„Kerk
moet
risico's
durven
nemen
Zo lek als een riolering
finale
ZATERDAG 20 JANUARI 1990 PAGINA 27
Onder onze voeten wordt dagelijks
duizenden kubieke meters afvalwa
ter door veertig- a vijftigduizend ki
lometer rioleringsbuizen afgevoerd.
Dat lijkt probleemloos te gaan,
maar een tiende van het totale lei
dingnet is in een slechte tot zeer
slechte conditie, terwijl een derde
als matig kan worden omschreven.
Lekkende buizen zijn eerder regel
dan uitzondering.
Jarenlang hebben politici verzuimd aan
dacht te besteden aan de oude riolering
en werd alleen de 'eerste-hulpploeg' uit
gestuurd als het wegdek plotsklaps weg
zakte of buizen verstopt raakten. Inmid
dels is de alarmbel geluid en maken di
verse gemeenten zich op om de riolen in
verhoogd tempo te renoveren.
In de voorlichtingsfolder van de ge
meente Den Haag staat het zwart op wit:
„Steeds vaker blijkt dat er wat mis is
met de riolering". Niet verwonderlijk
want meer dan de helft van het Haagse
rioolnet is aangelegd tussen 1880 en
1925; ruim 600 kilometer leiding van
rond de eeuwwisseling. Maar dat is niet
het enige probleem dat in de grond zit,
want in de jaren na de Tweede Wereld
oorlog is de riolering op onzorgvuldige
wijze uitgebreid. Een probleem dat zich
in meer steden voordoet.
Het Amersfoortse ingenieursbureau
DHV heeft verschillende onderzoeken
verricht naar de toestand van Neerlands
riool. Een deskundige van dat bureau
kent de toestand waarin de naoorlogse
bouwwerken zich bevinden. „De slechte
techniek die in het verleden gebruikt is
om de buizen aan elkaar te verbinden,
heeft in de loop der jaren geleid tot lek
kages op de naden. Op die plaatsen is
zand ingespoeld en zijn wortels van bo
men naar binnen gegroeid, waardoor
verstoppingen en afzettingen zijn ont
staan. Daarin treden chemische reacties
op - onder meer ontstaat zwavelzuur -
die het beton aantasten. Een factor die
de chemische processen versnelt, is de
temperatuur van het afvalwater. De af
gelopen decennia is dat enkele graden
warmer geworden, waardoor bacteriën
die de reacties veroorzaken, beter gedij
en".
Toch is dat niet de enige oorzaak van de
slechte toestand waarin het naoorloogse
riool zich bevindt. Ook de toenemende
verkeersbelasting heeft geleid tot breu
ken en lekken in de riolering.
Rubberwieltjes
Sinds enkele jaren wordt de riolering in
veel steden geïnspecteerd met behulp
van videocamera's die op rubberwieltjes
zijn gemonteerd en door de buizen heen
rijden. Boven de grond worden de wan
den stukje voor stukje op beeldschermen
onderzocht en kan precies worden be
paald waar de slechte stukken zich be
vinden.
Ook in Den Haag is die methode gehan
teerd en hebben ambtenaren het rioolnet
"in kaart gebracht'. Chef riolering van de
Haagse gemeentewerken, C.A. Doedens,
weet dat hij het beheer heeft over een
kwalitatief niet best stelsel. „Kijk, als je
een leiding al slecht noemt als die lekt
dan is het Haagse riool er slecht aan toe.
Op een heleboel plaatsen is de zaak ge
woon lek. Maar ik geef pas de kwalifica
tie slecht als de buis is ingestort of als
die sterk is aangetast".
Op basis van de rapportage is bepaald
dat de restauratie van de Haagse riole
ring in een veel hoger tempo moet wor
den aangepakt dan tot nu toe het geval
was. Tot voor kort werd slechts drie ki
lometer leiding per jaar vernieuwd, maar
met dat tempo zou een stuk pijp dat nu
de grond ingaat, pas in het jaar 2340
voor vervanging in aanmerking komen.
