De komende tien jaar
is 't erop of eronder"
IJdelheid voor
man en vrouw
NEE
Forceville-Van Roti
moei
VAN HUIS UIT EcidócSornxmt maandag a
,De strijd
tegen salmonella
hebben we allang
verloren"
•Vorige maand stierven twee hoog
bejaarde bewoners van een verzor
gingstehuis in Urk aan een 'voed
selvergiftiging' door de salmonella-
bacterie. Op het eerste gezicht een
,'vreemd bericht, want je zou den-
deen dat in onze tijd van hygiëne en
^antibiotica zo'n ziekte uit de oude
Idoos niet voor zou kunnen komen.
♦J^Jiets is minder waar. „Ons hele
'ecosysteem, ons milieu, zit vol met
deze bacterie", zegt dr J. Huisman,
professor sociale geneeskunde aan
'de Erasmus Universiteit in Rotter
dam, en erkend deskundige op het
•gebied van infectieziekten. „Je
kunt geen schepje water uit een
sloot halen of het zit erin. Nee, de
strijd tegen de salmonella hebben
we eigenlijk allang verloren".
Salmonella krijg je bijna altijd bin
nen via besmet voedsel. Van deze
bacterie bestaan tientallen soorten,
die weer onder te verdelen zijn in
duizenden types, maar de salmo
nella die in Nederland het meeste
toeslaat is van het type salmonella
tyfimurium. Krijg je die in over
maat binnen, dan ontstaat er
meestal een beeld van voedselver
giftiging. Na een halve dag tot en
kele dagen treden dan de bekende
verschijnselen op van misselijk
heid, soms braken, buikpijn en di
arree. De patiënt voelt zich beroerd
en heeft koorts. Dit duurt zo'n dag
of vijf en daarna nemen diarree
koorts en buikpijn weer af. Dit
overkomt elk jaar zo'n 150>000 Ne
derlanders en kost, naar schatting
van Huisman, de Nederlandse sa
menleving honderd miljoen gulden
per jaar.
Helaas laat de salmonella-bacterie
in enkele gevallen echt zijn tanden
zien. Als de weerstand van de pa
tiënt niet groot is - zoals bij hoog
bejaarden, zieken, en tegenwoordig
ook aidspatienten - dan kan de
bacterie vanuit de darm het bloed
in klimmen met een ernstig tyfus-
achtig ziektebeeld tot gevolg. Dit
kan bij hen net de druppel zijn die
de emmer doet overlopen. Zeker
weten doet men niet, maar men
schat dat 40, en misschien wel 60,
van dit soort patiënten elk jaar
sterven aan een bijkomende voed
selvergiftiging door deze bacterie.
Wat daartegen te doen? De ziekte is
eigenlijk alleen te voorkomen door
hygiënische maatregelen. U kent ze
wel. Handen wassen na toiletbe-
zoek, niet eten van rauw kalfs- of
varkensvlees, zorgen voor proper
keukengerei en schone handdoe
ken. Sinds een maand of wat raadt
de Hoofdinspectie van de Volksge
zondheid ook aan om kippevlees
door en door te verhitten, een eitje
aan twee kanten te bakken of liefst
9 minuten te koken en niet zelf
mayonaise of bavaroise te maken.
(Daarover straks meer). Dat gaat
dus 150.000 keer per jaar mis. Zelfs
in de tempels van hygiëne, de zie
kenhuizen, gaat dat geregeld mis.
Uit een onderzoek bij mensen die
in een ziekenhuis waren overleden,
bleek dat 5 procent van hen vlak
voor hun dood de salmonella-bacte
rie in hun bloed had! Hoe kan dat
nou?
Gehaktbal
Dat komt omdat varkens- en kalfs
vlees, en nu ook kippevlees en eie
ren, in hoge mate besmet zijn met
salmonella. „Neem nou de gemid
delde Nederlandse gehaktbal", zegt
Huisman. „De kans dat die bal
geïnfecteerd is, ligt tussen de 20 tot
30 procent". Bijna een op drie dus!
