Vrijmoedige Shakespeare Y ehudi Menuhin van wonderkind tot vredesapostel Ceidac Commit ZATERDAG 23 DECEMBER 1989 PAGINA 23 'ftonteo Julia'. Toneelstuk van William Shakespeare in een bewerking van Dirk Tanghe dper de KomnkUike Vlaamse Schouwburg. KftO- Dyan C. IC, '0357 >Tr« AfERSUM - De pr- 'Iche regisseur (33) wil ®jgd weer in het ;r krijgen. In PK^j edelmoedige I4i9tn dit voor el- te krijgen, be- e hij onder meer het klassieke stuk 'Romeo j-tot een eigentijds drama. Het werd zelfs zo'n rne versie in taalgebruik en uiterlijk dat de _jonkelijke schrijver William Shakespeare er s ,ietelijks iets van zichzelf in zou hebben terugge- in m»n. Alleen de verhaallijn dwaalt er nog in servi WielfilTanghe's versie bruist van leven en energie en et aan de eisen van deze tijd. Het enige dat wat vreemd is- is dat juist de KRO dit in eindigende drama op kerstavond moet 7253f^en" eo Julia' is een van de drie klassieke werken por Tanghe werd bewerkt en waarvoor de belangstelling toonde het voor televisie vast £en. De andere zijn Shakespeare's 'De getemde tjen Molières 'De Vrek'. Met 'Romeo Julia' cht ïnghe een wat oppervlakkig verhaal neer over eqraFe tussen een jongen en een meisje, die Ro- enenVlontacchi en Julia Capuletti heten. Ze mogen n. wnet elkaar trouwen omdat Julia volgens haar itruiks is voortbestemd voor een ander. Tel,. STISCHE VORM liefdesperikelen zijn de ruggegraat van een ge lenis die nauwelijks de poëtische vorm of ing in taal van Shakespeare heeft. De taal is zelfs grof en vaak behoorlijk vrijmoedig. Ook nkleding is het geen Shakespeare. De twee bendes en hun ouders lijken zo weggelopen uit ïngsterfilm. Zo zijn de modieuze Montacchi's :d in bruine hemden en bandplooibroeken en je Capuletti's in het zwart met blauwe spijker- An Tuts als Julia en Donald Madder als Romeo in een van de sterkste scènes uit de bewerkte 'Romeo Julia FOTO: THEO TE RW IEL broeken ejj/tiiteraard ontbreekt de zonnebril niet. De geestelijke, vader Lorenzo, fungeert als een soort sheriff. Hij is de John Wayne van het toneel, altijd op zoek naar vrede, en laat aan het begin dan ook weten: „Mijn maag verzuurt als ik jouw naam hoor. Ik zal niet rusten voordat deze vete is uitgebroed". De bewerking, die zich afspeelt in Italië, is rijkelijk voorzien van Italiaanse muziek, van Umberto Toz- zi, Riccardo Cocciante en Eros Ramazotti. Toch gaat Dirk Tanghe niet zo ver dat je van een musical kunt spreken. Hoewel het om een bekend verhaal gaat, weet Tanghe de aandacht vast te houden. Hij maakt daarvoor niet alleen gebruik van de taal der jeugd, maar ook van karikaturen en humor en steekt het geheel in een prachtige belichting. Ook het (eenvou dige) decor met zijn symbolieken is een belangrijke rol toebedeeld. Zo strekt zich over het voortoneel een ondiepe waterbak uit, waarmee de regisseur be wust speelt en dient voor de grote liefdesscène tus sen Romeo en Julia een hangende stang, die nog eens aangeeft hoe onzeker de liefde kan zijn. Het is overigens, met het liefdesspel in de waterbak, de krachtigste scène uit 'Romeo Julia'. Het zijn de momenten dat Donald Madder en An Tuts stralen. Waar Tanghe zich vergaloppeert, is in de keuze van Julia's aangewezen geliefde. Haar ouders hebben een stoffige graaf opgedoken die parmantig Frans spreekt en totaal haar tegenpool is. Al zouden ou ders in deze tijd nog huwbare kandidaten voor hun kinderen zoeken (en dat is in de westerse cultuur bijna niet denkbaar), dan zouden ze zeker niet met zo'n bal op de proppen komen. Berend Boudewijn is verantwoordelijk voor de tele visieregistratie van deze door de Koninklijke Vlaamse Schouwburg gespeelde 'Romeo Julia' en toont zich niet altijd even sterk. Vooral in de mas sascènes, waarbij de meer dan veertig jonge spelers het toneel bevolken, wordt de kijker geconfronteerd met een zoekende camera. Hierdoor gaan essentiële fragmenten of scènes, die prachtig hadden kunnen worden uitgelicht, verloren. Misschien had de KRO er iets meer geld aan moeten uitgeven, waardoor er wat meer close-ups door de registratie hadden kun nen worden gesneden. Want het moet toch het voordeel van televisie blijven dat je er met je neus bovenop zit. HANS PIET .rehudi Menuhin (73) behoort tot de tste violisten van deze eeuw. Deze in ('York geboren zoon van Russische ranten was vijf jaar toen hij zijn eerste Hessen kreeg. Twee jaar later debuteerde Jp het grote concertpodium en werd een wonderkind genoemd, if het moment dat Hitier aan de macht gekomen, weigerde Menuhin nog langer uitsland te spelen. Maar na 1945 was hij yan de eerste joodse musici die in dat concerten gaf. Het leverde hem een vjm kritiek op uit joodse kringen. Die omde echter toen hij in 1950 met zijn :r Hepzibah zijn eerste toernee door 1 maakte. edelmoedigheid bleek ook in 1967. Op beslissend ogenblik in de Arabisch- ische oorlog gaf hij in Londen een ten bate van een fonds voor Arabieren, na in de Verenigde Min een reeks concerten te hebben wen voor hulp aan Israel. Met recht kun enuhin een vredesapostel noemen. -IJN - Hij is klein en tenger, misschien net 1 68, een blauw gebreid slobbervest hangt over iroek met iets te wijd uitlopende pijpen. Hij 0; f afgetraind uit, als een sportman. Hooguit 65 je hem, zeker niet bijna 74. alleen zijn lichaam is - door yoga - getraind; Meest evenzeer. Scherp en helder formulerend hij zijn visie op het wereldgebeuren. Zonder hapering. el jdvrede, het welbevinden van de mensheid, de elijkheid en onderlinge relaties tussen volke- aan Sir Yehudi Menuhin bijzonder ter harte. 5 een deel van zijn leven. Eigenlijk al sinds het van de Tweede Wereldoorlog toen hij in zie- voor het Rode Kruis en andere vredelie- instellingen concerten gaf. „Op die wijze, ijn viool, kon ik mijn bijdrage leveren, ge- :n opvrolijken, proberen hen toch nog iets aars te geven om naar te luisteren, hen even örlogsgeweld laten vergeten", bijna vijftig jaar later, heeft Menuhin nog s die instelling. Zo dirigeerde hij afgelopen lag en donderdag de Berliner Staatskapelle tij twee ingelaste concerten in Oost- en West-Ber- Miet omdat hij daar grof geld mee kon verdie- maar om anderen te laten delen in zijn enorme ichap over de recente ontwikkelingen in Oost- -El ERPUNT oodschap van zijn zachte stem klinkt overdui delijk: „Wat we de afgelopen tijd hebben gezien in Oost-Europa is ongelofelijk. Dat is een keerpunt ge weest voor de wereld en voor de wereldgeschiede nis. Het zijn zonder twijfel de belangrijkste gebeur tenissen van deze era". Plotseling wordt zijn stem feller van toon: „Maar het had al veel eerder moeten en ook kunnen ge beuren. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. Of toen Tsjechoslowakije in 1968 werd binnenge vallen door de Russen. Maar ja, pas sinds de onder tekening van de Akkoorden van Helsinki in 1981 beginnen we in te zien dat mensenrechten en poli tiek met elkaar verband houden". Naar het oordeel van Menuhin is vooral aan Gor- batsjov te danken dat de ontwikkelingen de afgelo pen maanden zo stormachtig zijn geweest. „Hij is de politicus met het scherpste inzicht naar de toe komst, die de Oostduitsers heeft aangemoedigd de Muur neer te halen en de oude garde in Tsjechoslo wakije geen enkele hulp bood toen de bevolking daar in opstand kwam. Op zichzelf is het geweldig, natuurlijk. Maar we moeten ons wel realiseren, waar we naar toe gaan, want het merendeel van de politici kijkt per definitie alleen naar de dag van vandaag, hooguit naar de volgende dag". TOEKOMSTBEELD Menuhin heeft een heel duidelijk toekomstbeeld voor ogen dat grote overeenkomsten vertoont met het idee van het Europese Huis van Gorbatsjov: „Politici in Bonn en de rest van Europa praten nu over een verenigd DuitslandGrote onzin. Dat maken de volken van Oost- en West-Duitsland zeil wel uit. Pas als zij dat willen, zullen beide landen weer verenigd worden, maar het moet gebeuren in een nieuw Europa, dat de Oostblokstaten en de westelijke landen omvat. Het zal een soort federa tief samenwerkingsverband moeten worden. Elk land zal moeten inzien dat in wezen geen enkele staat autonoom is, dat niemand zonder hulp van buitenaf zijn problemen kan oplossen. Al die klei ne, ambitieuze staatjes, die menen het paradijs te hebben uitgevonden, zullen met elkaar moeten sa menwerken. Dat geldt voor Europa, maar ook voor de rest van de wereld. „De jeugd, ja vooral de jeugd weet dat alle schepse len op aarde moeten samenwerken