En dat terwijl de deskundigen weten dat
de gemiddelde levensduur van rioolbui
zen zeventig jaar bedraagt. Het gemeen
tebestuur heeft daarom besloten het
tempo op te schroeven naar vijftien kilo
meter per jaar. Een kostbaar besluit dat
de Hagenaars ook niet ongemerkt pas
seert, want de komende vier jaar wordt
het rioolrecht voor een huishouden ver
hoogd van 44 gulden per jaar naar 144
gulden in 1993. Een stijging van meer
dan tweehonderd procent. Als pleister
op de wonde vermeldt de folder dat an
dere grote steden als Rotterdam en
Utrecht nu al meer dan 180 gulden
rioolrecht per huishouden innen.
Niet in alle gemeenten is de riolering er
zo beroerd aan toe als in de Residentie.
Onderzoek door het Amersfoortse inge
nieursbureau DHV leert dat het vooral
de grotere steden zijn die te kampen
hebben met problemen. Kleine steden
en dorpen hebben vaak in de jaren zestig
en zeventig hun riolering aangelegd en
hun systeem is meestal wel in orde.
Toch hebben niet alle grotere steden op
het onvermijdelijke gewacht. Door di
verse oorzaken hebben bijvoorbeeld Lei
den en Schiedam vroegtijdig het pro
bleem opgepakt en ligt hun rioolnet er
relatief goed bij.
De gemeente Leiden heeft de afgelopen
twintig jaar veel energie gestoken in de
renovatie van het rioolnet. Van het 260
kilometerlange tracé is 160 kilometer in
die periode aangelegd of gerenoveerd.
Toch zijn ambtenaren druk doende de
laatste hand te leggen aan een nota waar
in wordt voorgesteld het tempo te ver
hogen naar twee kilometer per jaar tegen
vijfhonderd meter nu. Want ook in Lei
den lekt de naoorlogse riolering op heel
wat plaatsen door.
Kous
En dan rest de vraag hoe de oude riole
ring het best kan worden opgeknapt. Een
heel nieuw aangelegd buizensysteem
heeft bij de deskundigen de voorkeur,
maar het schrikbeeld van wekenlang
opengebroken straten heeft tot een in
ventieve oplossing geleid. Het voormali
ge Dclftse bedrijf Zegwaard kwam enke
le jaren geleden met een kunststof 'kous'
die op een bepaald punt in de buis
wordt gebracht en door middel van wa
ter tegen de wand wordt aangedrukt.
Door het water een etmaal lang op ne
gentig graden te houden ontstaat een
harde kunststoflaag die zich aan de oude
rioolbuis hecht. Hoe lang die laag het
houdt, is nog maar de vraag. De deskun
dige van het ingenieursbureau DHV is
sceptisch over de genoemde termijn van
zestig a zeventig jaar. „Ik zou dat graag
willen meemaken, maar in het buiten
land is door onderzoek al aangetoond
dat de aantasting onder die laag gewoon
doorgaat".
Ook de Haagse chef riolering zet vraag
tekens bij de kwaliteit van diverse tech
nieken, die uitgaan van het aanbrengen
van een nieuwe buis in de oude. „Het is
nog onduidelijk hoe lang die oplossingen
mee zullen gaan, omdat ze nog maar en
kele jaren worden toegepast. Maar je
moet ook afwegen wat het maatschappe
lijk en financieel kost om een hele straat
open te breken. Daarom kan het soms
aantrekkelijker zijn met de koustechniek
te werken, ondanks dat je niet precies
weet hoe lang die oplossing het zal hou
den".
LUCAS BOLSIUS
Mgr. Jacques Gaillot: dik knipselboek.
