|,En nu de afrekening.
Havel: politicus
tegen wil en dank
Praag rehabiliteert partijleden
Sjevardnadze hekelt
herenigingsplannen
E AVONTUREN VAN KAPITEIN ROB
Winst Thatcher ruikt naar onraad
^6 BUITENLAND
CeidóeSoutant
WOENSDAG 6 DECEMBER 1989 PAGINA 7
(AF eist aanslag op
ONN De Rote Armee Fraktion
eeft gisteren de verantwoordelijk-
I eid voor de aanslag van vorige
l'eek op de topbankier Alfred Her-
sausen opgeëist. In een brief, die
■as verstuurd aan enkele persbu-
>au's, zegt de terreurorganisatie:
Wij en het 'Wolfgang Beer Com-
lando' hebben het hoofd van de
"eutsche Bank geëxecuteerd". De
rief was ondertekend door de RAF
a voorzien van haar logo bestaande
it een vijfpuntige ster en een ka-
shnikov geweer. Op de plaats van
e aanslag was vorige week al een
rief met het logo van de RAF ge-
Dnden. De organisatie verklaart de
ipbankier te hebben vermoord, om-
at hij de „machtigste economisch
ider van Europa" was.
De TGV brak gisteren het snelheidsrecord voor treinen.
Franse TGV breekt
snelheidsrecord
TOURS Een Franse TGV-
trein heeft gisteren met het
bereiken van een snelheid van
482,4 kilometer per uur een
nieuw snelheidsrecord voor
treinen gevestigd. De trein, die
geen passagiers vervoerde,
brak het uit mei 1988 dateren
de record van een Duitse ex
perimentele intercity-trein,
dat op 406,9 kilometer per uur
stond. De TGV bestond uit
twee locomotieven en de ge
bruikelijke tien wagons, aldus
de SNCF. De dagelijks gebrui
kelijke topsnelheid van TGV's
ligt rond de 300 kilometer per
FOTO: AP uur.
Hond schiet op baas
LYNGDAL In het zuiden van
Noorwegen heeft een hond het af
gelopen weekeinde een schot ge
lost op zijn baas, die hij vergezelde
op de konijnenjacht.
De 50-jarige jager raakte slechts
licht gewond. Het ongeluk gebeur
de, toen de jager en zijn vrienden
even zaten uit te rusten en hun ge
weren hadden neergelegd. De
hond, Terna, scharrelde rond in de
buurt van de geweren en haalde
per ongeluk de trekker over, aldus
de politie.
De politie weigerde de naam van
het slachtoffer bekend te maken,
met het argument dat het „gê
nant" is voor een jager om te wor
den neergeschoten door een hond.
ISRAEL DOODT
INFILTRANTEN
JERUZALEM Vijf
deel uitmaakten van een anti-Israe-
lisch commando en die vanuit Egypte
het land waren binnengedrongen,
zijn gisteren doodgeschoten door Is
raëlische militairen in de Negevwoes-
tijn. Volgens radio Israel stonden zij
op het punt een aanslag te plegen.
Het gebied in Zuid-Israel staat be
kend als zeer onoverzichtelijk en het
wordt vaak gebruikt door smokke
laars die illegaal de grens over ko
men. Volgens het leger houdt de po
ging tot aanslag verband met de ver
jaardag van de Intifadah, de Pale
stijnse opstand in de bezette gebieden
in Israel, die twee jaar geleden begon.
OESO verdeeld over
hulp Polen/Hongarije
PARIJS De rijke westerse landen van de
Organisatie voor Economische Samenwer
king en Ontwikkeling (OESO) hebben geen
overeenstemming kunnen bereiken over de
vraag of Polen en Hongarije moeten worden
opgenomen op de lijst van ontwikkelingslan
den. Tijdens de vergadering van de achttien
landen tellende Commissie voor Ontwikke
lingssamenwerking (DAC) van de OESO, ble
ken drie landen voorstander van opname: de
Verenigde Staten, Italië en Canada. Zes lan
den die bang zijn dat hulp aan Oost-Europa
ten koste zal gaan van de hulp aan de tradi
tionele ontwikkelingslanden. Volgende week
zullen deskundigen proberen een compromis
te bereiken, mogelijk door het opstellen van
twee lijsten.
