Premier houdt vast
aan geleide economie
De 'Killing Fields' van Sri Lanka
Oostduitsers
vertrekken
zonder kind
Oppositie in Chili
wil niet provoceren
fje Klerk ontvangt Mandela
jilgaarse CP geeft
[nar leidende rol op
agjteNLAND
EcidócSoiMCMit
DONDERDAG 14 DECEMBER 1989 PAGINA 5
(Van onze correspondent
Rink Drost)
OOST-BERLIJN De ze
ven-jarige René woont
sinds korte tijd in het kin
dertehuis „Dr. Janusz
Korczak" in Oost-Berlijn.
Wie zijn vader was, is niet
bekend; zijn moeder is on
langs naar West-Berlijn
overgestoken en spoorloos
verdwenen. Het is te dan
ken aan oplettende buren
dat het kind, alleen in
huis achtergelaten, niet is
verhongerd.
Zowel in Berlijn als in ande
re plaatsen in de DDR zijn
tientallen ouders, vaak al
leenstaande moeders naar
mos België na
jPje wegvervoer
^^SEL Miljoenen Belgen
14-fpndaag te laat op werk en
-*■ V verschenen door een lang-
aan-actie van de transport-
^rvenemingen. De actie duurde
zeven tot negen uur en
?ciate de ochtendspits danig in
f rV. De Belgische wegvervoer-
"ijn des duivels over een ver-
van de dieselaccijns per 1
Een liter diesel kost in
fos 1.22 gulden; dat is ruim
.1 procent meer dan een jaar
Tn. Met de accijnsverhoging
®ten gat van ruim tweehon-
1 eejniljoen gulden in de schat-
voT,Torden gedicht.
Sovjetunie betaalt
na ongeluk MIG
BRUSSEL De Sovjetunie
heeft België schadeloos gesteld
voor de ravage die een onbe
mande MIG-23 begin juli heeft
aangericht in het plaatsje
Kooigem in de buurt van
Kortrijk. Moskou heeft inmid
dels ruim 1,3 miljoen gulden
overgemaakt, zo heeft een
woordvoerder van het Belgi
sche ministerie van buiten
landse zaken gisteren ver
klaard. De onbemande bom
menwerper stortte neer op een
boerderij. Een 18-jarige jonge
man kwam daarbij om het le-
Noord- en Zuidjemen
verder als één staat
SANA Het islamitische Noordje-
men en het marxistische Zuidjemen
gaan in minder dan een jaar één staat
vormen. De nieuwe herenigde staat
Jemen zal naar verwachting op 30 no
vember 1990 worden uitgeroepen. De
Eenheidsverklaring wordt gepubli
ceerd binnen zes maanden nadat een
ontwerpgrondwet door de parlemen
ten van beide landen is geratificeerd
en na een referendum onder auspici
ën van de Arabische Liga. Na jaren
lang voorzichtig onderhandelen beslo
ten de beide landen samen te gaan on
der meer vanwege het economisch ge
win door de exploitatie van olievel
den, die precies op de grens van beide
landen liggen.
Wetenschap bewijst
superbroeikas-effect
CHICAGO Medewerkers aan de
Universiteit van Chicago zijn op het
spoor gekomen van een „superbroei-
kas-verschijnsel". Het broeikaseffect
is het stijgen van de temperatuur op
aarde als gevolg van de uitstoot van
kooldioxide en andere industriële gas
sen. Er bestaat echter verdeeldheid
binnen de wetenschap in hoeverre
een hogere temperatuur klimaten zal
veranderen en ijsmassa's doet smel
ten. Het onlangs ontdekte „super
broeikas-verschijnsel" houdt in dat de
temperatuur onevenredig snel stijgt
wanneer eenmaal een drempelwaarde
(van 27 graden Celsius) is overschre
den.
Yon Weizsacker: Hereniging vergt tijd
BONN De Westduitse president
Richard von Weizsöcker heeft giste
ren opgeroepen tot terughoudendheid
in de discussie over Duitse hereni
ging. „Het naar elkaar toegroeien
van beide delen van Duitsland vergt
tijd", zei Weizsëcker voor de Oost-
duitse televisie.
