Roemenen verslinden nieuws
van radio, televisie en kranten
CeidaeSomont
ouding SPD tegenover Oost-Duitsland blijft vaag
ar vertrek
Ivjettroepen
Vrijlating Mandela kwestie van tijd"
Litouwen verwacht ruim
miljoen demonstranten
bij bezoek Gorbatsjov
Siberië
AGUITENLAND
WOENSDAG 10 JANUARI 1990 PAGINA 5
trafproces dreigt voor Bulgaarse ex-leider
(Vervolg van de voorpagina)
FïA De officiële Bulgaarse commissie
's ^e^ast met ^et gerechtelijk onderzoek
r corruptiepraktijken van regeringsfunc-
je 5 ïarissen, heeft gisteren verklaard voi
re nde bewijsmateriaal te hebben om een
lajces te beginnen tegen de vorige partijlei-
Todor Zivkov.
irdvoerder Luben Kulishev zei voor de
Nlgaarse televisie dat het onderzoek heeft
ïeer getoond dat er enorme sommen geld zijn
aaatjruikt voor de publikatie van een groot
e" Stal boeken van de partijleider in binnen-
di buitenland. Kulishev zei dat er ook vol-
ternjnde informatie was over de bankrekenin-
van de familie van Zivkov in het buiten-
De onderzoekscommissie werd vorige
maand ingesteld door de nieuwe Bulgaarse
leider Petar Mladenov en zal 15 januari haar
bevindingen bekendmaken in het parlement.
Kulishev zei dat het comité ook aanbevelin
gen zal doen voor de rehabilitatie van een
aantal in ongenade gevallen politici, onder
wie de voormalige boerenleider Nikola Pet-
kov die in 1947 door de communisten werd
vermoord. De ronde tafel-besprekingen in de
Bulgaarse hoofdstad Sofia over de Turkse
minderheid in het land, verlopen volgens
goedingelichte kringen zeer verhit. Tijdens
de besprekingen, die achter gesloten deuren
plaatsvinden, moet een oplossing worden ge
vonden voor de onrust die is ontstaan na het
herstel van de rechten van de Turkse min
derheidsgroepering.
1 Kikkermanie
Er zijn mensen die
p griezelen van de groe
ne soortgenoten van
tv-held Hermit de kik
ker van de Muppet
Show. Zo niet Andy
Koffmann uit Seattle.
Voor hem kunnen kik
kers niet groot genoeg
zijn. Met hulp van twee
vrienden ving hij in Ka
meroen een aantal Go
liath kikkers. De groot
ste uit zijn collectie
weegt meer dan vier
kilo. Gemiddeld zijn de
Afrikaanse reuzekik
kers ruim drie kilo
zwaar. foto: ap
Bloedbad in Liberia
na mislukte coup
MONROVIA In het noorden van Liberia
zijn onlangs zeker 200 burgers door soldaten
vermoord, zo hebben ooggetuigen gezegd.
Volgens een verklaring van de mensenrech-
tengroepering „Africa Watch" is het bloedbad
een gevolg van een staatsgreep op 24 decem
ber vorig jaar. Bij de gevechten na de misluk
te coup zouden ook drie dorpjes langs de
grens met Ivoorkust geheel zijn verwoest.
President Samuel Doe. die in 1980 na een
coup de macht greep, zou aan zijn soldaten de
opdracht hebben gegeven op iedereen te
schieten die zich verdacht gedroeg. Het jong
ste complot komt op het moment dat Liberia
zich op een economish en financieel diepte
punt bevindt.
(Van onze speciale
verslaggever
Joël Batenburg)
BUKAREST Het socia
le leven in Roemenië
dreigt onherroepelijk een
chaos te worden, als de
programmamakers van
Televisiunea Romania Li
bera zich niet houden aan
acht uur zendtijd per dag.
Tussen vier uur 's middags
en twaalf uur 's nachts
zijn de Roemenen massaal
aan de buis gekluisterd.
„We kampen met een teveel
aan nieuws. We weten dat er
duizenden zijn die door de be
richtgeving het avondeten
voor overslaan en er 's mor
gens te laat door op het werk
verschijnen. Dus moeten we
de verslaggeving op de televi
sie beperken", zegt tv-verslag-
gever Radu Liviu.