LNGST EN RAZERNIJ BEHEERSEN DDR
lOST-BERLIJN Wei-
jg Sinterklaasvierende
Nederlanders zullen ze
ezien hebben, die spook-
chtige beelden in 'Tages-
iemen' op het eerste
I luitse televisienet van
I isteravond, opgenomen
li de gangen van het ge-
ouw van de Staatssicher-
eitsdienst (Stasi) in Leip-
•g-
ipgewonden burgers hadden
et ARD-tv-team er als getui-
en bij gehaald nadat ze be-
eleid door leden van de Volk-
lolitie en het Openbaar Mi-
jsterie het gebouw waren
innengedrongen. Grote sta-
els documenten konden wor-
en gefilmd. En de angstige
ïzichten van de dienstdoende
tasi-leden, die werkelijk
reesden door de razende bur-
»rs te worden gelyncht.
1 veel steden in de DDR heb-
fen zich, niet opgetekend door
e televisiecamera's, dergelijke
pookachtige taferelen voorge-
Ban. De staatsveiligheids-
ienst is met recht het pieest
thate instituut in de repu-
Lek. Veertig jaar lang hebben
Ie agenten van deze dienst de
ürgers bespioneerd, opgepakt,
afgeranseld, vernederd, in de
gevangenis laten stoppen, in
hun carrière gehinderd. Voor
de bevolking van de DDR is
het uur van de afrekening
aangebroken. Is het een won
der dat de politieke leiding in
Berlijn via alle ter beschikking
staande media de mensen op
roept asjeblieft de kalmte te
bewaren? Het is mede te dan
ken aan de typisch Pruisische
discipline, waarmee de DDR-
burgers zijn opgevoed, dat het
nog nergens tot 'bijltjesdag' is
gekomen.
Traangasgranaat
In Suhl was het daar in de
nacht van maandag op dinsdag
wel dichtbij. Anders dan in
veel andere steden gaven de
dienstdoende Stasi-beambten
zich niet gewonnen aan de
agenten van de Volkspolitie,
de ambtenaren van het Open
baar ministerie en de opge
wonden menigte van 2000 bur
gers in hun kielzog. De wets-
dienaren kwamen de archie
fruimten en de kantoren ver
zegelen waarin de dataverwer
king is ondergebracht, om te
voorkomen dat bewijsstukken
voor onwettige praktijken
werden vernietigd. De dienst
doende Stasi-beambten wei
gerden de deur te openen.
Woedende burgers begonnen
het ijzerbeslag op de deur te
slopen, een activiteit die ze
voor enige tijd moest onder
breken toen de Stasi een
traangasgranaat tussen hen
wierp. Kort daarop werd de
deur toch maar geopend. Het
dienstdoende Stasi-hoofd gaf
toe dat kort tevoren inderdaad
archiefstukken waren vernie
tigd. Het zou zijn gegaan om
materiaal dat in de afgelopen
jaren „bij te ver doorgevoerde
veiligheidsmaatregelen" was
aangelegd.
Een dergelijke verklaring gaf
de Stasi ook in Erfurt. Daar
had de milieu-inspectie letter
lijk onraad bespeurd toen in
luchtmonsters kleine stukjes
aangebrand film- en bandma
teriaal werd gevonden. Het
toegesnelde Openbaar Ministe
rie, vergezeld door wraaklusti-
ge burgers, vond in de stook-
kelder niet meer te verdonke
remanen sporen van archief-
vernietiging. De Stasi-beamten
hadden „op bevel van hoger
hand" gehandeld, „om gege
vens over andersdenkenden te
vernietigen". Vernietiging van
dergelijke stukken zou routine
zijn.
Papiersnippers
In Oost-Berlijn kwam een mi
litaire Stasi-agent om vier uur
in de nacht hijgend de DDR-
radiostudio binnen om ver
dachte activiteiten van zijn
chef te melden. Die was met
de inhoud van een kluis naar
de stookruimte gegaan. Toen
de politie arriveerde, dwarrel
de een regen van geschroeide
papiersnippers in de omgeving
neer.
