Roemenen
willen brood
en Michael
Roemeense betogers schieten op leger en politie
litterrand: Gemorrel aan
-grenzen leidt tot chaos
K
N
^TENLAND
Seidóc Gowuvnt
DONDERDAG 21 DECEMBER 1989 PAGINA 7
^ep Hongkong-Chinezen
■^gt Brits paspoort
Bewaking op
Heathrow
Smit blust tanker
voor kust Marokko
Iran ontkent leverantie
van olie aan Israel
Parlement Namibia eens
over ontwerp-grondwet
kaas voor
'Restaurants
du Coeur
PARIJS De Parijse burge
meester Jacques Chirac heeft
gisteren vijfduizend kilo Hol
landse kaas gekregen van het
Nederlands Zuivelbureau in
Frankrijk. Chirac heeft de
kaas ter beschikking gesteld
van de 'Restaurants du Coeur
de door de overleden Franse
komiek Coluche ingestelde
liefdadigheidsrestaurants, die
in de maand december de
minst bedeelden van voedsel
voorzien De kazen werden
aangeboden door de burge
meesters van Gouda. Alkmaar
en Edam. De Nederlandse am
bassadeur in Frankrijk. H.
Wijnaendts, citeerde daarbij
een passage uit Molieres blij
spel 'Le malade imaginaire':
„Voor een goede gezondheid
moet men rundvlees, varkens
vlees en kaas uit Holland
eten". De Nederlandse kaas
schenking viel samen met de
start van de vijfde campagne
voor de restaurants du coeur
Veronique Colucci, weduwe
van Coluche. maakte bekend
dat vorige winter 25 miljoen
gratis maaltijden zijn uitge
deeld ofwel 275.000 maaltijden
per dag.
ÏEN Londen zal een geselecteerde
van 50.000 inwoners van Hongkong en
fezinnen de Britse nationaliteit verlenen,
ior hebben ongeveer 225.000 van de zes
fHongkong-Chinezen het recht zich in
rittannië te vestigen. De Britse paspoor-
direct geldig zullen zijn, worden ver-
aan „gezinshoofden". De Britse regering
;t noodzakelijk om belangrijke figuren uit
>nbaar bestuur en het bedrijfsleven nu al-
£t recht op vestiging in Engeland toe te
om te verzekeren dat zij in Hongkong
"zi en ervoor zorgen dat de kolonie „de laat-
it jaar van het Britse bestuur met succes
jAat", aldus minister Hurd. De maatregel is
pt-Brittannië op veel kritiek gestoten.
Zwaar bewapende
politiemensen hou
den op het Lon-
dense vliegveld
Heathrow het pu
bliek in de gaten.
De verscherpte
maatregelen zijn
genomen om te
voorkomen dat
een jaar na de
ramp met de
PanAm-Boeing bij
het Schotse Loc
kerbie. terroristen
weer een aanslag
plegen.
foto: ap
;ldnmunisten
'.ouwen
et
evoeren
ROTTERDAM Drie blusboten van de ber
gingsmaatschappij Smit Internationale zijn aan
gekomen bij de brandende olietanker Khark 5
voor de kust van Marokko. Zij zijn direct begon
nen met blussen, maar het gaat moeizaam we-,
gens de vijf meter hoge golven, aldus een
woordvoerder van Smit Internationale. Op de
met 284.000 ton olie geladen Iraanse tanker brak
dinsdagmorgen vroeg door nog onbekende oor
zaak brand uit. De 35 bemanningsleden zijn
door een Russische vrachtvaarder van boord ge
haald. Het is de bedoeling dat het schip dusda
nig op de wind wordt gehouden dat het door die
wind enigszins gekoeld wordt, waardoor zel
fontbranding van de lading kan worden voorko
men. Het is niet te zeggen hoe lang het blussen
gaat duren, aldus de woordvoerder van Smit.
eeilk
ja| Moskou
j onze correspondent
ander Münninghoff)
;n
.^fOES „We had-
J. een scheiding van
ne'n bed, maar nu zijn
d k n°g naar de rech-
mgaan voor een offi-
Loscheiding", zei een
'difse communist met
r fyreden glimlach. De
^Vse communistische
j^CPL) besloot giste-
aaiiet grote meerder-
d|ch onafhankelijk te
bren, waardoor een
domet de communisti-
•onmachtscentrale in
he^i is ontstaan.
