amm i „Ik stond op dodenlijst van de Securitate ÊëicHcSoirta brieven van leze kerk wereld Veel Oosteuropeanen naar Mission '90 Dalend ledental noopt ICTO tot opheffing arbeidsplaats Op glad ijs *!r fieidae (Sou/temt f GEESTELIJK LEVEN/OPINIE £eidóc(3outtMit VRIJDAG 29 DECEMBER 1989 Pj'ENI Gronings en Westduits klokgelui voor ongeboren leven GRONINGEN De anti-abortus acti vist pater Koopman heeft donderdag de Martinitoren in Groningen bezet. Een uur lang heeft hij er samen met tien stu denten de Salvator-klok geluid. Toen de politie arriveerde staakte hij zijn actie. Koopman luidde de noodklok over Ne derland „omdat ook in 1989 weer tien duizenden ongeboren kinderen in Ne derland wederrechtelijk zijn gedood door abortus". De actie werd donderdag gehouden in verband met Onnozele Kinderen, de dag waarop katholieken de kindermoord door Herodes in Bethlehem herdenken. Koopman koos voor de Martinitoren om dat in die toren de Salvator-klok hangt, hetgeen „de redder" betekent. De actie van pater Koopman kan worden gezien in het verlengde van een besluit van de Westduitse bisschoppenfonrentie, dat voorzag in het luiden van de klokken van katholieke kerken gedurende een kwartier. Vertegenwoordigers van de so ciaal-democratische SPD, de liberale FDP en de Groenen alsmede enkele ker kelijke groeperingen hebben de actie af gewezen als discriminerend voor vrou wen. Ook voor Westduitse rooms-katho- lieken was de actie omstreden. In Nord- rhein-Westfalen hebben ruim honderd geestelijken verklaard niet mee te doen en de meeste klokken in bijvoorbeeld Keulen en Hamburg zwegen. Volgens de bisschoppen is het geenszins de bedoe ling een oordeel uit te spreken over vrouwen die abortus hebben laten ple gen, maar een oproep tot bezinning. Of ficieel heet het dat er in het land jaar lijks 80.000 abortussen worden gepleegd. Deskundigen echter spreken van onge veer 200.000. Wie het leven niet vreest, hoeft niet bang te zijn voor de dood ROEMEENSE PREDIKANT VLUCHTTE NAAR NEDERLAND HEERENVEEN Nachtrust is in deze da gen voor het gezin Her man te Heerenveen een schaars artikel. Het ad vies van dominee Janos Herman is immers in deze dagen goud waard. Janos, neef van de nu wereldberoemde her vormde predikant ds. Laszlo Tökes, stond op de dodenlijst van de Roe meense veiligheidspolitie: de gehate Securitate. Om die reden vluchtte hij met vrouw en kinderen zes jaar geleden naar Neder land. De telefoon rinkelt bijna on ophoudelijk. „Veel mensen die iets willen doen voor Roe menië, vragen om advies", vertelt Janos' vrouw Hannie. Drie van de zes kinderen zijn ondergebracht bij kennissen. „Zij werden ziek van de drukte". 's Morgens heel vroeg heeft dominee Herman nog contact gehad met zijn zus in Roeme nië. „Het sneeuwt in Roeme nië", weet hij nu. Een koude winter staat voor de deur. „Er is bijna nergens brandstof", vervolgt hij. Als over de motieven voor de vlucht in 1983 gesproken wordt, komen de emoties los. „Waar moet ik beginnen", zegt ds. Herman bijna wanho pig tegen zijn vrouw. Maar als hij één keer begint te vertel len, tuimelen de woorden bij na over elkaar heen. Zijn vrouw die van Nederlandse komaf is, valt hem regelmatig bij. „Ik was alleen al verdacht omdat ik de zoon van een predikant was. Ik was geen proletariër. Bovendien was mijn vader geen lid van de partij. In mijn studententijd vroeg de Securitate mij of ik mijn familie wilde bespione- Roemeense bisschoppen nemen ontslag ZURICH De Roemeense hervormde bisschoppen Laszlo Papp en Gyula