ichuldbesef en verdriet
ij begrafenis Sacharov
Praag overlegt met Moskou
over vertrek van Rode Leger
Duitse presidenten
praten in Potsdam
Poolse regering vraagt
zware offers van bevolking
KONTUREN VAN KAPITEIN ROB
YS kunnen eenheden in Europa halveren
Titelingen
kwijt
pacENLAND
QeidóaOowumt
MAANDAG 18 DECEMBER 1989 PAGINA 5
yer
ne^ine in staat
jeschuldiging
>e al
;r<HLEM Het open-
dag histerie in Israel heeft
ie %e rabbijn Meir Kaha-
k zi(aat van beschuldiging
futwegens het aanzetten
vo®nhaat. Wanneer Ka-
srdeph hiervoor voor de
ïrne zal moeten verant-
atie t. is nog niet bekend.
^eei had zijn gewraakte
weijen gedaan nadat een
tot rf een IsraeÜsche bus in
hpipjn doen rijden. Daarbij
uclct._V
ien zestien doden. Ka-
zou zijn aan de dood
buspassagiers.
Ufo's blijken
laserstralen
BRUSSEL Onderzoek van politie
en leger naar ufo 's in Hasselt in Bel
gië heeft uitgewezen dat het niet
ging om buitenaardse wezens. De
mysterieuze verschijnselen werden
veroorzaakt door een lasershow van
een plaatselijke discotheek. Volgens
een politieman patrouilleerden twee
F-16 straaljagers, terwijl de politie
de meldingen natrok. De eigenaar
van de discotheek was op het bui
tengewone idee gekomen om met
behulp van een laser veelkleurige
lichtstralen in de lucht te projecte
ren. Dat is hem nu door de officier
van justitie verboden, omdat het de
openbare orde in gevaar brengt.
WARSCHAU De door Solidariteit
geleide Poolse regering heeft het
parlement gisteren een ingrijpend
economisch saneringsprogramma ge
presenteerd, dat het komend jaar
zware offers zal vragen van de be
volking. Een nog voor het eind van
het jaar te aanvaarden reeks wets
ontwerpen is erop gericht de enorme
inflatie van rond 900 procent aan te
pakken en voorwaarden te scheppen
voor de vorming van een vrije
markteconomie. De bevolking zal
volgend jaar te maken krijgen met
een inkomensdaling van twintig
procent. De prijzen van kolen en an
dere brandstoffen worden vervijf- of
verzevenvoudigd. De subsidiëring
van het bedrijfsleven wordt fors ver
minderd, waardoor veel onrendabele
bedrijven zullen moeten sluiten en
ongeveer 400.000 mensen hun baan
kwijt raken. Vice-premier en minis
ter van financiën Balcerowicz deed
gisteren een beroep op de bevolking
de maatregelen te ondersteunen.
„Het oude systeem, dat de economie
heeft verwoest, mag niet meer
voortbestaan en moet worden ver
vangen door een markteconomie. De
economie is ernstig ziek en heeft een
diepe chirugische ingreep nodig om
een eind te maken aan de afmatten
de inflatie", aldus Balcerowicz.
De Mello op kop
bij verkiezingen
in Brazilië
BRASILIA Volgens een on
derzoek van het Braziliaanse
Instituut voor publieke opinie
en statistiek, dat kiezers inter
viewde bij het verlaten van de
stemlokalen, lijkt de conserva
tieve kandidaat Fernando Col-
lor de Mello de presidentsver
kiezingen van gisteren te win
nen. Hij heeft een voorsprong
van vier procent op zijn rivaal,
de socialist Luis Inacio Lula da
Silva. Het zal naar verwach
ting nog enkele dagenm duren
voor de officiële einduitslag
bekend is.
DE VALLEI DER VERGETEN WERELD
AMERIKAANSE DESKUNDIGEN:
Nu
;m,
Nu
:m,
de vloot die de Noordatlanti-
sche zeeroutes moet verdedi
gen, verkleind kan worden.