Nu zul je daar niet direct ziek van
Worden, want doorgaans zitten er
niet zo heel veel bacteriën in. Maar
er hoeft maar dat mis te gaan in de
keuken of de boot is aan. Bijvoor
beeld. Op een bord waarop een be
vroren bal heeft liggen ontdooien,
en dat een dag of wat niet is afge
wassen, kan een duizelingwekken
de bacterie-explosie plaats vinden.
Hoe ondoorgrondelijk de wegen
van de salmonella kunnen zijn,
bleek uit een onderzoek van een op
het oog smetteloze maar 'verdachte'
keuken van een restaurant in het
Limburgse. De Keuringsdienst van
Waren stond er boven op, had alles
onderzocht, het personeel deed zijn
uiterste best, en toch brak er weer
een salmonella-explosie uit.
In 1964 kwam de Gezondheidsraad
met een advies om het probleem
letterlijk in de kiem te smoren. Het
veevoeder dat wij importeren is
doorgaans besmet met salmonella.
Welnu. Dat veevoeder zou bij aan
komst stelselmatig moeten worden
ontsmet, wat neer zou komen op
een prijsverhoging van 5 zestigerja
ren centen per ons vlees. In Duits
land en Denemarken heeft men dit
gedaan, in Nederland niet. De ge
volgen zijn niet uitgebleven. Het
besmette voer besmette varkens,
kalveren en pluimvee, de mest be
smette het oppervlaktewater en
hun produkten de mensen en zo is
er een niet te stuiten kringloop ont
staan van salmonella bacteriën.
„Door de gigantische concentratie
van de bio-industrie is het pro
bleem nu niet meer oplosbaar",
zegt Huisman. Omdat het milieu er
mee is vervuild is de bacterie niet
meer te stuiten door het ontsmetten
van het veevoer. De industrie heeft
zich er van af gemaakt. „Die zeg
gen, je moet onze spullen goed ko
ken. Maar dat is de omgekeerde
wereld. Zij hebben de plicht om
spullen te maken waar die bacterie
gewoon niet in zit".
Tot overmaat van ramp is er een
nieuwe ster aan het salmonella-fir
mament: de salmonella enteritidis.
Besmette kippen kunnen deze bac
terie rechtstreeks in de eieren
overbrengen, en ook hun vlees is
besmet. Vandaar dus die nieuwe
richtlijnen (vlees goed doorverhit-
ten, eieren aan twee kanten bak
ken of 9 minuten koken) van de
Hoofdinspectie van de Volksge
zondheid.
Uit een onlangs verschenen rap
port van de ministeries van volks
gezondheid en landbouw bleek dat
53 van de 59 bezochte pluimveebe-
drijven besmet waren met salmo
nella. De enteritidis-variant kwam
in een op de vier legbatterijen voor
en bij een op de acht mesterijen. De
producenten beweren nu dat ze het
probleem onder controle hebben,
maar tot op heden is het aantal ge
vallen van salmonella enteritidis
alleen maar fors gestegen.
De toekomst stemt Huisman niet
vrolijk. Tot op heden was er voor
de industrie altijd nog een stok ach
ter de deur. Als wij, zoals geregeld
gebeurt, kalfsvlees uit Italië weige
ren vanwege de hormonen, dan
pakken de Italianen ons prompt te
rug door ons exportvlees te onder
zoeken op salmonella. „Die vinden
ze dan ook altijd, want zo'n 10 tot
20 procent is er geheid mee be
smet". Als in 1992 de grenzen open
gaan, dan vervalt ook deze rem.
Dan worden we in Europa de
grootste exporteur van salmonella
bacteriën. Smakelijk eten.
r
Als ik Nee zeg, voel ik
schuldig
Ida
We kennen allemaal wel jghi
boeiende, uitdagende
tafereeltjes van het jonge f-
dat zijn eigen willetje, zijm
eigen mogelijkheden ook, I Bc
ontdekt. En op zijn kindenr
toch onverbiddelim
gedecidle fh
e..„ je fijii I
wat andsïar
weigert te doen wat hem i,
wordt bevolen.
