in kunst:
over de kop
einzoon Mao Zedong is een gewone student met privileges
Ceidóe Soiwwit'
ZATERDAG 16 DECEMBER 1989 PAGINA 25
In 1987, toen een Japanse
verzekeringsmaatschappij Van Goghs
'Irissen' kocht, was het voor iedereen
duidelijk: kunst was meer dan ooit een
beleggingsobject geworden. Daar was
natuurlijk al veel eerder sprake van, maar de
tachtig miljoen gulden die de Japanners op
tafel legden, waren het overduidelijke bewijs
van de stelling dat behalve particuliere
verzamelaars ook institutionele beleggers de
weg naar de kunstmarkt hadden gevonden.
Mede door het fenomeen 'beleggen in kunst'
zijn de prijzen tot astronomische hoogte
gestegen. Dat ondervond de Australische
multimiljonair die na de aankoop door de
Japanners Van Goghs 'Zonnebloemen'
aanschafte. Hij moest twintig miljoen dieper
in de beurs tasten. Kortom, 'the sky is the
limit' wat prijzen in de internationale
kunsthandel betreft.
kMSTERDAM - Behalve voor
leidende kunst zijn ook de prij-
ïn voor oude kunstnijverheid c.q.
ntiek omhoog geschoten. Dat
wam bijvoorbeeld tot uiting in
ili van dit jaar toen bij Christie's
i Amsterdam de beroemde glas-
•rzameling Guépin werd geveild.
xperts van het veilinghuis schat-
jn de opbrengst van 127 glazen
it de 17e en 18e eeuw op circa
vee miljoen gulden. Het uiteinde-
jke resultaat: ruim 5,5 miljoen
jlden! Vrijwel elk stuk ging
neermalen) 'over de kop' voor
at de geschatte opbrengst betrof.
impressionistische en moderne schilder
kunst, antiek. Daarbij stelde Stonefrost
zich altruïstisch op: negentig procent
van de aankopen gaf hij in bruikleen aan
musea. Daardoor vestigde hij tegelijker
tijd de aandacht op zich met als gevolg
een golf van kritiek, uitmondend in de
allesoverheersende vraag: wat heeft een
pensioenfonds in 's hemelsnaam te zoe
ken op de internationale kunstmarkt?
Onroerend goed, aandelen en obligaties
zijn toch de aangewezen beleggingen
voor een instituut als dat van Stonefrost.
Het eind van het liedje was dat het pen
sioenfonds besloot zijn kunstportefeuille
af te stoten. Het wachten was alleen op
het goede moment.
Dit jaar was het zover. Geleid door de
spectaculaire prijzen die de doeken van
Van Gogh opleverden, bracht het pen
sioenfonds vijfentwintig schilderijen en
tekeningen van de Franse impressionis
ten op de markt. De veilingprijzen sloe
gen meteen alle records: 36 miljoen voor
Renoirs 'La
promenade',
een tekening
van Van Gogh
scoprt acht
miljoen en ook
Cézanne en
Manet lever
den enorme
at laatste gold zeker voor een 16e-
uws glas van het type Berkemeijer.
oorzien van
n kaartje
et richtprijs
in 35.000
ilden, werd
:t veertien
ntimeter
ige glas afge-
jnerd voor
13.500 gul-
in. Een roe-
er van het-
Ifde type, die
n halve cen-
neter hoger
is, was goed
or 126.500
lden. De
Don werd
enwel ge-
annen door
n 39,5 centi-
ïter hoog
titglas uit
57, dat ver-
rd was met
li portret
n de jonge
ins Willem
de latere
idhouder
n de Repu-
ek en ko-
in eig van Enge-
ld. Geschat
een 100.000
lden werd
f in stippel-
«eeihniek ver-
rde glas ge-
vfl/rild voor
;s i ton!
tar bij vei-
gen gaat het
»m dat de op
moment
prijs
:n. ör een ob-
ipu't wordt be-
s plld. Zeker-
tofad, dat de
lawikoop over
i x-aantal ja
iri x-procent
her zal op
ijk mgen heeft
in koper niet.