De Amerikaanse defensie
functionarissen zijn tot hun
conclusies gekomen, omdat de
Sovjetunie naar hun meniung
niet langer kan rekenen op
militaire steun van haar Oost-
europese bondgenoten in geval
van vijandelijkheden.
In een analyse van de toekom
stige machtsverhoudingen in
Europa gaat het rapport ervan
uit dat Duitsland „binnen en
kele jaren" zal zijn herenigd
en dat in de volgende eeuw
het economische en militaire
potentieel van Duitsland even
bepalend zal zijn in Europa, als
de militaire aanwezigheid van
dé Sovjetunie.
De snelle, elkaar opvolgende
gebeurtenissen van de laatste
weken in Oost-Europa vorm
den de hoofdmoot van de be
sprekingen die de Amerikaan
se president Bush en zijn
Franse collega Mitterrand het
afgelopen weekeinde hebben
gevoerd op het Franse deel
van St. Maarten.
Woordvoerders van zowel de
Franse als Amerikaanse rege
ring noemden het overleg, en
vooral de sfeer waarin het
plaats vond, „een hoogtepunt
in de betrekkingen tussen de
twee landen". Bush noch Mit
terrand ging na afloop echter
in op eventueel gemaakte af
spraken.
Óp St. Maarten heeft Bush la
ten doorschemeren bereid te
zijn de beperkingen op de ex
port van hoogwaardige tech
nologische produkten naar de
Warschau Pact-landen te ver
soepelen. Volgens anonieme
regeringsbronnen ligt het in
de bedoeling een strikt onder
scheid te maken tussen artike
len die voor militaire doelein
den kunnen worden gebruikt
en artikelen waarvoor dat in
veel mindere mate geldt. Op
dit moment worden onder
meer personal computers en
huishoudelijke apparaten tot
de risico-producten gerekend.
De Westeuropese landen heb
ben al herhaaldelijk aange
drongen op het intrekken van
beperkende maatregelen op de
Amerikaanse export naar
Oost-Europa.
WASHINGTON Als de
Sovjetunie doorgaat met
het verminderen van haar
troepen, dan moeten de
Verenigde Staten hun
strijdkrachten in Europa
met de helft verkleinen.
Dat is de opvatting van
functionarissen van het
Amerikaanse ministerie
van defensie, het Penta
gon, aldus de krant de
Washington Post.
Een vermindering van 305.000
naar 150.000 man zou de Ame
rikaanse troepenmacht op het
'politiek aanvaardbare mini
mum' brengen. Het Pentagon
zou ook van mening zijn dat
iet sl
ietes^am wil
mister
igen
en pi
at is
van
er O
y De Vietnamese
van buitenlandse
^^^Jguy?n Co Thach,
^^megd dat zijn rege-
I I voot-Brittannie zal
I Kille bootvluchtelin-
Ij te nemen, die vori-
p^| tegen hun wil uit
(g zijn uitgewezen.
:pg ittannie zette dins-
Vietnamese vluchte-
Marty Hongkong op het
ijten vanaar Vietnam. Lon-
A/olmerf1 Plan 44 000 van de
2! ietnamezen uit de
per m.)mcjat zjj economi
eën in ichtelingen zouden
1 Nu n britse besluit heeft
jn van kritiek ont-
T ae Vietnamese rege-
ijzen: nu alleen die vluch-
m toegang verlenen,
Nu frug willen'
PRAAG Het vertrek van de
Sovjettroepen uit Tsjechoslwa-
kije staat hoog op de agenda
van besprekingen, die de pre
mier en minister van buiten
landse zaken van Tsjechoslo-
wakije de komende dagen in
Moskou voeren.
Het is het eerste bezoek aan de
hoofdstad van de Sovjetunie
van Marian Calfa en Jiri
Dienstbier, sinds Tsjechoslo-
wakije acht dagen geleden een
regering van nationale verzoe
ning kreeg. De precieze datum
van de besprekingen is overi
gens nog niet bekend.