In Jena, Rostock en veel ande
re steden deden zich vergelijk
bare taferelen voor. Burgers
protesteren en controleren, en
verschaffen zich toegang tot
de ruimten die vroeger als
streng geheim voor hen wer
den afgeschermd. Lang niet
overal konden tijdig de dienst-
zegels van het openbaar minis
terie worden aangebracht om
het uitwissen van sporen van
onwettig gedrag te voorko
men. En steeds weer was het
argument van de Stasi, dat
slechts materiaal over perso
nen vernietigd zou zijn dat in
zekere zin buiten het kader
van de wet was verzameld.
Langzamerhand wordt intus
sen de omvang bekend van de
manipulaties van vroegere
staats- en (SED-)partijleiding
(doorgaans verenigd in dezelf
de personen). Persoonlijke
verrijking op kostén van de
staat, corruptie en verduiste
ring van openbare middelen
zijn jarenlang de gewoonste
zaak van de wereld geweest.
Mogelijk zijn zelfs miljarden
aan openbare middelen op pri-
vé-rekeningen naar Zwitser
land gesluisd.
Gisteren hebben de hoogste
openbare aanklager en zijn
eerste plaatsvervanger hun
consequenties getrokken. Zij
hebben hun ontslag ingediend.
Demonstranten hadden hun
bij herhaling verweten onder
zoeken tegen vroegere functio
narissen te verhinderen of te
vertragen.
Op een persconferentie van
het ministerie van justitie
werd toegegeven dat vooral de
hoofdaanklager in bepaalde
beslissingen te aarzelend was
opgetreden. Steeds weer wa
ren het de kranten en de tele
visie die nieuwe gevallen van
ambtsmisbruik aan het licht
brachten; het Openbaar Minis
terie ontplooide nauwelijks
initiatieven in die richting.
Ook vertegenwoordigers van
de Volkskammer, het parle
ment, hadden kritiek: de uit
spattingen van de Volkspolitie
en de Stasi tijdens en na de de
monstraties van burgers op 7
en 8 oktober waren slechts
aarzelend en fragmentarisch
onderzocht. De vlucht van de
de 'deviezenverschaffer'
staatssecretaris Maximilian
Schalck-Golodkowski en de
aanwijzingen voor de vernieti
ging van grote hoeveelheden
archiefmateriaal door de Stasi,
hebben voor de openbare aan
klagers de doorslag gegeven.
ImK m
-
mmmm
w- -
mmmm
T'rm
MNllp
De vroegere DDR-leider Erich Honecker moet vanachter de gordijnen van zijn villa in Wandlitz de
stormachtige ontwikkelingen in 'zijn land' volgen.
FOTO: AP
1
RAAG Twintig jaar
loesten de toneelstukken
an Vaclav Havel wach-
jn voor zij werden opge-
oerd, maar niettemin
I rachten zij het publiek in
1 ervoering en werd de
1 :hrijver uitbundig gehul-
igd.
ecentelijk sprak hij met zo-
fel hartstocht 300.000 beto-
I trs op het Wenceslasplein
I e, dat zijn stembanden het op
I »t hoogtepunt begaven en hij
jn gehoor met een schor en
.uw geluid voorhield: „Wij
lllen nooit terugkeren naar
it oude systeem van totalitair
et is in Tsjechoslowakije een
in de grote vragen of de 53-
rige toneelschrijver en dissi-
jnt, die tegen wil en dank
ijwel onmiddellijk werd ge-
imbardeerd tot het symbool
in de oppositiebeweging Bur-
trforum, bereid zal zijn poli-
>ke macht te aanvaarden,
'o Niederle, een acteur die
avel al kent uit de tijd dat
ize vanwege zijn bourgeois--
ihtergrond geen hoger onder
ijs mocht volgen, beant-
oordt de vraag met: „Abso-
Mt nee; hij wil op de achter-
'ond blijven en schrijven",
javel mijdt interviews en pu-
ieke verklaringèn over zijn
annen en beperkt zich tot de
van onderhandelaar met
tn regering, die hem eerder
t jaar nog vanwege zijn
inti-socialistische activitei-
h" gevangen liet zetten.
