eausescus leefden
n overvloed en luxe
Oude regime sjoemelde op grote schaal met cijfers
Letland legitimeert
meer-partijenstelsel
irocessen
Roemenië wil af van geweld
Goederen
komen via
Rode Kruis
snel op
juiste plek
Beerput open tijdens proces tegen Noriega
389 PUITENLAND
CeidbMOowumt
VRIIDAG 29 DECEMBER 1989 PAGINA 5
Vmnesty Internatio
nder voorbehoud in
lbanië blijft
oj eigen koers
RIJS Albanië maakt zich geen
7V"fepn over het ontstaan van een nieu-
„socialistische gemeenschap" in
it-Europa waarvan zij geen deel uit-
akt. De Albanese ambassadeur in
fjnkrijk verklaarde gisteren dat de
wentelingen tot doel hebben „het so-
isme in een kwaad daglicht te stel-
Volgens ambassadeur Nushi ging
L al fout vanaf Chroetsjov „die niets
i een communist had". Nushi: „Wij
fben onze oorlog voor onafhankelijk-
en soevereniteit gevochten en wij
^n daarVoor blijven vechten". Nushi
•nde dat de Albanezen problemen
en, maar dat zijn niet dezelfde als
■an de andere Oosteuropese landen.
DEMONSTRATIES
IN BULGARIJE
SOFIA Duizenden Bulgaarse
Turken en andere moslims heb
ben woensdag in Sofia gedemon
streerd voor herstel van hun et
nische rechten en een einde aan
de vervolging van minderheden.
Elders in de stad kwamen later
10.000 mensen bijeen om aan te
dringen op versnelling van het
hervormingsproces. Dejan Kjoe-
ranov, een woordvoerder van
Ecoglasnost, zei dat de belofte
van de regering om 3 januari ge
sprekken te beginnen met de op
positie te danken was aan de
druk van een algemene staking
die de vakbond had uitgeroepen.
De staking is inmiddels 1
Lekkende tanker
voor kust Marokko
MADRID Een Iraanse olietanker
die op 19 december voor de kust van
Marokko na een brand door de be
manning werd verlaten en door de
Nederlandse bergingsmmaatschappij
Smit Tak op sleeptouw is genomen,
lekt nog steeds olie. De brand werd
na twee dagen geblust, waarna het
schip op verzoek van Spanje en Ma
rokko op sleeptouw werd genomen
om het uit de territoriale wateren te
verwijderen. Schip en lading vor
men nog steeds een groot gevaar
voor de Marokkaanse kust. Volgens
Smit Tak ondervindt het bergings
werk veel hinder van het slechte
RIGA De Baltische deelrepubliek Letland heeft artikel zes
van de grondwet gewijzigd waarin de leidende rol van de com
munistische partij is vastgelegd. Hiermee is de weg vrijgemaakt
voor een meerpartijenstelsel. „Letse burgers mogen zich vereni
gen in een partij of een publieke organisatie, zolang die niet op
roepen tot de gewelddadige omverwerping van de bestaande
maatschappelijke orde", heet het in de nieuwe versie van artikel
zes. Met de wijziging worden een aantal partijen en bewegingen,
die al eerder dit jaar zijn opgericht, gelegitimeerd. De twee an
dere Baltische republieken Estland en Litouwen hebben het po
litieke pluralisme eerder deze maand erkend. In Litouwen is ar
tikel zes van de grondwet, en daarmee het communistische
machtsmonopolie, zelfs geheel geschrapt. De Litouwse commu
nisten ontketenden afgelopen week een crisis met Moskou door
zich van de moederpartij CPSU af te scheiden.
Weer massaal ontslag
bij General Motors
DETROIT De grootste Amerikaanse auto
producent General Motors (GM) wil eind fe
bruari 3200 werknemers ontslaan en boven
dien enkele van de produktielijnen voor zijn
nieuwste automodellen (zoals de Chevrolet Lu
minal stopzetten. De afgelopen tijd heeft GM
al 53.000 werknemers voor onbepaalde tijd
naar huis gestuurd of in niet-produktiegerichte
werkploegen ingedeeld. Vorige week ontsloeg
het concern bovendien nog eens 6000 uurloon-
werknemers in acht Amerikaanse en Canadese
vestigingen. De ontslagen zijn het gevolg van
een teruglopend marktaandeel. Daarnaast is de
afzet van in de Verenigde Staten geproduceer
de auto's in de eerste maanden van dit jaar te
ruggelopen van 5,9 miljoen stuks tegen 7,1 mil
joen in dezelfde periode vorig jaar.