Een avondje Romana-tv bete
kent: luisteren naar de nieuwe
maatregelen die het Front
voor Nationale Redding af
kondigt, af en toe een strijd
lied, beelden van villa's van de
communistische oud-dictator
om de contrasten met het
heden aan te scherpen en
ongemonteerde montages van
de straat. Leden van de Secu-
ritate-clan leggen voor de ca
mera bekentenissen af. Ethiek
speelt zo kort na de revolutie
nog geen rol.
Verraad
Radu Liviu (52) werkt nu tien
jaar bij de televisie op de re
dactie buitenland. Dat had on
der Ceausescu niet veel om het
lijf. Af en toe een trip naar een
naburig Oostblokland. Er was
op de redactie ook weinig te
doen, want Nicolaj Ceausescu
bepaalde in 1986 dat twee uur
tv per avond meer dan genoeg
was.
„Als de dictator een bezoek
bracht aan een boerderij in het
land, als staatshoofd, dan was
er sowieso genoeg materiaal
voor cirie avonden televisie",
zegt Radu. De kranten waren
ook verplicht om het nieuws
op te nemen.
Over de omstandigheden
waaronder Radu Liviu zijn
werk heeft moeten doen, zegt
hij: „Verschrikkelijk. Het
nieuws van de internationale
persbureaus kregen we niet,
want de telexen werden van
de ene op de andere dag op
last van Ceausescu wegge
haald. We hadden een boek
werk waarin stond wat er alle
maal wèl en niet mocht, niet
alleen voor wat betreft het
schrijven van artikelen. Een
voorbeeld: Als ik op weg naar
een interview iemand de weg
had gevraagd, dan moest ik
dat melden op de redactie.
Deed ik dat niet, dan was er
altijd wel een van mijn colle
ga's die dat wist door te spelen.
Puur verraad dus".
De Roemenen zijn voor hun
nieuws niet alleen op tv aan
gewezen. Degene die zo'n ap
paraat niet kan betalen, luis
tert naar de radio. En er zijn
vijf landelijke en tientallen re
gionale dagbladen. Ze veran
deren dagelijks van formule
en' sommige bevatten puzzels
en cartoons. Twee weken gele
den was dat nog ondenkbaar.
Volgens Adrian Riza van het
nationale persbureau Rom-
press (voorheen Agerpress):
„Alleen de krantetitel en de
opmaak was anders van de
kranten. De tekst was hetzelf
de. We moesten dat integraal
overnemen".
Volgens Riza telde Agerpress
tenminste acht journalisten die
ook werkten voor de geheime
dienst. „Toen ze de hete adem
van de revolutie voelden, zijn
ze van de ene op andere dag
weggebleven. Waar ze nu zijn
weet ik niet. De bewering dat
één op de vier Roemenen col
laboreerde met de Securitate
lijkt me wat overdreven".
Ómdat voor Riza, die ook fy
sioloog is, de lol van het schrij
ven er op die manier van af
was, heeft hij zich toegelegd op
het schrijven van boeken over
archeologie, mijn specialisme
en dus nauwelijks te censure
ren, zegt hij.
Documentaires van tv-journa-
liste Gratiela Ripeanie werden
ook onder het bewind van
Ceausescu zwaar gecensu
reerd. Van een half uur opna
me bleef volgens haar zeggen
na twee uitgebreide controles
hooguit twaalf minuten over.
Vanavond heeft Ripeanie een
ongeschonden reportage over
Japan. Via de Nederlandse
ambassadeur in Roemenië
heeft ze om documentaires uit
Nederland gevraagd. „De Roe
menen smeken om informatie
uit Europa. Uiteraard gedo
seerd, anders slapen ze niet
i, te-
iftig
opes
eni
kujVan onze correspondent
rjn Rink Drost)
FN Voor politieke waar
iers is het waarachtig niet
iakkelijk om een lijn te
jlekken in de koers van de
VOj .tduitse sociaaldemocrati-
partij SED-PDS.