^eerpunt
ij zijn invrijheidstelling kreeg
hij een groots welkom. Een gi
gantisch feest in zijn luxueuze
appartement met uitzicht over
de Moldau betekende een
keerpunt voor de intellectue
len, die aan de wieg stonden
van Burgerforum.
Voor degenen die Havel enigs
zins kennen is zijn tweeslach
tigheid hartstochtelijke
hervormer en teruggetrokken
kunstenaar normaal. Hij is
verlegen en lijkt het gezel
schap van bewonderaars te
ontwijken. Beleefd blijft hij
echter altijd en iedereen die
zich aan zijn zijde bevindt, kan
rekenen op aandacht. Zijn ge
drongen gestalte gaat meestal
gehuld in een zwarte spijker
broek en een sober colbertje.
De kettingrokende, rum drin
kende toneelschrijver heeft
het ook in zich om het middel
punt te zijn in de Praagse ca-
fé's, waar hij met zijn vrien
den een graag geziene gast is.
De flamboyante kant van zijn
karakter spreekt uit de witte
Mercedes die de Volkswagen
vervangt, waarin hij zich tot
voor kort voortbewoog. Het
bescheiden landhuis dat hij be
zit, wordt door hem 'Hrade-
cek' (kasteeltje) genoemd".
Naar Tsjechoslo waakse nor
men gemeten is Havel vermo
gend, hetgeen hij voorname
lijk te danken heeft aan in
komsten die voortvloeien uit
vertaalde toneelstukken die in
de gehele westerse wereld
worden oppgevoerd.
Strijd
Ziin strijd met de communisti
sche machthebbers in Tsjecho
slowakije dateert al uit de ja
ren vijftig. Familieleden van
hem bouwden in het vooroor
logse Praag enkele prachtige
gebouwen en een oom was ei
genaar van de filmstudio Bar-
randov. Havel mocht vanwege
die achtergrond geen dag
school voor hoger onderwijs
volgen en was gedwongen aan
een avondschool te studeren.
Overdag werkte hij in een
chemisch laboratorium.
Zijn eerste toneelstuk was 'Me
morandum', een spitsvondige
mengeling van Kafkaiaanse
invloeden en absurdisme. Het
stuk, waarin een geheel nieu
we taal werd gecreëerd voor
een gebouw vol rigide den
kers, zat de autoriteiten niet
lekker.
In de jaren zestig was Havel
actief binnen de Tsjechische
Schrijversbond, een van de
drijvende krachten achter de
Praagse Lente van '68, die uit
eindelijk het onderspit moest
delven tegen de tanks van het
Warschau Pact.
In 1977 was Havel een van de
mede-oprichters van Char-
ta'77, de oudste mensenrech
tenorganisatie in Oost-Europa.
Hij zat in dat jaar korte tijd ge
vangen. In 1979 verdween hij
opnieuw achter de tralies, tot
midden 1983. Hij schreef over
deze geestelijke marteling in
zijn 'Brieven aan Olga', sinds
1964 zijn levensgezellin.
Hoe zwaar het Havel kenne
lijk soms valt om zich in de
frontlinie van de politieke op
positie te bevinden, bleek uit
een opmerking in een inter
view, kort na zijn laatste vrij
lating: „Waarschijnlijk zou ik
in het Westen arm en minder
beroemd zijn, maar ik zou ge
woon alleen maar kunnen
schrijven".
MORT ROSENBLUM
In Praag bouwden demonstranten gisteren met kartonnen dozen hun eigen 'muur' rond de rege
ringsgebouwen.
FOTO: EPA
PRAAG Tqechoslo-
waakse communisten die
uit de partij zijn geroyeerd
op grond van hun tegen
stand tegen het neerslaan
van de „Praagse Lente" in
1968, worden gerehabili
teerd.