Italië wil
devaluatie
van lire
PARIJS Italië wil de lire.
binnen het verband van het
Europese Monetaire Stelsel
(EMS), begin volgend jaar de
valueren. Het gaat om een
verlaging van Italië's nationale
munt tegenover de sterke
Westduitse mark. Behalve de
devaluatie wil Rome ook de
bandbreedte waarbinnen de
werkelijke koers van de lire
ten opzichte van zijn spilkoers
mag schommelen verminderen
van de huidige zes procent
naar 2,25 procent.
de voorpagina)
abtela|KAREST Een villa
t vanif van goud en zilver en
Jen puilend met kunst-
sy%atten. Dat blijkt de lu-
gaaiteuze woonomgeving te
ire Cf1 geweest van de corn
ier dWstische oud-dictator
;cht hn Roemenië. Zelfs zijn
ïeninjnker tegen kernaanval-
was afgewerkt met
inner. De villa van de
jausescu's staat midden
b, een heel complex van
in het noorden van
anciëikarest, waarin minis-
efnJs, generaals en hun
verbleven. Het
Öf, fïiplex was volledig af-
sociiloten van de buitenwe-
,,de id.
?nwij;
vorigscolae en Elena Ceausescu
vetgefepen in aparte apar.temen-
dat
jaard«
bejmnesty
>inet |leit voor
1 #l 0
in|
Amnesty In-
zi{j.nati0nal heeft gisteren
nieuwe regering van
!menië opgeroepen alle
Itieke gevangenen een
•lijk proces te geven,
de gearresteerde le-
van het oude regime
zijn veiligheidstroepen.
deêenen die *n hun verzet
<?en nieuwe regering vol-
J irden te berechten en te exe-
ten. In de kamer van Elena
werden rijen schoenen aange
troffen, net zoals indertijd bij
Imelda Marcos, de weduwe
van de in 1986 verdreven Fili-
pijnse dictator. Sommige heb
ben hakken bezet met diaman
ten en zijn afkomstig van een
Parijs modehuis. Ook was zij
in het bezit van stapels bont
jassen en honderden jurken.
Alle kamers van de villa pui
len uit van schilderijen, dure
ornamenten en met goud be
legd meubilair. Warm water
komt uit gouden kranen in
badkamers van Italiaans tegel
werk. Overigens had Ceauses
cu betrekkelijk weinig perso
neel. Daarnaast was hij kren
terig. Uit documenten in de
keuken blijkt dat niet gebruikt
fruit en vlees werd terugge
stuurd naar de winkels om het
geld terug te krijgen.
Buiten het huis bevindt zich
een fitness-centrum voor het
hele complex gecombineerd
met een zwembad, boxring,
volleybalveld en verscheidene
tennisvelden. Ceausescu's
moeder woonde in een bunga
low bij het hoofdgebouw, maar
werd vorige week bij de in-
nemming van het complex
door het leger naar een zie
kenhuis overgebracht.
De militaire bevelhebbers van
de Roemeense luchtmacht
hebben vorige week vrijdag de
arrestatie van het echtpaar
Ceausescu mogelijk gemaakt.
De Ceausescu's vluchtten rond
het middaguur in de presiden
tiële helikopter die gereed
stond op het dak van het ge
bouw van het centraal comité
in het centrum van Bukarest.
Ceausescu droeg de piloot op
naar het district Olténie, waar
hij is geboren, te vliegen. Aan
vankelijk gehoorzaamde de
bemanning. Wel werden na
korte tijd aan de leiding van
de luchtmacht aanvullende in
structies gevraagd. Daarop
volgde het consigne onmiddel
lijk te landen. Na-een vlucht
van ongeveer 40 "kilometer
landde de helikopter op de
snelweg Bukarest-Pitesti. De
gewapende Ceausescu's hiel
den vervolgens onder bedrei
ging een auto aan, lieten de
vrouwelijke bestuurder uit
stappen en reden weg met on
bekende bestemming. Later
werden ze toch weer opge
spoord en aangehouden in de
buurt van de stad Tirgoviste,
70 kilometer ten noordwesten
van Bukarest.