Sinds de inval van 1968 bevin
den zich in Tsjechoslowakije
ongeveer 75.000 man Russi
sche troepen. Eind november
had de oude regering in Praag
al gevraagd om terugtrekking
van een deel van de Sovjetmi
litairen, in het kader van het
proces van ontwapening in
Europa. Volgens het persbu
reau CTK wordt er hard ge
werkt aan een akkoord „over
de terugtrekking van die troe
pen en over de specifieke
voorwaarden voor hun ver
trek".
De Tsjechoslowaakse opposi
tiebeweging Burgerforum
heeft voorgesteld dat het par
lement bij handopsteken een
nieuwe president van het land
kiest. Deze procedure is naar
de mening van de oppositie de
meest eenvoudige, omdat
daarvoor niet de grondwet
veranderd hoeft te worden,
maar alleen het reglement van
het Tsjechoslowaakse parle
ment moet worden aangepast.
Burgerforum, die toneelschrij
ver en dissident Vaclav Havel
als presidentskandidaat naar
voren heeft geschoven, ver
wierp het voorstel van de
communistische partij om al
gemene presidentsverkiezin
gen uit te schrijven. Die proce
dure zou veel te veel voorbe
reiding vergen en een ware
verkiezingscampagne noodza
kelijk maken. De communisti
sche partij, waar verreweg de
meeste parlementariërs toe be
horen, zal zich pas na haar bij
zondere partijcongres, dat vol
gende week woensdag begint,
uitspreken over de organisatie
van de presidentsverkiezin
gen.
Havel heeft gezegd dat hij al
leen bereid is de post van pre
sident tijdelijk te aanvaarden,
tot een vrij gekozen nieuwe
federale assemblee iemand
voor een termijn van vijf jaar
benoemt. Havel benadrukte
verder dat hij alleen bereid is
als president te dienen, „als
naast mij, wat zijn officiële
functie ook is, Alexander Dub-
.cek zal staan. Ik zal niet toe
staan dat donkere krachten
een wig drijven tussen hem en
mij en daardoor tussen de
Tsjechen en de Slowaken".
In Praag doen sinds enige tijd
in brede kring geruchten de
ronde dat Dubcek erin heeft
toegestemd het voorzitterschap
van het parlement op zich te
nemen in ruil voor zijn steun
aan de presidentskandidatuur
van Havel. In een interview
met Italiaanse kranten heeft
Dubcke echter laten doorsche
meren dat ook hij nog steeds
kandidaat voor het president
schap is. Dubcek leek in het
interview niet bereid te ver
klaren, dat hij de kandidatuur
van Havel voor het president
schap steunt.
ONVERWACHTE ONTMOETING VON WEISZACKER MET GERLACH:
POTSDAM President
Manfred Gerlach van
Oost-Duitsland en presi
dent Richard von Weis-
zacker van West-Duits-
land hebben elkaar giste
ren in het Oostduitse Pots
dam ontmoet. Het ging
om een privé-gesprek,
maar politieke kwesties,
en mogelijk ook de here
niging, zijn eveneens aan
de orde gesteld.
Von Weisz&cker kwam op uit
nodiging van de protestantse
kerk naar Potsdam en het zag
ernaar dat hij alleen kerkelijk
leiders zou spreken. Toen ook
Gerlach op de uitnodiging rea
geerde, werd een ontmoeting
tussen de twee presidenten ge
arrangeerd.
Op het bijzondere tweedaagse
congres in Oost-Berlijn heeft
de voorzitter van de commu
nistische partij Gregor Gysi,
zich uitgesproken tegen here
niging met de Bondsrepubliek
Duitsland. Hij riep op tot „een
grondige discussie over de
Duitse kwestie", maar sprak
zich uit voor een soeverein
DDR.
Volgens Gysi zal een hereni
ging weer een discussie op
gang brengen in Europa over
het verloop van grenzen en
daarmee „de vrede bedrei
gen". Bovendien voelt de
Oostduitse partijvoorzitter er
niets voor de DDR te laten
verworden tot „het armenhuis
van de Bondsrepubliek".
De circa 2700 afgevaardigden
rekenden afgelopen weekein
de verder af met het verleden.