Evenals oud-bondskanselier Willy
Brandt van de Westduitse sociaal-de
mocratische oppositiepartij, maande
Von Weizsöcker tot bezonnenheid in
de omgang met politici en functiona
rissen in de DDR die tot dusverre
trouw waren aan het communistische
systeem maar nu serieus een nieuw
begin willen maken.
Het waren de legerofficieren uit de
Sovjetunie, die op 9 oktober voor
kwamen dat bij de eerste massale be
toging voor hervormingen in het
Oostduitse Leipzig een bloedbad ont
stond.
Volgens de vroegere Westduitse
bondskanselier Willy Brandt weiger
den Sovjet-officieren in te stemmen
met „welke actie dan ook" van het
Oostduitse leger. Aangezien de top
van het Oostduitse leger deels uit
Sovjets bestaat, kon het leger niet in
gaan op het bevel van de toenmalige
partijleider Honecker de demonstra
tie op gewelddadige wijze te beëindi
gen. Eerder was in Oost-Berlijn ge
suggereerd dat het de onlangs afge
treden president Egon Krenz was, die
het bloedbad had voorkomen.
CONGRES VAN VOLKSAFGEVAARDIGDEN SOVJETUNIE
Bevroren
hertje
Met alle
macht pro
beert dit her
tje boven wa
ter te blijven
nadat het
door het ijs is
gezakt van
een meer in
La Monte
(Missouri). Na
enkele uren
vast te heb
ben gezeten
werd het
beest, met
behulp van
een boot, ge
red door een
politieman.
FOTO: AP
SANTIAGO De oppositie in
Chili heeft de aanhangers van
presidentskandidaat Aylwin
opgeroepen iedere vorm van
provocatie te vermijden. Voor
komen moet worden dat er
spontane feesten uitbreken,
wanneer vannacht de uitslag
van de verkiezingen bekend
wordt gemaakt.
De verkiezingen resulteren
waarschijnlijk in een overwin
ning voor de christen-demo
craat Patricio Aylwin. Hij is er
vast van overtuigd dat hij de
absolute meerderheid van de
stemmen behaalt en dat hij in
maart diktator Pinochet zal
opvolgen als president van
Chili.
Het is voor het eerst sinds
twintig jaar dat de Chilenen
naar de stembus gaan om een
president te kiezen. Tevens zal
een nieuw parlement worden
gekozen. Het oude parlement
werd bij de staatsgreep van Pi
nochet in 1973 ontbonden.
Aylwin wordt gesteund door
zijn eigen christen-democrati
sche partij en door alle linkse
partijen. Hij heeft alle politie
ke doelstellingen onderge
schikt gemaakt aan de over
gang naar een democratie. De
verkiezingscampagne is rede
lijk rustig verlopen, al zijn er
aanslagen gepleegd op wonin
gen van oppositionele politici
en journalisten. Bij hevige rel
len in het centrum van Santia
go zijn dinsdagnacht zeker 25
mensen gewond geraakt. Vol
gens onbevestigde berichten is
een van de slachtoffers aan de
verwondingen overleden. Ook
zouden aanhangers van Büchi
met geweren en Doberman-
honden een overval hebben
gepleegd op enkele gebouwen
van de oppositiepartij.
MAANDELIJKS MEER DAN DUIZEND MOORDEN
DEN HAAG Jonge jon
gens eigenlijk nog kin
deren lopen zwaar be
wapend door de straten.
Op tal van plaatsen langs
de wegen liggen lijken, de
meeste zwaar verminkt.
Afgehakte ledematen; het
hoofd op een spies gesto
ken. Als waarschuwing:
iedereen kan het volgen
de slachtoffer zijn.
Dergelijke schokkende feiten
zijn inmiddels vast onderdeel
van de guwelijke dagelijkse
werkelijkheid van Sri Lanka.