Nagy hebben ontslag genomen. Dit Dericht het persbureau van de Evangelische Hervormde Kerk in Ztlrich. Bisschop Papp van Oradea is spoorloos verdwenen, aldus het persbureau. Hij verbande in oktober de dissidente dominee Laslo Tökes uit Timisoara, wiens arrestatie de Roemeense re volutie inluidde, naar een parochie in het noorden van Roeme nië. Papp en zijn collega Nagy van Cluj hebben zich de afgelopen jaren slechts staande kunnen houden door de steun van Ceau- sescu. Volgens Milan Opocenski, secretaris van de Wereldbond van Hervormde/Gereformeerde Kerken (WARC) hebben zij zich „volledig aan de kant van de staat opgesteld". Anderen menen dat Nagy steeds heeft geprobeerd predikanten in zijn bisdom te beschermen tegen de maatregelen van de overheid. Hij had al eerder te kennen gegeven ontslag te wil len nemen. Het gezin Janos Herman. ren. Dat heb ik geweigerd, maar ik wist dat ik de reke ning gepresenteerd zou krij gen". Die rekening was hoog. Han nie vertelt: „Een onderwijzer die wel voor de Securitate werkte, leende eens onze auto. Janos vertrouwde de zaak niet. Er is toen afluiste- raparatuur in onze auto ge plaatst. We hebben vanaf dat moment in de auto alleen nog maar over koetjes en kalfjes gepraat". „Ongeluk" Enkele vrienden uit de naaste omgeving van Janos en Han nie kwamen om het leven door een verkeersongeluk. Tenminste dat was de officië le lezing. In werkelijkheid zat de Securitate erachter. De tac tiek was duivels. Deze veilig heidsagenten deinsden er niet voor terug om remkabels door te snijden of op een stille weg een onverlichte vrachtwagen te plaatsen. „Ik was ook heel bang voor zo'n verkeersonge luk" zegt Janos die in Roeme nië als predikant van een Hongaarse gemeente zijn me ning niet onder stoelen of banken stak. Op de begrafenis FOTO: PERS UNIE van een vriend van hem die het slachtoffer was geworden van een in scène gezet ver keersongeval, hoorde Janos dat hij de volgende was op de lijst met verkeersdoden van de Sëcuritate. Dë beslissing om te vluchten was verschrikkelijk moeilijk. „Ik heb altijd gedacht dat ik de allerlaatste zou zijn die Roemenië zou verlaten", mij mert Janos. Wat is echter wijsheid in een crisissituatie? „Om te vluchten, om te bre ken met al die mensen in Roemenië, heb je ook moed nodig", meent Hannie. De klap voor de achterblijvers was groot: „rouw voor hon derden mensen". Moeilijk Voor en na de vlucht de autoriteiten gaven toestem ming voor familiebezoek in Nederland heeft Janos het erg moeilijk gehad. Veel steun ervoer hij van enkele Roe meense vrienden die hem op het hart bonden dat hij in Ne derland meer voor Roemenië zou kunnen doen dan thuis. Deze nieuwe taak hebben Ja nos en Hannie met beide han den aangegrepen. Op veel bij eenkomsten, met name in kerkelijke kring, vertelden ze over de nood in Roemenië. De spreekbeurten waren niet zonder gevaar. Als de Roe meense geheime dienst te we ten kwam dat Janos en Han nie de wandaden van Ceau- sescu publiek maakten, dan dreigden afschuwelijke repre sailles voor hun verwanten in Roemenië. Voorzichtigheid was geboden. Bijna direct kon Janos in Ne derland aan de slag als her vormd predikant in het Friese Ouwsterhaule/ Scharsterbrug. Sinds een jaar is hij echter af gekeurd als gevolg van een mislukte operatie. Zijn neef ds. Laszlo Tökes die de bloedige wandaden van CeauseScu publiekelijk aan de kaak stelde en die een belang rijke stoot gaf tot de omwen teling in Roemenië noemt Janos "een heel bijzondere persoonlijkheid". "Hij is geen