Slovenen niet
et einde van Joegoslavië"
De zwaarste beproeving van Gorbatsjov
Irtii sterft iedere
|g beetje meer"
ANC bereid tot onderhandelen
Ceausescu's door 120 kogels gedood
lommunistische
GENLAND
CeidMOowumt
DINSDAG 23 JANUARI 1990 PAGINA 5
LOI
„De
partij
nei iedere dag een beet-
|er", zei de woord-
Ier van de Westduit-
lalsjlU in reactie op de
-reten van premier
aSDW'
zal Hans Modrow zijn
over een „grote over-
:oalitie" verder toelich-
S ikele oppositie-groepen
veten zich niet te zullen
no(ifschepen met tweede-
u' ministersposten. Nu
alle belangrijke minis-
rjnog door communisten
ir e door massa-demon-
wordt de regering mo-
1 ook door stakingsac-
freigd. Bovendien blijft
[ratie naar de Bondsre-
doorgaan. In de eerste
van dit jaar zijn 30.000
itsers naar de BRD ge-
Modrow en zijn minister van
defensie, admiraal Theodor
Hoffmann, spraken speculaties
in het Westduitse sensatieblad
Bild tegen dat de nog niet i
heel ontmantelde Stasi samen
met bepaalde legereenheden
een staatsgreep aan het voor
bereiden was.
De Muur
Oostduitse grenswachten zijn
gisteravond begonnen een deel
van de Muur af te breken dat
grenst aan het Westberlijnse
district Kreuzberg. Over een
lengte van ongeveer 300 meter
wordt het betonnen gevaarte
gesloopt en vervangen door
een 1.90 meter hoog metalen
hekwerk. Werner Kolhoff,
woordvoerder van de West
berlijnse senaat, zei van een
officier van de Oostduitse
grenswacht te hebben verno
men dat binnenkort ook ande
re delen van de Muur tegen de
grond zullen gaan en verv
gen zullen worden door gewo
ne grensmarkeringen.
^•d- en Zuidjemen stellen grens open
Noord- en Zuidjemen hebben besloten hun grens open
:n om hun ingezetenen een vrij verkeer tussen beide lan-
Ijgeven. De beslissing kwam na drie dagen van overleg in
'Adjemenitische hoofdstad Sana. Beide regeringen besloten
met onmiddellijke ingang alle politieke gevangenen vrij
Het overleg was opgezet om voorbereidende stappen te
met het oog op het toekomstige samengaan van het con-
;ve Noordjemen en het marxistische Zuidjemen. De
iaanse regering overweegt weer diplomatieke betrekkin-
t Zuidjemen aan te knopen. Zuidjemen verbrak in 1967
ies met de VS nadat het land zich van Groot-Brittannië
1( gemaakt en een marxistische koers ging varen.
MOSKOU Gorbatsjov
had geen andere keus.
Wat begonnen was als
een pogrom door nationa
listische Azerbajdzjanen
tegen de Armeniërs
groeide uit tot een staats
greep. De vraagstelling
was eigenlijk heel simpel:
Moest Gorbatsjov, nog
geen jaar na de beëindi
ging van de oorlog in Af
ghanistan, opnieuw een
bloedige strijd aanbinden
met islamieten, louter en
alleen om een stuk grond,
met het risico dat nog
meer jonge Sovjetsoldaten
het leven zouden laten?
De Sovjetregering was nog
nooit zo zwaar op de proef ge
steld, zelfs 'niet door de afge
scheiden Litouwse communis
tische partij. Gorbatsjov had
de keuze tussen vechten om
Azerbajdzjan bij de Sovjetunie
te houden of het gebied prijs
geven.
Als hij niet de tegenaanval
zou inzetten, betekende dat
waarschijnlijk groen licht
voor elk volksfront, van de
Baltische tot aan de Zwarte
Zee, om ook voor hun natio
nalistische zaak op te komen.
Dat neemt niet weg dat zijn
besluit om het leger te sturen
net zo goed een opzwepend
effect kan hebben op de mili
tante nationalisten in en rond
het islamitische gedeelte van
de Sovjetunie.
De Azeri's zullen de nacht dat
de Sovjettroepen Bakoe bin
nenmarcheerden nooit verge
ten - ze vergeten immers
niets wat hun volk ooit is aan
gedaan. En zij zullen hun er
varing weer doorgeven aan
andere niet-Russische volke
ren ten noorden en ten oos
ten: aan bijvoorbeeld Oezbe-
ken, Turkomen, Tadzjiken.