trotseerde Moskou zal
iijnlijk pas in januari
zapartijplenum op de af-
i uië reageren. Maar ten-
anks gebruikt worden
vrijwel onmogelijke op-
al het verbale geweld
ïlpen. Ook een econo-
1 blokkade van Litou-
waarover geruchten
il onder de huidige
ie economische om
eden weinig effect
sorteren. De bedoeling
s. Mtouwse communisten
Hotet een eigen program-*
V- Momende regionale ver-
>n (in februari volgend
'hon te gaan, met ruimte
al d^ctievorming. Op ecó-
/an i gebied wil de CPL
zn marktsysteem, een ei-
sterlteen^e^d en een eigen
jikejiebben. Het program-
Jidi;t ook een vooruitstre:
n Mecologische paragraaf
en'hilt daarin weinig met
gamma's van het oppo-
j u Litouwse volksfront
3lasi en De Groenen. Op-
olf «jk is dat de communis-
'godsdienstvrijheid wil
der
i. v.,
neemt actie
oui zelfmoord
eitplichtigen
CliiLEM Het Israeli-
'P er,er gaat maatregelen
'gtom het aantal zelf-
h. i onder de dienstplich-
ivenltairen terug te bren-
varhet afgelopen jaar is
.Jtal zelfdodingen fors
Hq! Volgens een militai-
wee^voerder hebben sinds
31, gin dit jaar zeker 29 Is-
"nj 1 militairen zelfmoord
!ma Onder de slachtof-
p jonden zich twintig
lèchtigen. Voortaan zal,
juni h woordvoerder, „ge-
A'h aanpassingsvermo-
yj het militaire leven
Drier'r beschouwd worden
pril (geestesziekte en ver-
Rolet niet in het medisch
M')"' Ook zullen dienst-
die gedurende hun
indsl psychologische pro-
Zwaftebben gehad, daar in
Verlh als burger geen ver-
J-®lgen meer van onder-
GENEVE Op de muren
in Bukarest en andere
Roemeense steden en dor
pen verschijnt her en der
de met levensgevaar neer-
gekalkte leuze: „Vrem
Malai Si Pe Regele Mi-
hai", hetgeen betekent:
Wij Wilen Brood en Mi
chael. Maar de kans lijkt
niet groot dat de Roeme
nen op korte termijn een
overvloedige voedselvoor
ziening en hun afgezette
koning terugkrijgen.
Koning Michael van Roeme
nië, het enige overlevende
staatshoofd van de Tweede
Wereldoorlog, leeft in balling
schap in Zwitserland. Hij raakt
geëmotioneerd wanneer hij
spreekt over het land, dat hij
voor het laatst gezien heeft in
1948. Na een moedige stelling-
name tegen de nazi's leverde
hij Roemenië over in de han
den van de geallieerden.
Hij werd bedrogen door Stalin
en bij een communistische
coup met een geweer in zijn
rug het land uit gedreven.
„Het enige dat ik kan doen is
blijven praten, in de hoop dat
iemand zal luisteren. De enige
hoop voor mijn land is politie
ke druk door de rest van de
wereld en een totale boycot
van Roemeense produkten".
Koning Michael is teleurge
steld dat Roemeense dissiden
ten zo weinig steun krijgen
van het Westen. Maar hij geeft
toe dat daar redenen voor zijn.
Een tijdlang was de Roemeen
se president Ceausescu de lie
veling van het Westen, omdat
hij openlijk anti-Sovjet en
anti-Breznjev was.
,Als de Roemenen zich nog
niet zo openlijk hebben uitge
sproken als hun buren, dan is
dat omdat ze het niet kunnen.
Ze zijn uitgeput en hongerig,
ze hebben het koud. De einde
loze zoektocht naar eten, de
koude winters zonder enige
verwarming, de fysieke én
geestelijke martelingen maken
overleven tot hun enige moge
lijke zorg".
Bajonetten
„Fundamentele mensenrech
ten, die wij als vanzelfspre
kend beschouwen, zijn in Roe
menië allemaal opzij gescho
ven. De onderdrukking door
de politie en de terreur gaat er
veel verder dan in andere lan
den, zelfs dan Oost-Duitsland.
Dissidenten worden geëlimi
neerd - ze worden gevangen
genomen of „verdwijnen". De
monstraties, stakingen of an
dere vormen van georgani
seerd protest zijn met geweld
onderdrukt. De hele maat
schappij is geïnfiltreerd door
politie-informanten; voor belo
ningen als voedsel, werk en
woonruimte keert broer zich
tegen broer, dochter zich tegen
moeder".