FOTO: PERS UNIE
MGR. JACQUES GAILLOT,
BISSCHOP VAN EVREUX
ARIJS - „Zet me niet op de
randstapel", vraagt monseigneur
icques Gaillot, het enfant terrible
voeder de Franse bisschoppen, wan-
halèer schrijfblokken en cassettere-
i enjrders worden opgeborgen. Hij
ïperjmlacht met vertrouwen. Na min
3 off meer onder curatele te zijn ge-
1hétfld door Rome en door kardinaal
kele pert Decourtray, voorzitter van
de Lyonese bisschoppenconferen-
doï, is het de eerste keer dat de veel-
d|sproken bisschop van Evreux
pa|eer journalisten te woord staat.
De ioewel hij voorzichtiger lijkt te zijn ge-
"uurpden in zijn uitlatingen is de bood-
5. Mf/zap dezelfde gebleven: de rooms-ka-
;s. Nplieke kerk moet dichter bij de samen-
tweëing staan; niet slechts in woord, maar
i rusoral in daad opkomen voor de zwak-
moin en 'gedeukten van het leven'. Kort-
halfh, de kerk moet zich engageren en risi-
ch kfs durven nemen.
ve bevinden ons momenteel in een
onpcycloon. De inspirerende wind van
jchteit Tweede Vaticaans Concilie waait al
dat hg niet meer. In heel Europa lijdt de
lelijkitholieke kerk onder regressie, onder de
i befugkeer naar het oude. Ik vind dat heel
t neg'.
gr. Jacques Gaillot (54) zal altijd het
fediatieke buitenbeentje blijven van
n behoudend en schuchter episcopaat,
nbargo's van hogerhand hebben daar
tinig aan kunnen veranderen. In de
!blik (stelling van een fictief bisschoppenelf-
ntal zou hij ongetwijfeld een, geïsoleerde,
'ebeu^buitenplaats hebben gekregen.
'en fljids hij acht jaar geleden tot bisschop
dj-jJn de Normandische stad Evreux
je V(p.000 inwoners) werd benoejnd heeft
ïitgesf'"01 herhaaldelijk de pers' gehaald,
uur pwelijks was hem het bisschopskruis
>p herhangen of hij was middelpunt van
een polemiek omdat hij een dienstweige
raar bijstond toen hij voor de rechter
moest verschijnen. Daarna keerde hij
zich tegen de Franse kernmacht terwijl
de andere bisschoppen die toelaatbaar
vonden.
Rode bisschop
De 'rode bisschop' deed in 1984 van
zich spreken door thuis te blijven tijdens
de massademonstraties van katholieken
in Parijs tegen regeringsplannen voor ge
lijkstelling van bijzonder en openbaar
onderwijs. Drie jaar later ijverde hij, sa
men met de communistische partij, voor
de vrijlating van de Franse ontwikke
lingswerker Pierre Andreman, die in
Zuid'-Afrika tot gevangenisstraf was ver
oordeeld wegens steun aan het ANC. De
erkende anti-apartheids- en pro-Pale
stijnse bisschop van Evreux kwam daar
na nog in het nieuws vanwege zijn strijd
tegen de ideeën van Jean-Marie Le Pen,
het pleidooi voor gehuwde priesters, de
acceptatie van abortus, alsook de verde
diging van de in Frankrijk zeer omstre
den film van Martin Scorsese 'The last
temptation of Christ', die aanhangers
van de conservatieve aartsbisschop Le-
febvre ertoe zou aanzetten bioscopen in
brand te steken.
Geen provocateur
Om aids te voorkomen is het gebruik
van condooms toelaatbaar, verklaarde
Gaillot vorig jaar in geruchtmakende in
terviews in het homoblad 'Gay Pied' en
in 'Lui', een blad dat is gespecialiseerd
in naakte vrouwen. Zijn initiatief om
via minitel - dat berucht is wegens
computerseks - het Evangelie te ver
breiden werd verboden door de vorige
voorzitter van de bisschoppenconferen-
■i het probleem overzichtelijk te houden wordt een slechte rioleringsbuis in Den Haag
slecht genoemd als hij echt is ingestort of zwaar is aangetast.
die tot Jezus zijn gekomen hebben van
Hem altijd een toekomstperspectief ge
kregen, hoe ernstig ook hun fouten wa
ren. Het echtscheidingsprobleem is een
belangrijke pastorale kwestie geworden.