„Nee", klinkt het gedecid\
of „zelf doen Nee.
laten leiden door wat
soms maar lang niet i
dat ouderen, je voorstellers
van je wensen, je opdrage
Het lijkt een vreemd begi
het nieuwe jaar starten mf*'
Nee. Laten we dan maar (t B>
meteen vaststellen dat neef-dc
per definitie negatief is. fmi
Vaak zal het nee nodig
blijken. Een groot mes in
kinderhanden is een gevate
Nee, dus. U-
Maar nee durven zeggen i
zelf volwassen bent is
moeilijker. Althans in hei'*
wat omstandigheden. In
rust, zonder het als Hze
oorlogsverklaring te latenjRI>
klinken nee zeggen tegen^
collega, een vriend/vrienèlel
je partner, gaat niet zo vee
mensen goed af. Dat vraa[ 1
misschien een bi
vraagt zeker eei
gevoel van eigenwaarde, I.05
waardoor je overtuiging r*
doorklinkt dat je zeker uf
het bij het rechte eind fejK
hebben; je eigenlijk verplbip
voelt tot dat nee! est
Vooral voor vrouwen, zefer
de getrouwde vrouwen, ej^"
met name als ze al wat o
zijn, is dat een teer punt.W
hebben vanuit haar opvofiS
geleerd welwillend, meeafö
zelfs onderdanig te zijn. z!
heel lang gewend geweestv 1
te schikken naar de 17
verlangens van hun „heefkl
gemaal". Nu heb ik het
keer dan niet speciaal ova
beeld van de onderdanige/1
vrouw dat de Kerk in h&ric
verleden voor gehouden
Dus zeker ook niet over Lj!
voorheen werd verstaan ó:\j
het 'huwelijksrecht'; van tzi«
man vooral. Gehuwde B-5
vrouwen uit onze tijd zij«j*
bepaald niet alleen maar 10
wezens geschapen om
kinderen te baren. Geen 6.0
lustobject voor de man o<j|v
Vrouwen worden er zich l p,
en meer, en dat is maar taj
gelukkig, van bewust dat
een eigen persoon zijn. D-&
er recht op hebben, voorP'
mogelijk, zichzelf tot L
ontplooiing te brengen
gaan er hierbij voor het gi
nu maar even aan voorbe
rechten aan de éne kantig
plichten aan de andere /^nl
zich meebrengen!). B1
Nee, wees niet ongerust, ran
roep vandaag, nu het 199Ha
splinternieuw is, niet op
verzet. 9 ni
Ik vind het zinnig, nu wfoe
een schone lei beginnen, top
eens aan te herinneren dlr®'
niet altijd, onverkort op
allerlei wensen, uitnodigLs
dringende aanmaningen
onze omgeving behoeven,
gaan. Dat we voortdurerQ{
waarden tegen onwaarde
moeten afwegen. Het boe/7
Nein in der Liebe Pel
Schellenbaum heeft het zi
weer onomwonden duid$mi
gemaakt. In de twee-relqan
gaat herhaaldelijk op daipn
soms „nee" moet zeggen:^
in de liefde, in liefdevol1
omgang met elkaar, dus.'Rc
In onze tijd kunnen we i V(
twee-relatie, hoe die oo^ür
gekleurd, niet meer uitgi st|
van een onderschikkend^
alleen nog maar van ee/in
nevenschikkend verbanL
gaat evenzeer op in een }ve
huwelijk.
Nee zeggen is natuurlijk
anders dan dwarsliggen
zeggen bewijst dat we bi
en wijle heel verschillenI
allerlei zaken denken. I
dat feit niet alleen besèi
maar al evenzeer belévei
dan nog is nee-zeggen nj
eenvoudig. Het levert oi
op in je hart. Je bij feiU
neerleggen is zoveel
eenvoudiger en minder
opwindend.
Nee-zeggen betekent nol
eens dat je je leert verzé
met de ook wel wat
ontgoochelende ontdekl
dat je, zelfs in het innii
liefdeverbond, nooit eei
eenheid met de ander Ai
worden. Omdat de één F
eenmaal nooit in de andul
opgaan. Niet lijfelijk, maL
niet in het vlak van deir1
redeneren èn voelen.