Zij zijn ervan overtuigd dat de
Russische machthebbers de
moslimvolken veel slechter
behandelen dan de blanke na
tionalisten in Litouwen, die
tenslotte vereerd werden met
een bezoek van Gorbatsjov
zelf, in plaats van het leger.
Dat Moskou van mening is
dat ze de komst van de troe
pen aan zichzelf te danken
hebben, daar hebben de Aze
ri's geen boodschap aan.
Vijandigheid
Als het zo doorgaat, zal het
wederzijdse onbegrip en de
jestijnse nationalist
sseini vrijgelaten
ZALEM De leidende Pale
nationalist Faisal Husseini is gis-
na drie dagen gevangenschap op
sc cht vrijgelaten. Naar verluidt wil
ei politie Husseini langer vasthou-
;r naar wees een rechtbank in Jeru-
dat verzoek af. Husseini werd
in Jeruzalem gearresteerd op
t jjnking van betrokkenheid bij de
e la, de Palestijnse opstand in de
Israel bezette gebieden. Hij zou on-
meer geld hebben betaald aan deel-
,se s aan de intifada voor de aankoop
,s ara-militaire uniformen. Husseini
van de voornaamste kandidaten
de Israelisch-Palestijnse vredes-
tl< kingen de Palestijnen te verte-
ordigen.
Palestijnen beschermen Faisal Husseini in de opdrin
gerige menigte die tegen de vrijspraak van de Pale
stijnse nationalist betoogt.
FOTO: EPA
Ambassadeur Haïti
legt ambt in VS neer
WASHINGTON/PORT-AU-
PRINCE De ambassadeur van
Haïti in de Verenigde Staten,
Francois Benoit, heeft gisteren
ontslag genomen wegens de men
senrechtenschendingen in zijn
land. Benoit schreef in zijn ont
slagbrief onder meer dat de hui
dige regering „onomkeerbaar af
wijkt" van het pad naar demo
cratie. De regering van president
Avril heeft sinds zaterdag de
staat van beleg inging tientallen
politieke tegenstanders opgepakt,
mishandeld of het land uitgezet.
Aanleiding voor de staat van be
leg was de moord op een kolonel,
zijn vrouw en dienstbode vrijdag.
LUSAKA De Frontlijnstaten
hebben er gisteren bij president
De Klerk van Zuidafrika op aan
gedrongen in te gaan op een
voorstel van het Afrikaans Natio
naal Congres (ANC) besprekin
gen te voeren over het beëindi
gen van de apartheid en een ein
de te maken aan de vijandelijk
heden.
Leiders van het ANC, die verleden
jaar uit de gevangenis waren gekomen,
ontmoetten de afgelopen dagen in Lu
saka voor het eerst in 27 jaar ANC-bal-
lingen. Zij verklaarden na afloop van
het overleg onderhandelingen te wil
len en bereid te zijn tot „een weder
zijdse opschorting van de vijandelijk
heden". Als voorwaarden voor het be
gin van de onderhandelingen eist het
ANC onder meer vrijlating van poli
tieke gevangenen en het opheffen van
de noodtoestand.
President Kenneth Kaunda van Zam
bia, voorzitter van de Frontlijnstaten,
riep de Zuidafrikaanse president giste
ren op „meer te doen om in te gaan op
het zeer verantwoordelijke standpunt
dat het ANC inneemt". De Frontlijn
staten staan achter „ieder woord, iede
re komma" van de verklaring die het
ANC dit weekeinde heeft uitgegeven,
'aldus Kaunda.
Barry naar kliniek
voor ontwenningskuur
WASHINGTON Burgemeester Marion
Barry van Washington die verleden
week werd gearresteerd wegens cocaïne
gebruik, heeft Washington verlaten om
een ontwenningskuur te ondergaan.
Waarnemend burgemeester Carol
Thompson wilde geen nadere bijzonder
heden geven, maar de advocaat van Bar
ry verklaarde dat de burgemeester met
zijn vrouw is vertrokken om een behan
deling voor alcoholisme te ondergaan.
Zondag gaf Barry na een kerkdienst toe
„een probleem" te hebben en van plan te
zijn daarvoor hulp te zoeken. Om wat
voor een probleem het ging zei hij niet,
en het woord cocaïne nam hij geen enke
le keer in de mond.