Met overgrote meerderheid
werd besloten aan de naam
Socialistische Eenheidspartij
van Duitsland (SED) voortaan
Partij van het Democratische
Socialisme toe te voegen. Ver
der aanvaardde het congres
een voorlopig partijstatuut,
waarin de partij zegt te stre
ven naar een „menselijk, de
mocratisch socialisme in de
DDR" en zich beschouwt als
erfgenaam van de „communis
tische en socialistische arbei
dersbeweging".
Bedriegen
Oud-partijleider Erich Honec-
ker werd verantwoordelijk ge
steld voor de politieke en eco
nomische crisis waarin het
land zich momenteel bevindt.
Honecker, Günther Mittag en
andere vroegere leden van het
Politburo werden „misdadi
gers" genoemd die de partij en
het land aan de afgrond van
het bestaan hadden gebracht.
Overigens kwam zaterdag een
document ter tafel met de
weergave van een gesprek dat
Honecker op 16 november
voerde met de voorzitter van
de commissie voor partijcon
trole, Werner Eberlein. De
oud-partijleider neemt daarin
de verantwoordelijkheid op
zich over de ontstane situatie.
Zo erkende hij niet tijdig de
ernst van de situatie te hebben
ingezien: „Ik bedroog mijzelf
en liet mij tijdens bezoeken in
het land vaak bedriegen".
De leden van partijcongres na
men ook een verklaring aan
waarin een onherroepelijke
breuk met het stalinisme werd
onderstreept. „De concentratie
van macht in handen van ar
rogante alleenheersers had de
naam van de partij schade toe
gebracht", aldus de verklaring.
Sovjet-leider Gorbatsjov heeft
in scherpe bewoordingen kri
tiek geleverd op het beleid dat
de Oostduitse communistische
partij (SED) vroeger heeft ge
voerd. „Leugens, een dubbele
moraal, corruptie en wette
loosheid zijn altijd een gif voor
het socialisme geweest", aldus
Gorbatsjov. Volgens hem heeft
een „reinigend onweer" nu
een einde gemaakt aan de za
ken die zich al jaren hadden
opgehoopt.
In Oost-Berlijn werd gisteren
bekendgemaakt dat de ge
vreesde geheime politie Staats-
sicherheitsdienst of Stasi
wordt ontbonden en zal ver
vangen door twee diensten:
een inlichtingendienst en een
dienst voor bestrijding van
subversieve activiteit. Beide
diensten vallen direct onder
de premier en dienen tot be
scherming van de grondwet,
het tegengaan van spionage en
het bestrijden van neo-fascis-
me, anti-semitisme en terroris
me.
Hotelbrand Berlijn
Witte rook kringelde zaterdagmorgen uit het nasmeulende Hotel Centraal aan de Kurfürstendamm
in West-Berlijn. Een felle brand kostte er aan vier mensen het leven, terwijl zeker veertig anderen
gewond raakten. Het vuur bleek te zijn aangestoken door een 45-jarige dronken man. Over zijn
motieven is niets bekend. FOTO: epa
Park Koeltoery levert elke
twee minuten weer een nieu
we massa rouwenden af) kom
je als buitenlands waarnemer
tot een simpele vraag als deze:
waar waren al deze mensen
toen het erom ging om Sacha
rov te steunen, toen hij dat de
afgelopen twintig jaar nodig
had? Het antwoord ligt mis
schien in het handjevol mili-
tia-mensen (die ook in de na
bijheid van de baar ijskoud
hun bontmutsen ophouden) en
de kleine kolonne militaire
voertuigen die voor alle zeker
heid in een zijstraat staat opge
steld.
Niet bang
Misschien. Sacharov was in
elk geval niet bang voor deze
mensen. „Hij was nergens
bang voor", zei zijn weduwe,
Jelena Bonner, gisteravond
nog eens nadrukkelijk op de
staatstelevisie. Ze zei ook: „Er
is een ikoon van hem ge
maakt, die iedereen nu naar
zich toe probeert te trekken".
Beter kun je het niet samen
vatten: die vreemde sfeer van
totale leegte die nu ontstaan is.