Ik wens U de moed omiïU
nodig, in het nieuwe ja£N
te zeggen. ND
Joop! Homme in chique fles.
LUCAS REIJNDERS, MILIEUGOEROE VAN NEDERLAND:
januari 1990 pagina y
Nederland is de
lauwheid voorbij en
maakt zich op om het
milieuvraagstuk op te
lossen. De jaren negentig
zullen beslissend zijn
voor de vraag of dat
lukt, gelooft biochemicus
prof. dr. Lucas Reijnders.
De 'onheilsprofeet' van
de jaren tachtig,
spreekbuis van Natuur
en Milieu, is er niet
hand. In cosmeti
ca zit iets van
mystiek. Zoals
een macho-man
uitstraling ver
wacht van de pk's
in. zijn auto, pro
beert de vrouw
haar speciale
charme te demon
streren met
make-up. Beiden
hechten echter te
genwoordig aan
een geur die er
uitspringt".
Joop-Homme is
Nieuws met een
uitroepteken. De
Duitse couturier
komt met een
vuurwerk van de
fijnste aroma 's
voor meneers
nieuwe lijn, die
hij omschrijft als
„exotisch, warm
en sensueel". Da
mes: ga er maar
aanstaan! Rond
de klok fris van
Joop is nu te
koop, van scheer
spullen tot dou
che-gel en vapo-
deodorant van
34,- (J68.- de
eau de toilette).
Gegoocheld
wordt met edele
houtsoorten, ber
gamot, kaneel,
amber, tabak en
nog veel meer.
Mar bert „Man
Pure" heeft ook
geëxperim en teerd
met „spontane
frisheid", die de
naam Cool wa
ter" meekreeg.
Deze speciaal
voor „liefdevolle
momenten" sa
mengestelde geur
loopt van milde
shampoo tot de
an ti - transpira tie
nieuwe Roll-On
die naar bloemen
mos, mint en spe
cerijen ruikt. De
basis echter is ve-
tiver, muskus en
amber (dit voor
het „sexy" ele
ment). In de serie
zit ook een Zino
Davidoff Roll-on
voor extra trans-
pireerders. De se
rie wordt gecom
pleteerd door af
tershaves, lo
tions, shower-gels
en sprays.
„Knowing" is de
gedistingeerde
geur van Estée
Lauder voor
bath and body",
waarbij een ele
gante, soepele
crème, die op het
lichaam moet
worden ingeklopt,
verpakt als een
frisse gel. Veder
licht en lekker.
Parelmoerkleuri-
ge „body powder"
wordt na het dou
chen over de
body verstoven.
Opmerkelijk
noemt „Clinique"
haar nieuw elixer
bestaande uit
kruiden en bloe
men-mix: Yang
yang, oranjebloe
sem, kamille, jas
mijn en roos als
hart en als basis
sandelhout, eike
mos, vetiver (10
ml. J42.50). Iets
voor de witte
bruid, zo dunkt
ons.
TINY FRANCIS
pessimistisch over.
Je zou hem zo in een
klooster wanen, met dat
schriele lijf en dat 'inge
keerde' denkhoofd bo
ven zijn zwarte flodder-
pak. Lucas Reijnders zelf
schatert dat beeld aan
gruzelementen. „Ik ach
ter kloostermuren? Nee,
daar ben ik laten we zeg
gen iets te veel voor op
de wereld gericht. Ik
vind die kwalificatie net
zo lachwekkend als 'de
milieugoeroe van Neder
land', waar ze me ook
wel voor uitmaken. .Alsof
ik het alleen maar weet".
Maar hij wil toch niet tegen
spreken het volk de dreigen
de milieurampen te hebben
gepredikt? Al jaren kun je op
tv geen ramp aanzetten of hij
verschijnt in beeld als Lucas,
de milieu-evangelist. Geamu
seerde, ironische blik. „Pre
ken is niet direct mijn stijl.