De afgelopen dagen heeft ko
ning Michael het nieuws over
de opstand in Timisoara ver
slonden. „Het is een manifes
tatie dat Ceausescu te ver ge
gaan is, dat de Roemenen niet
langer kunnen leven met de
situatie. Het is erg moeilijk te
beoordelen of de opstand zich
kan uitspreiden over de rest
van het land omdat de reactie
van Ceausescu zo onvoorpel-
baar is. Je kan het lichaam do
den met bajonetten, maar niet
de geest. Noch kan je de geest
voor altijd gevangen houden".
Koning Michael gelooft dat
Ceausescu bang is voor het
Roemeense volk. „We zijn een
Romaans ras, en hij weet dat
als de deksel niet strak wordt
dichtgedraaid, ons Romaanse
temperament overkookt en
hem vernietigt". In de vroege
re monarch zelf zijn nauwe
lijks enige Romaanse trekken
te bespeuren. Hij is 68 jaar
oud, heeft een lang postuur, is
aardig maar vastberaden, be
leefd en zonder een spoortje
koninklijke arrogantie.
Initiatieven
Koning Michael koestert geen
valse hoop over een snelle te
rugkeer naar Bukarest, alhoe
wel hij graag terug zou gaan
„als dit de wens zou zijn van
de meerderheid van het Roe
meense volk". Hij is ervan
doordrongen dat noch konin
gen, noch regeringen in bal
lingschap een rol gespeeld
hebben bij de transformatie in
het Oostblok. Het is het werk
geweest van een Sovjetrege
ring, gedreven door de harde
economische realiteit.
De verbannen koning Michael wordt in 1969 op Schiphol ontvangen alvorens een bezoek te brengen aan het toenmalig prinselijk paar
Beatrix en Claus. foto: archief anp
Bij het bestrijden van de Ceau-
sescu-dictatuur kan de verban
nen koning nauwelijks een rol
spelen: „Gegeven de rampzali
ge toestand in Roemenië zijn
de communistische partij of
het leger, of een combinatie
van beide, de enigen die rea
listische initiatieven kunnen
nemen. Noch de kerk, noch de
vakbonden kunnen dit doen",
zo meent de koning. „Gorbats-
jov heeft duidelijk gemaakt
dat hij het niet eens is met
Ceausescu's politiek. Het is
mogelijk dat tegenstanders
binnen de Roemeense partij
dit ter harte nemen en zich te
gen hem verenigen".
De buitenwereld raakt inmid
dels beter op de hoogte van de
omstandigheden in Roemenië,
met name doorde berichten
over Ceausescu's bizarre poli
tiek zo'n zevenduizend dorpen
plat te gooien en de platteland
bevolking te herhuisvesten in
afzichtelijke betonnen torens.
„De boeren slikken de ideolo
gie niet en daarom moeten ze
ontmenselijkt worden, opdat
ze zich zullen onderwerpen.
Het is het spiegelbeeld van de
Rode Khmers die de Cambod
jaanse bevolking met miljoe
nen van de steden naar het
platteland dreven".
Prikkeldraad
Koning Michael ziet hoop in
een handjevol dappere indivi
duen die met gevaar voor ei
gen leven tegen het bewind
protesteren. Zo heeft professor
Dumitru Mazilu een dik dos
sier over de schending van de
mensenrechten in Roemenië
pagina vooor pagina het land
uit gesmokkeld. Het is nu ge
publiceerd door de Verenigde
Naties. En zo is Doina Cornea,
een dissidente schrijfster mo
menteel in hongerstaking om
de aandacht van de buitenwe
reld te trekken. Vorige week
werd rond haar huis een prik
keldraadversperring opgericht
om journalisten en diplomaten
buiten de deur te houden.
Als koning Michael wordt ge
vraagd weer op de troon te ko
men, zou hij onmiddellijk de
grondwet van 1923 in ere her
stellen. Deze grondwet be
schermt de 1,8 miljoen tellen
de Hongaarse minderheid in
Roemenië door ze het staats
burgerschap te verlenen en
hun recht op eigen scholen,
kerken, taal en cultuur te er
kennen. Hij zal bovendien po
gen Moldavië (Bessarabië) te
rug te krijgen uit Sovjet-han
den.
Op nieuwjaarsdag houdt Ko
ning Michael voor de radio
zenders „Voice of America" en
„Radio Free Europe" zijn jaar
lijkse toespraak tegen dictator
Ceausescu, die hij omschrijft
als „iemand bij wie het com
munisme voortwoekert als een,
hersentumor". Michael pro
beert de Roemenen te bemoe
digen en hoop te geven. „Ik
zal blijven vechten voor de
vrijheid van mijn landgenoten.