maar enkele weken gele-
verklaarde SPD-voorzit-
Vogel dat zijn
euweij geen contacten meer
:s. (ste te onderhouden met de
len i>. Maar aanstaande zater-
uw ontmoet Vogel premier
e sit|s Modrow in Oost-Berlijn.
et galopen weekeinde nog
ink 2
sen raag wil voor
etelnd van het
nog
\AG De Tsjechoslo-
regering wil dat de
schatting 80.000 man
p Iét-troepen in het land
het eind van het jaar ver-
;ken. De uitlating over het
rek van het Sovjet-leger
gisteren gedaan door
rdvoerder Lubos Dobrov-
van het ministerie van
Shel ïnlandse zaken,
trek [cns Dobrovsky beginnen
aonsi ^handelingen hierover op
id h nuari in Praag met de on-
Rott ïinisters van buitenlandse
egeze n van beide landen. Presi-
llen Vaclav Havel van
echtchoslowakije zou het on-
LO'erP daarna begin februari
Ove ehjk opnieuw aanroeren
Dat ns zijn bezoek aan de Sov-
t voPie- Het persbureau CTK
'de dat Sovjet-minister
buitenlandse zaken Edoe-
jven Sjevardnadze Praag even-
n°g voor begin februari
s er ijSovjet-troepen werden in
mchoslowakije gelegerd na
en nvasie van het Warschau
de v in 1968, waarmee een
eid kwam aan de Praagse
verlite. Hun aanwezigheid
van I in twee verdragen vast-
teraaféd die in 1968 werdeh on-
t omi;kend en die volgens de
het ige regering van nul en
nietïr waarde zijn.
vond SPD-vicevoorzitter Horst
Ehmke dat de bondsregering
er goed aan zou doen voorlo
pig geen gesprekken te voeren
met de regering-Modrow, om
onbedoelde verkiezingscam
pagne ten gunste van de DDR-
regeringspartijen te vermijden.
Gisteren pleitte de Duitsland-
specialist van de SPD, Egon
Bahr, voor het front van de
verzamelde pers voor grote
haast met de onderhandelin
gen tussen de beide regerin
gen.
„Haast is geboden", aldus Bahr
in zijn toelichting, „want wan
neer de economische situatie
in de DDR niet snel verbetert
mogen we een reusachtige golf
van immigranten verwach
ten". Voor hem mag desnoods
een overeenkomst over een
verdragsgemeenschap tussen
de beide Duitse staten al wor
den afgesloten voor de parle
mentsverkiezing van 6 mei.
Bahr vond wel dat onder de
huidige omstandigheden voor
al de SED-PDS op haar tellen
moet passen. „Hoe meer de
SED de indruk versterkt dat
ze de andere partijen en de op
positie wil benadelen, deste
vernietigender zal het ant
woord van de kiezers op de
zesde mei zijn", voorspelde hij.
De sociaal-democraat wilde -
net als de bondsregering -
het idee van SED-partijvoor-
zitter Gregor Gysi over halve
ring van de troepensterkte
van zowel de Bondsrepubliek
als de DDR niet serieus ne
men. Gysi is volgens hem niet
meer dan de voorzitter van
een kleine partij, die vanuit
geen enkel regeringsgezag
spreekt. Uitvoering van zo'n
idee is bovendien niet te rege
len in een onderonsje tussen
Bonn en Oost-Berlijn, maar
moet voorbehouden blijven
aan internationale ontwape
ningsconferenties, zoals die in
Wenen.
JOHANNESBURG De
officiële Zuidafrikaanse
radio heeft vanmorgen
gemeld dat de vrijlating
van Nelson Mandela
„slechts een kwestie van
tijd" is.
In het dagelijks commentaar
dat doorgaans de mening van
de regering weerspiegelt, werd
gezegd dat de ANC-leider op
humanitaire gronden zal wor
den vrijgelaten. Ook wordt
verwacht dat hij een rol zal
spelen tijdens politieke onder
handelingen. Hoewel de auto
riteiten er het zwijgen toe
doen, is in Pretoria vernomen
dat de beslissing eind deze
maand of begin februari, bij de
opening van het parlement, zal
worden bekendgemaakt.