Vriend en vooral vijand van
Sacharov lijkt tot het besef te
zijn gekomen dat hier een man
is heengegaan, die in zijn een
tje het geweten van de natie
vertegenwoordigde. Wat heeft
men hem in de steek gelaten.
En hoe moet het nu verder, nu
hij er niet meer is?
Een diep schuldbesef, dat is
wellicht de factor geweest die
al die tienduizenden gisteren
op de been kreeg en de menig
te urenlang de vrieskou deed
trotseren. Zoals een handge
schreven briefje bij een bos
bloemen, neergelegd voor Sa-
charovs huis aan de Tsjkalov-
straat, ook aangaf: „Vergeef
ons, Andrej Dmitrijevitsj",
stond erop geschreven. Dat
lijkt de essentie. Andrej Sacha
rov is herkend als de heilige
van de perestrojka. Vanmid
dag is hij in Moskou begraven.
ALEXANDER MÜNNINGHOFF
Sis het wonder dat dr. Martin een beetje argwanend
eer Rob naar hem toekomt? Hoe komt zo'n blanke
»sen een troep wilden, die er uitzien, alsof ze de klok
rdduizend jaar hebben teruggezet...? Maar Rob be-
rse leider van de kleine expeditie hartelijk en legt hem
woorden uit, hoe hij hier terecht is gekomen. Ja, ze
am wel geloven, want Rob ziet er zo goed gekleed uit,
andemnfi niet lang in deze wildernis kan hebben rondgezwor
ven. Met grote ogen kijken de rubberzoekers naar zijn voorra
den: kleren, tabak, munitiel Zelf hebben ze hun wapens ook nog,
maar met de munitie moeten ze erg zuinig zijn. „Ik wil zo spoedig
mogelijk de bewoonde wereld zien te bereiken", vertelt Rob.
Maar dan schudt dr. Martin het hoofd. „Dat hebben wij al zo
vaak geprobeerd", zegt hij droevig, „maar telkens weer moesten
we terugkeren."
den aan de niet aflatende
stroom van Sovjetburgers
die de laatste eer willen
bewijzen aan Andrej Sa
charov.
De grote man ligt opgebaard
in een kist die omgeven is
door een zee van bloemen.
Voortdurend worden daar
bloemen bijgelegd door de
langstrekkende menigte. Naar
schatting zijn gisteren meer
dan 100.000 mensen Sacharovs
baar gepasseerd. Bij de kist
wisselt om de tien minuten de
acht man sterke dodenwacht.
Het politburo-lid Primakov is
een van de eersten in zijn
functie van hoofd van de offi
ciële begrafeniscommissie.
Daarna komen bekende figu
ren als Boris Jeltsin en de
dichter Jevgeni Jevtoesjenko.
Partijgetrouwe politici en dis
sidenten volgen.
Af en toe zegt iemand iets
hardop, zoals die ene oude
vrouw, die zo overmand door
emoties zelfs vergeet haar
bloemen neer te leggen, als ze
zegt dat Sacharov gedood is
door het autoritaire systeem
van haar land.
„En door Gorbatsjov", zeggen
mensen in de rij buiten op
straat. Het wil er bij de mees
ten niet in, dat er tussen beide
mannen juist een grote weder
zijdse hoogachting bestond.
Wat men kent zijn de televi
siebeelden van afgelopen
woensdag, van een korte, hef
tige woordenwisseling die
slechts één conlusie kon ople
veren: die twee hebben eeri
grondige hekel aan elkaar.
De niet aflatende menigte
overziend (het metrostation
met de velen die Sacharov de laatste eer bewezen was Boris Jeltsin (links). Rechts Jelena Bonner.
"0T0:)nze correspondent)
)U De rij wach-
wi op de Komsomol
ct is meer dan een
t ;er lang en vijf per-
oreed; Voetje voor
LQ^chuifelt men, hui-
in de vrieskou,
arts richting het
aleis. Een mon-
>nze bakbeest dat voor
e gelegenheid maar
p 'langrijk voordeel
s J^et kan ruimte bie-
duid