det rendement
:1 re» de investe-
dijkg is dus on-
:er. Wèl ze-
is echter
te in het ver- Het Greenwood-glas dat te vroeg en te duur (voor dat sinds 1987
heten aange- 130.000 gulden) werd gekocht op een Amsterdamse meesters
porselein,
emaille en jade
die m Hong
kong werd ge
veild,
werden
brengst
veertig
miljoen gulden
bnjzeld
het laatste ge-
winst geboekt
miljoen
cijferen
sloeg.
livrim
hij tot de con-
verkoop
netto-jaarop
brengst
opgele-
gens geschied
vijf jaar tijd
miljoen
gulden in zijn
tuur! Het kreeg
worden gesteld
gelQafte kunst veiling.
n isantiek,
io n>rzover het stukken van topkwaliteit
r. "^teft, zeer aanzienlijk in waarde zijn
vontuur
i sprekend voorbeeld daarvan is het
;ggingsavontuur-in-kunst van Mauri-
Stonefrost, directeur van het pen-
ïnfonds van British Rail. In 1974 be
lt hij zes procent van de binnenstro
nde premies te beleggen in kunst,
arschijnlijk daartoe aangespoord
|r het gegeven dat kunstbeleggingen
jral .interessant zijn ten tijde van (gro-
S;eldontwaarding. Daartoe ging Stone-
t te biecht bij Michel Strauss van het
dense veilinghuis Sotheby. Besloten
1 uitsluitend topkwaliteit aan te
:ffen, waarbij Strauss zijn eigen
ak mocht volgen. In vijf jaar tijd
afte het pensioenfonds via Sotheby
kunstwerken aan: oude meesters,
a^O kunst
KING
rnrn- ,,„,r bijna met hon-
FOTO. PERS UNIE der(J procen,
in prijs zijn gestegen, terwijl de impres
sionisten sinds die tijd honderdvijftig
procent duurder zijn geworden. Voor
beide categoriën kunst geldt dat ze zowel
in de jaren zeventig als tachtig de infla
tie gemakkelijk de baas bléven.
Greenwood-glas
Het kan echter ook anders lopen. Wat te
denken van bijvoorbeeld een glas dat en
kele jaren geleden door een hoofdstede
lijke antiquair werd aangeschaft voor
ruim 130.000 gulden, inclusief veiling-
kosten. Het betrof een 18e-eeuws glas
dat in diamant-stippeltechniek versierd
was door de beroemde Frans Green
wood. Het stuk werd meermalen op be
roemde kunstbeurzen aangeboden voor
anderhalve ton, maar het wilde niet
vlotten. Op zeker ogenblik was het glas
verdwenen uit het circuit. Aan wie en
voor welke prijs het werd verkocht is
Van Goghs 'Irissen', dat in New York voor 53,9 miljoen dollar werd verkocht. De hoogste prijs, die ooit voor een kunstwerk werd neergeteld.
onbekend - bescherming van privacy
wordt in deze kringen met hoofdletters
geschreven - maar op de Guépin-veiling
werd een glas met de gravering F.
Greenwood Fet 1734 afgehamerd
voor... 2185 gulden. Daarbij haalde
Christie's literatuur aan, waaruit bleek
dat deskundigen van mening zijn dat dit
glas niet door de beroemde Rotterdamse
graveur is versierd. Vandaar ook dat het
glas niet de richtprijs haalde, die tussen
de 3500 en 5500 gulden lag.
Het heeft er derhalve alle schijn van dat
het eerdere Greenwood-glas tegen een
veel te hoge prijs werd gekocht. Tijdens
de Guépin-veiling werden glazen zoals
het Greenwood-type afgehamerd voor
prijzen van gemiddeld 22.000 gulden. In
dit geval betrof het glazen, die versierd
waren door onder anderen David Wolff,
zij het dat een gelegenheidsglas van deze
meester voor 218.500 gulden werd ver
kocht. Waarmee we bij de essentie zijn
aangekomen: hoge tot zeer hoge prijzen
worden alleen betaald voor topkwaliteit
in combinatie met exclusiviteit. Het
Greenwood-glas voldeed, ondanks de
prachtige techniek waarmee het is ver
sierd, niet aan die criteria. Wel was het
toen het geveild werd het enige Green-
<vood-glas dat aan de markt kwam. Toen
enige tijd later een tweede werd aange
boden kon het bij lange na niet de prijs
van het eerste halen.