De 71-jarige Mandela liet be
gin deze week zelf voor het
eerst doorschemeren dat hij
binnen een paar weken op
vrije voeten zal komen, na een
gevangenschap van ruim 25
jaar waartoe hij werd veroor
deeld wegens een poging tot
omverwerping van het blanke
minderheidsbewind.
In de buurt van Johannesburg
zijn gisteren volgens de politie
Een transportarbeider ligt met hoofdwonden in het ziekenhuis
van Natalspruit. Hij is slachtoffer van de gewelddadigheden rond
de stakingsacties bij Johannesburg.
foto: ap
zes mensen om het leven ge
komen en 31 mensen gewond
geraakt toen gevechten uitbra
ken tussen honderden staken
de spoorwegemployes en
werkwilligen. De vakbonden
maakten echter melding van
ruim 20 doden en meer dan 60
gewonden. Zij beschuldigden
werkwilligen van een onver
hoedse aanval op de stakers
met knuppels, messen, kapbij-
len en stenen.
Advocaten van de spoorwegen
en de vakbond van havenwer
kers verklaarden dat de felle
gevechten uitbraken toen in
Germiston een trein met sta
kers arriveerde voor een vak
bondsvergadering. Menigten
werkwilligen wachtten op het
perron de trein op, waarna de
botsingen uitbraken. De vech
tenden werden na ongeveer
drie kwartier met traangas
uiteen gejaagd door de politie.
Begin november gingen bij de
South African Transport Ser
vices 25.000 werknemers in
staking om een loonsverho
ging af te dwingen van 600
rand (450 gulden) tot 1.500
rand (1.200 gulden) per maand.
De stakers eisen ook wettelijke
erkenning van hun vakbond,
de Zuidafrikaanse Spoorweg
en Havenbond (SARHWU).
Vorige week is voor het eerst
gepraat tussen de bond en de
spoorwegdirectie. Meer dan
22.000 stakers zijn door de di
rectie inmiddels ontslag aange
zegd, en de bond eist dat zij
opnieuw in dienst worden ge
nomen.
Ierde668 De ballon stijgt vrij snel en de wind drijft hem in de
ordende richting. De maan schijnt en ze kunnen dus nog iets van
Dorzitbmgeving zien. Het is wel koud, hierboven, maar de drie man
zijn veel te opgewonden om dat te bemerken. Bovendien kij-
ze scherp uit, of er geen gevaar in aantocht is. Die pterano-
enks mochten eens op een nachtvlucht uittrekken... Ze ontmoe-
het o echter geen enkel monster en hun voornaamste zorg is nog,
•age. de ballon hoog genoeg stijgt om over de bergen te komen.
Tegen de morgen doemen hoge bergpieken op en Rob maakt
zich al bezorgd. Doch de zon komt op en verwarmt de ballon
snel, waardoor deze aanzienlijk stijgt en zich ver boven de hoog
ste bergtoppen verheft. Beneden zich zien ze het woeste land
schap: oerwoud, rivieren, watervallen, meren, dan weer kale
open vlakten. Nergens is een spoor van bevolking te ontdekken.
Wel horen zij geregeld het geluid van vogels en dieren.
Colombiaanse cocaïne
Spaanse politie heeft gisteren een lading van 278 kilo cocaïne in beslag genomen. De drugsvangst
vond plaats nadat een belangrijke man van het Colombiaanse Medellin-kartel in Madrid was gear
riveerd. De politie arresteerde dertien mensen. De drugs hebben een straatwaarde van circa 25
miljard peseta's (4,25 miljard gulden).
