand gemeld, die deze cente-
naarslast van hem wil overne-
Top -experts
bij de Navo
pessimistisch
over
perestrojka
BRUSSEL „Alleen
door een complete revolu
tie kan in de Sovjetunie
een vrije^markteconomie
ontstaan", aldus top-ex
perts bij de Navo.
In kringen rond de secreta
ris-generaal Wörner van de
Navo te Brussel zijn de gelui
den over perestrojka, de her
vormingen van de Sovjet
economie, zeer pessimistisch.
Zij zijn van oordeel dat men
in de Sovjetunie niet het
minste idee heeft van wat
een vrije markt werkelijk
betekent; er geen enkel in
zicht bestaat in de ingewik
keldheid van de westerse
economieën en de zwaarte
van de concurrentie in de
kapitalistisch georiënteerde
landen. De Sovjet-producen
ten zijn totaal niet vertrouwd
met de eisen die de een con-
sument-naar-westers-model
stelt. De infrastructuur en
het transportwezen zijn ho
peloos achterop geraakt.
Kortom, nu de plan-econo
mie totaal in het slop is, is de
economische situatie catasto-
faal.
In Navo-kringen gelooft men
dan ook niet dat president
Gorbatsjov er althans bin
nen afzienbare tijd in zal
slagen iets van perestrojka te
realiseren. Tenslotte zeggen
de Navo-deskundigen dat de
mentale hervorming van de
genen die voor de economie
verantwoordelijk zijn, de al
lermoeilijkste opgave voor
Gorbatsjov is.
i (Vervolg van
de voorpagina)
RISTIN A De etnische
ilusten in de Joegoslavi-
he provincie Kosovo
eigen uit te lopen op
n ware burgeroorlog.
ontenegrijnen, Serviërs en
Idere Slavische minderhe-
|n in Kosovo en daarbuiten
éigen naar de wapens te
jjpen, als de Albanese na-
Inalisten niet inbinden. De
ibanese meerderheid in
bsovo verzet zich vooral te-
in de door de deelrepubliek
irvië opgelegde beperkin-
jn van de autonomie van
provincie. Sinds 24 janua-
I zijn tijdens massale beto
gingen in Kosovo vele tien
tallen doden gevallen.
De onrust dreigt zich nu ook
tot buiten Kosovo te verbrei
den. Gisteren werd betoogd
in de Montenegrijnse hoofd
stad Titograd. De betogers
dreigden het recht in eigen
hand te nemen. Ook in Bel
grado demonstreerden vele
tienduizenden mensen tegen
de Albanezen.
Het acht leden tellende col
lectieve presidentschap in
Joegoslavië heeft gister
avond speciale maatregelen
gelast om „bloedige inter-et-
nische botsingen" in Kosovo
te voorkomen en „vrede en
veiligheid van dorpsbewo
ners te waarborgen"". Het is
nog niet duidelijk welke
maatregelen zijn getroffen.
Een jonge Albanese betoger gooit een traangasgranaat terug naar de oproerpolitie tijdens een demonstratie in Kosovo.
Een dokter in het Victor Babes ziekenhuis in Bukarest houdt een
van de vele met aids besmette baby's op zijn arm. Bij een onder
zoek in Roemeense ziekenhuizen en weeshuizen bleek ongeveer
twintig procent van de baby's seropositief. In de meeste gevallen
is de moeder van het kind echter niet seropositief. De besmet
ting van de baby's komt vermoedelijk door een bloedtransfusie
na de geboorte.
FOTO: EPA
Roemeense oppositie niet
enthousiast om te regeren
BUKAREST De belangrijkste Roemeense oppositiepartijen
hebben terughoudend gereageerd op het aanbod van de voorlo
pige regering, het Front van Nationale Redding, om de macht
met hen te delen. De oppositie gaat niet akkoord met de leiden
de rol van het Front in de te vormen Voorlopige Nationale Raad
en eist tweederde van de honderd zetels waaruit de Raad moet
gaan bestaan. Het Front maakte eergisteren bekend dat het zich
had opgesplitst in twee groepen, een die tot de verkiezingen zou
blijven regeren en een die zou gaan deelnemen aan de verkie
zingen. Volgens de Nationale Boerenpartij zal het Front, als het
de verkiezingen wint, een nieuwe communistische dictatuur
vestigen „met een menselijk gezicht".