Ik heb wel waar ik maar kon
informatie aangedragen over
de grote milieuvraagstukken.
En die boodschap was meest
al verre van geruststellend.
Aanvankelijk viel die niet al
tijd in goeie aarde, voorzover
er op gereageerd werd. De
lauwheid overheerste. Maar
die periode ligt gelukkig ach
ter ons. Iedereen is inmiddels
bij milieubewustzijn mag je
wel zeggen, al wordt er ook
nog heel wat lippendienst be
wezen".
Hij praat opvallend zacht, in
snelle korte zinnen, deze
Amsterdamse hoogleraar mi
lieukunde en activist-van-
het-eerste-uur. Hoe kijkt hij
tegen de komende tien jaar
aan? „Zeker niet pessimis
tisch. Dat ben ik van aard al
niet, anders had ik het nooit
zo lang volgehouden in de
milieubeweging. Maar ik heb
ook reden om het niet te zijn.
Vooral de laatste twee, drie
jaar zien we toch in heel Eu
ropa, ook in Oost-Europa,
een hele snelle bewustwor
ding van de grote milieupro
blematiek. Ook een snel toe
nemende politieke aandacht
voor het vraagstuk".
Rampen
Wat moet er de komende
tien jaar gebeuren om de
voorspelde rampen af te
wenden? „Ik vind dat we die
jaren moeten benutten om
orde op zaken te stellen, echt
ons best moeten doen. Als we
dat niet doen lopen we heel
snel uit op een situatie waar
in de problemen eigenlijk te
groot worden om op te los
sen. Het is de komende tien
jaar erop of eronder. We zijn
nu nog in een fase dat we ze
de baas kunnen als we dat
echt willen.
Heb je het nu over Neder
land? „Ja, ook. In eigen land
kunnen we een aantal pro
blemen echt de baas, zoals
bijvoorbeeld het afval dat we
met z'n allen produceren,
maar ook het mestvraagstuk.
De verzuring en de smog
strekken verder dan onze
landsgrenzen, maar die
vraagstukken kun je oplossen
met een aantal landen in de
buurt. Ik denk dat beide ty
pen van problemen uit de
wereld geholpen kunnen
worden, mits de politieke wil
er is. Ik heb daar wel ver
trouwen in. De problemen
zijn in zekere zin overzichte
lijk, de benodigde kennis en
technieken zijn voorhanden
en bij de burgerij bestaat vol
doende goede wil om ze op te
lossen".
Aromatische
elixers, verfijnde
bodylijnen, bad
en douche- pro
dukten, ze ver
wennen en ver
leiden mannen en
vrouwen op gelij
ke wijze. Het is
niet te geloven
hoeveel produk
ten de markt
overstromen en
grif van de hand
gaan, soms voor
prijzen waarvan
je met de ogen
knippert. De con
sument wikt en
de commercie be
schikt. Geuren en
alles wat daarmee
samenhangt zijn
een typisch wel
vaartverschijnsel.
Er zijn landen
Waar zelfs niet
aan body-shopar
tikelen gedacht
Wordt. Daar is
men al blij met
een stukje zeep.
En nu naar het feest (met Estée Lauder-geur).
FOTO'S:
mogelijkheid om allerlei on
gelukken aan te richten".
Scepsis
Ben je altijd al zo tegen
draads geweest? Trekt de
wenkbrauwen hoog op. „Te
gendraads? Ik probeer altijd
feitelijke informatie aan te
"dragen, zo min mogelijk ge
kleurd, op grond waarvan
mensen een mening kunnen
vormen. Daarnaast ben ik
behept met een grote dosis
scepsis over wat er in het al
gemeen beweerd wordt. In
zoverre mag je me tegen
draads noemen".
Hoewel hij katholiek is opge
voed, mogen we Lucas Reijn
ders geen goedgelovige meer
noemen („de bijbel spreekt
me erg aan, maar met de
daarin beschreven God kan
ik niet uit de voeten"). Hij
handelt dus niet vanuit een
of andere goddelijke op
dracht, maar-uit morele ver
plichting tegenover de sa
menleving, die „mij heeft la
ten studeren en die ik naar
vermogen moet terugbeta
len". Hij promoveerde inder
tijd op een onderwerp over
celdeling. Het 'geheim leven'
als biologisch verschijnsel
fascineert hem van jongsaf
aan.