In een vandaag gepubliceerd
rapport zegt Amnesty Interna
tional dat sinds de afkondiging
van de noodtoestand, in juni
dit jaar, vele duizenden weer
loze mensen zijn vermoord. Sri
Lanka; ooit de vreedzame
'groene parel' in de Indische
Oceaan. Nu de nieuwe 'killing
fields'.
Elke maand, aldus Amnesty,
worden op Sri Lanka meer
dan duizend mensen ver
moord, enkel en alleen omdat
zij ervan worden verdacht te
gen de regering te zijn. De da
ders moeten worden gezocht
in het leger en de ontelbare
paramilitaire groeperingen.
Maar er is niemand die hen
aanklaagt.
Tot voor enkele jaren ging het
geweld met name tussen -de
Tamils, die een eigen staat wil
len in het noorden van het
eiland, en de Singhalese meer
derheid. Die oorlog heeft sinds
1983 al aan vele duizenden
mensen het leven gekost.
In 1987 stuurde het machtige
buurland India troepen naar
Sri Lanka om toe te zien op de
naleving van een vredesak
koord, dat de regering van Sri
Lanka had gesloten met een
aantal van de voornaamste Ta-
milgroepen. In India wonen
meer dan vijftig miljoen Ta
mils in de zuidelijke deelstaat
Tamil Nadu. Zij steunen het
Tamil-verzet op Sri Lanka.
Aanvankelijk leek er een eind
gekomen aan de geweldsspi
raal. Maar dat veranderde
toen radicale Tamils Tijgers
het vredesakkoord afwezen,
zich keerden tegen de groepen
die er wel mee hadden inge
stemd èn tegen de Indiase be
schermers. Het' Indiase leger
hield zich niet afzijdig: opende
de strijd tegen de Tamil Tij
gers en bewapende de overige
Tamil-groeperingen. Met als
resultaat dat in het noorden en
oosten van het eiland de gewa
pende strijd tussen de verschil
lende Tamil-groeperingen op
laaide.
Uitlaatklep
Ondertussen leidde bij de
Singhalese meerderheid van
de bevolking in het zuiden
van het land, de komst van de
Indiase militairen en de verre
gaande concessies van de rege
ring aan de Tamils tot de op
richting van de JVP, het
'volksbevrijdingsfront'. In de
JVP vonden (jonge) funda
mentalistische Singhalesen een
uitlaatklep voor hun frustra
ties, onder meer over de eco
nomische achterstand van het
zuiden van het land bij de
hoofstad Colombo. Het front
ontpopte zich tot een uiterst
gewelddadige beweging, die op
grote schaal aanhangers van
de regering en andere politie
ke tegenstanders vermoordt.
De regering van president
Premadasa en het leger heb
ben de terreur van de JVP
niet onbeantwoord gelaten.
Legereenheden en doodseska
ders hebben de afgelopen
maanden een ware slachting
aangericht, niet alleen onder
de verklaarde aanhangers van
de JVP, maar ook in streken
waarvan alleen gedacht wordt
dat de oppositie daar steun zou
kunnen hebben. Volgens
schattingen op Sri Lanka heeft
het geweld sinds de komst van
de Indiase militairen, ruim
twee jaar geleden, al aan meer
dan 147.000 mensen het leven
gekost. De verdwijningen en
niet-gerapporteerde doden niet
meegerekend.
Medewerkers van ontwikke
lingsorganisaties die recent Sri
Lanka hebben bezocht, onder
schrijven het rapport van Am
nesty International. Zo zei één
van hen, na een recent bezoek:
„Er heerst onder de mensen
een enorme angst. Ze weten
niet wie ze kunnen vertrou
wen; er zijn zoveel doodseska
ders en paramilitaire groepen.
Elk parlementslid heeft zijn
eigen, zwaarbewapende lijf
wacht. En steeds weer die
waarschuwingen: verminkte
lijken langs de weg, zwarte
plekken op straat waar licha
men verbrand zijn. Als je 's-
ochtends de deur uitgaat, weet
je niet of je 's avonds weer
thuis zult komen".