doorsnee predikant. Hij had al lang een grote naam in Roe menië". De gebeurtenissen van de laatste dagen hebben Janos en Hannie zichtbaar aangegre pen. De verwerking van alle indrukken moet nog begin nen. Janos vergelijkt zijn geest met de puinhoop die zijn werkkamer momenteel is. Over de terechtstelling van de gehate dictator Ceausescu zegt hij: „Het is goed dat hij te rechtgesteld is op basis van zijn eigen wetten". Zijn vrouw voegt eraan toe: „Voor hem was geen straf te zwaar". De wens van het volk was, al dus Janos, om Ceausescu in een kooi door heel Europa te vervoeren. Voor vijf cent zou je hem dan mogen zien en be spuwen. Het verdiende geld zou gebruikt moeten worden om Roemenië op te bouwen". GERRIT GEERDS Ruim 50.000 jongeren op eerste Oosteuropese Taizé- bijeenkomst WROCLAW Ruim 50.000 jongeren uit Oost-en Westeu ropa waren donderdag aanwe zig bij de opening van de Eu ropese Taizé-bijeenkomst in de Poolse stad Wroclaw. Voor het eerst wordt deze jaarlijkse bij eenkomst gehouden in een Oosteuropees land. Secretaris-generaal Perez de Cuellar van de Verenigde Na ties liet de jongeren per tele gram weten dat de oecumeni sche gemeenschap in het Franse Taizé, geleid door Frè- re Roger, voor de VN van on schatbare waarde is vanwege haar onvermoeide pogingen verzoening tussen de volkeren tot stand te brengen. Onder de deelnemers bevin den zich ruim 700 jongeren uit de Sovjetunie en ongeveer duizend Tsjechoslowaakse jon geren. Samen met de andere deelnemers worden zij onder gebracht bij gastgezinnen of in kerkgebouwen, 's Ochtends zijn er in meer dan 15 talen gebedsvieringen, 's middags zijn er ontmoetingen in thema- groepen. De bijeenkomst duurt tot en met 2 januari. Nederlandse Hervormde Kerk Beroepen te Kamerik M. Goudrlaan te Apeldoorn (b.w.). Beroepen te IJs- selmuiden en Grafhorst (deelgem. de Hoeksteen) J. Enderlè. pred. voor bijz. werkzaamh. (geestelijk verzor ger van verpleeghuls.Sonnevanck te Harderwijk), die dit beroep heeft aangenomen Aangenomen naar Klaaswaal D Siebelink te Linscho- ten. Gereformeerde Kerken Beroepen te Bleiswijk (beiden part time) drs.F.P. Treep en mw.drs.E.A. van Halsema te Echtenerburg-Oos- .terzee (beiden part-time); te Zuldland drs. I.J. Bijlsma Idskenhuizen. Gereformeerde Kerken vrijgemaakt Beroepen te Fergus (Can) (Reformed Churches) J. Huljgen te Harkstede en Overschild; te Breda l.c.m. Alm- kerk-Werkendam drs.E. Brink, kand. te Kampen. Beroepen te Drachten- Zuld/Oost voor de miss, dienst te Mamelodi (Zuid-Afrika) M. de Vries te Winsum-Obergum; te Mlldam i.c.m. Nijega-Opeinde drs.P.Groen, kand. te Kampen. UTRECHT Ruim 10.000 jongeren uit veertig lan den nemen deel aan het evangelische zendingscongres Mission '90, dat donderdagavond in de Jaarbeurshal len werd geopend. Organisator TEMA (The European Missionary Association) is aangenaam verrast door het grote aantal Oosteuropeanen. Medewerkers meldden gisteren enige trots dat er inmiddels 750 Oosteuropese jongeren in Utrecht zijn. Door een speciaal spon sorplan, de „Actie Woestijnbloem", hebben „christenen uit de rijkere landen" de komst van leeftijdgenoten uit „geestelijke woestijngebieden" mogelijk gemaakt. Zending Doel van het vijfdaagse congres is jongeren te informeren over „de geestelijke nood in de wereld" en uit te nodigen actief te worden in de zending. Op het programma staan naast gebeds bijeenkomsten, bijbelstudies en discussiegroepen toespraken van evangelisten. Een van hen is de Argentijn Luis Palau. Mission '90 is