finale
Eikeltjes zoeken
in het Shell-bos?
Over de grens
//N
BEDRIJVEN ONTDEKKEN
NATUURSPONSORING
771 £eidóc0ouAcmt
Lati,
Er valt nog heel wat te sponsoren in Nederland.
Niet alleen sporters en kunstenaars worden
door het bedrijfsleven met steeds gullere gaven
bedeeld, ook de natuur kan zich in toenemende
mate verheugen op een steuntje in de rug van
menig ondernemer. En laten Staatsbosbeheer en
de Vereniging Natuurmonumenten nu toevallig
nèt een beetje krap bij kas zitten! „Ach, een
Shell-bos met een schelpje bij de ingang, daar
zou ik geen problemen mee hebben", filosofeert
W. Duffhues, hoofd van de directie bos- en
landschapsbouw van Staatsbosbeheer. Volgens
hem liggen er vele miljoenen te wachten op een
'groene' bestemming, want welk bedrijf wil
tegenwoordig niet als milieuvriendelijk te boek
staan? De stichting Natuur en Milieu heeft
echter haar reserves. Woordvoerster Marijke
Brunt: „Juist milieuvervuilende bedrijven
zullen als eerste staan te dringen om een stukje
natuur te adopteren. Daar heb ik maar één
woord voor: hypocriet".
ZATERDAG 27 JANUARI 1990
DEN HAAG - Achtkoloms foto in
ieEnJeen landelijk dagblad. In het roze
rode ochtendlicht staat een aantal
vogels in het water, de gekromde
snavels wijzen allemaal in dezelfde
richting. „Zonder ons hadden ze
geen poot om op te staan", staat er
in koeieletters boven. De begelei
dende tekst verklaart: „Zonder
zout kunnen mensen niet leven,
zonder flamingo's wel". Het blijkt
hier om een advertentie van het
chemie-concern Akzo te gaan.
De tekst vervolgt: „Als we die redene
ring hadden gevolgd bij de aanleg van
inze zoutwinningsinstallatie op Bonaire
vas er nu één broedkolonie rode flamin-
o's minder geweest. En er zijn er maar
jer. Nu leven ér twaalfduizend flamin-
o's op Bonaire, in een speciaal voor
len door Akzo aangelegd natuurreser
vaat".
Akzo is niet het enige bedrijf dat zich
fhet wegkwijnend natuurschoon op de
planeet Aarde ter harte neemt. Ook een
alledaags bedrijf als kruidenier Unigro
(beheerder van de Spar-winkels) heeft
het milieu ontdekt. Eind vorig jaar ging
jin de gemeente Den Bosch (what's in a
name?) de spa in de grond voor de aan
leg van het eerste echte 'Spar-bos' van
Nederland. Honderdduizend gulden leg
de de winkelketen op tafel om drie hec
tare in het Bossche natuurpark Ooster
pias met fris groen te kunnen beplanten.
(Uit heel het land kwamen vaste klanten
van de grootgrutter kijken hoe een reus
achtige sparreboom in het epicentrum
van het stadspark werd ingegraven.
„Het milieu is een modeverschijnsel ge
worden, een geweidige trend. Als je daar
niet op inhaakt kun je wel inpakken",
onthult marketingspecialist G. de Bek-
kcr, creatief brein achter het project
'Spar-bos'. Het logo van de organisatie
(een groen sparreboompje) bracht hem
op het idee van een door de winkelketen
te financieren groengebied. Een najaars-.
actie met zegeltjes en prijzen, en één mi
lieugulden per volle spaarkaart zou de
rest doen. De gemeente Den Bosch, wor
stelend met een steeds krapper budget,
hapte gretig toe. Een boom is een boom,
moet de gemeente gedacht hebben. Zon
der de hulp van Unigro was het bos er
voorlopig niet gekomen en zie: nu was
de beplanting binnen de kotste keren
geregeld, gratis en voor niets.
Volgens De Bekker was er in het begin
wel wat achterdocht. Unigro kreeg brie
ven van klanten die vreesden dat de
Spar méér wilde dan zichzelf louter een
milieuvriendelijk imago bezorgen. De
Bekker: „We kregen brieven in de trant
van: die bomen gaan jullie over drie jaar
weer kappen om ze als kerstbomen te
kunnen verkopen. Of men dacht: dat
bos ligt later als hout voor de open
i haard in de winkels. Maar goed, daar be
ginnen we natuurlijk niet aan. We heb-
Negentig miljoen
Publiciteit, daar draait het om bij alle
vormen van sponsoring en dat geldt ook
voor miheusponsoring. Het bedrijf dat
iets 'leuks' doet op cultureel, spon- of
natuurgebied is er op gebrand dat ieder
een daar kennis van neemt. Liefst via
een artikel in de krant; dat kost immers
niets (terwijl voor een advertentie van
een halve pagina al gauw zeven- a tien
duizend gulden moet worden neerge
teld). Van het in alle bescheidenheid
schenken van gelden is nooit sprake. De
ene hand moet vooral weten wat de an
dere doet, het maken van goede sier,
daar gaat het om.