Ik wil mijn land op iedere mo
gelijke manier helpen in een
van de meest dramatische tij
den in haar geschiedenis". Of
de Roemenen koning Michael
willen of niet. ze willen in ie
der geval brood.
ALAN HAMILTON
(c) The Times. Londen
(Vervolg van de voorpagina)
BUDAPEST In de Roe
meense stad Timisoara
zijn gisteren opnieuw tien
duizenden mensen de
straat opgegaan. Zij eisten
de lichamen op van de
slachtoffers die zijn geval
len tijdens het bloedig
neerslaan door de politie
van de protestbetoging
van afgelopen zondag, zo
meldde het Hongaarse
persbureau MTI.
Kinderen die door tanks wer
den overreden; demonstranten
die met tientallen tegelijk met
bajonetten zijn afgemaakt; de
politie die met mitrailleurs
schoot op toeschouwers op bal
kons; enkele dagen na de bloe
dige onderdrukking van de
protestdemonstraties in Timi
soara wordt het beeld van de
gebeurtenissen steeds duidelij
ker.
Na de slachting werden de
slachtoffers opgestapeld in
vrachtwagens afgevoerd, zei
een ooggetuige voor de Oos
tenrijkse televisie. Lijken zou
den zijn verbrand of in massa
graven zijn gegooid. Alle ge
tuigenissen bevestigen het
brute geweld waarmee
veiligheidstroepen een einde
maakten aan de protesten.
De politie trachtte aanvanke
lijk de betogers uiteen te jagen
met waterkanonnen, maar
greep al snel naar de machine
geweren, waarbij zelfs op toe
schouwers die balkons stonden
werd geschoten. Daarop ver
schenen de tanks en de menig
te werd ook vanuit helikopters
beschotën, aldus ooggetuigen
in Joegoslavië, die gisteren te
rugkeerden uit Roemenië.
De ziekenhuizen zijn niet in
staat alle gewonden te verple
gen'. „Ik heb artsen benen en
armen zien amputeren, bij ge
brek aan medicijnen", zei een
Griekse studente medicijnen.
Toen de politie maandag een
inval deed in ziekenhuizen om
demonstranten te identifice
ren, werden veel gewonden op
hun ziekebed vermoord en af
gevoerd. Dat gebeurde soms
met vuilnisauto's, omdat geen
ander vervoer beschikbaar
was, aldus een andere oogge
tuige. Het hevigst zou zijn ge
schoten toen de betogers het
stadhuis en het gebouw van de
communistische partij waren
binnengedrongen.
Terugschieten
Het brute optreden van leger
en politie in Timisoara heeft
de bevolking niet bang ge
maakt maar juist in haar ver
zet versterkt, aldus het Joego
slavische persbureau Tanjug.
Demonstranten zouden met
buitgemaakte wapens en mu
nitie terugschieten. „Ze zullen
tot de laatste druppel bloed
vechten", zo citeerde het Hon
gaarse persbureau MTI een
man die familie in Timisoara'
had gesproken.
In Oost-Europa is woedend en
geschokt gereageerd op het
bloedig neerslaan van betogin
gen in Roemenië en op het
schrikbewind van Nicolae
Ceausescu. Zowel de Hongaar
se als de Joegoslavische
munistische partijen verbra
ken de banden met de Roe
meense communisten. Het
Hongaarse parlement heeft
een zwarte vlag op het parle
mentsgebouw gehezen, als te
ken van rouw na het bloed
bad. De Tsjechoslowaakse pre
sidentskandidaat Havel heeft
„het regime van de Roemeen
se Dracula die zijn volk ver
moordt" scherp bekritiseerd.
Het Poolse parlement zei de
„repressie en de terreur" in
Roemenië te verafschuwen en
de DDR heeft officieel gepro
testeerd tegen de onderdruk
king.
Uit West-Europa waren de re
acties unaniem. De Franse
premier zei te hopen op een
snelle val van Ceausescu.