Plannen Bush ook bedoeld
als steun voor Gorbatsjov
(Van onze correspondent
Mare de Koninck)
WASHINGTON Het voor
stel van president Bush tot
verdergaande Amerikaanse en
Russische troepenverminde
ringen in Europa is mede be
doeld om de positie van Sov
jet-president Gorbatsjov te
versterken. Tegelijk moet het
plan een spoedige hereniging
van Oost- en West-Duitsland
mogelijk maken.
Er heerst in Washington grote
ongerustheid over de groeien
de kracht van de oppositie in
de Sovjetunie tegen president
en partij-leider Gorbatsjov.
Woordvoerders van Bush be
klemtoonden vanochtend dat
Amerika de Russische tegen
standers van Gorbatsjov wil
laten zien „dat perestrojka
loont". Een mogelijke val van
Gorbatsjov of een inperking
van diens macht zou Ameri
kaanse voornemens dwarsbo
men om niet-technologische
militaire bestedingen te beper
ken, teneinde een dreigende
economische achterstand van
de VS op de EG en Japan te
voorkomen.
Een hereniging van Duitsland
wordt in de Amerikaanse
hoofdstad niet alleen be
schouwd als een gevolg van de
veranderingen in Oost-Euro
pa, maar ook als een mogelijk
vliegwiel voor een algeheel in-
tegratie- en ontwapeningspro
ces tussen de landen van de
EG en van de Comecon. Presi
dent Bush wil de extra Ameri
kaanse en Russische troepen
vermindering dan ook voor
het overgrote deel verwezen
lijkt zien in de beide Duitslan
den.
In zijn toespraak tot het Con
gres maakte president Bush
gisteren duidelijk dat het
Amerikaanse defensiebeleid
zich in de toekomst meer gaat
concentreren op nucleaire af
schrikking. De ineenstorting
van communistisch Oost-Euro
pa vermindert weliswaar de
conventionele militaire drei
ging van die kant, „maar wat
de atoombewapening betreft,
zien we weinig veranderingen
in de Sovjetunie, die in dat op
zicht een supermogendheid
blijft". Een slagvaardige Ame
rikaanse kernmacht en de ont
wikkeling van een ruimte
schild (het SDI- of 'Starwars'-
project) tegen kernaanvallen
blijven daarom voor Washing
ton prioriteit behouden. Die
militaire filosofie past tevens
in het economische streven
Amerika vooral in technolo
gisch opzicht concurrerender
te maken met West-Europa en
Japan.
President Bush had gisteren
voor hij zijn State of the Union
uitsprak telefonisch contact
met Sovjetpresident Gorbats
jov, om deze in te lichten over
het nieuwe ontwapeningsiniti
atief. Volgens Bush had Gor
batsjov zich „ontvankelijk" ge
toond. „Maar troepenreductie
is een gecompliceerde aangele
genheid en hij moet er natuur
lijk op studeren", aldus de
Amerikaanse president. In het
telefoongesprek is ook het ge
rucht ter sprake gekomen dat
Gorbatsjov volgende week tij
dens de bijeenkomst van het
centraal comité van de partij
zijn functie van partijleider ter
beschikking zou willen stellen.
Dat bericht, verspreid door het
Amerikaanse nieuws-tv-sta-
tion CNN heeft Washington
danig doen schrikken. De ont
kenning gisteren door Gor
batsjov zelf bracht grote op
luchting in de Amerikaanse
hoofdstad.
Met zijn nieuwe plan tot ver
dergaande troepenreductie
probeert Bush overigens heel
wat politieke slagen tegelijk te
slaan. De Verenigde Staten
maken er geen geheim van dat
het hen er vooral om gaat een
wildgroei van troepenreduc
ties te voorkomen. De advi
seurs en de bondgenoten van
de president willen dat in We
nen over de reducties wordt
onderhandeld in het kader
van een multilateraal akkoord.