Ceausescu gaf op de middag
van de 17e december in een
telefonische conferentie met
de militaire commandanten in
de provincie zelf opdracht het
vuur te openen op de betogers
in Timisoara. Al „bij de ge
ringste provocatie" moet wor
den geschoten, zei hij volgens
een vroegere functionaris uit
de directe omgeving van de
dictator.
De Roemeense televisie heeft
woensdag opnieuw beelden
uitgezonden van het geheime
Een gouden beeldje in de villa van de Ceausescu's. Een Franse televisieploeg filmde gisteren in het
luxueuze huis van de voormalige dictator.
FOTO: AFP
proces tegen het echtpaar meerde bronnen wilde de tele-
Ceausescu en ditmaal ook het visieleiding de fragmenten
neerschieten van Elena laten van Elena's executie aanvan-
zien. Volgens goed geïnfor- kelijk niet uitzenden omdat zij
met gespreide benen op de
grond viel. Het werd niet kies
gevonden deze beelden op het
scherm te brengen.
BUKAREST Het ten
val gebrachte regime in
Roemenië heeft op grote
schaal gesjoemeld met de
produktiecijfers van de
landbouwsector, zo meld
de het Roemeense dag
blad Romania Libero gis
teren.
Volgens Ceausescu zou de
graanproduktie dit jaar uitko
men op meer dan zestig mil
joen ton. In werkelijkheid is
dat iets meer dan achttien mil
joen ton. Romanio Libero ba
seert zich op een rapport van
het Roemeense ministerie van
landbouw.
Ook de aardappel
oogst komt veel lager uit. Er is
dit jaar slechts veertien ton
aardappelen per hectare bin
nengehaald terwijl het regime
81 ton per hectare oogstte. Aan
fruit is er volgens de officiële
statistieken in 1989 negentien
ton per hectare geoogst. De
werkelijke produktie bedroeg
echter slechts 4,7 ton.
Fruit
Winkels in Roemenië bieden
sinds enkele dagen wat een
hele generatie kinderen nooit
heeft gezien en
gewone Roemeen twee weken
geleden alleen maar kon dro
men: sinaasappelen, bananen
en ander vers fruit, goede
groenten, vlees, chocola, kof
fie, cacao en melkpoeder. Al
leen al in Bukarest is woens
dag vijftien ton koffie en 250
ton sinaasappelen verkocht.
Het plotselinge grote aanbod is
wat vlees, groenten en fruit
betreft ontstaan doordat de
overgangsregering van pre
mier Petre Roman woensdag
besloot de export van deze
produkten stop te zetten of
sterk te beperken. Daarnaast
is extra voedsel ingevlogen uit
Tsjechoslowakije, Bulgarije en
Hongarije.
Wijlen dictator Nicolae Ceau
sescu exporteerde vrijwel de
hele voedselproduktie van het
land om de buitenlandse
schuld af te lossen. Citrusfruit
en andere exotische produkten
werden alleen ingevoerd voor
de bevoorrading van winkels
voor een kleine elite, die in
middels door de nieuwe rege
ring zijn gesloten.
Door de export van alles wat
eetbaar was vormde het aller
onderste deel van varkenspo
ten jarenlang het enige vlees-
produkt dat in Roemenië ver
krijgbaar was: de klauwtjes
worden „patriotjes" genoemd.