het vierde zendingscongres van TEMA. Eerdere congressen werden in 1976, 1980 en 1983 gehouden in Lausan- De bedden zijn gespreid in een van Utrechtse jaarbeurshallen. VOORZITTER DE JONG VERTREKT NAAR LIVING BIBLES HOLLAND DEN HAAG Na het Interkerkelijk Vredesbe raad (IKV) ziet ook het Interkerkelijk Comité Tweezijdige Ontwapening (ICTO) zich genoodzaakt zijn personeelsbestand in te krimpen. De enige be taalde medewerker, di recteur N.J. de Jong, ver trekt binnenkort en zal niet worden opgevolgd. Het ICTO, dat in januari zijn tienjarig bestaan viert, verloor in 1989 ruim 2.000 leden. In zijn bloeiperiode (1985) telde de tegenhanger van het IKV bijna 12.000 leden; nu zijn dat er 7.000. De Jong had met het oog op het dalend ledental van het bestuur nog tot 1 sep tember 1990 kunnen aanblij ven, maar heeft inmiddels een andere baan gevonden en vertrekt dus eerder. Hij blijft overigens voorlopig redacteur van het blad ICTO Informatie en heeft zich beschikbaar ge steld voor bestuurlijk werk. Het bureau blijft ook in Hoo- geveen. De terugloop van het ledental heeft volgens De Jong te ma ken met vergrijzing en met de ontwikkelingen in Oost-Euro pa. Zijn vertrek heeft niets te maken heeft met ontwikke lingen binnen het ICTO, dat in zijn bestaan meermalen ge plaagd is door een bestuurs crisis (enkele jaren geleden splitste een groep verontruste bestuursleden zich om het Vredesoverleg Kerk en Sa menleving (VOKS) op te rich ten). De Jong (50) behoorde in 1980 tot de oprichters van het ICTO en was tot 1985 voorzit ter van' het bestuur. Sinds 1986 is hij directeur met kan toor in Hoogeveen. Hij ver trekt naar uitgeverij Living Bibles die „Het Boek" (de bij bel in hedendaags Neder lands) op de markt heeft ge bracht. Het IKV besloot in oktober twee van de zeven arbeids plaatsen op het secretariaat in Den Haag op te heffen. Deze reorganisatie, die nog in volle gang is, moet een einde ma ken aan de structurele finan ciële problemen van de vre desbeweging. IKV De ontspanning tussen de lan den van de Navo en die van het Warschaupact als gevolg van de ontwikkelingen in Oost-Europa heeft er nog niet toe geleid dat het ICTO en het Interkerkelijk Vredesbe- Nanne de Joni OTO: PERS UNIE raad elkaar in de armen zijn gevallen. Wel gaat het ICTO binnenkort met het Voks (Vredesoverleg Kerk en Sa menleving), een afsplitsing van het ICTO, praten over co ördinatie van de activiteiten. Over de Oosteuropese situatie zegt De Jong dat er niet te vroeg gejuicht moet worden, zo lang in de Sovjet-Unie de communisten het heft nog in handen hebben. Gorbatsjov kan ook zo het veld moeten ruimen voor een reactionair. Het ICTO, ooit opgericht om dat het IKV een te eenzijdige ontwapening zou voorstaan wie herinnert zich niet de IKV-leuze „De kernwapens de wereld uit, om te beginnen in Nederland"? zou z'n be zwaren tegen het IKV even tueel opgeven als het IKV weer een echt beraad zou worden", aldus De Jong. Nanne de Jong keert in zijn nieuwe baan terug in zijn oude vak, dat van vertegen woordiger. Vroeger verkocht hij levensmiddelen, straks zal het „geestelijk voedsel" zijn, via de „Living Bibles" zegt hij. „Door te lezen in het Boek kom je tot de ontdekking dat God je vrede geeft in je hart". Daar zou men in deze jachtige tijd meer aandacht voor moeten hebben, vindt hij. Terugkijkend op het verleden zegt De Jong dat bij de op richting niet werd gedacht dat zoveel mensen zich zouden kunnen vinden in wat het ICTO voorstond. Er kwamen zelfs leden in het buitenland. Het