Amsterdam-atlas
De Amsterdamse directie van Cristie's
(André la Porte en John Gloyne) zegt
dat aspirant-kopers altijd wordt aangera
den kwaliteit aan te schaffen. Het is zo
als een antiquair zegt: „Een goed ding
van pakweg tienduizend gulden is na
een jaar elfduizend waard en na twee
jaar twaalfduizend gulden. Maar een
stuk van topkwaliteit, dat je koopt voor
vijftigduizend gulden is volgend jaar
misschien vijfenzeventig- of honderd
duizend gulden waard". „Maar", zo
voegt Gloyne er aan toe, „de koper moet
het object mooi vinden. Want wat heb je
aan een stuk dat meteen opgeborgen
wordt in een kluis en daar nooit uit te
voorschijn komt".
Wat dat betreft hebben de Japanners het
handig aangelegd met de hun Van Gogh.
Zij exposeren het doek en vragen een
entree van tien dollar. Waarmee het
schilderij zichzelf terugbetaalt, want het
loopt storm. La Porte denkt dat de ver
zekeringsmaatschappij wilde laten zien
hoe succesvol ze wel was. Prestige dus
voor de kunstkoper plus, en dat is voor
zo'n maatschappij ook nooit weg, de no
dige publiciteit.
De conclusie lijkt te zijn dat beleggen in
kunst louter een zaak is voor puissant
rijke particulieren en institutionele be
leggers, die over zeer grote sommen geld
kunnen beschikken. Bij Christie's Am
sterdam schudt La Porte het hoofd.
Naar zijn mening zijn er wel degelijk
kansen voor de wat smallere beurs, al
zegt Gloyne dat de vraag naar kwalita
tief goede kunst op dit ogenblik groter is
dan het aanbod. De prijzen zullen voor
lopig dus blijven stijgen. En als dat aan
bod er dan is, is het met de prijzen met
een goed raak. Dat werd dezer dagen be
wezen door de veiling van een Amster
damse atlas bij Christie's. De atlas be
stond uit 1800 prenten, tekeningen,
kaarten en boeken, samen een periode
omvattend van de zestiende tot en met
de negentiende eeuw. Opbrengst:
1.958.854 gulden. Een tekening van
Abraham Storck met een voorstelling
van tsaar Peter, die een Oostindiëvaar-
der bekijkt, bracht eveneens een aardige
som op: 264.500 gulden.
Ook oude auto's blijken geld waard te
zijn, voorzover het tenminste exclusieve
modellen zijn, waarvan er slechts enkele
gemaakt zijn. Ferrari is daarmee koplo
per: automobielen van dit merk van
vóór de Tweede Wereldoorlog kosten ge
middeld tien tot twaalf miljoen gulden.
Een Alfa Romeo Spyder uit 1938 werd
verkocht voor 3,25 miljoen Britse pon
den. Maar ook in deze sector loert het
spook van de miskleun. Ferrari's van
het type Testarossa, die-aanvankelijk
voor 300.000 pond werden verhandeld,
blijken anno 1989 ineens 'slechts' de
helft waard te zijn. En ook van veel ge
maakte andere Ferrari-modellen is de
prijs gezakt, evenals dat het geval is bij
Porsche. Daarentegen doet de spora
disch voorkomende Ferrari F40 ruim
drie miljoen gulden, terwijl een Porsche
959s zo'n 1,5 miljoen gulden opbrengt.
Porselein
Daaruit blijkt dat het niet alleen schilde
rijen zijn, die recordbedragen opbren
gen. Kijk bijvoorbeeld ook naar het fa
meuze Hatcher-porselein dat in 1986
werd geveild. Kwalitatief niet bijster
interessant. Maar het verhaal rond de
vergane Oostindiëvaarder 'Geldermal-
sen', waarvan de complete lading door
de Brit Michael Hatcher werd opgedo
ken, was dermate fascinerend, dat 'ieder
een' wilde kopen.