„Ik vind het onbegrijpelijk dat
het toerisme naar Sri Lanka
gewoon doorgaat. In de kust
streek, waar de hotels staan,
valt het met het geweld welis
waar mee. Je ziet er militairen
op straat en er zijn wegver
sperringen. Maar in het zuiden
en in het binnenland heersen
slechts terreur en geweld. De
afgelopen dagen zijn weer
tientallen mensen vermoord.
Het geweld legt intussen het
economische leven volledig
lam. Scholen, ziekenhuizen en
theeplantages sluiten. En de
wereld gaat er volledig aan
voorbij".
JOS TIMMERS
ons
(vervolg van de voorpagina)
MOSKOU Sovjet-pre
mier Nikolai Ryzjkov
heeft gisteren de hervor
mingsgezinde vleugel van
het parlement teleurge
steld door in zijn economi
sche plannen het traditio
nele staatsmonopolie op
planning en produktie-
middelen intact te laten.
De premier kreeg applaus van
het behoudende deel van het
2.250 leden tellende Congres
van Volksafgevaardigden toen
hij onderstreepte dat „de staat
eigenaar is van de produktie-
middelen".
Progressieve leden hadden
vergeefs geprobeerd de wetten
op eigendom van land en goe
deren en de monopoliepositie
i de communistische partij
op de agenda van het Congres
geplaatst te krijgen. Zij hebben
gewaarschuwd dat de econo
mie niet te hervormen valt
zonder verregaande verande
ring van de starre regels om
trent eigendom en organisatie.
„Vijf jaar geleden zeiden we
dat de keus er een was tussen
vijf-jarenplannen en perestroj
ka, en het lijkt erop dat het
vijf-jarenplan heeft gewon
nen", zei de econoom Pavel
Boenitsj.
De rede van Ryzjkov moet de
hervormers des te meer heb
ben teleurgesteld, omdat Ryzj-
kovs economische adviseur
Leonid Abalkin vorige maand
in een rapport had aangedron
gen op maatregelen als het
vrijgeven van een aantal prij
zen, de verkoop van onrenda
bele staatsbedrijven, het aan
passen van de roebel aan de
valutahandel en het leggen
van een basis voor een aande
lenmarkt.
Ryqkov sprak langdurig over
het ontwikkelen van een „so
cialistische markteconomie,"
maar gaf geen bijzonderheden
en zei dat de staat zeggenschap
zou houden.
Het persbureau TASS meldde
dat Ryzjkov ook de introductie
van privé-eigendom en groot
scheepse privatisering van
staatsbedrijven van de hand
De premier herhaalde eerder
aangekondigde plannen om de
produktie van consumptiegoe
deren en technologie uit te
breiden ten koste van de zwa
re industrie. In de plannen
van de regering moeten in de
komende planperiode voor 66
miljard aan consumptiegoede
ren worden geproduceerd,
vergeleken met 17 miljard in
de voorgaande vijf jaar.
Een afgevaardigde uit Letland heeft zijn schoenen uitgetrokken
tijdens de urenlange vergaderingen van het Congres van Volk
safgevaardigden.
FOTO: AP
het Westen vertrokken met
achterlating van hun kroost.
Alleen al in Berlijn zou het
om 107 kinderen gaan. In de
meeste gevallen heeft inten
sief speurwerk aan beide zij
den van de Muur in Berlijn
en van de grens tussen de
beide Duitslanden tot gezins
hereniging geleid. Maar van
René en enkele lotgenoten
zijn de moeders tot nu toe
volstrekt onvindbaar geble
ken.
Directeur Roeder van het
kindertehuis Korczak: „Ge
lukkig zijn lang niet alle kin
deren zonder enige verzor
ging thuis achtergelaten. Dat
zijn incidenten gebleven. Het
gaat met name om twee soor
ten wetsovertredingen. Ten
eerste: ouders van kinderen
die in tehuizen waren ge
plaatst, hebben zonder toe
stemming hun kinderen naar
West-Berlijn of de Bondsre
publiek meegenomen. Dat
heet formeel ontvoering.
