oedselvoorraad
tiopië bijna op
ui
Land van bijeengeraapte volkeren
Honger
bedreigt
miljoenen
mensen
ZATERDAG 13 JANUARI 1990
Na een moeizame start, onder meer door de enorme aandacht
voor de problemen in Roemenië, moet volgende week het geld
voor Etiopiê bij de tien samenwerkende Nederlandse
hulporganisaties binnenstromen. Want voor de zoveelste keer
wordt Etiopiê door een hongersnood geteisterd. En dus wordt
er (na eerdere hulpacties in 1984 en 1987) opnieuw een beroep
gedaan op de vrijgevigheid van het Nederlandse volk. Maar
niet alleen het Nederlandse. Ook in Groot-Brittanniè, West-
Duitsland en de Scandinavische landen wordt via kranten en
televisie opgeroepen tot gulle gaven. Want er is ook dit keer
heel veel geld nodig om de hongerlijdende bevolking van
Etiopiê aan voedsel te helpen. In ons land kan dat geld worden
gestort op girorekening 555 ten name van de Novib in Den
Haag.
:N HAAG/WAGENINGEN -
iljoenen mensen in met name de
lopische provincies Eritrea en Ti-
iy worden met de hongerdood
jreigd. Voor de zoveelste keer.
:len zullen het ditmaal niet over
een als er niet massaal hulp
jrdt geboden.
eijn
ngersnood in Etiopiê. In een land dat
rijkste in het Afrikaanse Sahel-gebied
kunnen zijn. Maar het niet is, door-
het al jarenlang wordt verscheurd
)r burgeroorlogen. Een verandering
,i goede lijkt pas mogelijk als het
e hl vind van president Mengistu Haile
nam en zijn kornuiten van het toneel
dwijnt. i
et beleid dat zijn regering voert is
je fi mate destructief, dat alles wat er
;|eicr»el buitenlandse hulp - wordt opge-
iwd, meteen weer wordt afgebroken,
opie is daarom vooralsnog een bo-
nloze put", meent Leo Strosnijder,
lel-specialist van de Landbouw Uni-
sitcit in Wageningen. Wat hem be-
t is de situatie in dat land hopeloos,
ang de huidige regering aan de macht
Want zij is er verantwoordelijk voor
Etiopiê niet uit het dal omhoog
lipt, maar juist steeds dieper in de
tblemen raakt.
ip helpt de hongerlijdende bevolking
ook alleen maar door een moeilijke
>de heen. Ingezamelde gelden wor-
voor het overgrote deel besteed aan
het hardst nodig is: voedsel. Voor
icturele verbéteringen is er meer no-
Daarvoor moeten de problemen bij
[wortel worden aangepakt en dat bete-
it volgens Strosnijder dat het hele sy-
:m in Etiopiê overhoop moet worden
|aald.
t op het vertrek van het communis-
;h bewind in Addis Abeba is er echter
niet. „Het zit weliswaar niet meer zo
pig in het zadel als ooit het geval was,
iar je mag er niet op rekenen dat de
jatie het komende halfjaar verbetert",
Akt Thomas van Velthoven, woord-
fcrder van Novib/Gast aan Tafel.
rRUCHTBAAR
igebieden waar de hongersnood op dit
iment het grootst is, Eritrea en Tigray,
'li in principe de vruchtbaarste delen
Kift het land. Leo Strosnijder: „Etiopiê
jet hoogstgelegen land in het Sahel-ge-
d. Het bestaat voor zeventig procent
hoogland. Daardoor valt er, vergele-
met andere Sahellanden, veel regen,
probleem is echter dat al dat water
effectief wordt gebruikt. Er zijn wel-
ïar irrigatiesystemen, maar vele daar-
verkeren in slechte staat. Het bui-
ind geeft wel geld voor verbetering
tn. maar niet zelden worden ze korte
later weer door de regeringstroepen
lield".
live water is kunstmest noodzakelijk
jr een succesvolle landbouw, maar de
ipische regering heeft daarvoor geen
I over. Want geld is er wel, zegt
)yi>snijder, maar het trieste is dat het
II verkeerde zaken wordt uitgegeven.
II bewind in Addis Abeba betaalt er
'er de oorlog mee tegen de verzetsbe-
lingen in Eritrea en Tigray.
ontwikkeling van de landbouw zou
joon betaald moeten worden uit 'de
irengst van diezelfde landbouw. Maar
jvinst die op koffie, het enige serieuze
exportprodukt, wordt gemaakt, gaat on
middellijk op aan de aankoop van wa
pens".
En als gevolg van die oorlog lijden nu
weer miljoenen mensen honger. Boeren
in de andere Sahellanden leggen in goe
de tijden voorraden aan, waarop de be
volking kan terugvallen als een oogst
door droogte mislukt. „Bij een dergelijk
beleid is het een uitzondering als er op
een gegeven moment echt helemaal niets
meer is", aldus Strosnijder. „Maar he
laas werkt het zo niet in Etiopiê. De
meeste boeren durven geen voorraden
meer aan te leggen. Ze zijn bang dat die
door de regeringstroepen worden afge
pakt. In het verleden is dat enkele keren
gebeurd en dat risico willen ze niet op
nieuw lopen. Daarom worden oogsten
tegenwoordig direct verkocht. Met als
gevolg een acute noodsituatie in tijden
van droogte".