Surinaamse
ambassadeur uit
VS teruggeroepen
PARAMARIBO Suriname
heeft gisteren zijn ambassa
deur in de Verenigde Staten,
Wim Udenhout, teruggeroepen
voor overleg. Aanleiding hier
voor is klaarblijkelijk de kri
tiek die de Amerikaanse rege
ring heeft op dé ontwikkelin
gen in Suriname. De Ameri
kaanse regering zou ontevre
den zijn over de rol van het le
ger in Suriname. Het zou zich
te veel met politieke zaken be
zig houden en de burgerrege
ring hierdoor in een moeilijk
parket brengen. De Ameri
kaanse ambassadeur in Suri
name, Richard Howland, werd
onlangs opheldering gevraagd
over een gesprek dat Uden
hout vorige week in Washing
ton had met regeringsfunctio
narissen.
PARIJS De Roemeense
militairen van het vuurpe-
leton dat president Nico-
lae Ceausescu en diens
vrouw Elena executeerde,
waren er zo op gebrand
de gehate leider te doden
dat alle tachtig leden van
het peleton schoten in
plaats van de vijf die hier
voor waren aangewezen.
Dit heeft Silviu Brucan, lid
van het elf leden tellende uit
voerende Comité van het
Front van Nationale Redding
gisteren verklaard tegenover
het Franse dagblad Le Figaro.
In de lijken van Ceausescu en
Elena werden in totaal 120
schotwonden geteld, aldus
Brucan.
Intussen heeft het Roemeense
Front nog geen antwoord ge
geven op de vraag of het mee
zal doen aan de verkiezingen
die in april worden gehouden.
Volgens president Ion Iliescu,
-voorzitter van het Front, is de
deelname vrijwel zeker aange
zien de interim-regering over
weegt zich om te vormen in
een politieke partij. Eerder
had het Front verklaard dat
het geen politieke partij zou
worden. De andere, veelal nog
in het oprichtingsstadium ver
kerende partijen, zullen het
Front een ommezwaai niet in
dank afnemen. Zij beschuldi
gen het Front er toch al van
aat het onder leiding staat van
communisten, die dan wel af
stand hebben genomen van
dictator Ceausescu, maar niet
van Marx. In een verkiezings
campagne zou het Front, ge
zien zijn huidige positie, een
grote voorsprong hebben.
Ion Ratiu, de leider van de
grootste organisatie van Roe
meense ballingen, heeft be
kendgemaakt deel te zullen
nemen aan de verkiezingen
voor de Roemeense Boeren
partij. Ratiu zal morgen na een
ballingschap van vijftig jaar
naar Roemenië terugkeren.
Vier naaste medewerkers van
de Roemeense dictator Nicolae
Ceausescu zijn gisteren in staat
van beschuldiging gesteld we
gens medeplichtigheid aan ge
nocide. Zij zullen waarschijn
lijk volgende week voor de
rechter moeten verschijnen.
Het gaat om Tudor Postelnicu,
hoofd van de geheime politie
Securitate, diens rechterhand
en hoofd van de communisti
sche partijorganisatie, Emil
Bobu, ae voormalige vice-pre
mier Ion Dinca en de voorma
lige eerste vice-premier Manea
Manescu.
Armeniërs het aan om hun
langgekoesterde grieven over
de manier waarop ze behan
deld worden in Nagorno Ka
rabach in het openbaar te
spuien.
In de drie jaar dat Gorbatsjov
nu aan de macht is, is het Ar
meense protest uitgegroeid tot
een volkscampagne. Plotse
ling toog een half miljoen
burgers de straten op in Jere
van en riep: „Karabach hoort
bij Armenië". En terwijl vori
ge week alle ogen gericht wa
ren op de gevechten aan de
grens tussen de twee republie
ken, bestormdep leden van
het Azerbajdzjaanse Volks
front in Lenkoran, een stad in
het zuiden van Azerbajdzjan,
de burelen van de plaatselijke
communistische partij. Twee
dagen later verklaarde het
Volksfront dat het de macht
in handen had.