Partijleider Urbanek verklaar
de gisteravond voor de televi
sie: „Wij spreken ons uit voor
de volledige politieke rehabili
tatie van allen die werden ge
dwongen de partij te verlaten
omdat zij tegen de militaire in
terventie van het Warschau
Pact waren".
De verklaring van Urbanek
kwam op de dag dat opnieuw
vele duizenden burgers de
monstreerden voor het rege
ringsgebouw in Praag. Zij
bouwden een enorme muur
van kartonnen dozen om de
toegang tot het gebouw te
blokkeren en riepen: „Treedt
af, treedt af". Eerder die dag
onderhandelde de oppositie
onder leiding van Vaclav Ha
vel'met premier Adamec over
de samenstelling van een nieu
we, federale regering. De op
positie eist zo spoedig mogelijk
meer niet-communisten in het
kabinet dan de huidige vijf,
die bovendien op onbelangrij
ke posten zijn gezet.
Een speciale parlementscom
missie heeft gisteren oud-par
tijleider Milos Jakes en de
Praagse ex-partijchef Miroslav
Stepan verantwoordelijk ge
steld voor het gewelddadige
politieoptreden tijdens een
vreedzame demonstratie in
Praag op 17 november. De
commissieleden eisen dat Ja
kes en Stepan uit het parle
ment worden gezet.
MOSKOU Sovjet-mi
nister van buitenlandse
zaken Eduard Sjevardnad
ze heeft zijn bezoekende
Westduitse ambtgenoot
Hans-Dietrich Genscher
gisteren in scherpe be
woordingen te verstaan
gegeven, dat Moskou wei
nig op heeft met de Duitse
herenigingsplannen van
bondskanselier Helmut
Kohl.
„Propaganda over een federa
tie van de beide Duitslanden
kan in de huidige omstandig
heden alleen maar tot meer
onrust leiden", zo hield Sje-
vardhadze zijn collega uit
Bonn voor. „Een poging om
problemen bij het herstructu
reringsproces in socialistische
landen te misbruiken voor
eenzijdige, egoïstische doelein
den, zonder daarbij rekening
te houden met de algemene
Europese belangen op de lange
termijn, kan een bedreiging
vormen voor de vele positieve
ontwikkelingen, voor de stabi
liteit en de vrede op het conti
nent", aldus Sjevardnadze.
Genscher onderhield zich gis
teren ook met Sovjet-leider
ging. Na afloop zei Genscher
op een persconferentie dat hii
Gorbatsjov de verzekering had
gegeven dat de beide Duitse
staten „hun verantwoordelijk
heid voor de veiligheid van
geheel Europa niet zullen ver
geten".
Sjevardnadze maakte van de
gelegenheid gebruik om zijn
Westduitse ambtgenoot te her
inneren aan het feit dat de
Sovjetunie uiterst akelige er
varingen heeft met een sterk
Duitsland. „De huidige ont
wikkelingen raken diepgewor
telde belangen van de Sovjetu
nie, van de landen van het
Warschau Pact en uiteindelijk
van alle Europeanen. De Sov
jet-bevolking is niet vergeten
wat er in de geschiedenis is ge
beurd en heeft de tragische les
van de Tweede Wereldoorlog
geleerd. Onze publieke opinie
is gevoelig ten aanzien van al
les wat te maken heeft met de
uitkomst van deze oorlog. Dat
mag niemand vergeten", aldus
de Sovjet-minister.
Sjevardnadze uitte zich aan
zienlijk feller tegen de hereni
gingsplannen van Kohl dan
Gorbatsjov de laatste dagen
heeft gedaan. Hij stelde dat
enkele van de tien punten van
Kohls plan klinken als beve
len aan het adres van de DDR.
Het Sovjetpersbureau TASS
maakte in een apart bericht
melding van Gorbatsjovs com
mentaar tegenover Genscher.
De toon van de Sovjet-leider
was duidelijk milder.
Ook president Jaruzelski van
Polen verwerpt het plan-Kohl
als strijdig met het „staatsbe
lang" van Polen.