foto: epa
Oostenrijk: rapport
Amnesty overdreven
WENEN Oostenrijk heeft
de beschuldigingen van Am
nesty International over de
hardhandigheid van de politie
in Oostenrijk „overdreven"
genoemd. Overigens werd ook
gezegd dat suggesties van de
mensenrechten-organisatie
zullen worden meegenomen in
een op stapel staande reorgani
satie van de strafwet. Amnesty
zegt in het rapport bezorgd te
zijn over beschuldigingen dat
marteling en slechte behande
ling van mensen door de poli
tie in Oostenrijk veel voor
komt. In het rapport worden
gevallen genoemd van ver
dachten die waren geslagen en
in een aantal gevallen plastic
zakken over het hoofd getrok
ken kregen totdat zij het be
wustzijn verloren, om hen tot
een bekentenis te dwingen,
West-Berlijn levert
DDR-leider niet uit
WEST-BERLIJN De auto-
riteiten in West-Berlijn heb
ben de voormalige Oostduitse
staatssecretaris en hoge partij
leider Alexander Schalck-Go-
lodkowski, die in eigen land
gezocht wordt wegens fraude
en smokkel, op vrije voeten
gesteld. Hij zal niet worden
uitgeleverd aan de DDR om
dat er niet voldoende aan-
knkopingspunten zijn hem ju
ridisch te vervolgen. In de
DDR wordt Schalck-Golod-
kowksi gezocht op verdenking
van fraude, verduistering,
smokkel van deviezen en ge
heime wapenleveringen.
MOSKOU Sajudis, de
grootste nationalistische
beweging in de Sovjet
republiek Litouwen, heeft
een oproep aan alle Litou
wers gedaan massaal
„voor vrijheid en onaf
hankelijkheid" te demon
streren in Vilnius als Mi-
chail Gorbatsjov daar aan
komt. De Sovjetleider
wordt morgen in de Li
touwse hoofdstad ver
wacht.
Gorbatsjov zal een bezoek van
twee of drie dagen aan Litou
wen brengen om de plaatselij
ke communistische partij ertoe
te bewegen terug te komen op
het besluit van 13 december
zich los te maken van de na
tionale partij.
Gorbatsjov veroordeelde in
eerste instantie de afsplitsing
in zeer krachtige bewoordin
gen. Hij is duidelijk bevreesd
voor het uiteenvallen van de
Sovjetunie. De afgelopen da
gen liet hij zich echter in ver-
zóenender tonen uit.
Aanvankelijk zou hij vandaag
al uit Moskou vertrekken,
maar een medewerker van de
Sovjetleider zei gisteren: „Ik
denk niet dat hij morgen al zal
gaan".
Door onduidelijk te blijven
over de exacte aankomst van
Gorbatsjov probeert Moskou
waarschijnlijk het organiseren
van de massa-demonstraties in
Litouwen te bemoeilijken.
Tijdens een vergadering afge
lopen zaterdag „nodigde (Saju
dis) de bevolking van Litou
wen uit om zich op de dag van
Gorbatsjov's aankomst in Vil
nius te verzamelen om duide
lijk te laten zien hoe vastbeslo
ten de Litouwse natie is om
een onafhankelijke Litouwse
staat te stichten". De organisa
toren hopen meer dan een
miljoen mensen op de been te
brengen. De betogers zullen
onder meer met speciale bus
sen uit alle delen van de repu
bliek worden aangevoerd.
Er zullen leuzen worden ge
voerd als „Vrijheid voor Li
touwen". De radicalere Li
touwse Bevrijdingsliga, die
voorstander is van onmiddelij-
ke onafhankelijkheid van de
Baltische staat, zal ook beto
gingen organiseren en leuzen -
in het Engels - voeren als
..Gorbi go home".
De Baltische republiek Litou
wen was van 1918 tot 1940 on
afhankelijk. De communisti
sche partij van Litouwen heeft
de oproep van Sajudis veroor
deeld. „Wij geloven dat dit
geen goede beslissing is. Wij
willen een normale toestand in
de stad tijdens het bezoek van
Gorbatsjov zodat hij een objec
tieve indruk van de situatie
krijgt", aldus tweede secretaris
Vladimir Beriozov.
door Alexander Münninghof
MOSKOU Een Engelse
collega schreef eens dat hij op
een zeer koude dag in Siberië
de stad Jakoetsk had staan
plassen, en toen tot zijn
ontzetting had gemerkt dat hij
een razendsnel opgroeiende
stalagmiet produceerde.