Orde
De regering in Moskou weet
dat zelfs als de Sovjettroepen
een overwinning behalen op
de Azerbajdzjaanse rebellen,
het onmogelijk is om op de
lange termijn de orde te be
waren in de republiek. Jevge-
ny Primakov, één van Gor-
batsjovs meest onverzettelijke
adviseurs, ondervond aan den
lijve hoe vijandig de Azeri's
de Sovjetregering gezind zijn.
Op diverse bijeenkomsten in
de Azerbajdzjaanse republiek
werd hij uitgejouwd en weg-
gefloten. De zwaar bewapen
de lijfwachten die hem escor
teerden waren derhalve geen
overbodige luxe.
Het is al twee jaar zo dat le
den van het politburo met te
genzin de republieken in de
Kaukasus bezoeken. Sinds in
1988 de strijd over Nagorno
Karabach losbrandde, breekt
de Sovjetregering zich het
hoofd over hoe het twee par
tijen met onverenigbare idee
ën over één enkel gebied kan
verzoenen.
De Sovjet-president heeft al
die tijd aangemodderd met
zijn typische beleid om beide
partijen te vriend te houden,
oftewel aan het lijntje te hou
den. „Met in de ene hand de
Bijbel en in de andere de Ko
ran", zoals een Sovjet-parle
mentariër het uitdrukte. Er
zijn mensen die menen dat als
Gorbatsjov vanaf het begin
„nee" had gezegd tegen de ei
sen van de Armeniërs, er he
lemaal geen probleem was ge
weest.
JAMES BLITZ
(c) The Sunday Times, Londen
Hereniging
Vol verwach
ting kijken
deze Vietna-
meesjes bij
aankomst in
Londen uit
naar het
weerzien met
hun familie.
Sommigen
van hen heb
ben jaren
moeten
wachten op
hereniging
met hun
reeds in En
geland ver
blijvende fa
milie. Giste
ren arriveer
de in Londen
een groep
van in totaal
45 bootvluch
telingen.
FOTO: EPA
vijandigheid uiteindelijk uit
monden in het uit elkaar val
len v.an de huidige Sovjetunie.
Met deze dreiging is het Gor
batsjov er alles aan gelegen zo
snel mogelijk de communisti
sche macht in Bakoe te her
stellen. Het leger heeft de be
langrijke strategische punten
in handen maar zal nog een
harde kluif hebben aan het
onderdrukken van de volks
beweging die de hele repu
bliek in z'n ban heeft.
Voor Gorbatsjov betekende
het wel even een omschake
ling. Vorig weekeinde in Li
touwen was hij nog de sympa
thieke, milde en praatgrage
leider die aandrong op een di
aloog met de nationalistische
bewegingen. Toen hij plotse
ling het bericht doorkreeg
van de chaos in Bakoe, stond
hij onmiddellijk op en zei
kortaf: „We gaan direct naar
het vliegveld. Tot ziens".
In Moskou was de intocht van
verslagen en verbouwereerde
Armeense vluchtelingen uit
Bakoe al begonnen. ..Kijk",
fluisterde een 24-jarige Ar
meense vrouw op het vlieg
veld in Moskou, „zie je deze
jurk? Zie je deze schoenen?
Wat ik aan heb, is mijn hele
bezit". De rest liet ze achter in
Bakoe. Ze vluchtte toen een
groep Azerbajdzjanen haar
woning binnendrong en uit
riep: „We zullen je krijgen".
Nu kent de Azerbajdzjaanse
woede tegen de Armeniërs
nog een andere oorzaak. In de
smerige, armoedige buitenwij
ken van Bakoe wonen enkele
honderden Azerbajdzjaanse
families die de afgelopen
maanden gedwongen waren
Armenië te verlaten. Door het
tekort aan huisvesting in
Azerbajdzjan moeten ze ge
noegen nemen met krappe,
krakkemikkige krotten.
Vorige week hadden deze
mensen er genoeg van. Ze
hadden het gevoel dat ze toch
niets meer te verliezen had
den en besloten op strooptocht
te gaan in Bakoe. Armeniërs
werden uit hun woningen
verdreven en de huizen wer
den geplunderd. En daarmee
ontketenden ze een regelrech
te 'oorlog tussen de twee repu
blieken.
Maat vol
Na twee jaar van manoeuvre
ren en proberen vreedzame
oplossingen te vinden, was
voor Gorbatsjov de maat vol.