willen we over leven. Het was de jeugd die door de poorten van Oost-Duitsland trok en het was de jeugd die op het Plein van de Hemelse Vrede in Peking in opstand kwam Dat er in Oost-Duitsland en Tsjechoslo wakije geen doden zijn gevalleneindelijk lijkt bij de politici het inzicht te rijpen. Dat is voor mij het keerpunt geweest in de wereldgeschiedenis. Ein delijk wordt ook door deze regimes erkend dat oor logen en doden niets opleveren". STRIJD „Natuurlijk, we zijn er nog niet. China, Roemenië, Albanië er zijn talloze voorbeelden te bedenken waar het nog niet goed gaat, waar nog strijd moet worden geleverd. Dat is op dit moment de missie van Europa, de Verenigde Staten, het Gemenebest, de Sovjetunie. Het is de missie van hen die het principe van een federatie wèl verstaan. Want een federatie, dat moet de nieuwe wereldorde worden; heel geleidelijk". Menuhin pauzeert even. Alsof hij zijn woorden beter wil laten doorklinken. „Vrede is het einddoel. Maar", aldus Yehudi Me nuhin, „er zijn nog enorm veel hindernisen te over winnen voordat we die vrede daadwerkelijk zullen bereiken. Mogelijk moet er zelfs wel militair wor den ingegrepen om het principe van een federatie ook in bijvoorbeeld het Midden-Oosten en Midden- en Zuid-Amerika gestalte te kunnen geven. Mis schien niet met een leger, maar met een soort VN- macht, die ook werkelijk gezag kan uitoefenen. We zullen een nieuwe mentaliteit moeten ontwikkelen, een nieuw soort mensheid, een nieuwe manier van denken, waarin we erkennen dat we ons niet kun nen afzonderen van andere landen of volkeren. Daarbij moeten we bovendien inzien dat zowel het kapitalistische, als het socialistische systeem het zaad in zich hebben om vernietiging te zaaien. Het kapitalistische systeem heeft het zaad voor zelfde structie, maar we zijn flexibel en krachtig genoeg om het niet nodig te hebben. Mits we ons zelf be perkingen opleggen. De Oostblokstaten op hun beurt zullen de tirannieke tendenzen, die er de afge lopen tientallen jaren steeds zijn geweest, onder controle moeten houden". BEGRIJPEN „En als we dan aan vrede willen werken, moeten we ook keer op keer elkaar proberen te begrijpen. We moeten gezamenlijk met die nu op gang geko men grote stroom meezwemmen zonder kinderach tig te doen door bijvoorbeeld wantrouwend naar Gorbatsjov te kijken". Menuhin omklemt zijn nog volle theekopje, terwijl zijn tot dan toe ietwat Amerikaanse uitspraak plot- "^seling een typisch Britse intonatie krijgt. Uit zijn woorden klinkt volstrekt onbegrip: „Gek eigen lijk Iedereen las Mein Kampf van Hitier en ge loofde niet wat er stond. HelaasNu lezen ze Gorbatsjovs boek en geloven dat evenmin Opeens rechtopzittend: „En wat mij in het bijzon der in de houding van bijvoorbeeld de Verenigde Staten beangstigt, is hun spierballenopstelling. De angst om daadwerkelijk aan wapenvermindenng te doen. We blijven militaire produkten maken, we ontmantelen nog lang niet de militaire fabrieken zo als Gorbatsjov dat doet. Toch zullen we moeten. Ik bid dan ook dat de regering in de VS de maatrege len neemt om het over een heel andere boeg te gooien. Ze zullen zich moeten concentreren op on derwijs, op hulp aan het Oostblok, ze moeten zien te voorkomen dat Afrika een woestijn wordtEr is nog zo vreselijk veel waar we ons voor moeten inzetten". „De schoolboeken die nu in Oost- en West-Duits land gemaakt gaan worden, moeten uitwisselbaar zijn en op elkaar aansluiten. Dat geldt ook voor de leerboeken van de Palestijnen, de Arabieren, de Is raëliërs. Boeken die ze allemaal kunnen gebruiken. Dat zijn de boeken van de toekomst. Als we die si tuatie niet weten te creëren, zijn we ten dode opge schreven". UTMPvn I nel -rw nPolitici in Bonn en de rest van Europa praten nu over een verenigd Duitsland Grote onzin. Dat maken de volken van Oost- en West-Duitsland zelf wel uit", meent Menuhin. FOTO: MILAN KONFALINK.4 In maart van dit jaar kreeg Yehudi Menuhin (links) van de Westduitse bondspresident Richard von Weizsücker de Buber- Rosenboom medaille vanwege zijn inspanningen voor een betere verstand houding tussen de vomeren. FOTO: AP

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidse Courant | 1989 | | pagina 23