Twen tweede: ouders van in
tehuizen geplaatste kinderen
zijn er vandoor gegaan met
achterlating van hun kinde
ren".
Opvoeding
De kinderen die in „Janusz
Korczak" en dergelijke te
huizen wonen, zijn daar ge
plaatst na bemiddeling van
de kinderbescherming. De
opvoedingsbevoegdheid van
de ouders is niet opgeheven,
maar beperkt. In de week
ends en in de vakanties ver
blijven de kinderen normaal
gesproken bij hun ouders, in
de meeste gevallen alleen
staande moeders. De directie
kan niet weigeren zo'n kind
mee te geven aan de ouders.
Roeder: „Wanneer de ouders
naar het Westen willen, dan
geven we hen dat kind mee
en is de kous voor ons af.
Natuurlijk is het voor som
mige kinderen beter, wan
neer ze niet met hun ouders
meegaan. Volgens een nieu
we reiswet krijgen wij een
inspraakrecht in dergelijke
gevallen." De zaak wordt an
ders wanneer de ouders zon
der melding naar het Westen
vertrekken.
Roeder: „Dat is natuurlijk
kwalijker, want de ouders
blijven voor de opvoeding
van hun kinderen verant
woordelijk. Maar ook hier is
het in goede samenwerking
tussen de instanties in Oost
en West-Berlijn gelukt de
ouders op te sporen en de
hereniging tot stand te bren
gen. De meeste ouders waren
echt blij. Uit schaamte voor
wat ze gedaan hadden, durf
den ze zich niet vrijwillig te
melden. Van een moeder
kregen we uiteindelijk een
heel lange bedankbrief".
en bekenden treuren bij de begrafenis van Prakash Napier. Deze Zuidafrikaanse medewer-
onp het ANC (African National Congres) had zichzelf opgeblazen tijdens het voorbereiden van
Hij werd gisteren gecremeerd.
3 FOTO: EPA
ich
dedelingen worden gedaan
over de inhoud van het ge
sprek, waarbij ook minister
Coetsee van justitie en diens
collega Viljoen van constitutio
nele ontwikkeling aanwezig
waren.
Mandela wordt al enige tijd
klaargestoomd voor zijn leven
in vrijheid op de riante gevan
genisboerderij Victor Vester
bij Kaapstad, waar hij vrij is
om iedereen te ontvangen.
Dinsdag sprak hij daar met
Walter Sisulu, een van de
ANC-voormannen die twee
maanden geleden al werden
vrijgelaten.
Rellen in Polen bij herdenking
WARSCHAU In heel Polen loeiden gisteren om twaalf uur
's middags de sirenes om het afkondigen van de staat van beleg
op 13 december 1981 te gedenken. Lech Walesa verklaarde dat
deze datum een herinnering moet zijn aan de noodzaak van
„pluralisme en tolerantie". Enkele honderden jonge Polen trok
ken de straat op om hun woede te uiten over de destijds afge
kondigde maatregel en eisten dat de verantwoordelijken worden
gestraft. Enkele jongeren gooiden met stenen en brandbommen.
In Szczecin verbrandden activisten een pop die Jaruzelski moest
voorstellen, onder het roepen van de leuze „Weg met het com
munisme". In Wroclaw viel een groep demonstranten een poli
tiebureau aan, waarop de politie met de wapenstok optrad. Ook
bij partijkantoren in Warschau vonden kleine anti-communisti
sche demonstraties plaats, zo meldde de staatstelevisie.
e^NNESBURG De
Wesfrikaanse president
rerllrik de Klerk heeft
danen in het presiden-
sgd< werkverblijf in
I^J&tad met ANC-leider
To m Mandela gespro-
'e Apver de vooruitzich-
Gejop politieke onder-
felingen tussen blank
:d?jart.
de tweede keer dit jaar
iandela een onderhoud
iet een Zuidafrikaanse
l r?ent' Op 5 juli sprak hij,
'StlLf
eveneens in het Tuynhuis, de
presidentiële residentie in
Kaapstad, met toenmalig pre
sident Pieter Botha, die inmid
dels door De Klerk is opge
volgd.