Joost Bellaarl, adviseur bij het Haagse
pr-bureau Winkelman Van Hessen en
belast met de portefeuille 'sponsoring'
schat de totale omzet aan sponsorgelden
in Nederland op zo'n negentig miljoen
gulden. „En het bedrag dat voor sponso
ring beschikbaar wordt gesteld groeit nog
steeds enorm. Het is een nieuw medium
geworden, dat kun je rustig zeggen. Het
aardige van sponsoring is dat het niet al
leen voor naamsbekendheidheid zorgt,
maar tevens bijdraagt aan het imago van
een bedrijf. Je ziet dan ook dat dynami
sche bedrijven vooral dynamische spor
ten willen sponsoren. Milieu is weer iets
nieuws. Het heeft gezien de belangstel
ling enorme mogelijkheden. Wij zeggen
dan: milieu neemt een 'top-of-mind' po
sitie in. Men heeft er heel wat voor over
om een milieuvriendelijk imago te com
municeren".
Tekorten
W. Duffhues, hoofd van de directie bos-
en landschapsbouw van Staatsbosbeheer
heeft er geen problemen mee de bedrij
ven daar een handje bij te helpen.
Staatsbosbeheer valt het steeds moeilij
ker de 75.000 hectare bosgebied die het
in Nederland beheert, gezond te houden.
Door milieuvervuiling en stijgende ar
beidskosten wordt het onderhoud van de
bossen elk jaar duurder. Duffhues schat
het exploitatietekort in 1990 op zo'n elf
miljoen gulden. Wat zou het prachtig
zijn, zo opperde hij medio vorig jaar in
een interne notitie, als het bedrijfsleven
het verschil zou bijpassen. Want van het
ministerie van landbouw kreeg Staats
bosbeheer* tot dusver steeds nul op het
rekest.
Duffhues vertelt hoe het begon: „Ik heb
zo wat vrienden in het bedrijfsleven die
je weieens bij het sporten ontmoet. En
die reageerden echt niet afkerig op het
idee, zeg maar rustig: laaiend enthou
siast. Augustus vorig jaar heb ik daarom
het proefballonnetje opgelaten om recla
me bij onze bosgebieden toe te staan.
Het zou toch schitterend zijn als het
bedrijfsleven op deze manier zou kun
nen helpen onze bossen in stand te hou
den en misschien zelfs uit te breiden?".
Ook directeur ir. J. van Herwerden van
de Vereniging tot Behoud van Natuur
monumenten (60.000 hectare, 290.000
leden) heeft belangstelling voor een
vruchtbare samenwerking met het
bedrijfsleven. „In principe zijn we er
vóór. We hebben een werkgroepje inge
steld dat de mogelijkheden voor sponso
ring gaat onderzoeken", onthult hij.
„Het hele idee is voortgekomen uit een
behoefte aan geld. Het beheer wordt
duurder, terwijl de subsidiekraan verder
dicht gaat. Door de verzuring en vervui
ling wordt het steeds moeilijker om de
hei hei te houden en het bos bos. Bij be
drijven is intussen een knop fundamen
teel omgegaan. Iedereen heeft de mond
vol over het milieu. Alle bedrijven die je
maar kunt bedenken voelen in principe
wel iets voor natuursponsoring. Wij zijn
in elk geval al door een flink aantal on
dernemingen benaderd".
Shell-bos
Wat Duffhues betreft is in principe elk
bedrijf dat Staatsbosbeheer een handje
wil helpen welkom, óók de bedrijven die
als milieuvervuilend te boek staan. Hij
filosofeert, voor de vuist weg: „Als spon
soring betekent dat je een bepaald na
tuurgebied bijvoorbeeld het 'Shell-bos'
gaat noemen, dan zeg ik: waarom niet?
Daar ben ik heel erg liberaal in hoor, al
realiseer ik me dat het weerstanden kan
oproepen. Je moet natuurlijk niet over
drijven: op elke boom een schelpje spij
keren, dat zou waanzin zijn. Maar bij de
toegang tot een bos een mooie schelp
hangen met de tekst: 'Dit bos is gespon
sord door Shell' prima toch?".