ICTO liet zich vaak uit over kerkelijke ontwikkelin gen: „De uitspraken van her vormde en gereformeerde sy node hebben Jong alleen maar voor verwarring ge zorgd in de kerken", vindt De Jong. „Het IKV werd een po litieke actiegroep, het beriep zich op bepaalde bijbelteksten, die uit hun verband werden gerukt". Een kwalijke zaak, vindt De Jong. „Noch op grond van de bijbel, noch op grond van andere gegevens kan iemand met zekerheid zeggen waardoor de vrede be ter gediend wordt, door bewa pening of door ontwapening". Dankzij de Navo is volgens hem de vrede in Europa be waard gebleven. Hij vindt het uitstekend dat de kerken zich bezig houden met gerechtigheid, vrede en heelheid van de schepping, de elementen van het Conciliair Proces. Maar de kerken moeten in het Conciliair Pro ces niet dwingend iets aan haar leden voorschrijven. „Wij als ICTO laten ons niet binden", aldus De Jong. Tenslotte: „Ik respecteer de mening van de IKV-ers. Maar wij wensen in de kerk geen partijpolitiek van de kansel te horen. Als ICTO zullen we de vinger aan de pols houden, zowel politiek als kerkelijk. Je zou kunnen zeggen: er is al veel bereikt, men praat wel over ontspanning, maar- welke bewijzen heb ik dat er werkelijk wapens vernietigd >d o{ lijk ist o &AG gev; weg of mis der da Het machtswoord dat minister van financiën enl111*3^ mier Kok gisteren in de Eerste Kamer uitsprak, hiP^e' tijdje in de lucht. Het CDA-PvdA-kabinet, dat zo^oer 'sociale vernieuwing' wil doorvoeren, voelt zich imihet zoi stig gedwarsboomd door de Senaat. Eerst doordat 5 dat Kamer weigerde de verhoging van het huurwaardej van de aardgasprijs vóór 1 januari te behandelen, daarn;IS on( problemen rond de Algemene Arbeidsongeschikt^ sp (AAW). Forden Is van Traditiegetrouw komt de Eerste Kamer einde van het kalenderjaar in het nieuws. In de di maand stapelen zich altijd tal van wetsvoorstellen oM gens het kabinet nog vóór 1 januari van het daaropT jaar moeten worden behandeld. En zoals altijd kon natoren dan in opstand. Daarbij gaat de zorgvuldigl| hen vaak boven allerlei partij- en coalitiebelangen. Kamer is voor haar leden nog altijd een 'kamer v4 tie', die ruim de tijd neemt om de kabinetsplannen! maal te toetsen. De Tweede Kamer is altijd in de weer met een strijd tussen coalitiepartners en oppositie en soms oei de regeringsfracties onderling. Daarnaast heeft de; Kamer nogal eens de neiging te uitvoerig op detó gaan en te ver van de praktijk af te staan. Deze 'ha» gelden niet voor Eerste-Kamerleden, die vrijwel all baan en één of meer maatschappelijke functies hej wat verder van de dagelijkse politiek staan. De Eerste Kamer kan een wet alleen aannemen oj pen; het aanbrengen van wijzigingen is niet meet Maar ook als de Senaat een wetsvoorstel aanneemt, geregeld gepaard met een gezonde dosis kritiek. Eei die uitstekend past in een parlementaire democrat» Zo heeft de Eerste Kamer ook fors commentaaj noodwetje voor de AAW. Het niet aannemen van 1 netsvoorstel betekent voor de schatkist een risico dati lopen tot meer dan een miljard gulden. Hoewel het li Hj lijk is dat het kabinet dit wil voorkomen en daaroi maakt, heeft Kok zich op glad ijs begeven. De CDAreei wilde wel tegenstemmen, maar durfde niet de veranti, lijkheid van een crisis op zich te nemen. n, rom HET is daarom verklaarbaar dat het CDA overstp* Maar bevredigend is deze gang van zaken allerr ,ènsh Eerste Kamer moet de tijd gegund worden om zich <fêer voorstellen te beraden. Het enige positieve in het