Weliswaar is het in de stad
Jakoetsk 's winters zeer koud
zelf heb ik in die contreien
eens een temperatuur van
48 graden onder nul het hoofd
moeten bieden maar in de
eerste plaats is daar geen
mogelijkheid tot openbaar
wateren voorhanden en word
je opgepakt als je het toch zou
doen. En voorts is het door mij
bewezen dat een straal
lichaamsvocht met een
temperatuur van 37 graden
boven nul niet op de zojuist
beschreven wijze bevriest.
Het Siberische dorpje
Neljemnoje aan de Kolyma-
rivier. waar ik eens een tijdje
ingekwartierd ben geweest,
bood namelijk dagelijks de
gelegenheid tot deze
waarneming, want men kent
daar geen wc aan huis. doch
slechts een rijtje houten
schildwachthuisjes boven een
gemeenschappelijke greppel in
de open lucht.
Engelsen zijn altijd amusante
leugenaars geweest. En een
gebied als Siberië, waar we
tenslotte nog zo bitter weinig
van weten, leent zich
uitstekend als decor voor even
oncontroleerbare als krasse
verhalen. Zoals het volgende,
mij door Siberiërs zelf verteld.
Er waren twee broers, Vanja
en Kolja. Beiden waren aan de
drank, maar Vanja had een
baan als varkenshoeder,
terwijl Kolja niets uitvoerde.
Vanjas taak was het om
's nachts de varkensstal van de
sovchoz te bewaken en de
varkens te eten te geven. Maar
dat laatste deed hij niet. De
zakken veevoer, die hij in de
troggen moest leeggooien,
verkocht hij door aan
kolchozeboeren, die daarmee
hun eigen prive-varkens
konden voeren. Van de
opbrengst kocht Vanja vodka
en die dronk hij s nachts bij de
varkensstal op.
Op een nacht was hij zo
verschrikkelijk dronken
geworden, dat hij van de
omheining was gevallen en
tussen de varkens terecht was
gekomen. Die bedachten zich
geen ogenblik en vraten hem
op. Een zeker rechtsgevoel
kan de hongerige beesten niet
worden ontzegd. Slechts
Vanjas door laarzen bedekte
kuiten en voeten bleven over,
zo verzekerden mij de
vertellers.
Toen Kolja over het lot van
zijn broer hoorde werd het
hem zeer zwaar te moede.
Gedurende een maand
bedronk hij zich. Daarna
meldde hij zich bij de sovchoz
voor de nog steeds vacante
baan van varkenshoeder.
Omdat niemand die nederige
taak wilde vervullen werd
Kolja aangesteld. Al de
volgende ochtend werd
duidelijk, welk duister plan er
in zijn nevelige geest was
opgeborreld. Kolja had alle
varkens stuk voor stuk naar
de muur van de stal gesleurd
en ze met een meegebrachte
karabijn gefusilleerd.
Tot zover het verhaal, dat
onder donderende lachsalvo's
werd gebracht. Mijn benepen
tegenwerpingen werden door
het gezelschap aan tafel
weggewimpeld. Kunnen
varkens wel mensen opeten,
vroeg ik.' Was niemand dan
gealarmeerd door de
nachtelijke salvo's? Kun je een
varken tegen de muur zetten
zonder dat het wegloopt
voordat je hebt kunnen
schietenSleepte Kolja na elke
executie het varkenskadaver
weg of lag er een
onoverzichtelijke stapel, wat
volgende fusillades weer zou
hebben bemoeilijkt? Ja, ik
vind het wel een mooi
verhaal, moest ik tenslotte
toegeven, toen iedereen
alweer gierend van de lach
andere anecdotes op tafel
gooide.
Wat zat ik daar ook met mijn
rationele praatjes. Dat Siberië
is een kosmos op zichzelf. In
zekere zin zwelgt men daar in
het barbaarse, het rauwe. De
Siberiër ontpopt zich. als hij er
werkelijk voor gaat zitten, tot
een reus met brede
armgebaren, een daverende
lach. een man van de wilde
natuur waarin hij heeft leren
overleven. Kijk mij eens puur
mens zijn, zo roept hij je als
het ware toe. Doen waar je zin.
in hebt. leven zonder God of
Gorbatsjov, de grote vrijheid
al deze elementen vormen
de aantrekkelijkheid van
Siberië.