Eenzijdige terugtrekkingen
kunnen altijd worden terugge
draaid en zijn zonder interna
tionaal verdrag niet verifieer
baar. Verder komt Bush met
zijn voorstel ook tegemoet aan
de zware kritiek in eigen land
op de eerder deze week inge
diende defensiebegroting. Met
name de Democratische (oppo
sitie- maar meerderheids) Par
tij verweet de president naar
verhouding veel te veel (35)
militaire bases op Amerikaans
grondgebied te willen sluiten
en te weinig (13) overzee. Naar
verwachting zal het Ameri
kaanse ministerie van defensie
nu een extra aantal bases in
West-Europa gaan aanwijzen
die bij een akkoord met de
Sovjetunie voor sluiting of in
krimping in aanmerking ko-
E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
HET RAADSEL VAN STRAAT MAGELHAES
11750 Olivier van Noort is een krachtige, ondernemende
in, maar van de zeevaart heeft hij niet zo erg veel verstand en
1 de navigatie betreft moet hij zich richten naar de aanwijzin-
van de vice-admiraal, Jacob Claeszoon van llpendam, een
ïdhartig, zachtzinnig en godvruchtig man, die echter in de on-
rneming van Van Noort weinig vertrouwen heeft. Het is dan
niet te verwonderen, dat de verstandhouding tussen beiden
niet al te best is. En naarmate de reis langer duurt worden de
botsingen tussen die twee veelvuldiger. Meermalen ziet Van
Noort zich genoodzaakt zijn vice-admiraal in harde bewoordin
gen duidelijk te maken, wie het bevel voert over de vloot. Wat
moet er op die manier van de onderneming worden? De tocht is
pas begonnen en de grootste gevaren moeten nog komen....
Israël stopt
uitzetting
illegale
Palestijnen
JERUZALEM Israël zal uit
menselijke overwegingen de
uitzetting van Palestijnen zon
der verblijfsvergunning uit de
bezette gebieden tijdelijk stop
zetten. Dat heeft minister van
defensie Rabin gisteren be
kendgemaakt. De mededeling
kwam een dag nadat het Ame
rikaanse ministerie van bui
tenlandse zaken zijn bezorg-
heid had uitgesproken over de
praktijk van uitzettingen,
waardoor honderden gezinnen
uiteen zijn gerukt. Slachtoffers
van' uitzetting zijn vooral Pale
stijnse vrouwen die gedurende
de Zesdaagse Oorlog van 1967
met hun familie naar Jordanië
vluchtten en later trouwden
met mannen uit de bezette ge
bieden.
Op zaterdag 10 februari verschijnt bij deze krant de bijlage
Gaan we nu 'n kijkje nemen in een van de Oostbloklanden,
relaxen aan de Middellandse Zee, of Amerika ontdekken met een
motorhome?
In ZOMERVAKANTIE'90 krijgt ons zeer reislustige lezerspubliek
I een keur aan vakantiemogelijkheden voorgeschoteld.
Ook die van u?
Ronald te Boekhorst, bereikbaar onder nummer 071 - 122 244,
I informeert u graag nader over de adverteermogelijkheden in deze
£eidóe(Boti/wi/ni
Oppositie
Bulgarije wil
niet in coalitie
SOFIA De Bulgaarse oppo
sitie heeft gisteren geweigerd
tot de verkiezingen in mei zit
ting te nemen in het kabinet.
Volgens oppositiewoord voer
der Petar Beron is de commu
nistische partij nog niet vol
doende veranderd om demo
cratische discussies te kunnen
voeren. Het aanbod van de
communisten is het laatste in
een reeks van stappen die de
regering nam in haar pogin
gen het vertrouwen van het
volk nog vóór de verkiezingen
terug te winnen. Beron zei dat
de oppositie instemt met het
voorstel om in mei de verkie
zingen te houden. Eerder had
de oppositie verklaard dat zij
de algemene verkiezingen wil
de verschuiven naar novem
ber om meer tijd te hebben
zich te organiseren.