Bonn reageerde geschokt op
de „onmenselijke actie van de
Roemeense veiligheidstroe
pen". Italië, Oostenrijk en Bel
gië hebben hun ambassadeur
teruggeroepen Minister Van
den Broek van buitenlandse
zaken heeft gisteren tegenover
de Roemeense ambassadeur
zijn diepe verontrusting uitge
sproken over het optreden van
de Roemeense autoriteiten te
gen de demonstranten. Van
den Broek deed een dringend
beroep op de Roemeense auto
riteiten verder geweld te ver
mijden.
mIKRIJK EN DDR MOETEN ELKAAR LEREN KENNEN:
Hollandse
NICOSIA Het Iraanse ministerie van
buitenlandse zaken heeft het bericht tegen
gesproken, dat Israel van Teheran aardolie
zou hebben gekocht om zo drie militairen
vrij te krijgen. De militairen zouden, naar
men aanneemt, worden vastgehouden door
Iraans-gezinde militanten in Libanon. Het
ministerie zei dat aan Israel „niet één bar
rel olie" was verkocht en herinnerde er
aan, dat Iran een olie-embargo heeft inge
steld tegen Israel en Zuidafrika. De Ameri
kaanse televisie-omroep NBC berichtte
maandag dat Israel in november voor 36
miljoen dollar olie van Iran had gekocht.
Het bericht werd een dag later door het
Amerikaanse ministerie van buitenlandse
zaken bevestigd.
WINDHOEK De grondwetgevende ver
gadering van Namibia heeft in beginsel
overeenstemming bereikt over een nieuwe,
westers-getirite grondwet. Een definitieve
versie zal waarschijnlijk in januari worden
gepresenteerd en goedgekeurd. Daarmee
zal dan de laatste hindernis zijn wegge
ruimd voor de onafhankelijkheid van Na
mibia, die in maart haar beslag moet krij
gen. De ontwerp-grondwet bevat een decla
ratie van fundamentele rechten, waaronder'
vrijheid van beweging, meningsuiting en
pers. Verder voorziet de wet in een meer-
partijendemocratie, reguliere verkiezingen
voor een tweekamerparlement, een uitvoe
rende president en een onafhankelijke
rechtspraak.
'ERLIJN De
president Mitter-
jft bij zijn wens de
jrenzen in Europa
laven. „Voor het
van het huidige
zou het niet goed
zelfs gevaarlijk, de
3e grenzen ter dis
stellen. Dat zou
algemene chaos
De president zei
ïravond voor de
se televisie tijdens
ïdaags bezoek aan
/lijn. Vandaag
|j met premier Mo-
bezocht hij Leip-
d wordt vergezeld
r liefst zes ministers
v ^economische delega-
J V)s zijn verblijf in
0.22fjn worden verschei-
jrageri over economi-
=OTO: ANP
sche en industriële samenwer
king ondertekend, evenals
over uitwisseling van jongeren
en cultuur. Beide landen „ken
nen elkaar eigenlijk tamelijk
slecht en hebben toenadering
nodig", zei Mitterrand.
Bondskanselier Kohl, die vlak
voor Mitterrands aankomst
weer naar Bonn vertrok, ging
opnieuw in op de angst in di
verse landen voor hereniging
van beide Duitse staten. Hij zei
er begrip voor te hebben als
die angst het gevolg is van de
Duitse geschiedenis. Maar'
vrees voor de Duitse economi
sche kracht en macht kon hij
niet delen. Kohl legde de na
druk op het belang van een
verenigd Europa. „Nationalis
tische uitspattingen", waar
bondspresident Von Weizsac-
ker tegen waarschuwde, ziet
Kohl niet.
Helmut Kohl, die eergisteren
als een ware vorst door Dres
den werd onthaald, keert
waarschijnlijk morgen even
terug naar Berlijn, waar hij sa
men met de Oostduitse pre
mier Hans Modrow de Bran
denburger Tor zal openen. Het
openstellen van die beroemde
grensovergang vormt de sym
bolische bekrachtiging van de
toenadering tussen Oost- en
West-Duitsland na veertig
jaar.
Een van de grootste proble
men bij de samenwerking tus
sen Bondsrepubliek en DDR is
de kwestie van een gemeen
schappelijk betaalmiddel.
Hieraan moet de komende we
ken hard worden gewerkt, zei
Kohl, die geen nadere bijzon
derheden gaf. De bondskanse-*
lier had voorts een ontmoeting
met bisschop Sterzinsky, voor
zitter van de Berlijnse bis
schoppenconferentie en bis
schop Reinelt van het bisdom
Dresden-Meissen. Gesproken
werd over de rol van de ker
ken in de toekomst van de
DDR.
Hollandse kaasmeisjes, burgemeesters en Franse notabelen met de kaas die bestemd is voor de Franse armer