Bij Van Herwerden gaan daarentegen
alle haren overeind staan als hij zijn fan
tasie laat gaan over met reclameborden
gelardeerde Shell-bossen. Hoogovens
heidegebieden, of DSM-duinen. Sponso
ring is okee, luidt zijn adagium, maar
het moet niet uit de hand lopen. De di
recteur, zeer beslist: „Milieuvervuilende
bedrijven zoals Shell komen er bij ons
niet in. Kom nou! Dat zou neerkomen
op het aannemen van bloedgeld. We
gaan onze ziel niet aan de duivel verko
pen. zo gek zijn we nou ook weer niet.
Voorwaarde is dat het bedrijf op z'n
minst een neutraal imago heeft. Ik geef
toe: zo dreig je de boot te missen, want
juist 'besmette' bedrijven zullen bij ons
willen aankloppen. Dat zij dan maar
zo".
Ironisch genoeg blijkt Shell zélf er voor
lopig nog geen behoefte aan te hebben
om zijn milieu-imago via sponsoring te
verbeteren. Woordvoerder Ooijink van
Shell Nederland legt uit waarom: „Shell
is wel actief op het gebied van cultuur
sponsoring, maar natuursponsoring: nee.
We vinden dat je in de eerste plaats
moet proberen een milieuvriendelijk
imago te krijgen door de uitstoot van
luchtverontreinigende stoffen zoveel
mogelijk te verminderen, te investeren
in schonere fabrieken en processen. Als
we dat niet zouden doen en wél een bos
zouden sponsoren, dan waren we hypo
criet bezig. Ik geef toe: het is een pro
bleem om dat technische verhaal aan de
mensen uit te leggen. Een bos of een be
dreigde diersoort spreekt nu eenmaal
meer tot de verbeelding".
Bankjes
De sponsoring-rage is ook bij de Stich
ting Natuur en Milieu niet onopgemerkt
gebleven. Hoewel de milieumiljoenen
voor het oprapen liggen, staat woord
voerster Marijke Brunt niet bepaald
langs de zijlijn te juichen. „Het mag niet
zo zijn dat een staatsinstelling zoals
Staatsbosbeheer voor het uitvoeren van
zijn beleid afhankelijk wordt van een
particuliere geldschieter", zegt zij. „Als
je via sponsorgelden wat extra's weet te
doen, zoals het plaatsen van bankjes of
afvalbakken in een bos, dan is dat geen
probleem. Maar het beheer uit handen
geven is levensgevaarlijk. Want als het
bedrijf om de een of andere reden niet
meer wil betalen of failliet gaat, zit je
met de gebakken peren".
De financiële nood van Staatsbosbeheer
en Natuurmonumenten moet maar op
gelost worden via een greep uit de
staatskas, vindt Brunt. „Want het is toch
belachelijk dat die organisaties op een
houtje moeten bijten terwijl voor het
Nationaal Milieubeleidsplan honderden
miljoenen guldens zijn vrijgemaakt?".
De Stichting Natuur en Milieu vreest
dat bedrijven aansprekende milieupro
jecten zullen gebruiken om hun milieu
vervuilende gedrag te camoufleren. Uit
eindelijk is ook het milieu daar niet bij
gebaat, omdat intussen de vervuiling ge
woon doorgaat. Bedrijven die het milieu
belasten moeten vooral als zodanig be
kend blijven, redeneert de stichting. Al
leen dan zullen zij zich op den duur ge
dwongen voelen hun manier van produ
ceren milieuvriendelijker te maken.
Marijke Brunt is het dus volkomen eens
met Shell-zegsman Ooijink. „Een ver
vuilend bedrijf dat een bos sponsort ge
draagt zich inderdaad hypocriet. Ik heb
er geen ander woord voor. Ik denk ook
dat de gemiddelde Nederlander er dwars
doorheen kijkt. Dat zou net zo onwaar
achtig zijn als wanneer Shell de anti-
apartheidsbeweging zou sponsoren".
PAUL KOOPMAN
BONN - Jarenlang heb ik gefoeterd op die bu
reaucraten van de DDR wanneer ik een reis
wilde maken naar dat boeren- en arbeiderspa
radijs. Zo paradijselijk waren de toestanden
daar toch niet, dat buitenlanders in het alge
meen en buitenlandse journalisten in het bij
zonder koste wat het kost moesten worden ge
weerd? Niettemin, wie als buitenlands journa
list de DDR binnen wilde, deed er heel ver
standig aan zich eerst te accrediteren bij het
ministerie van buitenlandse zaken in Oost-Ber-
lijn en vervolgens een visum te halen bij de
permanente vertegenwoordiging van de DDR
in Bonn. Let wel: in die volgorde, want zonder
een bevestiging van accreditatie uit Oost-Ber-
lijn werd het visum botweg geweigerd.