Voor het overige blijft het principe gel
den dat kwaliteit de absolute maatstaf
voor beleggingen in de grillige kunstwe
reld. Waarbij Christrie's met tevreden
heid signaleert dat zich een nieuw type
kunstkoper aandient. Via de zogeheten
'Saterday Sales' wordt geprobeerd hem-
/haar wegwijs te maken in dit doolhof,
waar een grondige kennis van zaken een
voonvaarde is voor succesvol opereren.
Christie's gaat overigens niet zo ver als
Sotheby, die via een eigen financierings
maatschappij kunstkopers wil stimule
ren door hen geld te lenen voor hun aan
kopen. „Wij zijn een bemiddelingshuis
bij kunstaankopen", zegt La Porte gede
cideerd. „En geen bank. Hooguit verwij
zen wij onze klanten naar onze bankrela-
Moderne kunst
Overigens doet ook moderne, heden
daagse kunst het goed op de veilingen.
Een schilderij van de Amerikaan Roy
Lichtenstein bracht in New York twaalf
miljoen gulden op. Willem de Kooning,
de schilder van Nederlandse afkomst,
scoorde zelfs 41 miljoen met zijn schil
derij 'Interchange', waarmee hij een
schilderij van Vincent van Gogh (Le
Pont de Trinquertaille) achter zich liet.
Dat ook werk van 'lokaal' bekende kun
stenaar hoge prijzen doet, wordt bewe
zen door schilderijen van Mesdag en
Sluijters. In 1978 werd een Mesdag met
zeilende vissersboten verkocht voor
35.000 gulden. Dit jaar werd een zelfde
soort voorstelling van deze schilder afge
hamerd voor rond 160.000 gulden. Met
Jan Sluijters is hetzelfde aan de hand:
een schilderij met de voorstelling 'Land
schap bij Laren' bracht vorig jaar 75
mille op. Nog geen half jaar later boekte
een andere Sluijters (Maannacht) het re
cordbedrag van 1,4 miljoen; de taxatie
prijs bedroeg rond 125.000 gulden. Geen
wonder dat er gesproken wordt van 'een
gekte' op de kunstmarkt.
KLAAS GOÏNGA
[NG - Hij probeert dan wel
weinig mogelijk op te vallen,
ar toch is Mao Xinju een be-
mdheid op de prestigieuze Uni-
zysiteit van het Volk in Peking,
ir hij tweedejaars student ge-
iedenis is.
voli,
„ben maar een gewone student zei
iee 19-jarige kleinzoon van Mao Zedong
/eeklnês 'n een interview. „Ik heb twintig
;tens8es week, speel badminton en
'v0(nees schaak met mijn studiegeno-
0lJϻervlakkig gezien leidt hij het leven
me een willekeurige Chinese student.
en jdeelt een kleine kamer met zes ande-
^tudenten en zijn roepnaam daar,
1st' i&de Broeder", duidt zijn plaats in
s w( hiërarchie-in-het-klein aan.
s niet veel overeenkomst tussen de
ie Mao en zijn temperamentvolle
grootvader, die veertig jaar geleden de
Volksrepubliek China stichtte en bij le
ven de held van miljoenen Chinezen
was.
Mao Xinyu is een verlegen, nogal molli
ge man. die verstelde kleren en linnen
legerschoeisel draagt. Hem valt echter
door zijn afkomst wel degelijk een aantal
privileges ten deel. Bijna elke woensdag,
als hij geen college heeft, wordt hij in
een zwarte limousine van het leger naar
huis gebracht, waar zijn klaren voor hem
worden gewassen en een legerkok een
goed maal voor hem klaarmaakt.
Op zaterdag bezoekt hij, voor de chauf
feur hem naar huis brengt, een sport
school in een luxe hotel. Hij is dol op de
sauna. Het lidmaatschap van de sport
school kost ongeveer 225 gulden per
maand, twee keer het gemiddelde salaris
van een arbeider.