Sommige katholieken hebben helaas het
gevoel tegen een muur te lopen. Ze zeg
gen dat de kerk geen hart heeft. Ik denk
dat onze kerk juist erbarmen en liefde
moet tonen tegenover al degenen die een
beroep op haar doen".
Broederlijk
Gaillots relatie met Rome is er de laatste
jaren niet beter op geworden. De paus
ontliep de recalcitrante bisschop toen
deze hem om een audiëntie vroeg. Veel
steun van zijn Franse collega's heeft
Gaillot in die periode niet gekregen.
„Wij bisschoppen zijn meer gewend
broederlijk dan solidair te zijn", vindt
hij. Tijdens de vergadering van de Fran
se bisschoppenconferentie in Lourdes,
anderhalf jaar geleden, heerste volgens
hem een erg broederlijke sfeer, maar
ontbrak de solidariteit toen het er op
aankwam. Bijvoorbeeld toen Gaillot
- vanwege het grote tekort aan roepin
gen - opnieuw voorstelde priesters te la
ten huwen en getrouwde mannen tot het
priesterambt toe te laten. Hoewel een
opinieonderzoek van het Franse katho
lieke dagblad 'La Croix' uitwees dat 55
procent van de Franse katholieken voor
getrouwde priesters is wenste de confe
rentie de hoogst actuele kwestie (het
Franse priesterbestand is de laatste der
tig jaar met 12.000 teruggelopen tot
28.000 priesters) niet uit te werken.
„Het eerste waar ik naar kijk is de be
hoefte van de parochie", houdt Gaillot
vol. „Je kunt je afvragen of het celibaat
daarom niet herzien moet worden. Wat
iedereen aangaat moet door iedereen be
discussieerd worden. Wat mij betreft is
alles mogelijk. Het is niet tegen de disci
pline van de kerk om nieuwe vragen te
stellen. Het volk van God moet zijn
stem hebben. Voor de vitaliteit van de
kerk is het van belang te weten wat voor
priester we nodig hebben; een getrouwde
man, een getrouwde vrouw Ik heb
niet de pretentie om de oplossing te clai
men, maar esn debat is nodig. Zoiets
moet juist gestimuleerd worden vanuit
het bisdom zelf. Onze gemeenschappelij
ke solidariteit in het geloof verhindert
niet dat er verschillende gevoeligheden
kunnen bestaan. Bij maatschappelijke
kwesties is dat zelfs normaal. Op alle ni
veaus zou de verstandhouding onder ka
tholieken zoveel verbeterd kunnen wor
den. Ik vind het jammer als ik via een
omweg moet horen hoe een collega over
bepaalde zaken denkt, of dat ik naar zijn
mening slechts kan gissen".
Volgens Gaillot hebben de progressieve
re bisschoppen nauwelijks contact met
elkaar. „Het ontbreekt op Europees ni
veau helemaal aan uitwisselingen. Ik
had gedacht dat er van tijd tot tijd een
grote vergadering van alle bisschoppen
kon komen, zoals in Latijns-Amerika
wel gebeurt. Het zou heel interessant
zijn wanneer de Europese bisschoppen
eens in de vijf jaar konden debatteren
over belangrijke maatschappelijke pro
blemen. Over mijn voorstel is destijds
gesproken in Lourdes, maar het heeft
geen vervolg gekregen". Hij wacht even
cn zegt dan op schijnbaar naieve toon:
„Ik ben door het episcopaat nog nooit
afgevaardigd om naar andere landen te
gaan".
In Evreux heeft Gaillot gekozen voor
een 'actieve' synode. Alles acht hij be
spreekbaar op regelmatige vergaderingen
met met de parochie-afgevaardigden.
„Een bisschop moet leven met het kerk
volk en met de niet-gelovigen. Persoon
lijk denk ik dat de kerk niet dient voor
het comfort van de christenen. Een kriti
sche geest is iets positiefs, in elke institu
tie", vat hij zijn overtuiging samen.