In de toekomst komen daar nog eens de
gevolgen van de enorme ontbossing bij.
In Eritrea en Tigray zijn de laatste jaren
ontelbaar veel bomen gekapt om plaats
te maken voor nieu
we landbouwgronden.
Vaak is het een laat
ste wanhopige poging
van de boeren om
toch nog wat op
brengsten binnen te
krijgen. Maar over
enige tijd zullen ze ge
confronteerd worden
met de nadelige ge
volgen ervan: erosie
en dus het wegspoe
len van vruchtbare
grond.
Volgens Strosnijder
beseffen de mensen in
Etiopiê wel degelijk
waar ze mee bezig
zijn, maar de boeren
weten niet hoe ze an
ders in leven moeten blijven.
Zolang dat nog het geval is èn zolang het
bewind van Mengistu er nog zit, zal daar
geen verandering in komen en blijft
voedselhulp dringend noodzakelijk.
Wrang
Het is ontzettend wrang, maar die voed
selhulp komt gegarandeerd goed terecht
doordat de Etiopische hulporganisaties
inmiddels heel veel ervaring hebben in
het verspreiden ervan.
„De coördinatie bij die organisaties is
echt verbluffend goed. Je kunt er blind
op varen dat zij ervoor zorgen dat hulp
goederen goed aankomen", zegt Novib-
woordvoerder Thomas van Velthoven.
In Eritrea is de ERA (Eritrean Relief As-
socation) de regionale organisatie op het
gebied van de verspreiding van voedsel
hulp. In Tigray is het de REST (Relief
Society of Tigray).
„De mensen van die organisaties weten
precies waar het voedsel heen moet. We
hoeven geen schepen of vrachtwagens te
leveren, we hoeven ons niet bezig te
houden met de planning van de distribu
tie. Alles is geregeld".
Wel moet er via soms lange omwegen
naar de noodgebieden worden gereden.
Hulp die naar Eritrea moet, zal via Su
dan het gebied worden binnengebracht.
„Een lange weg, maar een goede", zegt
Van Velthoven. „De goederen komen
dus zeker aan, zij het dat de reis flink
wat tijd zal vergen".
De verbindingen naar en in Tigray zijn
Etiopiê oorlog
voeren
proberen de
vrouwen hun
kinderen, die
dreigen om te
komen van de
honger, in
leven te
houden.
Waarbij het
Westen hen
kan helpen
door voedsel te
slechter. Goederen voor deze provincie
worden verscheept naar de haven van
Aseb. De weg van die havenstad naar de
noodgebieden in Tigray is lang en op
veel plaatsen slecht begaanbaar door het
oorlogsgeweld.
Van de regeringstroepen worden minder
problemen verwacht dan bij voorgaande
hulpverleningsacties. Toen stond het le
ger sterker en werden voedselkonvooien
om de haverklap tegengehouden.
Dat de verzetsbewegingen steeds meer
terrein winnen heeft dus het voordeel
dat de konvooien makkelijker hun doel
kunnen bereiken. Maar het betekent ook
dat het te helpen gebied daardoor veel
groter is geworden en daardoor het aan
tal mensen dat met de honger wordt be
dreigd. Want gebieden die in handen
zijn van het verzet, worden door de re
gering afgesloten voor de aanvoer van
voedsel uit andere gebieden van Etiopiê.
Vandaar dat de ERA en de REST steeds
sneller door hun voorraden heenraken.
„Op het moment kan de ERA haar men
sen nog redelijk voeden", aldus Van
Velthoven van de Novib. „Het houdt
niet over, maar de hoeveelheid voedsel
is voldoende om mensen in leven te
houden. Over een paar weken is dat
voorbij. Dan is de pijplijn leeg. In Ti
gray is de situatie nu al heel nijpend. Er
is daar al een enorm tekort. Als daar
niet heel snel veel voedsel naartoe gaat
zullen duizenden mensen sterven".
RICHARD HOGENKAMP
opiê lijkt een lappendeken: een
)rme verscheidenheid aan vol-
1 leeft in dit land. Er worden
St tachtig verschillende talen ge-
oken. De verdeeldheid onder de
'olking is dan ook groot en de
jd in Eritrea is daar een voor
lid van.
)pic, gelegen in Oost-Afrika, is maar
een kolonie geweest. Pas in 1936
I het ingenomen door het Italië van
iokpö'ini. dat Etiopiê vooral wilde
kaanse avonturen. Nog tijdens de
liscNe Wereldoorlog wisten de Etio-
js onder het koloniaal bewind uil te
|ien.