In wijde kring wordt verwacht
dat Mandela, die in 1964 tot
een levenslange gevangenis
straf werd veroordeeld, begin
komend jaar zal worden vrij
gelaten.
Om het onderhoud was ver
zocht door Mandela; De Klerk
„greep de gelegenheid graag
aan", aldus een verklaring van
het ministerie van justitie, dat
verder liet weten dat geen me-
elniistersdochter in India bevrijd
bed J
,p agar De Indiase regering heeft gisteren vijf militante
'itaP"actvisten vrijgelaten; twee uur later liet het islamitische
wpir Bevrijdingsfront de dochter van een minister vrij, die
igen eerder was ontvoerd. Rubaiya Sayeed, de 22-jarige
»r van minister van binnenlandse zaken Mufti Mohammad
d, werd onder bedreiging ontvoerd in Srinagar, de zomer-
Etad van de deelstaat Jammu-Kashmir. De vrijlating van
itante moslims is het resultaat van langdurige onderhan-
;n. Minister Sayeed was onlangs aangesteld om de betrek-
n tussen moslims en hindu's te verbeteren.
;e
>chl
;e p
inAvDe Bulgaarse
nunistische Partij
var. heeft gisteren offi-
,haF afstand gedaan van
leidende rol, zoals
vastgelegd in de
Ook is oud-par-
Ier Todor Zivkov uit
rdejrtij geroyeerd.
bij
irejeede en de derde alinea
coljikel 1 van de grondwet,
wa!i wordt bepaald dat de
eruiunistische Partij „de 'lei-
-Je kracht is binnen de
vei)happij en de Staat", zul-
me3gelijk al deze week for-
*e |oor het Bulgaarse parle-
en\vorden geschrapt.
'historische beslissingen
h genomen tijdens een
:je voltallige vergadering
Partij, die gistermiddag
dagen werd afgesloten.
de deur open voor vrije
^.'zingen vóór de zomer,
^partijleider Petar Mlade-
rinf!gelopen maandag al had
beloofd. De Partij willigt daar
mee een groot deel van de ei
sen in van de Unie van Demo
cratische krachten, waarin on
afhankelijke oppositiegroepen
en -partijen zich hebben vere
nigd. De oppositie heeft de be
volking de afgelopen dagen
weten te mobiliseren voor
massale demonstraties in Sofia
en in andere delen van het
land.
Mladenov zei dat „als wij bin
nen de kortste tijd niet ons eo-
nomisch en sociaal systeem
herstructureren, dan zullen we
niet in staat zijn het socialisme
en onze nationale belangen te
verdedigen".
Na Hongarije, Polen, de DDR
en Tsjechoslowakije is Bulga
rije het vijfde land dat breekt
met het staatscommunisme.
Het land maakte een „vreed
zame revolutie" mee, zonder
geweld, waarbij de Partij beet
je bij beetje voldeed aan de ei
sen van een oppositie die vorig
jaar nog niet eens bestond.
Avonturen van kapitein rob
gel
s q
DE VALLEI DER VERGETEN WERELD
gen en gaat, het geweer veiligheidshalve in aanslag, in de rich
ting van het kamp. Rob springt achter een boom en José ziet
hem niet. Rob neemt liever geen risico en besluit de indringer te
overweldigen. Hij sluipt geruisloos naar voren en bespringt José
van achteren. Zonder een kreet te slaken, zinkt de vreemdeling
in elkaar.
ng'
trri Rob sluipt voorzichtig voort in de richting, waaruit de
elfin zijn gekomen. Het is gelukkig nog licht genoeg om iets
zien. Ah, staat daar geen man op die vooruitstekende
voRob richt zich voorzichtig op, maar duikt meteen weer
want José heeft zich omgedraaid en klimt nu naar bene-
heeft drie schoten afgevuurd en neemt aan, dat de wil-
el op de vlucht zijn geslagen. Maar hij wil zich toch overtui-