Ambulances
De recente ontwikkelingen in Oost-Eu
ropa vervullen ook de als 'rood' gecata
logiseerde mgr. Gaillot met vreugde.
Maar waar de kardinalen Decourtray en
Lustiger (van Parijs) in interviews in Le
Monde unaniem en resoluut waren in
hun veroordelingen, daar tracht de bis
schop van Evreux te nuanceren. „Ik heb
altijd gezegd dat het katholieke geloof en
de marxistische ideologie onverenigbaar
zijn. Maar men moet de ideologie van
de mensen kunnen onderscheiden. Ik
denk dat de omstandigheden niet oproe
pen tot anticommunisme. Je schiet niet
op een ambulance en in die zin betreur
ik het dat de bisschoppen er nu zo over
praten. Ik vind dat ook de kerk moet er
kennen dat zij fouten heeft gemaakt. De
kerk is niet onfeilbaar. Je mag best kri
tiek hebben op de houding van de ka
tholieke kerk, bijvoorbeeld ten aanzien
van de jodenvervolging".
Het leidt tot een onvermijdelijke vraag
over de politieke en diplomatieke status
van het Vaticaan, dat momenteel bezig
is relaties aan te knopen met staten die
feitelijk nog steeds communistisch zijn.
Gaillot: „Ik hoop dat er iets meer Evan
gelie en iets minder diplomatie zal zijn
in de manier waarop Rome handelt. Ik
spreek weieens de wens uit dat de paus
de wereld kan rondreizen zonder dat
voor hem de rode loper hoeft te worden
uitgerold, zoals voor een staatshoofd.
Men zegt me dan dat het juridisch heel
belangrijk is dat hij staatshoofd is. Ik
vraag het me af, zonder het antwoord te
weten. Maar misschien droom ik een
beetje".
„Ik begrijp dat Rome spreekt in naam
van een universele kerk en trouw en eer
baarheid verlangt. Dat zijn bakens die
iederen moet kunnen zien. Alleen ga ik
zelf vaak aan de kant staan van mensen
die ik de 'gedeukten van het leven'
noem, mensen die in moeilijke omstan
digheden verkeren. Drugsverslaafden,
aidspatiënten, maar ook werklozen, ge
scheiden en 'verloren' mensen. Hun ont
reddering heeft voor mij voorrang op de
principes en eisen van de universele
kerk. Ik denk dat je nooit iemand in de
steek mag laten".
De bisschop vertelt dat hij tijdens zijn
treinreizen naar Parijs vaak vragen krijgt
van katholieken die nauwelijks meer
naar de kerk gaan. „Vanochtend werd ik
aangeschoten door een man die in de
kerk wilde hertrouwen. Hij zei dat het
heel belangrijk voor hem was. Omdat hij
binnenkort in Evreux zou gaan wonen,
heb ik hem verwezen naar zijn aanstaan
de parochiepriester. Persoonlijk denk ik
dat het goed is dat er aan het begin van
een nieuwe levensetappe een ontvangst
in de kerk is, dat er samen gebeden
wordt in plaats van dat iemand langs de
kant van de weg blijft staan. Al degenen
tie, maar later wel overgenomen door
kardinaal Decourtray.
Zijn knipselboek puilt onderhand uit.
Monseigneur Gaillot is in de Franse en
internationale media misschien meer
aan het woord geweest dan alle andere
bisschoppen bij elkaar, uitgezonderd die
van Rome. Toch weigert hij door te
gaan voor een provocateur.
„Ik probeer slechts, en met anderen, een
discipel van het Evangelie t^ zijn. Ik
voel dat het gemaakt is om mensen tege
moet te treden in hun alledaagse leven.
Het doet me pijn dat er nogal wat men
sen zijn die menen dat ze veroordeeld of
beschuldigd worden door de standpun
ten van de kerk".
'£eiclóe Sou/uwt'