er Vt
j*j^j in Londen gevestigde in-
Dla)nat'ona^e mensenrechtenor-
nisatie zei zich ongerust te
iken over berichten dat in
natoemenië bijzondere militaire
bunalen worden opgericht
laterteren' Amnesty zei z'ch er-
bewust te zUn dat een
rtiiv)ot aant£d arrestanten zich
litm; lu'dië heeft gemaakt aan
,n lastige schendingen van de
/erv*056111^*11611" ^un gruwel
den^11 moeten echter grondig
dere rden onderzocht, waarna de
an j(rantwoordebjken berecht
j-g^oeten worden volgens inter-
s .jtionaal erkende maatstaven
an aor een eer"bjk proces. Tot die
0n2>rmen behoren een openbare
rstechtszitting voor een be-
egd' onafhankelijk en on-
van tribunaal, rechtsbii-
ke[pd naar eigen keuze, vol-
om en<^e bjd om de verdediging
ük j°r te bereiden, kruisverhoor
in getuigen en het recht om
deroeP te gaan. Zulke maat-
werden niet gehanteerd
,(?n de afgezette dictator Ni-
Ceausescu en diens
ouw Elena op Eerste Kerst-
g ter dood veroordeeld en
iteen geexecuteerd werden,
nnesty deed een beroep op
nieuwe regering om alle
:t th ^ende doodvonnissen om. te
u.tten in gevangenisstraf.
llen tegen de doodstraf, on-
icht de aard van de misdrij
ft die door de ter dood ver-
'deelden werden gepleegd",
lus de organisatie.
Roemenen voor de ingang van een noodziekenhuis in Bukarest op zoek naar familieleden. Veel
mensen hebben sinds het begin van de volksopstand elk contact met verwanten verloren en pro
beren, nu de situatie wat rustiger is geworden, hen terug te vinden.
FOTO: AP
(Van onze verslaggever
Paul de Schipper)
BUKAREST De Roe
meense interim-regering
heeft gisteren opgeroepen
tot een nationale verzoe
ning. „We willen geen ge
weld meer, geen vendetta
en geen klopjacht op le
den van de communisti
sche partij", aldus gister
avond een woordvoerder
van de regering voor de
televisie.
In heel het land is gisteren de
rust teruggekeerd. De nacht
van woensdag op donderdag in
steden als Bukarest, Timisoara
en Cluj, de hoofdstad van
Transsylvanië, kén na de vele
vuurgevechten van de afgelo
pen dagen, omschreven wor
den als 'indrukwekkend stil'.
Alleen in de industriestad Bra-
zov is de situatie nog enigszins
gespannen, omdat een aantal
legereenheden zich niet vier
kant achter de revolutie ge
schaard zou hebben. Vanuit
Bukarest zijn daarom gisteren
nieuwe regeringstroepen aan
gevoerd om de toestand in de
stad te stabiliseren.
Voor het overige herneemt het
leven zijn normale loop. De
steden worden schoongeveegd.
Door kogels getroffen gebou
wen krijgen nieuwe ramen,
boeren rijden de bieten van
het land en in de bergdorpen
pen.
Douane-beambten en militai
ren delen Roemeense vlagge
tjes uit aan hulpverleners die
nu massaal met tientallen,
trucks het land binnenkomen.
De hulparmada uit het westen
kan de komende dagen veel
hinder ondervinden vanwege
de verwachte sneeuwval. Gis
teravond is het in het noorden
van Roemenie al begonnen te
sneeuwen.
Op het platteland en in de ste
den zijn de meeste wegver
sperringen opgeruimd. Pas
poortcontroles vinden nog
slechts incidenteel plaats. Al
leen strategische punten, zoals
vliegvelden, spoorwegover
gangen, tv- en radio-stations
worden bewaakt door militai
ren. Bewaking is er ook voor
de gebouwen van de vroegere
Securitate en de communisti
sche partij. In de meeste ste
den worden de oude partijge
bouwen nu in beslag genomen
door de leden van het Comié
voor de Nationale Redding.
Generaal pardon
Gistermiddag liep in Roeme
nië het ultimatum af tegen de
nog vrij rondlopende sluip
schutters van de gevreesde ge
heime dienst, de Securitate.
Tot gisteravond was er nog
geen duidelijk antwoord op de
vraag hoeveel Ceausescu-ge-
trouwen zichzelf hebben aan
gegeven. De meeste Roemenen
verwachtten weinig resultaten
van de oproep om de wapens
in te leveren. „Die mensen zijn
tot de tanden gewapend en
desperaat. Ze hebben niets te
verliezen", aldus de reactie in
de straten van Bukarest. Secu-
ritate-leden die nog gegrepen
worden, kunnen niet rekenen
op enige vorm van amnestie.
Ze zullen zich net als het echt
paar Ceausescu moeten ver
antwoorden voor militaire
rechtbanken.