Etiopiê in zijn huidige vorm ont-
id aan het eind van de vorige eeuw.
grote probleemgebieden, Eritrea en
6l <ki>. n-
Etiopiè is dertig keer zo groot als Neder
land (1.235.000 vierkante kilometer).
Het land wordt bewoond door 45 mil
joen mensen en is daarmee één van de
grotere staten van Afrika.
De Oromo's vormen de grootste bevol
kingsgroep, maar hebben geen deel aan
de macht. Die wordt uitgeoefend door
de Amharen, die de rest van het land wil
'amhariseren'.
Onder anderen keizer Haile Selassie, een
Amhaar, probeerde dat. Hij voerde lan
ge tijd een schrikbewind. In 1974 werd
hij van de troon gestoten door een mili
taire coup. De militairen genoten aan
vankelijk steun van een groot deel van
de bevolking, maar hun populariteit is
in de loop der jaren snel gedaald. Er is
nu zelfs meer oorlog en onrust dan tij
dens de jaren van. Haile Selassie.
De bevolking van Eritrea wordt geschat
op drie en een half miljoen mensen. Pre
cieze cijfers daarover zijn niet te geven.
Het bevolkingsaantal schommelt nogal,
doordat geregeld stromen vluchtelingen
uit Eritrea wegtrekken of er juist naartoe
gaan. De bevolking van Tigray wordt ge
raamd op een aantal van vier en een half
miljoen. In beide provincies is de helft
van de inwoners christen en de andere
helft moslim.
Het westen van Tigray is vruchtbaar.
Normaal gesproken wonen er weinig
mensen in dat gebied. Doen zich echter
voedseltekorten voor dan trekken mas
saal grote groepen mensen naar de
vruchtbare gronden, die daardoor sneller
uitgeput raken. Het oostelijk deel, waar
dus normaliter de meeste mensen wo
nen, is vlak en droog.
Eritrea is voor het grootste deel vrucht
baar, als er tenminste voldoende regen
valt. In het westen van de provincie be
vindt zich heet en droog laagland, dat
voor landbouw ongeschikt is. Dat geldt
ook voor de duizend kilometer lange
woestijnachtige kuststrook langs de
Rode Zee.
In tegenstelling tot de rest van Etiopiê
kende Eritrea in vroeger tijden veel ver
schillende vreemde overheersers. Sinds
de Tweede Wereldoorlog bestond een fe
deratief verband tussen Eritrea en het
Etiopiê van Haile Selassie. Dezelfde kei
zer annexeerde het gebied in 1961.
Oorlog
Een jaar later begon de strijd tussen de
bevrijdingsbeweging van Eritrea (de
EPLF) en de regeringstroepen. De Eritre-
se bevolking wil een onafhankelijke staat
stichten, iets wat volgens de Verenigde
Naties goed mogelijk is.
In Tigray vecht de verzetsbeweging
TPLF sinds 1975 tegen het regeringsle
ger.
Vooralsnog lijkt aan al dat geweld geen
eind te komen, hoewel de machthebbers
het volgens Thomas van Velthoven van
de Novib wel moeilijker krijgen. Ze krij
gen al een tijd geen wapens van landen
die ooit hun grootste bondgenoten wa
ren, de Sovjetunie en Oost-Duitsland.
„Misschien dat een gebrek aan wapens
het bewind dwingen tot het staken van
de strijd", zegt Van Velthoven. „Vredes
onderhandelingen worden al gevoerd,
maar verlopen uiterst moeizaam, hoewel
er wel wat schot in lijkt te zitten. Tussen
de regering en de rebellen in Tigray ligt
dat anders. Die gesprekken komen niet
op gang. De partijen zijn nu al tijden be
zig te praten over de vraag, op welke
manier ze hun besprekingen zullen voe-
Marxisme
Nog een andere optie is dat de verzets
groeperingen een offensief inzetten om
de hoofdstad Addis Abeba in te nemen.
Van Velthoven: „De verzetsbêwegingen
staan sterk. Ze hebben de afgelopen
maanden een aantal strategische punten
veroverd op de regeringslegers. Waarne
mers achten het mogelijk dat de rebellen
uit Tigray doorstoten naar de hoofd
stad".
Wat de gevolgen voor Etiopiê zullen zijn
als Addis Abeba wordt ingenomen is
niet geheel duidelijk. Zeker is wel dat
het EPLF dan onmiddellijk de onafhan
kelijke staat Eritrea zal uitroepen. Wat
betreft het TPLF is het het meest waar
schijnlijk dat het een coalitieregering zal
sluiten met de huidige machthebbers.
Want het curieuze is, aldus Van Veltho
ven, dat zowel de regering als de verzets
groeperingen communistisch zijn. „Ze
beroepen zich alledrie op het marxisme.
Het vormen van een coalitieregering
lijkt dus goed mogelijk. Of de Etiopiérs
daar iets mee opschieten moet worden
afgewacht. Een betere toekomst hangt
namelijk niet alleen af van een andere
regering, maar zeker ook van eep her
vorming van het landbouwbeleid".