„Ik ben al vijftien kilo afgevallen sinds
ik een jaar geleden begon te trainen",
zegt Mao. Hij weegt nu nog 95 kilo.
Zijn ouderlijk huis, waar ook zijn groot
moeder woont, staat in de buurt van het
Zomerpaleis in het noordwesten van Pe
king. „Meer kan ik daarover niet zeg
gen". zegt hij grinnikend. „Het is een
militair staatsgeheim".
Mao Xinyu is het enige kind van Mao's
tweede zoon. Mao Anqing, een gepensio
neerde Russische tolk van het Volksbe
vrijdingsleger, en schrijfster Chen Rao-
hua, die schreef onder het pseudoniem
Shao Hua.
Zijn favoriete vak is de geschiedenis van
de Chinees-Amerikaanse betrekkingen
en hij praat opgetogen over het bezoek
dat de voormalige Amerikaanse presi
dent Richard Nixon, die in 1972 een his
torische ontmoeting met Mao Zedong
had, kortgeleden aan China bracht.
De jonge Mao zou graag eens naar Was
hington D.C. willen en het gedenkteken
voor president Abraham Lincoln bekij
ken. „Lincoln was een progressieve kapi
talistische revolutionair, die in de bur
geroorlog het noorden en het zuiden
heeft verenigd", legt hij uit.
Hij-volgt ook filosofiecolleges en de col
leges over het dialectisch materialisme
genieten zijn voorkeur. Gevraagd naar
zijn favoriete filosofen zegt hij: „Marx.
En mijn opa".
„Hij zal in de geschiedenis overeind blij
ven als een groot man, een zeer be
kwaam leider, die veel goeds heeft ge
daan. Maar hij had ook fouten", zegt
Mao Xinyu over zijn grootvader, die
verantwoordelijk was voor de 'Grote
Stap Voorwaarts' in 1958 en 1959. Deze
revolutie Was bedoeld om de produktie
op te voeren maar leidde op grote schaal
tot armoede en verhongering. Ook was
de voormalige partij- en staatsleider ver
antwoordelijk voor de vervolging van
intellectuelen en kooplieden tijdens de
Culturele Revolutie van 1966 tot 1976.
Mao herinnert zich zijn grootvader, die
stierf toen hij zes was, niet. Maar net als
zijn grootvader houdt hij van vis, ge
smoord varkensvlees en van de winter.
„Mijn grootvader was dol op de winter",
zegt hij. „Het is zo'n mooi gezicht als de
campus van de universiteit met sneeuw
is bedekt".
Mao Xinyu is geinteresseerd in politiek,
maar wil niet praten over de democrati
seringsbeweging die dit vooijaar in Pe
king en zo'n tachtig andere steden mas
sale vormen aannam. Het enige dat hij
wil zeggen is dat hij 'vanzelfsprekend'
niet deelnam aan de demonstraties en
dat hij woedend was toen op 23 mei het
portret van Mao Zedong op het Plein
van de Hemelse Vrede werd vernield.
„Alle Chinezen waren daar woedend
over. Het waren gewoon een paar jon
gens die aandacht wilden, die dat heb
ben gedaan".
De drie daders zijn in augustus veroor
deeld tot straffen van 16 en 20 jaar en
levenslang.
Veel studenten van de Universiteit van
het Volk proberen vriendschap te sluiten
met Mao Xinyu en hij krijgt veel post,
uit heel China. „Gewone mensen, stu
denten, intellectuelen. Ze schrijven alle
maal. De meesten schrijven dat ze terug
verlangen naar Voorzitter Mao, maar er
zijn er ook heel veel die schrijven dat ze
blij zijn dat ik ben gaan studeren".
Hij vindt dat zijn Engels niet goed ge
noeg is om gesprekken te voeren, maar
hij zou heel graag post uit andere landen
krijgen, om van anderen te horen hoe zij
tegen de moderne Chinese geschiedenis
aankijken.
„Ik zou het geweldig vinden om een
brief te krijgen van president Nixon",
zegt Mao Xinyu. „Hij heeft de goede be
trekkingen tussen de VS en China moge
lijk gemaakt. Ik heb veel respect voor
hem TERRIL JONES