Een aantal hoge partijfunctio
narissen zijn, aldus een woord
voerder van het Roemeense
leger, „in bescherming geno
men" door militairen. Volgens
zegslieden van het Comié yoor
Nationale Redding kan er wat
betreft de groep hoge politici
van de communistische partij
feen generaal pardon gelden,
ij zullen zich moeten verant
woorden.
„De gewone partijleden zullen
niet gearresteerd worden", al
dus gisteren generaal Vasile
Lucu van het derde leger in de
stad Cluj. Veel van die partij
leden zijn gewoon in functie
gebleven omdat ze nu loyaal
zijn aan de revolutie. Maar
hun dosiers zullen wel worden
nagetrokken. De communisti
sche partij in Roemenië telde
tot op het moment van de re
volutie vier miljoen leden op
een totaal van twintig miljoen
inwoners. Enkele tienduizen
den van deze leden waren tot
voor kort professioneel actief
in de politiek.
(vervolg van de voorpagina)
DEN HAAG De eerste
vrachtwagen met twee
duizend voedselpakketten
die door particulieren bij
het Nederlandse Rode
Kruis zijn ingeleverd, is
gisteren aan het eind van
de middag uit Vlaardin-
gen naar Roemenie Ver
trokken. Wanneer de vol
gende vertrekt, is nog niet
bekend, maar volgens het
Rode Kruis zullen er nog
vele volgen.
Het Nederlandse Rode Kruis
heeft gisteren in Genève over
leg gevoerd met het Interna
tionale Rode Kruis en het Roe
meense Rode Kruis. Daarbij is
afgesproken dat de hulppak
ketten niet naar een centraal
magazijn in Roemenie Zullen
worden vervoerd, maar naar
diverse distributiepunten in
het land zodat de spullen snel
ler overal terecht komen, al
dus de woordvoerder Deze
distributie verloopt volgens
hem op dit moment vrij goed.
Er zijn voldoende vrachtwa
gens van het Internationale
Rode Kruis.
Wel is het zo dat de goederen
die via de lucht zijn aangeko
men, nog een paar dagen op
het vliegveld blijven omdat de
luchthaven niet berekend is op
de aanvoer van zoveel goede
ren. Maar dat is normaal in
zulke situaties.
Voor het vervoer van hulp
goederen per vrachtwagen
naar Roemenië zijn geen tran
sito-vergunningen nodig voor
de Bondsrepubliek Duitsland,
Oostenrijk, Tsjechoslowakije
en Hongarije. Een verklaring
dat het om hulpgoederen gaat
is voldoende. Een vrachtbrief
blijft wel noodzakelijk. Oos
tenrijk heeft zelfs het nachtrij
verbod voor wagens met hulp
goederen opgeheven en zal
ook geen verkeersbelasting
heffen over deze transporten.
De EG stuurde gisteren des
kundigen naar Roemenie om
de behoefte aan verdere finan
ciële hulp voor het land ter
plaatse te kunnen bepalen.
EG-voorzitter Jacques Delors
zei dat het hierbij gaat om
hulp voor directe problemen
en modernisering van de eco
nomie teneinde politieke her
vormingen mogelijk te maken.
Hetzelfde type hulp dat al
wordt verstrekt aan Polen en
Hongarije en waartoe de
Twaalf nog moeten besluiten
voor Tsjechoslowakije, de
DDR en Bulgarije. Eerder stel
de de EG aan Roemenië al
voor 6,5 miljoen ecu aan medi
camenten en voedselhulp be
schikbaar.
Een Roemeens transportvlieg
tuig, dat vanaf de luchthaven
Otopeni in Bukarest was opge
stegen om in de Joegoslavische
hoofdstad Belgrado hulpgoede
ren in te laden, is gisteren kort
na de start neergestort bij
Gaesti, op 65 kilometer ten
noordwesten van de Roemeen
se hoofdstad. Bij het ongeluk
zijn de zes Roemeense beman
ningsleden en de Britse foto
graaf Ian Parry (24) om het le
ven gekomen. Het ongeluk
was zeer waarschijnlijk het ge
volg van de slechte weersom
standigheden.