Misschien niet toevallig dat je
met een hoogleraar ethiek
getrouwd bent? Gulle lach.
„Bij ons aan tafel wordt ook
nog wel over iets anders dan
over ethisch handelen ge
sproken hoor. Je zou het m'n
zoon Maarten 's moeten vra-
In het rijke Wes
ten maakt nie
mand een pro
bleem van de
'weelde in de bad
kamer. „Je voelt
je lekker met iets
duurs op je ge-
Zicht", predikt
Estée Lauder en
helemaal ongelijk
tjeeft ze niet.
„Sinds de dagen
van Cleopatra
hebben mannen
en vrouwen zel
fexpressie gevon
den in geurende
smeersels en ba-
doliën, waarmee
ie zich lui lieten
masseren met een
druiventros in de
Lucas Reijnders: „Preken is niet direct mijn stijl. Ik heb wel waar ik maar kon informatie aange
dragen over de grote milieuvraagstukken". foto- <?p
Ik heb je wel 's anders horen
praten, over het schoonma
ken van onze vuile bodem
bijvoorbeeld. Hij zet grote
boze ogen op. „Daar noem je
iets waar ik me nog heel
kwaad over kan maken. De
bodemsanering is een abso
luut rampgebied. Daar zit
nog altijd geen vooruitgang
in. En daar zit het gevaar in
dat de problemen zo groot
worden dat de politiek op
een gegeven moment de han
den in de lucht steekt: wat
moeten we er in godsnaam
mee".
„De vervuilde bodem is een
tijdbom. Het probleem is gi
gantisch veel groter dan men
wil toegeven. Er is nog maar
een deel van de inventarisa
tie openbaar. Een heel duis
ter punt vormen de vervuil
de bedrijfsterreinen. Daar
naast is er onzekerheid over
hoe de onderwaterbodems
eruit zien. Nee, in de aanpak
daarvan heb ik nog weinig
vertrouwen".
Ozonlaag
Hoe zit het met mondiale
problemen als ozonlaag,
broeikaseffect en regen
woud? „Dat ligt verschillend.
Als je de aantasting van de
ozonlaag neemt, dat is tech
nisch eigenlijk bijna het
makkelijkste probleem dat je
kunt bedenken. Ook in geld
termen. Het kost ons mis
schien een tientje per jaar per
hoofd en dan is het probleem
de wereld uit. En dat geldt
eigenlijk voor alle industrie
landen. Voor een heel groot
deel kun je het probleem op
lossen door hergebruik van
de stoffen die we nu de lucht
insturen, zoals een aantal
chloorfluorverbindingen en
een aantal koolwaterstoffen.
En voor een ander deel door
reeds bestaande alternatieven
te gebruiken".
Met de broeikas ligt het
moeilijker, doceert hij. Het
vooruitzicht is bekend. Gaan
we wereldwijd op dezelfde
schaal door met de uitstoot
van kooldioxyde dan war
men we de aarde vier tot zes
graden op, met als gevolg dat
de komende eeuw klimaten
veranderen, levensbelangrij
ke ecosystemen naar de
knoppen gaan en de zeespie
gel zoveel meter stijgt dat een
derde van de mensheid kopje
onder gaat.
Het Nederlandse schrikbeeld:
Amersfoort aan Zee. „Het
probleem heeft alles te ma
ken met onze soort van ener
gieopwekking uit fossiele
brandstoffen en met de ma
nier van landbouw bedrijven
in de wereld. Om die dingen
structureel te veranderen
hebben we een lange adem
nodig. Maar als iedereen erg
z'n best doet de komende tien
jaar kunnen we de opwar
ming van de aarde beperken
tot één graad. Daarvoor zijn
de technische middelen voor
handen. Al is het een hele
dure, ingrijpende operatie.