Natuurlijk kon je ook op een andere manier
Oost-Berlijn (niet de rest van de DDR) bin
nenkomen, maar dat bracht flinke risico's met
zich mee. Je ging dan vanuit West-Berlijn met
de S-Bahn naar het Bahnhof Friedrichstrasse
of te voet over Checkpoint Charlie op een zo
genaamd dagvisum, te koop voor vijf West-
duitse marken plus de verplichting 25 West
marken tegen koers 1 op 1 om te wisselen te
gen DDR-marken. Maar o wee wanneer de
toen nog barse grensbeambten je bagage con
troleerden en je perskaart of - erger nog - je
gereedschap zoals draagbare computer en re-
portage-recordertje aantroffen! Elektronica en
geluiddragers waren zwaar verboden importar
tikelen.
Na de stormachtige ontwikkelingen met hun
hoogtepunt op de avond van 9 november is al
les natuurlijk veel gemakkelijker geworden.
Dacht u? Nou, een beetje wel natuurlijk. De
dwaze aanvraagplicht voor gesprekken bijvoor
beeld is opgeheven. Maar wanneer ik nu naar
de DDR reis zou ik - eventjes maar uiter
aard - graag een Westduits paspoort bezitten.
Westduitsers mogen zonder visum bij een wil
lekeurige grensovergang de DDR binnen. Ik
ben buitenlander en moet dus tijdig een visum
aanvragen en op de aanvraag aangeven bij wel
ke overgang ik hoe laat de DDR binnen denk
te rijden. En als ik na een vliegreis in Berlijn
de DDR binnen wil, ben ik als buitenlander
nog steeds aangewezen op Checkpoint Charlie
of het Bahnhof Friedrichstrasse.
Een Wcstduitse collega liep kort na de opening
van de Muur hevig mopperend door de hal
van een van de Oostberlijnse Interhotels: „Ge
donder! Jarenlang kon ik haar zoet houden
met een onsje luxe chocolaatjes of een kilo ba
nanen. En nou wil ze komen!". „Leuk toch?",
reageerde ik naief. „Hou op man. Ze heeft al
tijd gedacht dat ik vrijgezel was. En straks
staat ze bij mijn vrouw en kinderen op de
stoep!".
Die schrik blijft in Nederland wonende
schuinsmarcheerders met vriendinnetjes in de
DDR vooralsnog bespaard. Want voor DDR-
burgers die naar Nederland willen komen geldt
nog steeds de visumplicht. Zij moeten zich
voor dc aanvang van hun reis melden bij het
dichtstbijzijnde Nederlandse consulaat in de
DDR, waar ze tegen betaling een visum kun
nen halen. Daarmee zijn ze er nog niet want de
Nederlandse regering wil hen in geen geval in
dc kost hebben. Ze moeten een uitnodiging uit
Nederland overleggen waaruit blijkt dat voor
hun onderdak en kostje wordt gezorgd, of aan
tonen dat ze voor elke dag die ze binnen onze
landsgrenzen denken te vertoeven over min
stens vijftig gulden beschikken.
Een harde opstelling? Ach, kijk eens naar Zwit
serland. Dat land vraagt van de Oostduitse
toerist per dag honderd Zwitserse Franken
(130 gulden), plus nog enkele andere bewijzen
van solvabiliteit. Zich laten uitnodigen door
vrienden in Zwitserland ligt ook al niet zo een
voudig. De uitnodigende partij moet de Zwit
serse overheid garanderen dat zij niet alleen
het levensonderhoud van de DDR-gasten wil
betalen, maar ook wil opdraaien voor eventue
le dokters- en ziekenhuiskosten tot 20.000
franken (26.000 gulden) en voor het terugstor
ten van net zo'n maximaal bedrag aan even
tuele ondersteunings- en repatnëringskosten.
Per gast. Op die manier zal in geen jaren ook
maar één Trabantje de schone Alpcnlucht ver
pesten.
RINK DROST
H
Een bos onder de vlag van kapitaalkrachtige bedrijven als de Shell: dat is de droom van Staatsbosbeheer. Maar of die droom ook uitkomt
FOTO: MILAN KONVALINKA