Het tien-puntenplan van de
bondskanselier bevat geen en
kele verwijzing naar de erken
ning door Duitsland van de
westgrens van Polen. Deze
omissie heeft veel irritatie ge
wekt in Warschau. „Polen er
kent het recht van alle volke
ren op zelfbeschikking, maar
in de realiteit is er sprake van
twee Duitse staten, de Bonds
republiek en de DDR", aldus
Jaruzelski.
DE VALLEI DER VERGETEN WERELD DEEL FRACTIE STEMT TEGEN PREMIER
N541 Raak! De lus van de lasso heeft zich om de brede kop
in het dier geslingerd, dat verbaasd opkijkt, heftig snuift, woe-
>nd de kop heen en weer beweegt, maar het lastige touw
fieds strakker om zijn nek voelt spannen. Dan gaat de mono-
Onius er van door. Ha, dêt moet Rob net hebben. Snel laat hij
!h langs een touw uit de boom zakken. Want in de top van de
lacia heeft hij de lasso vastgemaakt en terwijl het dier verder
It wordt de stam naar beneden getrokken. Rob heeft een pri
mitieve installatie gemaakt van enkele boomstammen, die de top
moet vasthouden, wanneer de acacia ver genoeg is doorgebo
gen. Breekt de stam niet? Nee, daarvoor is de acacia ook soepel
genoeg. Ziezo, de top van de boom zit nu klem en Rob hééft zijn
slinger. Pats! Daar breekt de lasso en tegelijkertijd verdwijnt de
monoclonius in het oerwoud. Rob voelt zich opgelucht. Tot zover
is alles mooi gegaan.
(Van onze correspondent
Roger Simons)
LONDEN De Britse
premier Thatcher heeft de
verkiezing van gisteren
voor het leiderschap van
de Conservatieve Lager
huisfractie gewonnen met
een victorie die onraad
voorspelt.
Van de 374 afgevaardigden
van de regeringspartij stem
den 314 voor Thatcher en
haar beleid; 33 brachten een
stem uit voor haar tegenkan
didaat Sir Anthony Meyer;
24 Lagerhuisleden stemden
niet.
Het gevaar voor Thatcher
schuilt in de betekepis van
de 24 onthoudingen en Mey
ers 33 stemmen. In het totaal
hebben dus eigenlijk 57 con
servatieven „tegen" That
cher gestemd. De premier en
haar trouwe adjudanten re
kenden op niet meer dan 50
anti's.
Margaret Thatcher en haar
bondgenoten beweren nu
wel dat de uitslag van de
stemming van gisteren de
eerste sedert zij in 1975 tot
conservatief partijleider
werd gekozen neerkomt
op een overweldigende zege
voor het Thatcherisme en id
les wat dit betekent. In het
diepst van hun hart zullen zij
echter bekennen, dat de elec
torale toekomst van de be
windsvrouwe, die al tien jaar
premier is, wel degelijk be
dreigd wordt.
De premier heeft nog geen
enkele reden om onmiddel
lijk af te treden. Maar het is
nu duidelijk, dat ze wellicht
al in de loop van volgend
jaar nieuwe parlementsver
kiezingen zal moeten uit
schrijven, tenzij haar bewind
tijdig meer wind in de zeilen
krijgt en de zaken (met in de
eerste plaats de economie,
die er momenteel bijzonder
slecht uitziet) plotsklaps
stukken beter beginnen te
gaan.
Thatcher reist morgen naar
Straatsburg voor de Europe
se top. De 57 anti-Thatcher-
stemmen zijn weliswaar niet
helemaal desastreus, maar zij
hebben toch haar „glorierij
ke" overwinning lichtelijk
bedorven. Waarnemers ver
wachten dan ook dat pre
mier Thatcher eindelijk haar
persoonlijke stijl een tikkel
tje zal verzachten, in de hoop
van op die manier weer bij
iedereen in de gratie te ko
men. Ook wordt voorspeld
dat na de volgende parle
mentsverkiezingen door de
conservatieve fractie een
nieuwe stemming over het
leiderschap op het getouw
wordt gezet.