delfan Senaat is dan ook dat Kok heeft gesteld dat het ondi tjes zetten van de Eerste Kamer een uitzondering moetij. Want daarmee heeft hij zichzelf en het kabinet feit^an gelegd dat dit in deze kabinetsperiode niet meer zal jen men. öesh inde m e n Brieven graag kort en duidelijk geschreven. De redactie behoudt zich het recht voor ingez stukken te bekorten. CDA Alkemade In het verslag van de CDA- vergadering Alkemade, in de krant van 15 december jl., stond heel summier wat er nou precies aan de hand is met de kieslijst. Voorheen zaten drie katholieken uit Oud Ade en Rijpwetering in de gemeen teraad van Alkemade, eerlijk verdeeld naar het aantal stem men bij de raadsverkiezingen. In 1986 stonden er nog twee op de lijst, van wie Jac v.d. Bosch op de achtste plaats (dus laag ste verkiesbaar). Een bestuur moet weten dat je dan gewipt wordt door de Veenders. Dat gebeurde dus. Nu staat Job Duivenvoorde als laatste op de wipplaats en is het over en uit voor de katholieke vertegen woordiging in het CDA uit de kleine kernen. Op die verga deringen zijn 47 Veenders en vijf of zes Rippers aanwezig, dus kun je als kleine groep niets gedaan krijgen. Wat nu te doen? Een eigen CDA kleine kernen partij op richten? Vindt het hoofdbe stuur niet goed! Dus een alter natief! Samen met diegenen die katholieke afvaardiging uit de kleine kernen belangrijk vinden zullen we een vuist moeten maken. Nu staat er een totaal onbekende op plaats vijf en op plaats vier een tuin dersvrouw die één keer op de fractievergadering is geweest. Trouwens, Dorpsraad van Oud Ade waar bent u? Kom op voor de kleine kernen. Reage ren: postbus 16 in ring. Jac v.d. Bosch, pg RIJPWETfenel ;en Eigen doelpunt ^ec 0 gi Zeer uitvoerig wordtjng krant van 23 decemgat 'nieuwe Leidato sporinlie zing' gehekeld. De redajaar argumenteert dat een i ogen goede traditie, nr— dat de Leidato Sleutel i een Leidenaar of eenK vereniging gaan, met J we reglement is weggé Zij besluit de bijdrag „De gemeente Leider 1 het voor het eerst sin£l tig jaar zonder sp«*J sportvrouw of sportclii len. Het einde van eeiv,,- traditie. Jammer' De waarheid is echterl het verleden de jury vrij was in haar verpr van sportman, sportvrtd. sportploeg. Er bestonifle enkel reglement. Met |50l van 1989 is er echter Wje€ reglement. Het eerste f over de werkwijze van luidt: „De Leidato £n kunnen alleen worden 6 kend aan een Leidse j man of ploeg". aas Voor het eerst is er dusj heid over de woonplaó de winnaar. Ook voor ste keer zal deze hot burgemeester van Leide Kan dat duidelijker? IR L.C.M. Kallenberg, LEIDERDORP. [E. r 4 Uitgave: Westerpers (behorende tot Sijthoff Pers) ,e Kantoor: Apothekersdijk 34, Leiden. e Telefoon: 071 - 122 244. 1 Postadres: postbus 11, 2300 AA Leiden Abonnee service Telefoon. 071 - 313 677 van ma. t/m vr. van 8.30 tot 17.00 u p Nabezorging Telefoon: 071 - 122 248 L. van ma. t/m vr. van 18 00 tot 19.00 u. op za. van 14.00 tot 15 OOjVI Abonnementsprijzen (inclusief 6% BTW.) Bij automatische betaling: Bij betaling per accept-girok|_ per maand i. 24,85 per maand per kwartaal f. 74,10 per kwartaal per jaar 284,50 per jaar Het abonnementsgeld dient vooruit te worden voldaan. pi Advertenties Informatie en tarieven over advertenties tel. 071 - 122 244 - Telefax voor uitsluitend advertenties 071 -134 941. Voor uitsluitend het doorgeven van advertenties kantoor Rijsw! 070 - 3902 702. Bankiers AMRO BANK NV 473 575 515 POSTBANK NV 663 050 V

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 2