(Vervolg van de voorpagina)
WASHINGTON Als
Panama's oud-bevelheb
ber generaal Manuel An
tonio Noriega in de Vere
nigde Staten wordt be
recht wegens drugshan
del, kan de informatie die
daarbij op tafel komt, de
Amerikaanse regering wel
degelijk in een lastig par
ket brengen.
Wijd en zijd is bekend dat No
riega heeft gewerkt als zetbaas
voor de CIA en het Drug En
forcement Agency (DEA). Vol
gens een rapport van de Ame
rikaanse Senaat wilden de
voormalige president Reagan
en vice-president Bush Norie
ga blijven steunen ondanks
zich opstapelende bewijzen dat
de generaal grof bijverdiende
in de drugshandel.
De voormalige CIA-baas Wil
liam Casey die een persoonlij
ke vriendschap met Noriega
ontwikkeld zou hebben, zou
het de generaal niet moeilijk
hebben gemaakt omdat. Vol
gens Casey was Noriega „een
waardevolle steun voor onze
politiek in Midden-Amerika,
met name Nicaragua".
Volgens een Amerikaans rege
ringsrapport zou Noriega zich
bereid hebben verklaard de
hele Sandinistische top uit te
roeien als het Witte Huis iets
positiefs wilde doen voor zijn
reputatie. Waarom Noriega
uiteindelijk niets tegen Nicara
gua deed, weet niemand. Nica
ragua is nu wel het enige land
dat enige solidariteit met No
riega toont.
Terwijl in Washington wordt
gesteld dat Noriega alleen om
zijn eigen zak te spekken met
Colombiaanse drugshandelaars
samenwerkte, zijn in de Zuida-
merikaanse pers herhaaldelijk
beschuldigingen geuit aan het
adres van de CIA. CIA-agen-
ten zouden er hun eigen
drugshandel op na houden om
hun kostbare geheime opera
ties tegen onder meer Nicara
gua te financieren. Met andere
woorden: Noriega kén ook
voor de CIA drugsgeld gewit
hebben.
Bankschandaal
In dit verband is het ook zin
vol de vraag te stellen waarom
Noriega de ambassade van de
Heilige Stoel heeft uitgekozen
om zijn toevlucht te zoeken.
In 1982 beleefde Italië zijn
grootste bankschandaal met
het faillissement van de Banco
Ambrosiano, de bank van het
Vaticaan. Er bleek 1,3 miljard
dollar spoorloos verdwenen te
zijn bij de bank.
Enkele maanden eerder, in
1981, had een dochter van de
bank in Zuid-Amerika, de
Banco Andino, samen met
Ambrosiano-holding in Lu
xemburg alarm geslagen over
meer dan 900 miljoen dollar
die via malafide wegen waren
uitgeleend aan enkele kleine
ondernemingen in Panama.
Misschien heeft Noriega belas
tende documenten ergens vei
lig opgeborgen over die „klei
ne" Panamese ondernemingen
die scheep gingen met 900 mil
joen dollar, want niemand
weet nog wat er destijds met
die lening is gebeurd.
DE VALLEI DER VERGETEN WERELD
1559 De gevolgen zijn verschrikkelijk! Wat dr. Martin al
'eesde is gebeurd: de geluidstrilling, door het geweerschot ver-
orzaakt, heeft de enorme steenklomp in beweging gebracht en
iet donderend geweld komt het rotsblok naar beneden, twee
w0^bberzoekers en hun rijdieren verpletterend. Rob, die zijn moro-
'9- us is kwijt geraakt, zoekt snel een goed heenkomen; rotsblok
ken en stenen ratelen langs de berghelling en het is een wonder,
F0ial h'^ niet wordt getroffen. Dan komt de steenmassa weer tot
rust en Rob en dr. Martin zien dan pas goed, wat er is gebeurd.
Het rotsblok heeft de laatste uitgang voor hen afgesloten. Aan
alle kanten verheffen zich reusachtige gebergten en de enige
hoop om dit woeste gebied te verlaten schijnt vervlogen. Er is
slechts één geluk bij deze ramp: de pteranodons zijn al evenzeer
geschrokken en hebben de vlucht genomen. Maar de nu gehal
veerde expeditie is gedwongen de terugreis te aanvaarden....