Voor Nederland komt het
neer op twee a drie miljard
gulden per jaar".
DNA
Je zit ook jn een landelijke
adviescommissie genetische
manipulatie, populair gezegd
'prutsen aan erfelijk materi
aal'. Als een soort roepende
in de woestijn heb ik begre
pen. Welke kant gaat het de
komende jaren op met die
ontwikkeling? Reijnders met
duidelijke woede: „Niet de
goeie, ben ik bang. Geneti
sche manipulatie bij dieren is
in feite al in volle gang. De
ontwikkeling gaat heel snel.
De vraag in die commissie is
niet zozeer hoe stop je het,
maar aan wat voor wettelijke
normen en regels bind je
het".
„Kijk, van laten we zeggen
een nieuwe kleur voor het
Kaaps viooltje zal ik niet
wakker liggen en evenmin
van DN A-manipulatie om de
resistentie van planten tegen
bepaalde ziekten te verho
gen. Maar ik ben als de dood
voor het gepruts aan dieren.
We kunnen niet voorspellen
wat er gebeurt, aan onbe
doelde neveneffecten. Wat
doe je die dieren zelf aan?"
„In Amerika zijn met de re-
combinant-DNA-techniek al
monsterachtige varkens ge
kweekt, zwaar ziek en met
bot- en hartafwijkingen. In
Leiden wil professor De Boer
op die manier het gouden
kalf uitvinden, om de mel-
kopbrengst te verhogen.
Waar blijf je als zoiets wordt
toegelaten? Een stap verder
en je gaat met mensen aan de
gang. Dat is technisch dan
nog een fluitje van een cent".
Je kunt het toch ook gebrui
ken om er aangeboren afwij
kingen mee te voorkomen?
„Dat kan, maar is een IQ van
tachtig een aangeboren afwij
king? Is op een gegeven mo
ment jongetje-zijn of meisje
zijn een aangeboren afwij
king? Nee, de samenleving is
gebaat bij diversiteit in men
sen. Als het erom gaat, aan
geboren afwijkingen te voor
komen zie ik meer in abortus
dan in gericht prutsen met de
gen".
Vertelt met geestdrift over
zijn werk als hoogleraar aan
de Universiteit van Amster
dam. De meeste tijd stopt hij
in onderzoek, veelal in op
dracht van het bedrijfsleven.
Daarvoor gaat hij ook zelf de
boer op. Zegt voornamelijk
bezig te zijn met het afval
probleem, met het zoeken
naar methoden van herge
bruik en preventie. „Er is
ontzettend veel mogelijk,
technisch, dat is verbazend,
hoewel er in de bedrijven
nog weinig of niets van te
merken is. Ze kunnen in het
algemeen gesproken zo al
veertig procent minder afval
produceren. Gratis. En voor
de rest dat dan wel geld kost,
maar niet eens zo verbazend
veel, kun je ook al reducties
bereiken van 80 procent. Niet
bij alle bedrijven natuurlijk,
maar het is verbazend welke
mogelijkheden er nog zijn".
2000
Hoe ziet onze samenleving er
in 2000 uit? Ik noem wat
trefwoorden en vraag hem
kort te reageren. Na enig
protest („veel is nog onzeker
en ik ben dus geen profeet")
doet hij schoorvoetend mee.
Vervoer? „Dichter net van
openbaar vervoer. Steden ta
boe voor de auto".
Energieverbruik? „Veertig
procent minder, met handha
ving van het huidige con
sumptieniveau door slimme
apparatuur, betere isolering,
enzovoort".
Bestrijdingsmiddelen? „Re
ductie van zeventig, tachtig
procent".
De veiligheid van ons voed
selpakket? „Sterke verbete
ring. Bio-industrie met twin
tig tot vijfentwintig procent
geslonken".
Je voelt je gelukkig in een
roeiboot temidden van het
weidse waterland, heb je wel
eens verteld. Zit dat er in
2000 nog in? Speelse lach.
„Op een smogloze dag? Ik
denk het wel".
HOMME KROL