Vorige week trok hij aan de
touwen. Eerst opende hij de
aanval op zijn tegenstanders
'in de partij: een „zootje"
noemde hij hen. Vervolgens
gaf hij de schuld van de on
lusten in Azerbajdzjan aan
„extremisten, speculanten en
fundamentalistische mos
lims", die er op uit waren, zijn
perestrojka-beleid te onder
mijnen. Toen daarop het ter
gende, provocerende bericht
van het Volksfront kwam dat
„de communisten de macht in
de republiek niet langer in
handen hebben", besloot Gor
batsjov het leger erheen te
sturen om orde op zaken te
stellen.
De Sovjetleider heeft bij deze
crisis waarschijnlijk hetzelfde
gevoel dat hij bij het hele her
vormingsproces in Oost-Euro
pa had. Namelijk, dat de ge
beurtenissen elkaar zo snel
opvolgen dat zowel hij als de
complete Sovjetregering vol
komen overrompeld zijn.
Toch komt alles voort uit één
en dezelfde bron: Gorbatsjovs
glasnost. Hierdoor durfden de
De inwoners van de Azerbajdzjanse plaats Gyandzha hebben zich verzameld om hun doden te herdenken.
nog gedeeltelijk gevulde ballon, snijdt het omhulsel stuk en
steekt het uitstromende gas aan met een stormlucifer, die hij in
een waterdicht zakje bij zich heeft. Dan maakt hij dat hij weg
komt. Fel brandt het gas, de omgeving in wijde omtrek verlich
tend. En dan duikt uit de donkere hemel een vliegtuig neer. Hoe
ra! Er komt hulp opdagen....
leider van Servië.
Hoe dan ook, het congres werd
als vanouds beheerst door de
traditionele tegenstelling tus
sen de meer liberale Slovenen
en de wat conservatiever inge
stelde Serven. Voornaamste
geschilpunt was opvallend ge
noeg niet zozeer de politieke
en economische hervorming
van Joegoslavië zelf, het con
gres stemde volmondig in met
een meerpartijen-stelsel, vrije
verkiezingen en een vrije-
markt economie. „Het commu
nisme wordt in de praktijk af
geschaft en daar lijkt niemand
enige moeite mee te hebben",
aldus een delegatielid uit Bos
nië.
Maar alleen een meer demo
cratisch Joegoslavië gaat de
Slovenen nog niet ver genoeg.
Ze willen ook dat de regionale
afdelingen van de partij, die
per republiek zijn, georgani
seerd, meer autonomie krijgen
ten koste van de federale par
tij in Belgrado, van oudsher
een Servisch bolwerk. Op pa
pier zijn de partijen van de
deelrepublieken nu nog ver
antwoording schuldig aan de
overkoepelende centrale liga,
die de landelijke zaken regelt.
Maar in de dagelijkse gang
van zaken gaan de lokale par
tijbonzen eigenlijk al jaren
hiin eigen gang. Zo namen de
Slovenen, ondanks grote druk
van de landelijke liga, in sep
tember al een aantal wijzigin
gen op in hun grondwet, dat
hun republiek het recht gaf
zich af te-scheiden van Joego
slavië en over een eigen leger
te beschikken.
„prmalige partijleider Egon Krenz moet zijn identiteitspapie
ren zien voordat hij het wekelijkse rondetafel-overleg kan
De nacht valt en de wind neemt in kracht af. En dat
wijht tevens het einde van de ballontocht, want de gondel en
il isSmakken nu in zee neer en er is geen sprake meer van
ingen. Weer horen dr. Martin en Rob motorgeronk. Is er hulp
e kfocht? Maar een vliegtuig zal hen nooit kunnen vinden,
et is stikdonker. Rob trekt zich echter aan een lijn naar de
DE VALLEI DER VERGETEN WERELD
i onze correspondent
an Wijland)
RADO Het op-
;n van de Sloveense
iunisten uit het spe-
congres van de Joe-
ïsche communisti-
partij, betekent niet
ovenië zich afscheidt
Joegoslavië. Ook
de ruzie niet het
te zijn van de com
munistische liga. Dat is in
ieder geval de overtuiging
van de sterke man van
Servië, president Slobo
dan Milosevic.
„Joegoslavië ondergaat mo
menteel een moeilijke fase
naar meer democratie. Daarin
kunnen verschillen van in
zicht bestaan. Dat hoeft echter
niet het einde van Joegoslavië
te betekenen", aldus de partij-
